monumentum ancyranum

• roma imparatorlarından birinin başardığı işleri anlattığı ve yaptığı harcamaları gösterdiği bir belgedir. orijinali romada, diger iki kopyası anadoluda isparta'dadır.
• roma imparatorlarından birincisi, yaşarken tanrılaştırılan ilk batılı lider augustus 'un yaptığı işleri anlatan, türkçesi ankara anıtı olan monumentum/anıt.
  
  meraklısına ayarlar:
  
  * orjinali roma 'da olamaz, olsaydı adı şöyle olurdu;
  monumentum roma
  
  * orjinali roma da olan şeye biz: res gestae divi augusti diyoruz ki onun da orjinali morjinali kalmamıştır, dünyada sadece ankara 'da bulunmaktadır bu anıt, adı üstünde gerçi, bu bahis üzerinde durmaya fazla gerek yok..
• ankara anıtı da denir.
• aynı zamanda "augustus'un vasiyetnamesi" olarak da anılan yazıtı türkçeye çeviren hamit dereli şöyle yazmış, ilk kez 1949'da eğitim bakanlığının latin klasikleri dizisinden çıkan "ankara anıtı" adlı kitabın önsözünde (cumhuriyet yayınları, 1999; s. 9) :
  
  //ankara'daki hacı bayram camisi'ne bitişik olan ve "ogüst tapınağı" (august tapınağı) adıyla tanıdığımız tapınağın duvarlarına kazınmış olan "monumentum ancyranum", şimdiye dek bulunan latince yazıtların en uzunu, en önemlisi ve en ilgi çekenidir. roma imparatorluğu'nu kuran augustus, isa'nın doğumundan on dört yıl sonra öldü. ölümünden biraz önce kaleme aldığı bu yazı, senato'da okunduktan sonra roma'da dikili iki tunç sütun üzerine kazdırılmıştı. ayrıca kopyaları da imparatorluğun öteki eyaletlerindeki çeşitli tapınaklara konmuştu. bugün bu kopyalardan biri, çok iyi korunmuş olarak ankaramızda bulunuyor. öteki iki kopyadan kimi parçalar ısparta ili içinde antiochia (yalvaç) ve apollonia'da (uluborlu) bulundu. kalan kopyalarsa bütünüyle yok olmuştur.//
  
  *
  
  augustus'un yaptığı işlerin ("res gestae") bir dökümü olan ankara yazıtı ogüst ağbinin, "on dokuz yaşımda, kendi özel kararım ve özel harcamalarımla bir ordu kurdum. bu orduyla devleti, altında ezilmekte olduğu partinin egemenliğinden kurtararak yeniden özgürlüğe kavuşturdum." sözleriyle başlar. geçmişten ders almasını bilenlere...
• resimlerinden biraz ahı gitmiş vahı kalmış gibi duruyor. dört bir yanında şehir/karayolu var.
  
  2002 yılında hazırlanmış şu raporda da "dökülüyor tapınak, yazıktır günahtır" minvalinde yorumlar var hakkında: http://www.isprs.org/…xxiv/5-w12/proceedings/18.pdf
• birinci derece kültür varlığı olarak tescillenmiştir.
• remzi oğuz arık'ın bu anıt hakkında yazdıklarını okuyunca (hamit dereli'nin tercümesinde bu inceleme var) augustus'u ve döneminin mahiyetini daha iyi kavrıyor insan. roma'nın güya «imparatorluğa» geçiş devri olan bu devir, nobilitas tarafınca işlenen türlü reziletin ayyuka çıktığı bir devir... roma'nın bilhassa imparatorluk roma'sının mahiyeti üzerine düşünmek isteyen her meraklının okuması gereken bir kitap. bu kitaba bir nevi imparatorluk roma'sının amentüsü diyebiliriz. lakin yekûn olarak kitaba. anıta değil. mommsen'e sorsanız diyeceği şey bu anıtın «antik yazıtların tanrıçası» olduğudur. ne açıdan söylediği de ayrı bir meçhul. monumentum ancyranum, augustus'un uzaktan -epeyce uzaktan- kulağa hoş gelen yalanların işvesiyle süslediği bir roma armonisidir. bu armoniye ihtiyatla yahut şüphe kaydıyla bakacak olan herkes aslında bunun ahenginde mutlak aksaklıklar olduğunu ister istemez görecektir. hatta bunun, uzaktan duyulunca bir armoni sanıldığını, yakınına gelindiğinde ise ahenkten tamamiyle yoksun kuru ve ahmak bir ses yığınına dönüştüğünü farkedecektir. remzi hocaya rahmet dilerim. o kadar güzel bir inceleme yazmış ki büyük bir heyecanla okudum. okumaya da devam ediyorum.
• res gestae divi augusti'nin ankara'daki augustus tapınağı'nın duvarlarına kazınmış olan ve metnin dünya üzerinde bilinen en eksiksiz kopyasıdır. ilk roma imparatoru olan augustus'un yaptığı işleri anlatan yazıt, 14 ekim 1972 tarihinde tapınakla birlikte tescillenerek birinci derece kültür varlığı ilan edilmiştir.
• (bkz: res gestae divi augusti)