tudeh

• iran komünist partisi. mollalarla birlikte iranda devrimi yaptılar, sonra mollalar tarafından devrim sürecinden dışlandılar. molla kazığını yedikten sonra iflah olmadılar.
• tudeh'i 1921 yilinda kurulan ortadoğu'nun ilk komünist partisi'yle karistirmamak gerekir. ama elbette 1930'lara gelirken yerle bir olmuş iran sol hareketinin 1940'larda yeniden doğuşu ve o hareketin devami niteliğinde bir hareket olarak görülebilir. yanilmiyorsam hareket tudeh (farsça "kitleler") adini ikinci dünya savaşinin hemen başinda 1941'de aldi ve eski ikp'lilerin de içinde yeraldiği sovyetik bir komünist bir parti olarak kuruldu. kurulduğu günden 1979 iran'daki mollalar devrimine kadar her dönem esas olarak sovyet diş siyasetinin iran'daki bir uzantisi olarak varliğini sürdürdü. petrol yataklarinin millileştirilmesi tartışmalarından, ku de ta'ya kadar tüm siyasal tavirlari sovyet bakiş açisiyla biçimlendi.
  tudeh belki de uluslalarası sosyalist hareket içinde sovyetik siyasetlere en bağlı partiydi. ama bu hikayeler bir yana tudeh'in bugün için önemi siyasal islamci hareketle sol, sosyalist hareketler arasindaki ilişkiye ilişkin dramatik bir örnek oluşturmasindan kaynaklaniyor. sovyetlerin, o dönemdeki molla muhalefetine anti-emperyalist bir içerik atfetmesi ve ilerici bir güç olarak görmesine (82'ye kadar devam etmiştir bu bakış açısı) paralel şekilde mollalarla ittifak içinde devrim sürecine girmeleri şaşirtici değil. dönemin ünlü sovyetik "kapitalist olmayan yol", "üçüncü yol" vb. teorisinin ateşli savunucusu tudeh'in islam mollalarinda kapitalist olmayan yolda bir ittifak umudu görmeleri anlaşilir bir şey, ama şii imamlari birlikte yaşayabilecekleri birer demokrasi havarisi olarak algilama körlüğü üzerine söylenecek çok şey yok. nitekim 1981'den sonra pasdaran'larin saldirilari önce mücahitlere, ardindan fedailere, ardindan tudeh'e yöneldi. tudeh'in yerinde bugün yeller esiyor. iran'da iran komünist işçi partisi, halkin fedaileri, halkin mücahitleri gibi gruplarin olduğu gibi tudeh'in de içerde hala küçük sempatizan gruplari ve yurtdışında, özellikle avrupa'da yaşayan küçük bir sürgün yönetici grubu var. nerden baksan 25 yil olmuş. ama şimdi tudeh'i ve mollalari düşününce, asıl aci olan şeyin tudeh'li işçileri "temizlerken" öldüren pasdaran'lara askeri eğitimlerini sovyet ordusundan gelen subaylarin verdiğini hatirliyor insan. hey gidi tudeh... dünyanin en büyük siyasal körlük ve siyasal başarisizlik örneği olduğunu bir kere de buraya yazalim, belki birgün işe yarar...
• allah'ın partisi değildir bunlar. haşa..
• "merhaba. benim adım bahman nirumand. iranlı bir gazeteci-yazarım.
  
  şah'ın devrilmesinde aktif rol oynayanlardanım.
  
  ve aynı zamanda mollaların, demokrasi ve özgürlük getireceğine inanan milyonlarca solcu, demokrat, liberal ve milliyetçi insandan biriyim.
  
  evet, humeyni yeryüzünde cenneti vaat etti bize. demokrasi gelecek, kimse fikirleri ve siyasal görüşleri yüzünden tutuklanmayacak, işkence yapılmayacak, kadınlara eşit haklar verilecek, giyim serbest olacaktı.
  
  şah'ı devirdikten sonra mollaların camiye geri döneceklerinden emindik. devleti yönetecek durumda olduklarına inanmıyorduk.
  
  yanıldık. kitaplardan ezberlediğimiz cümleleri, içi boş kavramları birbirimize söyleyip duruyorduk."
  
  devamı için: http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/…341410&yazarid=218
• sayısız üyesi "solculuk suçu"ndan idam edilmiş parti.
• karacahil kitlelerle ters düşmemek adına mı bilinmez, humeyni'nin yüzünün ayda görüldüğüne inandığını resmi yayın organıyla ifade edebilmiş sosyalist parti. olay şöyle gelişiyor; 78'in sonlarına doğru iran'da deli saçması bir söylenti çıktığında ve ardından milyonlarca kişi "imamın yüzünü ayda gördüm!" diye çılgınlar gibi bağırmaya başladığında, tudeh'in gazetesi navid'de ingilizce çevirisini aşağıdaki paragrafta görebileceğiniz bir yazı çıkıyor:
  
  "our toiling masses, fighting against world-devouring imperialism headed by the blood-sucking united states, have seen the face of their beloved imam and leader, khomeini the breaker of idols, in the moon. a few pipsqueaks cannot deny what a whole nation has seen with its own eyes."
  
  "kan emici abd'nin liderliğinde dünyayı sömüren^* emperyalizmle savaşan emekçilerimiz^*, sevgili imamları ve önderleri put kırıcı humeyni'nin yüzünü ayda gördüler. birkaç şaşkın^*, bütün bir ulusun kendi gözleriyle gördüğünü inkar edemez."
  
  11. yüzyıl doğu romasından filan bahsetmiyoruz, dün kadar yakın bir geçmiş işte. insanoğlunun değişmez özelliklerinden biri kendini her koşul altında kandırmayı becerebilmesi.
  
  kaynak 1: http://en.wikipedia.org/…ruhollah_khomeini#mystique
  
  kaynak 2: hoveyda, fereydoun ; the shah and the ayatollah: iranian mythology and islamic revolution, 2003, publisher:praeger/greenwood, isbn 0275978583
  
  kaynak 3: http://books.google.com/…k_other_versions_r&cad=2_0
• iran da uzun yillar oldukca etkili sekilde calismis komunist partidir. iran i hep islamic republic haliyle bilenler icin bir donem komunistlerin ne denli etkili oldugunu ogrenmek oldukca enteresan diye belirtmeden edemiyorum.
  
  yalniz, cilginlar gibi ingiliz karsiti antiemperyalist politikalar izledikleri gunlerde, aman da emperyalist britanya guneyden cekilsin ama yoldas ruslar kuzeyde kalabilir mantiginda is gormus olmalarini cok manidar bulurum.
  
  bir de savak bunlarin basina cok dert acmisti zamaninda. persepolis'de de^* lafi edilmekteydi bu partinin yanlis hatirlamiyorsam.
• tudeh müthiş kapanışını liderlerinin (ki kendileri pek çok yandaşın cezaevlerinde şüpheli biçimlerde öldürülmesiyle korkuya kapılmışlardır) televizyona çıkıp islam dininin yüceliğini ve islami rejimin marksizm - leninizm'e üstünlüğünü beyan ettikten sonra "yıkıcı" ve "bölücü" faaliyetlerinden duydukları pişmanlığı itiraf etmeleriyle gerçekleştirmiş, böylelikle tarihe "büyük tudeh dönekliği" kavramını kazandırmıştır. ibret alınası bir siyasi oluşumdur.
• islam'in demir okcesi altinda cok cabuk yikilan siyasi parti.
  bunu islam cumhuriyetinin iskence tekniklerinin sah'in savak'inin tekniklerinden cok ilerde oldugunun kaniti olarak ta almakta yarar var.
  televizyonda gosterilen itiraf programlarindaki sahnelerle belgesellesti bu vahset..., anneyi ogulu ogulu anneyi, babayi kizini, kizini babayi ve kardesi kardese ihbar ettiren ve idam edilmesine neden olarak ihbarcinin cennete gidecegine inandirabilen islam kulturu insanlik insanlik olali bu kadar kalles ihbarciyi bir arada getirebilmesi ile ovunmeliydi zaten.
• tarihini irdelemek icin: http://www.iranian.com/main/node/59826