theseus

• mitolojide bir atina krali.
• shakespearein a midsummer night's dreaminde konu edilir kendisi inceden.
• (bkz: theseus and the minotaur)
• theseus atinalar için yunanlardaki hercules'e denk bir kahramandir. yigitliginin yani sira cok akillidir. babasi aigeustur. girite minotaur ile bogusmaya gittiginde babasina bir soz vermistir. eger giritten sag salim gelirse beyaz yelken cektirecektir gemisine. maalesef unutut theseus dönüşte beyaz yelken çekmeyi gemiye. babasi oglunun olumu ile yuzlesme fikrine katlanamaz ve kendini denize atarak intihar eder. boguldugu denize ege adi verilir. theseus'un süphesiz bir cok kahramanliginin yani sira en uzucu hikayesi oglunu haksiz yere suclayrak olumune sebep olmasidir. basli basina bir hikaye olan bu olay kaba hatlariyla afrodit'in theseus ve ailesine oynadigi kotu bir oyundan ibarettir. bu olaydan sonra theseus onemi kaybeder ve bir sure sonra uzak bir krallikta oldurulur.
• atina'nin efsanevi krali. aigeus ya da poseidon'un oglu. annesi aithra tarafindan pelops'un soyundan gelir. cocuklugunu argolis, troizen'de gecirmi$ ve aigeus'un, altina kilicini koydugu kayayi kaldirabilecek duruma gelmedikce atina'ya gitmemi$tir. 16 ya$inda yola cikip, e$kiya turevi ki$ilerin korku saldigi ulkeleri temizler. atina'da aigeus, karisi buyucu medeia'nin etkisi altinda ya$amaktadir. thesus, kendisini tahttan uzakla$tirmak icin medeia'nin cevirdigi dolaplari ortaya cikarir. atina'yi, minos'a her yil yedi kizla erkegi kurban vermekten kurtarmak icin girit'e gider. labyrinthos'ta yolunu bulmak uzere kendisine bir iplik yumagi veren minos'un kizi ariadne'nin yardimiyla minotauros'u olduruup, onunla birlikte giritten kacmayi ba$arir. onu naksos'a birakip atina'ya doner. zaferle donerse gemisine kara yelken yerine beyaz yelken cekecegine dair babasina soz vermi$tir. ancak verdigi sozu unutunca^*, kara yelkenleri goren aigeus kendini denize atar.
  
  atina synoikismos'u ve soylular yasasi thesus'a mal edilmi$tir. ayrica kendisi panathenaia $enliklerini ba$latmi$ ve turlu oyunlar duzenlemi$tir. macerayi seven adam formatinda yolculuklarina devam edip, argonautlara da e$lik etmi$, amazonlara kar$i sava$ta yer alip, bir sure oluler ulkesinde kalmi$tir. yoklugunda nankor atinalilar kendilerine yeni bir kral secerler, bu yuzden skyros'a siginmak zorunda kalir. kral lykomedes'in, onu burada oldurdugu sanilmaktadir. sonrasinda kemiklerini kimon bulur ve atinaya getirir.
• (bkz: theseusun gemisi)
• atina'nin herakles'i. her ne kadar herakles kadar cok macera yasamamis olsa da, kendisi akilli ve ceviktir. herakles'in aksine oldukten sonra bir olympus tanrisi olmamistir, ucurumdan asagiya dusup (veya atilip) olmustur. maceralarinin cogunlugunu atina'ya giderken yol ustunde yasamis olmasi da ayri bir ozelligidir.
• theseus'un troizen köyünde doğumundan sonra aigeus yeğenleri pallasoğulları 'nın intikamından korktuğu için çocuğunu atina'ya götürmemişti. troizen'den ayrılırken, büyük bir kayanın altına kılıcını ve sandaletlerini gizlemiş ve karısı aithra'ya çocuğu bu nesneleri kayanın altından tek başına çıkartacak kadar büyüyene ve güçlenene kadar köyde tutmasını söylemişti. ancak bu işi başardıktan sonra theseus'un atina'ya babasının yanına gitmeye izni olacaktı.
  
  theseus on altı yaşına geldiğinde güçlü kuvvetli bir delikanlı oldu. annesi aithra da onu kayanın yanına götürdü. delikanlı kayayı kolayca kaldırıp babasının eşyalarını aldı. bu görevi başardıktan sonra aldığı talimat uyarınca atina'ya gitmeye karar verdi. aithra onun deniz yoluyla gitmesini istiyorsa da, theseus haydutlar, yolkesenler ve vahşi hayvanlarla dolu tehlikeli kara yolunu seçti.
  
  beklenildiği gibi yol boyunca pek çok tehlikeyle karşılaştı ve hepsinin üstesinden geldi. büyük gücünü ve kurnazlığını kullanan theseus, başka kahramanlıkların yanı sıra periphates'i öldürüp onun gürzünü elinden aldı, eşkıya skiron'u yenerek denize attı, kötü yürekli prokrustes'i öldürdü, "crommion'un vahşi dişi domuzu"nu imha etti.
  
  theseus, atina'ya geldiğinde ülkesine çöken büyük bir felaketle karşılaştı. uzun yıllar önce -apollodoros, troya savaşı'ndan üç kuşak önce der- girit kralı minos'un oğlu androgeas, atina'ya karşı bir savaşta öldürülmüştü. kral minos öfkesi ve yası için kan parası istedi ve atinalılar da girit'le daha büyük bir çatışmaya girmemek için bunu kabul ettiler. her yıl (efsanenin bazı anlatımlarında dokuz yılda bir kere) atinalı yedi genç erkek ve yedi genç kız girit'e götürülecekler ve burada yarı insan yarı boğa minotauros'a yem olmak üzere verilecekler ve o da onları labyrenthos (labirent) hapishanesinde öldürecekti.
  
  minotauros'un kökeni kral minos'un tanrıları kandırma boş çabasına kadar izlenebilir. minos, tanrılara kurban edeceği kusursuz bir boğa için dua etmiş, poseidon da buna razı gelmişti. boğa o kadar muhteşem bir hayvandı ki, minos onu kendine saklayıp daha az kusursuz bir hayvan kurban etmeye karar verdi.
  
  poseidon, minos'un yaptığı işi anlayarak ona bir ceza verdi. öfkeli tanrı'nın minos'un karısı pasiphae'ye yaptığı büyü nedeniyle kadın tanrısal boğaya âşık oldu. boğayla birleşmesi sonrası hamile kalıp minotauros'u doğurdu. minos ünlü mimar daedalos'a minotauros'un hapsedileceği karmaşık bir labyrenthos inşa ettirdi ve böylece girit halkı bu yarı insan yarı boğa yaratığın tahribatından korunmuş oldu.
  
  theseus atina'ya vardığında, son kurban grubu kendilerini girit'e ve ölümlerine götürecek olan kara yelkenli gemiye binmek üzereydi. theseus, minotauros'u yenip bu korkunç kurban işine son vereceğine inanarak seçilmişlerden birinin yerine geçmek istedi. kral aigeus oğlunu vazgeçirmeye çalıştı ama sonunda bir şartla isteğini kabul etti: theseus, minotauros'u öldürüp labyrenthos'tan kurtulabilirse girit gemisiyle muzaffer olarak atina'ya dönerken babasının başardığım anlaması için kara yelkenler yerine beyaz yelkenler takacaktı.
  
  theseus ile diğerleri girit'e varınca labyrenthos'a götürüldüler. kral minos ile pasiphae'nin kızı kurnaz ariadne, theseus'u görür görmez ona âşık oldu ve labyrenthos'ta kaybolmasını önlemek için basit bir strateji geliştirdi.
  
  theseus uyumakta olan minotauros'a erişinceye kadar kızın verdiği ipek iplik yumağını boşalttı. minotauros uyandı ve çok şiddetli bir mücadeleden sonra theseus canavarı öldürdü. sonra ipi izleyerek kapıya ulaştı ve atina'ya döndü. ancak ne yazık ki yelkenleri değiştirmeyi unutmuştu. aigeus kara yelkenleri görünce, oğlunun öldüğünü düşündü ve acısından yüksek bir yardan denize atlayarak hayatına son verdi.
• yunanca yazılışı ve okunuşu thiseas olan mitolojik kahraman
• ariadne'yi niye terk ettiği belli olmayan kahraman. sen bir sabah kızı plajda öylece bırakıp git.
  her bokun bir hikâyesi bulunan mitolojide, bu terk edişin bir nedeni olmaması da cabası. tüm olguları ve hisleri hikâyeleştiren bu atalarımız, demek ki sebepsiz görünen terk edişleri de böylece anlatmak istemişler.
  
  edit: tabi ya! ariadne gerçekten de aşık oldu theseus'a. o yüzden de kurtardı elbette onu labirentten. ne kadar da sevinmişti hatta, gözleri parlıyordu theseus'a bakarken. theseus hiç beklemiyordu, onu bu içinden çıkılması imkansız gibi duran durumdan kurtaracak bir kadını. birlikte şarap içtiler o gece denize karşı. theseus hayatında başka bir anda olmak istemediğini düşündü o anda, ya da bir başka yerde. ölmek gibiydi. o anda kalmak istedi ve söyledi tüm bunları. ama ariadne'yi korkuttu söyledikleri, herşeyin böyle güçlü olması, theseus'un böylesine teslim olması bir çırpıda.
  - emin değilim theseus, dedi. belki de zamana ihtiyacım var. belki senin de zamana ihtiyacın vardır.
  - sanmıyorum, hatta hayır, hiç yok. herşey tam zamanındaydı, dedi theseus, içtenliğini örtecek bir yalan aramaksızın, çoktan giyinmiş biri karşısındaki çıplaklığına rağmen.
  - çok üzgünüm böyle olduğu için. herşey öyle güzeldi ki...
  ariadne de içtendi aslında. belki fazla kibardı, belki yeteri kadar dürüst değildi, ama gerçekten istediğini söylemiyor da değildi bir yandan.
  theseus söyleyecek birşey bulamadı:
  - bunu konuşmayalım o zaman şimdi. ne harika bir gece baksana!
  sabah olduğunda, daha ariadne uyanmadan, theseus yelken açtı. kıyıda uyuyan ariadne'ye baktı gözden kaybolana dek. öyle kederliydi ki yelkenleri değiştirmeyi bile unuttu. zaten ölmediğinden o kadar da emin değildi. evet böyle olmuştu.