handicap

• engel, terslik, aykırılık, hatta kimi zaman karmaşa... türkçe'ye handikap diye geçmesine rağmen okunuşu "hendikep"tir çoğu zaman, yukarı volta almancasında ingilizce okunuşu daha bi başkadır...
• kullanımına ilk kez 1653’te rastlanan kelime, orjinal olarak on dördüncü yüzyıldan beri oynanmakta olan bir oyunun adıydı. iki kişi, bir hakem önünde, değiş-tokuş yapmak üzere birer nesne ortaya koyuyorlardı ve bir şapka içerisine de, takastan vazgeçmeleri halinde kaybedecekleri küçük bir miktar para koyuyorlardır. oyunun, william langland’ın on dokuzuncu yüzyılda kaleme aldığı “pierce the ploughman” adlı aslında anonim olan eserde verilen örneğinde, takas yapılan eşyalar bir pelerin ile bir kapşondu. hakem, takas yapılan iki nesne arasındaki değer farkını tespit ediyordu. bu farka “boot” veya “odds” ismi veriliyordu. mesela hakem, kapşonun, pelerinden altı penny daha ucuz olduğuna karar verirse, pelerin karşılığında, kapşon ve altı penny verilmesini önerebiliyordu. oyunun kuralına göre, takas yapan kişiler, hakemin teklifini kabul etmek veya reddetmek konusunda serbestti. takas yapan iki kişi de, ellerini, içinde paraları bulunan şapkaya sokuyor ve aynı anda çıkararak kararlarını gösteriyorlardı. ellerini açık olarak çıkarırlarsa, takası kabul ettikleri anlamı çıkıyor, ellerinin kapalı olması ise red anlamına geliyordu. her iki takasçı da aynı kararı verirse (kabul ya da red), hakem, şapkadaki parayı alıyordu. takasçılardan biri kabul eder, diğeri reddederse, şapkadaki parayı kabul eden taraf alıyordu. hakem bir şey almıyor, kaybeden taraf da, ortaya koyduğu parayı kaybediyordu. bu oyun, ellerin şapka içinden çıkarılmasından ötürü “handy-capp” ve “handicap” isimleri ile biliniyordu. o tarihte, “handicap” sadece, oyunun ismi olup, değer farkına, “boot” veya “odds” ismi veriliyordu ve oyunun amacı, hakemin değer farkını tespit etmekteki adaletini ödüllendirmekti. her iki oyuncu da, değer farkının adil olduğunu kabul ederse, hakem ortadaki parayı alıyordu. her ikisi de takası reddederse, hakem yine, takasçıların inadından ötürü para kazanmış oluyordu.
  
  kelimenin at yarışlarında kullanımı, 1750 senesine rastlar, o tarihte, “boot” kelimesi, “yarışı eşit kılmak üzere, iki at tarafından taşınan ağırlıklar arasındaki fark” anlamına gelmekteydi.
  
  zihinsel veya fiziksel özür anlamında ilk kullanımına ise, 1915 senesinde bir gazete fotoğrafı alt yazısı olarak rastlanır: “the handicapped child”.
• ing.de engel, dezavantaj anlamında kullanılan sözcük.