tunalı hilmi

• gizli meclis tutanaklarini karistirirken eski bir milletvekilimiz oldugunu anladigim kisi..
• ataturk zamanlarinin astigi astik, kestigi kestik zabita amiri.
  komsusunun inekleri baglarina daldigi icin dellenen bir kisiden^* bu baglari yok pahasina satin almis, sonra da inekli komsuya haddini bildirmistir. (1930lu yillar) zamanla tunali hilmi'ye ait olan baglar satilmis, onceleri bahceli kucuk evler (1950-1960), sonralari apartmanlar (1970-1980) dikilmistir.
• türk siyaset adamı. 28 ağustos 1871'de eskicuma'da doğdu. jön türk hareketinin önde gelen adlarındandır. fatih askeri rüşdiyesi'ni bitirdi. kuleli askeri idadisi öğrencisiyken teşvik adlı gizli bir haftalık dergi çıkardığı için tutuklandı. daha sonra girdiği mekteb-i tıbbiye-i şahane'de "gizli mektepliler" adlı bir örgüt kurdu. ekim 1895'te, son sınıf öğrencisiyken avrupa'ya kaçarak cenevre'ye yerleşti. öğrenimini cenevre üniversitesinde sürdürerek pedegoji bölümünü bitirdi. avrupa'da ilk yıllarını jön türk hareketinin kuruluş çalışmalarıyla geçirdi. meşveret ve mizan gazetelerinde yazılar yazdı. hutbe adını verdiği küçük broşürlerde jön türklerin düşüncelerini dile getiren propaganda yazıları kalem aldı. mücadele çizgisini ılımlı bulduğu ittihat ve terakki cemiyeti içinde osmanlı ihtilal fırkasını kurdu.(ocak 1896) 1898'de ittihat ve terakki cemiyeti müfettişi olarak mısır'a gitti, cemiyetin kahire'deki şuubesini örgütleyerek avrupa'ya döndü. ii. meşrutiyet'in ilanından (1908) sonra istanbul'a geldi, başta inkılap olmak üzere çeşitli yayın organlarında yazılar yazdı. 1920'de bolu mebusu olarak son osmanlı meclisi mebusanına girdi. istanbul'un işgali ve meclisin çalışamaz duruma düşüp dağılması üzerine ankara'ya geçti ve türkiye büyük millet meclisi'nde gene bolu'yu temsil etti. mayıs 1920'de ereğli'yi (karadeniz) işgal etmek isteyen fransız birliğine karşı direnişi örgütledi. 1921 anayasası'nın hazırlık çalışmalarına katıldı ve tbmm'deki uzun ve ateşli konuşmalarından ötürü adından sık sık sözettirdi. ii. ve iii. dönemlerde (1923-27 ve 1927-31) tbmm'de zonguldak milletvekili olarak görev aldı. 22 kasım 1928'de istanbul'da öldü.
  
  kaynak: biyografi net
• tunalı lakabını almasının nedeni ise bulgaristan'da tuna ırmağının kenarında bulunan eskicuma'da doğduğu için takılmıştır. siyasi hayatında özellikle 1. büyük millet meclisi'nde arapça olan bir hutbeyi tam metin olarak türkçe'ye çevirmesi uzun süren tartışmalara yol açmıştır.
• cumhuriyetin ilk yıllarının bolu milletvkilidir tunalı hilmi bey...
  mecliste kadın haklarını ilk kez dile getirendir.
  kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesinde çok değerli çalışmaları olmuştur.
• bir altan alyanak şarkısı.
• kendisi karadeniz ereğli kaymakamlığı da yapmıştır bir süre, ismini taşıyan caddeyi sevmemden dolayı şahsına duyduğum sempati ereğli'yle alakasını öğrendikten sonra katlanarak artmıştır.
• 30 ocak 1923 tarihli gizli meclis^* oturumunda aşağıdaki sözleri söyleyen siyasetçi.
  " eğer bu hilmi şerefsiz ise ona ikiden biri düşer... rovelveri çeker ve beynine bir kurşun sıkar... eğer bunu yapamazsam, allahaısmarladık der, zelil ve hakir bir surette meclis'ten çıkar giderim. eğer şerefsiz denilen o hilmi bunu yapmazsa, meclis onu kulağından tutar, kaldırır, fırlatır atar... eğer atmazsa meclis şerefsiz olur. "
• 1923 yılında seçimler için kanunda tadilat yapılırken kadınlara da oy hakkı verilmesini teklif etmiş meclisde kopan patırtı üzerine kadınların en azından nüfüs sayımına dahil edilebilmesi için uğraşmıştır. kadınların seçimlere katılması 1934e kalmıştır.
• aşkın, genel kuşatıcı bir gösterge etrafında diğer bütün kimlikleri zincire dahil eden bir söylem olarak osmanlıcılık tasarımı hakkında aşağıdaki lafları etmiştir.
  
  “osmanlılık hiçbirinizi korkutmasın! osmanlılık türklük demek değildir… ne kimseye zarar verir ne de bir milliyete dokunur. böyle olunca, osmanlı olmayacak kim bulunur!? geliniz! hep birden osmanlı olunuz… bu ayrılıktan gelen belalardan kurutulunuz.”
  
  “osmanlılık ancak osmanlılaşmamızla sağlam, eksiksiz bir varlık olacaktır. selametimiz, rahatımız, her türlü çıkarımız bu varlıktadır, osmanlılıktadır… osmanlılık bir zarftır… yahut, osmanlılık bir kazandır… onu kaynatan osmanlılık ateşidir. onun gözcüsü… osmanlıdır!...”
  
  “bir kere, ecdadınızın yahudi, hıristiyan, dürzi, müslüman demeyip bir arada… yaşadıklarını hatırlayınız… hep şu devletin ahalisi olduğunuzu, hep bu toprakta yaşadığınızı, baştan başa osmanlı sayıldığınızı, bir kere, göz önüne getiriniz… alimallah, aranızda, ne kin kalır ne de uygunsuzluk! görürsünüz ki birlik, dirlikten başka bir şey yok! rüya demeyiniz! siz bir kere ‘insan’ olduğunuzu bir kere de osmanlılığınızı aklınıza getiriniz; hele bir kere, necatı, selameti osmanlılıkta aramaya başlayınız; kiminizi osmanlıdan uzaklaştırmaya yeltenenlerde hele siz de bir kere uzaklaşınız…”
  
  öte yandan 1896’da cenevre’de kurduğu osmanlı ihtilal fırkası’nın isminin hakkını ‘veren’ ayaklanma çağrısı yapan jön türklerden biridir.
  
  “asker!.. ey gaziler… arş… hükümet konaklarına dolunuz, yıldız’ın altını üstüne getiriniz. ondan yana sıçan yürekleri öldürünüz. münafıkları, casusları, rüşvetçi memurları hep gebertiniz.”