• kayıp olmasına rağmen imdb'de 26 kişi oylamış, 9.8 puan çekmiş.

    http://www.imdb.com/title/tt0289081/

    edit: 53 oy, 6.7 puan. olm mal mısınız lan, film kayıp kayıp.
  • osmanlının birinci dünya savaşına girdiği ilk yıllarda ordudaki subaylardan fuat uzkınayın çektiği türk siname tarihinin bilinen ilk filmi. adı aynı zamanda senaryosu olarak da kabul edilebilir. tüm olay ayastefanostaki (yeşilköy) rus anıtının yıkılışıdır. lumierre kardeşlerin sinema tarihine ilk film olarak geçen ve sinemanın doğuşu kabul edilen trenin gara girişinin türk versiyonudur.
  • kimse bilmez ama bu abidenin bir eşi daha vardır. ikinci rus abidesi beykoz'daki yalıköy'ün tepesinde idi.

    21 kasım 1914'te, vaniköy'deki rehber-i ittihad-ı osmani mektebi'nin "hamiyetli talebesinin bâzu-yu vatanperveranesiyle 45 dakika zarfında hâk ile yeksân edilmiş"tir.

    yeri sürülmüş ve buğday ekilmiştir.

    tanım: pazı gücüyle ikincisi 45 dakikada yıkılan abide.
  • aslında ilk türk filmi olması biraz da şanstır. bu yıkımı çekmek için yurt dışından ekip getirtilmiş fakat mitinge katılanlar, bu olay filme alınacaksa bir türk tarafından alınmalı diyerek tepki göstermişler. o zamanlar da kamera kullanmayı bilen hiç bir türk olmadıüı için ortalık biraz karışmış. ordan birilerinin aklına fuat efendi gelmiş, (bu arada fuat efendi film gösterimini biliyormuş, o yüzden akla gelmiş ). film gösteren, çeker de mantığıyla zaten orda olan fuat bey'e bu filmi çektirmişler.

    edit : ayrıca bu filmin, türk sinema tarihi'ndeki ilk film olmasındaki asıl tartışma çekilip, çekilmemesinden çok maneki kardeşlerin osmanlı imparatorluğu için çektikleri belge filmlerinin kimi tarihçiler tarafından ilk türk filmi olarak görülmesidir.
  • film propaganda amaçlı çekilmiştir. 93 harbinde (1877-1878) yeşilköy'e kadar ilerleyen rus ordusunun bu ilerlemeyi hatırlatmak için yaptıkları abidenin yıkılması, aslında rusların kabul ettirdiği ağır şartların kabul edilmediği anlamına gelmektedir.
  • cekilip cekilmedigi bilinmeyen bir filmdir. filme ait hic bir belge yoktur.
  • sponsorluğunu ordunun yaptığı, 14 kasım 1914'te çekilmiş ilk türk filmi
  • nijat özön filmin ordu foto film merkezi demirbaş defterlerinde kayıtlı olduğunu ve kendisinin bunu görüp incelediğini ancak daha sonra bu defeterler bir şekilde kaybolduğu için filmin çekilmiş olduğuna ilişkin hiçbir kaydın kalmadığını belirtir.
  • fuat uzkınay, 10 haziran 1954 tarihinde yayımlanan röportajında, nurullah tilgen'e, filmin çekilme aşamalarını anlatmış:

    [nurullah tilgen]: ilk film operatörümüze, çevirdiği ilk filmin hangisi olduğunu soruyorum. fuat bey gene hatıralarını yoklamaya çalışıyor. bu sırada eşi imdadına yetişiyor. o, her kadın gibi ayaklı kütüphane

    - 93 harbinde rus kuvvetleri, yeşilköy'e kadar gelmişlerdi. bu meş'um günü bize hatırlatmak için hava meydanı tarafına yüksek bir abide inşa etmişlerdi. göze batacak şekilde ruhsuz olan bir inşaat, altında da o harbde ölen bazı kahramanlarının lahitleri vardı. hükümetimiz, bu abidenin yıkılmasının karar altına aldı. bu yıkılma ameliyesinin de filme alınması isteniyordu. bu iş için bir avusturya şirketi ile mutabık kalındı. yalnız, operatörün türk olunması şart konulmuştu. henüz memlekete yeni gelmiş olan film hakkında kimin fazla bilgisi var? bu sırada yedek subaylığını film alma dairesinde yapan fuat'a başvurdular.

    [nurullah tilgen]: fuat bey, hatıralarını toplamış olacak ki:

    - üst tarafını ben anlatayım, diyerek radyonun altındaki etajerden bir albüm çıkardı, sahifelerini çevirdi ve bir sararmış fotoğrafın üzerinde palabıyıklı bir subay göstererek:

    - işte size o zamanki mülazım fuat: film işleriyle uğraştığım herkesçe malum olduğu halde, avusturya şirketi benim bu işi yapabileceğime kanaat getirmemiş olacak ki evvela tecrübe filmi çevirttiler. imtihanda muvaffak olmuşum. nihayet filmi çevirmeğe başladık. fakat abidenin yıkılması imkansız. üç-dört dinamitle yıkılacağını iddia eden avusturya şirketi, tahmininde yanılmıştı. istihkam taburu komutanı, on paket dinamit sarf ettiği halde, ancak abidenin sağından küçük bir parça koparabilmişti. nihayet iş, harbiye ve bahriye nezareti'ne intikal etti. denizden hamidiyenin attığı toplarla sol tarafından büyükçe bir parçayı koparmak mümkün oldu. bize gelince, abidenin 150 metre gerisinde kelle koltukta ve top ateşi altında yıkılma ameliyesini filme çektik.
  • arda odabaşı'nın makalesine* göre 25 ya da 26 aralık 1914 tarihinde sirkeci'deki ali efendi sinemasında gösterilmiş. bu bilginin kaynağı da ikdam ile tasvir-i efkar'ın o günlerde yayınlanan sayıları. filmin gösterildiğine dair haber ikdam'da 25, tasvir-i efkar'da 26 aralık günü yayınlandığından net olarak hangi gün gösterildiği -şimdilik- tespit edilemese de gerçekten çekildiğini ve hatta gösterildiğini kesinleştirmesi bakımından çok önemli. bir anekdot da mösyö bordo olarak anılan avusturyalı şahsın haber metinlerinde operatör olarak anılması ki, bu bilgi de fuat bey'in filmi tek başına çekip çekmediği konusunu açıklığa kavuşturuyor. ayrıca her iki haberde de "ayastefanos'taki moskof heykelinin tahribi" olarak anıldığından filmin orijinal adının bu olduğunu da söyleyebiliriz. (9 aralık'taki sinema haberleri gazetesinde "moskof abidesinin tahribi" adlı bir film gösterileceğine dair duyuru varsa da son iki gazete kaynağında da aynı ad yer aldığından o adı baz almak daha sağlıklı olur herhalde.)

    *odabaşı, i. arda (yaz 2018). "ayastefanos filmi hakkında yeni bilgiler ve sinema haberleri gazetesi". müteferrika (istanbul: müteferrika yayınları) (53): 93-104. issn 1300-6479.

    internette gazetelerin o günkü nüshalarını bulamadım. bir şekilde ulaşıp okumak isteyenler için gazete sayısı bilgileri:

    "ayastefanos'taki moskof heykelinin tahribi", ikdam, sayı 6411, 12 kanunuevvel 1330, s. 2
    "ayastefanos'taki moskof heykelinin tahribi", tasfir-i efkâr, sayı 1301, 13 kanunuevvel 1330, s. 4
hesabın var mı? giriş yap