kozmogoni

• hesiodos'un, "ilahlarin dogusu^*" gorusune siddetle karsi cikan felsefe dusunurlerinin gelistirdikleri "kainatin dogusu" tafsilati/tasavvuru.
• "hepiniz birer ateş topuydunuz"
  * o
• kozmogoni sözcüğü türkçeye, fransızca cosmogonie sözcüğünden geçmiştir, bu sözcüğün ise kökeni latince cosmogonia sözcüğüne dayanmaktadır. cosmogonia da yunanca kosmogonia kökenlidir; yunanca kosmos "evren" anlamına gelirken, gonos kökü "döl, doğmak" anlamlarına gelir.
  ancak kozmoloji terimi ile karıştırılmamalıdır. kozmoloji, bir başka adıyla evrenbilim, evreni inceleyen bilim dalıdır. buna karşın kozmogoni illâ ki bilimsel olmak zorunda değildir...
  
  edit: typo
• (bkz: türk kozmogonisi)
• "bati'da en son stephen hawking'in saziyla dinledigimiz bir kozmoloji masali. ben bu aralar deli mantarlar yiyen sibirya $amanlarinin masallarini daha gonlume gore buluyorum. gonul bu ya!
  
  'odunun iyisi mese,
  bilginin iyisi ne$e'dir ' diye fisildadi $eytan ve ekledi
  
  ne$esiz bir din, keyifsiz bir felsefe, kahkahasiz bir fizik, $ehvetsiz bir a$k gibidir. i$tahsiz bir sofra gibidir. doyurur ama tatmin etmez "^*
• her kültüre göre değişebilen, sayısız varyasyonu olan evrenin yaratılışına dair anlatılardır.
  
  doğu kültürlerinin genelinde yaratılış kutsal bir eylemken eski hint ya da mısır kozmogonilerinde gündelik bir eylem gibi anlatılır. yaratıcı evreni ağzından bir tükürük yoluyla yaratabilir mesela. evren, yaratıcının anüsünden çıkan bir dışkı ya da cinsel organından çıkan bir meni olarak da yaratılabilir. mısır tanrısı atum'un evreni mastürbasyonla yaratması apayrı bir olaydır.
• heisodos'un "söyleyin nasıl doğdu tanrılardan önce toprak, ırmaklar, şişkin dalgalarıyla engin deniz, pırıl pırıl yıldızlar ve üstümüzdeki sonsuz gökler? sonra nasıl doğdu onlardan, her varlığı borçlu olduğumuz, olympos'a nasıl çıktığını bilmediğimiz tanrılar? anlatın bana bunları. ey musa'lar, ta başından başlayıp anlatın, ne vardı hepsinden önce anlatın" demesiyle sorgulanan dünyanın varlığa gelme sürecini irdeleme, sorgulama açıklaması.
• yahudilik ile özdeşleşmiştir. nedeni en eski kaynakları yahudiler oluşturagelmiştir. ruhani şeylerin sorgulanması ve inandırıcılığı görecelidir.
  kimi toplumlar sorgusuz biat ederlerken inançlarına kimileri de materyalist düşüncelere haizdir.
• (bkz: evrendoğum)
• kendi kendine doğuş gizemi: dostoyevski'nin kozmogonisinde yeni insanın yaratılışını böyle niteliyorum franz kafka üç büyük usta