• ankara savaşından sonra timur'la birlikte semerkant'a götürülen mustafa çelebi (düzmece mustafa), timur'un ölümünden sonra anadolu'ya döndü. osmanlı tahtında hak iddia eden mustafa çelebi, bizans'ın ve eflak beyliği'nin yardımı ile selanik'te ayaklandı. mehmed çelebi, bizans'a sığınan mustafa çelebi'yi para karşılığında hapsettirdi.

    *(bkz: osmanli700 gen tr)*
  • yıldırım beyazıt ın oğlu şehzade mustafanın tahtta hak iddia etmesi. resmi osmanlı tarihine göre isyancı mustafa düzmecedir, gerçek şehzade mustafa sürgünde ölmüştür. ancak günümüzde pek çok tarihçi; düzmece olduğu sanılan kişinin aslında şehzade mustafa olduğu konusunda birleşiyor. isyanın halk arasında destek bulmaması için mustafanın kardeşi o zamanki padişah çelebi mehmettaraftarlarınca söz konusu kişinin fırsatçı bir yalancı olduğu etrafa yayılıyor. ancak şehzade kısmen destek bularak (özellikle kuzey ege dolaylarında) dalga dalga isyanını devam ettiriyor. çelebi mehmetin oğlu ikinci murat döneminde yakalanarak 2 oğluyla birlikte bir kalenin surlarında asılarak idam ediliyor.
  • şehzade mustafa'nın katli ve düzmece mustafa isyanı...

    "sahte mustafa isyanına ne tarafından bakılırsa bakılsın, bunun, şehzâde mustafa hadisesinin bir reaksiyonu olduğundan şüphe edilemez. yine şüphe edilmemesi gereken noktalardan birisi de; 10 bin kişilik kuvveti sahte mustafa'nın etrafında toplayacak şeyin, birinci derecede hissî olamayacağı meselesidir. mustafa'nın öldürülmesinden doğan teessür ile kanunî ve onun bazı yakınlarına karşı duyulan ve nefret derecesine varabilen soğukluğun, isyancıları bir araya getirmede önemli rol oynadığı anlaşılıyorsa da, çeşitli menfaat kombinezonlarından müteşekkil noktaların bundan ileride bulunduğu da muhakkaktır.

    bir defa, bu işte paranın önemli bir yer tuttuğu anlaşılmaktadır. esasen busbecq*, sahte mustafa'nın etrafına bol bol para dağıttığını söylemekte ve onun bu paraları şehzade bayezid'den aldığını da ilâve eylemektedir. busbecq'in verdiği bilgiler meyanında dikkati çeken bir önemli nokta da şehzade mustafa'nın bilhassa tımarlı sipahiler tarafından sevildiği ve onun öldürülmesinin daha ziyade bu grup üzerinde sarsıcı tesirler yaptığıdır. sahte mustafa isyanının, rumeli'de tımarlı sipahilerin ve türk nüfusunun bol olduğu yerlerde çıkışı göz önüne getirilir ve işaret ettiğimiz noktalar yekdiğeriyle birleştirilirse, burada tımar erbabının durumunun pek iyi olmadığı, birtakım tahrik ve menfaat ümidi hadiselerinin onları padişaha karşı silah kullanmaya kadar sürüklediği anlaşılmaktadır."

    (...)

    "netice itibariyle; sahte mustafa hadisesi, imparatorluğun en haşmetli devrinde miktarı azımsanmayacak bir gayrımemnunlar zümresinin mevcudiyetini; umumiyetle geçim durumları iyi olmayan kimselerden müteşekkil bu gayrımemnunlar zümresinin, herhangi bir meseleden faydalanarak hükümetin karşısına çıkma temayülünde olduklarını ortaya koymuştur."

    mustafa cezar; osmanlı tarihinde levendler
  • mustafa çelebi, 1402'deki ankara savaşı'nda hamidoğulları ve tekeoğulları askeri ile birlikte cephenin ortasında yer almıştır. bazı kaynaklar savaşta öldüğünü, bazı kaynaklar ise babası yıldırım bayezit ile birlikte esir düşerek, babasının ölümünün ardından timur tarafından semerkant'a götürüldüğünü yazarlar.

    timur'un ölümünden sonra 1405'te anadolu'ya döndü, önce niğde'ye, daha sonra da isfendiyaroğulları beyinin yanına kastamonu'ya gitti. ardından 1416'da venediklilerin yardımı ile rumeli'ye ve eflak'a geçip, düzenleyeceği ayaklanma için bazı vali ve sancak beylerinden, eflak voyvodasından, bizans imparatoru ıı. manuel'den ve bu arada bazı avrupa devletlerinden yardım istedi. topladığı kuvvetler selanik'ten teselya üzerine giderken ı. mehmet'in ordusuna yenildi. bu yenilgiden sonra selanik'e sığındı. selanik'te despot olan andronikos onu bir mülteci olarak kabul etti. ı. mehmed bu durumu bizanslılarla yapılan barış anlaşması şartlarının çok şiddetli ihlali olduğunu önererek olayı konstantinopolis'de imparator olan ıı. manuel'e protesto etti. ıı. manuel bir mülteci kabulünün hiçbir barış şartını ihlal etmediğini ileri sürdü; ama eğer bu mültecinin yasama ve korunma masrafları karşılanırsa onu hayatı sonuna kadar gözaltında tutmayı kabul edebileceğini bildirdi. bunu kabul eden ı. mehmed bizans imparatoru ıı. manuel ile anlaşarak mustafa çelebi'nin hayatı boyunca salıverilmemesi karşılığında yılda 900 bin akça ödemeyi önerdi ve mustafa çelebi gözaltında korunmak üzere limni adasına gönderildi.

    konstantinopolis'de ı. mehmet ile ıı. manuel arasındaki barışçıl ilişkiler aleyhinde olan bir saray bürokrasisi kliği gittikçe güç kazanmaktaydı ve bunlar arasında veliaht ve ortak imparator olan yannis bile bulunmaktaydı. bu klik 1420'de ı. mehmed'in bursa'dan edirne'ye giderken boğazı geçerken öldürülmesi için bir plan hazırlamış ama imparator bunun uygulanmasını önlemeyi başarmıştı. fakat 1421'de ı. mehmed'in ölümü ve yerine daha 17 yaşında tecrübesiz bir genç olan ıı. murat'ın geçmesi bu kliği çok daha kuvvetlendirip bizans siyasetinin başına geçirmeye neden oldu. ıı. manuel yaşlı ve yorgundu ve imparatorluğun siyaseti bu klik içinde olan oğlu yannis'e bırakmıştı. bundan dolayı bizans imparatorluğu çelebi mustafa'yi meşru osmanlı padişahı olarak kabul etti ve ona destek sağlamaya başladı. bir bizans filosu ile limni'den, yandaşı izmiroğlu cüneyd bey ile birlikte rumeli'ye ayak bastı ve gelibolu'ya geçerek kendine yandaş toplamaya başladı. rumeli beyleri ve akıncılar arasında taraftar toplamayı başardı. sultan ıı. murat (1421'de) veziriazam ve rumeli beylerbeyi amasyalı beyazıt paşa komutasındaki bir orduyu üzerine gönderdi. iki taraf, saros körfezi kıyısında bugün keşan'ın bir köyü olan sazlıdere mevkiinde karşılaştığında, muharebe esnasında elindeki kuvvetler, komuta kademesi dahil, mustafa çelebi tarafına geçti. veziriazam beyazıt paşa mustafa çelebi'ye teslim olmak zorunda kaldı. fakat beyazıt paşa'ya itimat etmeyen izmiroğlu cüneyd bey'in ısrarları üzerine mustafa çelebi onu idam ettirdi. düzmece mustafa şehir halkının tezahüratı altında edirne'ye girerek hükümdarlığını ilan etti. adına hutbe okutup, üzerinde "mustafa bin beyazid han" yazan sikke bastırdı. rumeli bölgesi onun egemenliği altına geçti.

    çelebi mustafa iktidarda iken bir seri hata yapmaya başladı. gözaltında iken bizans desteğini sağlamak için gelibolu'yu bizans'a vermeyi kabul etmişti. ama rumeli'de idareyi eline geçirince fetihle ele geçirilen arazinin inanmayanlara geri verilemeyeceğine dair islam dini kaidesi olduğunu ileri sürerek gelibolu'yu bizanslılara vermedi ve kendini destekleyen saray kliğinin gücünü kırdı. ayrıca rumeli ile yetinmeyip ocak 1422de 12 bin sipahi ve 5 bin yaya askerlik bir ordu ile gelibolu'dan anadolu'ya galata cenevizlileri gemileri ile geçirip bursa'yı kuşatmaya başladı. ıı. murat, mustafa'nın bir "düzmece (yalancı)" olduğunu çevresindekilere inandırmayı başardı. kendisine aydın ve izmir beyliği vaad edilmiş olan izmiroğlu cüneyd bey, yandaş askerleri ile, mustafa çelebi yanından ayrıldı. böylece ordusu bölünen mustafa çelebi elinde kalanlarla rumeli'ye doğru geri çekilmek zorunda kaldı. fakat kaçarken bir köprü başını tutan hacı ivaz paşa bu kalan yaya ordusunun çoğunu da kılıçtan geçirdi. mustafa çelebi, gelibolu'da tutunup boğaz trafiğini kontrole çalıştı. fakat ıı. murat foça podestası adorno'dan kiraladığı gemilerle ordusunu gelibolu'ya geçirmeyi başardı. mustafa çelebi gelibolu'da da tutunamayarak ve edirne'ye kaçtı. yakalanan yandaşları idam edildi. ıı. murat, foça podestası'na ait olan 2 bin zırhlı asker ile takviyeli, ordusuyla edirne'ye yürüdü. edirneliler ıı. murat'i şehir dışında karşılayarak ona sadakatlerini bildirdiler. mustafa çelebi bu sefer de edirne'den hazinesi ile birlikte eflak'a gitmek üzere kaçabildi. fakat tunca vadisi'nde kızılağaç yenicesi'nde yakalandı. edirne'ye getirilip kale burcundan asılarak idam edildi.

    tarihçiler hala mustafa çelebi'nin düzmece mi yoksa gerçekten padişah oğlu olup olmadığı sorusunu tartışmaktadırlar.
  • tarihin ilginç olaylarından biri. dinlediğim bütün tarihçiler o zaman ki mustafa'nın gerçekten yıldırım beyazıt'ın oğlu olduğunu söyler. ama kardeşi çelebi mehmet tüm ahaliyi mustinin düzmece(yalan) olduğuna inandırmış ve isyanın adı da düzmece mustafa isyanı olarak bugünlere gelmiş.
hesabın var mı? giriş yap