çimpe kalesi

• altinda soguk hava depolari bulunan, bir zamanlar acayip stratejik oneme sahip olan kale.
• karesibeyliğini ele geçiren orhan beyden kantakuzen tahta çıkmak için yardım istiyor ve orhan bey büyük oğlu süleyman şahı yolluyor. yalnız ordunun başında bulunan şahin bey şöyle bir teklifte bulunuyor: orhan bey bizanstan bir kıza aşıktır ve çimpe kalesi bu kıza hediyedir. eğer bu kaleyi bize kuşatmada kullanmak için verirseniz tahta çıkmanızı sağlama almış oluruz diyelim ve hem kaleyi hem kızı almış oluruz sonunda diyor. ve kantakuzeni tahta çıkaran süleyman şah ve şahin bey kale ve kız bizimdir diyor. kuşatma sırasında orhan beyin misafiri olan bizans kızı adını nilüfer olarak değişmesini istiyor. böylece osmanlıda ilk yabancı bir kadınla devlet işleri için evlenme gerçekleşiyor. çimpe kalesi biraz hengame biraz oyunla ele geçirilmiş oluyor. ve artık rumelideki seferlere ev sahipliği yapıyor.
  
  (bkz: copy paste değil alın teri)
• ulkede tarihe verilen onemin ozetini gormek isteyenlerin gidip gormesi gereken eski kale. eski diyorum zira simdilerde kelimenin tam anlamiyla bok goturuyor her yerini. yazik.
• büyük bir heves ile gidip hayal kırıklığı ile döndüğüm kale. bolayır'dan 3 km uzaklıkta sadece. ama ne yolu yol ne kalesi kale. rumeli'deki ilk toprağımız bu kale. her fırsata ecdad ecdad diyoruz ama şuraya bir yol yapmayı bir çevre düzenlemesi yapmayı neden beceremiyoruz? her yerini ot bürümüş. etrafta ne bir görevli ne levha. ne kitabe ne de bir insan var. kuş uçmaz kervan geçmez bir yermiş gibi duruyor. halbuki yarımadaya binlerce yerli-yabancı turist geliyor her hafta. hak ettiği değeri ve çevre düzenlemesini görmek dileğiyle.
• şimdilerde çobanların, ayyaşların, kaçamak yapan arabalı çapkınların uğrak yeri olan kale. daha doğrusu iki yanı yüksek duvarlar ile çevrili koridor.
• osmanlının bizansa yardım etmesi sayesinde armağan olarak kazandığı rumelideki kale. tarihte osmanlının rumelideki ilk toprağı olması açısından önem taşır.
• bulgar ve sırplardan oluşan bir kuvvet edirne'yi kuşatınca bizans hükümdarı kantakuzen osmanoğullarından yardım ister. osmanlı hükümdarı orhan bey'in oğlu süleyman edirne'yi kuşatan kuvvetleri püskürtür. bu yardımın karşılığında gelibolu'daki çimpe kalesi osmanlılar'a verilir.
• koca bir hendek biçiminde tasarlanmış bu kale hem çanakkale boğazını hem de saroz körfezini çok stratejik bir şekilde görebilmektedir, şu aralar koyun ağılına dönmüş olması baya üzücüdür.
• bu başlığı görünce şaşırdım açıkçası.
  
  doğal olarak, tarihçi olmanın verdiği iç güdüler ile buraya birkaç kelâm etmem gerektiğini düşündüm. şimdi bu çimpe kalesi dediğimiz kale, bugün ki çanakkale ili sınırları içerisinde gelibolu tarafında yer almaktadır. bu kaleyi önemli yapan husus ise, aşıkpaşazâde, neşri, oruç beğ gibi osmanlı kroniklerinde, osmanlılar'ın rumeli'de ilk fethettiği kale olarak zikredilmesidir.
  
  şimdi bir, rumeli fatihi süleyman paşa vardır. tarih ile ilgilenenler bilir. orhan gazi'nin iki oğlundan biridir. süleyman paşa, osmanlıların balkan yayılmasında çok önemli bir yere sahiptir. hatta, orhan gazi öldüğünde süleyman paşa hayatta olsa idi, murat yerine onun tahta geçmesi muhtemeldi.
  çimpe kalesi'ne dönecek olursak:
  
  osmanoğulları, karasi beyliği'ni(balıkesir dolayları) ilhak (kendi topraklarına savaşsız katma) ettikten sonra, bu beyliğin denizcilerinden çok fayda gördü. bir gün süleyman paşa, çanakkale tarafından karşı yana bakarken karasioğullarından ece beğ yanına gelmiş. sormuş süleyman paşa'ya bir derdiniz mi var? paşa da bu denizi nasıl geçerim diye cevap vermiş ve eklemiş; şurayı bir geçsem ama küffarın haberi olmasa demiş. ece beğ de hanıum buyurursa ikimiz geçelim demiş. paşa da nasıl geçeriz deyince, burada karşıya geçmek için yakın yerler vardır, demiş. bunun üzerine "görece'den aşağı deniz kenarında cimbi (çimpe) karşısında derhal bir sal hazırlamışlar geçmişler çimpe'nin yanına. bölge üzüm bağları ile meşhur, malum. halk üzüm hasatında olduğu için, kale boş. paşa, tutmuş bir kafiri sormuş nerede ahali. kafir de insanların hasatta olduğunu kendisinin onları kimse görmeden hisara sokabileceğini söylemiş. hemen birkaç sal daha bağlayıp 70-80 kadar asker getirmişler. kaleyi almışlar ve burada bulunan gemiler ile (sal değil dikkat çekin bu noktaya) karşı yana geçtiler.
  (aşıkpaşazâde, tevarih-i âl-i osman, 39. bâb.)
  
  evet, yukarıda aşıkpaşazâde'nin ifadelerini aktardık. buradan bakınca çimpe kalesinin rumeli'de olduğuna dair bir kanı oluşuyor hepimizde. ancak bu konuya farklı yaklaşan bir araştırmacı da var. prof. dr. f. zerrin günal, çimpe kalesinin anadolu tarafında olduğuna dair iddialarda bulunmuş ve hatta iddia olarak kalmaması için bölgede buna dair arkeolojik çalışmalar da yapmış ve bu kalenin esasında anadolu yakasında bir kale olduğunu, süleyman paşa ve ece beğ, anadolu'da bulunan bu kaleyi alarak, limanında bulunan gemileri de ele geçirmek sureti ile, küçük bir donanma elde ettiklerini ve bu sayede rumeli akınlarına başladıklarını ifade etmiştir. özellikle, aşıkpaşazâde'de geçen "karşı yana geçip, hisara çıktılar" ifadesi için, anadolu'da bulunan çimpe'nin bir koy kenarında olduğunu, süleyman paşa ve ece beğ'in yine anadolu tarafından ama koyun karşı tarafından oraya baktıklarını ve kimsenin haberi olmadan da kaleye tek çıkış yolunun denizden mümkün olmasından dolayı, sal kullanmışlar ve doğal olarak karşı yana geçmişler, demiştir.
  
  buna göre, ilkokul dahil tüm kitaplarda geçen, "osmanlıların rumeli'de ilk fethettiği kale, çimpe kalesi'dir." ifadesinin artık çok şüpheli olduğu göz önüne alınmalıdır.
• 1353 yılında, orhan bey döneminde osmanlı henüz beylik iken bizans tarafından osmanlı'ya hediye edilen ve gelibolu'da bulunan kaledir.
  
  bizans'ta taht kavgalarının yaşandığı sırada imparatorun tahta geçmesine yardımcı olan osmanlı'ya hediye olarak verilen bu kale konumu dolayısıyla osmanlının balkan politikasının temellerini atmasını sağlamıştır.
  
  osmanlı beyliği, bu kaleyi bir üs olarak kullanıp rumeli'de ilerlemeye başlar ve böylece osmanlı, orhan bey döneminde yaşanan diğer genişleme süreçleriyle birlikte kurumsallaşmaya da başlayarak bir beylik olmaktan çıkıp devlet olma sürecine girer.