makinedeki hayalet

• bu konuyu irdeler iken su ayrimi yapmamiz yerinde olur
  
  madde (makine): diger maddeler (makineler) ile 4 temel kuvvet araciligi ile etkilesen olculebilir her seydir. bu durumda her cesit maddeye bir adet makine ya da bu gun icin daha populer bir tanim ile bir cesit quantum bilgisayari olarak bakmak oldukca gercekcidir. (bu durumda evren buyuk bir quantum bilgisayaridir diyebilir miyiz? diyebiliriz hatta vakti zamaninda birileri demis idi kaynakca bulur isem koyarim)
  
  b) hayalet: hayalet hakinda fazla bir sey bilmiyoruz ancak su var, hayalet maddeyi etkileyebiliyor, eger hayalet maddeyi (makineyi) etkileyemese idi bizim onun varligindan haberdar olmamizin bir yolu olmaz idi. ancak hayaletin makkineden etkilenip etkilenmedigi konusunda 2 farkli olasilik vardir
  
  a) bu hayalet makineden etkilenmez mesela makine olunce olmez makineye zarar verirsen zarar gormez. anak bu bilgi gozlemler ile celisir cunku gozledigimiz tum makineler (maddeler) atomlardan olusmustur ve tum atomlar da sadece atomlardan etkilenir (temel kuvvet vaistasiyla). daha temel bir ifade ile soyle diyelim; hayalet maddeye (makineye) bir degisiklik yaptirmak isterse en azindan bunu dusunmelidir yani sistemin entropisini arttirmalidir. bir seyi yapip yapmamayi dusunmenin entropiy katkilari icin (bkz: maxwell in cini). bir cikti olarak isi uretmesi gereken her sey maddeden etkilenir. bu durumda hayaletin makineden etkilenmekten baska bir sansi yok gibi gorunmektedir.
  
  b) bu hayalet makineden etkilenir. bu durumda hayalet maddeden etkileniyor demektir. ya da daha dogru bir ifade ile madde (makine) ile etkilesiyor demektir. bu durumda prensip olarak hayalet baska maddeler ile de etkilesebilir. bu noktada olcum denilen seyin madde madde etkilesmesinden baska birsey olmadigini soyleyen kuantum dersi notlarimizi acariz. "yapilan her olcum yapildigi maddeyi o veya bu bicimde etkiler, karsidaki maddeyi o veya bu bicimde etkileyen her sey bir cesit olcum olarak kullanilabilir." bu durumda ne oldu bizim hayalet bir anda olculebilir bir nane haline geldi hayaletligi kalmadi.
  
  tanimimizi hatirlayalim; diger maddeler (makineler) ile etkilesen olculebilir her sey madde ya da makinedir.
  bu durumda hayaletimiz de bir diger makine olmus olur. (uzayda yer kaplar momentum tasir filan fistik).
  
  sonra bir diger makine cikar bu makinenin hayaleti makinesinin icinde bir hayalet olup olmadigini sorar. entri loopa girer pek sahane olur.