bias

• ing. taraf olmak, objektif olmamak. bayes diye okunuyomus. bu kelimemizi bir cümleyle destekleyelim: we believe the court's decision reveals a bias against hispanics. ^*
• ayrıca ing. meyil.
• estimation ve expected value arasındaki farktır. varyansla birlikte hata payını teşkil ederler. birini arttırsanız diğeri azalır. böyle de inattırlar.
  
  insanlara da şöyle bir uyarlaması yapılabilir: önyargılı insan keşfetmeye, çeşitliliğe daha fazla kapalı olur. önyargısı olmayan insansa bu sefer haddinden fazla çeşitliliğe düşer, muayyen sonuçlara varmakta zorlanır. velhasıl dengede tutun!
• sağlık bilimlerinde veri toplanırken ortaya çıkan sistematik yanlılık anlamında kullanılır. yanlılık özellikle gözlemsel çalışmalar için sorun oluşturur. rastgele hata ile (random error) karıştırılmamalıdır. rasgele hata belirsizliği ifade eder ve uygun istatistiksel çıkarsama yapabilmek için hesapların yeterli büyüklükte örnekler üzerinde yapılmasını gerektiren bir veri özelliğidir, yanlılık ise elmanın armut gibi görünmesine neden olur. elmanın armut gibi görünmesine neden olan bir diğer şey de etki karışımı (confounding) olup " birbirine sebep olmayan iki şeyin birbirine neden oluyormuş gibi görünmesine neden olan ama gerçekte ikisine birden sebep olduğu için iki şeyi birbirine bağlayan üçüncü şey" olarak tanımlanabilir. en güzel örneği dondurma tüketimi ile boğuma vakaları arasındaki sayısal ilişkidir. burada karıştırıcı olarak mevsim hem dondurma tüketmeye hem de yüzmeye sebep olduğu için dondurma ve boğulma arasında bir ilişki varmış gibi etki karışımına neden olur. mutruki'nin kopipeystinde verilen örnekler sık rastlanan yanlılık çeşitleri olmakla birlikte temelde yanlılık iki ana başlıkta toplanır.
  
  1 bilgi yanlılığı (ınformation bias):
  bir bilimsel çalışmada bilgi edinilirken yapılan sistematik hata sonucunda hesapkitabın yanlış olması anlamına gelir. yukarıdaki "recall", "interviewer","non-response" olarak adlandırılan yanlılıklar bu gruptandır. hatırlama (recall) yanlılığına bir örnek verelim mesela; diyelim ki kalp krizine nelerin sebep olduğu konusunda bir çalışma yapıyoruz, yeni kalp krizi geçirmiş 100 kişi ve hiç kalp krizi geçirmemiş aynı yaş ve cinsiyette 100 kişiye "sen son bir yılda kolesterol ilacı kullandın mı?" diye sorarsak gerçekte her iki grup geçmişte eşit oranda kolesterol ilacı kullanmış da olsa, sağlık sorunu olanlar (kalp krizi geçirenler) olmayanlara göre geçmişte kullandığı ilacı daha iyi hatırlamaya meyilli olurlar. bu da kolesterol ilacı sanki kalp krizine sebep oluyormuş gibi bir sonuca ya da bulunan sonucun bu yöne doğru "yanlı"/"taraflı" çıkmasına neden olabilir (yani kolesterol ilacı kalp krizini azaltıyorsa etkisi yokmuş gibi gösterebilir, etkisi yoksa kalp krizini artırıyormuş gibi gösterebilir. etki büyüklüğünü tek bir yöne doğru değiştirir yani).
  
  2 seçilme yanlılığı (selection bias):
  seçilme yanlılığı ise, bazı kişilerin çalışma sonucunu etkileyebilecek türden özellikleri nedeniyle bir çlaışmaya dahil olması ya da olamaması nedeniyle ortaya çıkar. berkson yanılgısı buna iyi bir örnektir. hem şeker hastalığı hem de safrakesesi iltihabı hastaneye yatmak için bir sebeptir. hastaneye başvuran kişiler arasında sayım yapıldığında şekeri olanlar arasında olmayanlara kıyasla daha fazla safra kesesi iltihabı olduğu görülür. bunun nedeni şeker ve safra kesesi iltihabı arasında gerçekten bir bağlantı olması değil, her ikisinin de hastaneye yatmakla sonuçlanan şeyler olmasından ötürü seçilme yanlılığı sonucu hastaneye yatmış kişiler arasında sanki birbiriyle bağlantılı gibi görünmesidir.
• büyücü hekim melampus'un kardeşi. melampus kızları ve ülkesinin kadınları deliren argos kralı proitos'tan önce ülkenin yarısını sonra kardeşi bias için bir üçte birini daha istemiş. isteği kabul edilmiş ve galiba prenseslerle bu iki kardeş evlenmişler.
  
  [cv
  priene'de yaşadı
  teutamas oğlu bias
  
  o ki
  herkesten akıllıydı] herakleitos - kırık taşlar
  
  (bkz: herakleitos/@jimi the kewl)
  (bkz: prieneli bias)
  (bkz: tesamenos)
• yanlılık en geçerli tanımıdır
  
  bir şeyi ölçerken falan aslında yanlı olma durumudur bias. bir şey hakkında tutum veya fikire yönelikse "yanılgısı" (yanılgı) olarak da kullanılır.
• transistörlerin bazlarına verilen akım/voltaj
• yari-iletkenlerin islevlerini gerceklestirmek icin yapilan baglantilara denir. "bayas" diye seslendirildigi ve yazildigida olur. bias'lama ya gore farkli davranan yari iletkenler vardir. zener diyot mesela ters biaslandiginda gerilim sabitler, dogru biaslandiginda normal diyottan farksiz calisir. (bkz: zener diyot)
• (bkz: biyatch)
• http://www.bias.com.tr/