zemlya

• zemlya(toprak) 1930 yapimli bir dovjenko filmi. genel hatları itibariyle sovyet kolektivizminin ilk adımları olan tarımda traktör kullanımının baslangıc sürecine odaklanıyor. bir rus köyüne gelen ilk traktör, köydeki kulaklar ve kolhoz destekçilerini karşı karşıya getiriyor.
  
  filmin ve yönetmenin içkin estetiğine karşın film, komünist propaganda ve kampanya sürecinin bir parçası. filmi daha net anlayabilmek için dönemin gerçeklerinden biraz haberdar olmak mühim. bolşevizmin yıkılıp sovyet rusya'nın kurulmasıyla, marksist-leninist ideolojiye bağlı gelişen hamleler zamanla kendisini iyice hissettiriyor bu dönemde. filmin ele aldığı meseleler 1926 ila 1931 yılları arasında vuku bulmakta. sovyet iktidarının amacı köylüler ve çiftçiler arasında kümülatif bir mülksüzleşme oluşturmak. bunun önündeki en büyük engel de varlıklı, elde avuçta birikim sahibi olan ve kulak denilen çiftçiler. kulaklar, sovyet iktidarının nihai gayesi olan kolektif tarım birliği yani kolhozların dışında bir yapılanma. sermaye ve güç sahibi oldukları için bu yapılanmanın içinde yer almıyorlar. işte sovyet rusya'nın sinemayı adeta bir doçka niyetinde propaganda malzemesi yapmasının civcivliği burada başlıyor.
  
  dönemin öne çıkan ismi dovjenko, eski bir ressam. zaten o yılda sansür kurulundan habersiz adım atamazsın. sinemada sadece sovyet için yapılıyor. yönetmen, gazetede okuduğu bir haberden ilham alıp yazıyor, maddi kaynak bulacak. zaten iktidar dünden hazır. filme temelden yerleştirmek istedikleri mesajları sokuyorlar. sonra ciddi de bir maddi destek ile uğurluyorlar. buraya kadar işin rasyonel kısmı tabii, sonrası biraz sanatsal bakış açısı ile değerlendirebilir. dovjenko, modern sinemada dahi kullanılan duygu-yakın plan ortaklığını sıkça kullanıyor. çok başarılı bir montaj inceliği mevcut ki zaten ruslar o dönemde bu işi sıklıkla beceriyorlar. pastoral ve liriksel bir anlatım dilinin yanında, gerçekten güzel mizansenler de oluşturmuş. şahsi fikrim eisenstein'a verilen fırsat ve destekler dovjenko'ya verilseydi çok daha güçlü bir kampanya yüretebilirdi komünist çıkarlar adına. elbette sadece bu tarım-sınıf-kolektivizm meselelerinin yanında, tanrıtanımazlık, ruhban eleştirisi, döneme göre çok nobran bir çıplaklık da mevcut filmde. mesaj verme amacı, ideoloji yüceltme, sovyet ve komünist oportünistlik filmin son bölümünde adeta tavan yapıyor. zira o dönemde yaşayan bir rus olup bu tür sahnelerden etkilenmemek elde olmazdı sanırım.