probus

• d: 232
  ö: 282)
  " 276 ve 282 yılları arasında roma imparatoruydu."
  
  hiç kimsenin görüşünü almadan apar topar hükümdarlığını ilan eden florianus'a karşı, mısırdan gelerek zafer kazanan probus tahtın yeni sahibi oldu.
  
  yetenekli bir asker olan probus, valerianus'un gözüne girmiş ve tribünüs unvanı verilmişti. kısa bir süre sonra sarmatlara karşı zafer kazanmıştı. bu zaferden sonra valerianus tarafından kendisine değerli eşyalar verildi. önce üçüncü sonra onuncu lejyon komutanı oldu.
  
  tacitus kendisini doğu eyaletlerinin komutanlığına atadı. devamında kendisine bağlı askerlerle kırk dört yaşında tahtın sahibi oldu. senato tarafından augustus ve ceaser unvanı verilerek onurlandırıldı. sivil yönetimi senatoya bıraktı, imparator olması bir yana hala kendisini ordunun bir numaralı komutanı olarakta görüyordu. aurelianus'un ölümünden sonra tekrardan çıkan tehlike ve tehditlerin üstesinden geldi.
  
  rheatia eyaletinde görsel*¹ güvenliği sağladı, sarmatları yendi, gotlar teslim olmaya zorlandı, isauria'lılara görsel
  başarılı bir şekilde saldırdı. roma tarihi için önemli sayılan bir çok kişiyi orduya komutan olarak atadı. bunlar; annibalianus, asclpiodatus, galerius, carus, dioclentianus, maximinianis, contantius gibi önemli kişiler idi. galya'yı germenler'in elinden kurtarmış, frankleri de yenmeyi başardı.
  ayrıca frisia, batavia ve lygia adlı barbar kavimlere karşı büyük utkular elde etti. hatta lygia komutanı semno tutsak edildi. probus kendisini affetti ve geri gitmesine izin verdi. her daim romalılar için bir baş belası ve kabusu olmuş olan germenler üzerine sefere çıktı. bura da başarılı bir zafer kazandı. probus bu barbar insanları değiştirmekte kararlıydı. onları roma topraklarına yerleştirdi ve çiftçilik yapmalarını istedi. elleri kılıç değil saban tutmalıydı. germenler ile roma vatandaşlarını evlendirmeye özendirdi.
  
  tüm bu zaferlere rağmen imparatorluğun sınırları tam olarak güvenli değildi. hala barbarlar ve iskitler'in tehditleri hissediliyordu. probus bir kale yapılmasını emretti. böylece güvenlik sağlanmış olacaktı. probus yenilgiye uğrattığı halklardan bir çok kişiyi asker olarak ordusuna kattı.
  
  roma'nın gücü karşısında ezilmiş olan barbarlar görmüş oldukları en ufak bir yumuşaklıkta tekrar eski alışkanlıklarına sarılarak galya'ya saldırılar. probus, saturninus'u doğu eyaletlerinin komutanlığına atamıştı. derhal galya'yı kurtarmak için birlik gönderdi. ama çok güvendiği saturninus isyan bayrağını açtı. galya'da zafer kazanıldı ama doğudan gelen haber probus için kabullenmesi zordu. kendisine isyan haberini getiren haberciyi cezalandırdı. çünkü probus buna inanmak istemiyordu. en sonunda isyancı komutan yaptığı hatayı anladı ve canını kurtarmış oldu.
  
  artık roma için bir refah dönemiydi. bunca yıldır yapılan savaşlardan sonra tüm tehlikeler bastırılmıştı. artık romayı tehdit eden bir kavim bile yoktu. probus roma'ya döndü. hem de büyük bir coşkuyla. haklı olarak o'nun adına gladyatör oyunları düzenlendi. bu gladyatörler arasından 80 kişi² isyan bayrağını kaldırdı. isyan daha önce ki isyanlar gibi acımasızca bastırıldı. gladyatörler acıklı bir şekilde can verdiler.
  herkesin alın yazısı farklıdır. belki de çoğu insan hak etmediği bir şekilde hayatından koparılmıştır. probus roma için bir fırsat idi. roma tarihine baktığımızda birçok imparatorun değeri verilmeden boşu boşuna yaşamlarının son bulduğuna şahit oluruz. probus'ta bunlardan biriydi. askerlikten gelme olan bu imparator çok çalışkandı. ayrıca sert bir disiplini vardı. disiplini ona güç ve zaferler verdi, çalışkanlığı ise hayatına mal oldu.
  
  probus askerlerinin boş durmasını istememiş, kılıç sallamaktan daha farklı işler de yapmalarını istemiştir. askerler imparatorluğun dört bir tarafından hem inşaatlarda çalışıyor hem de ağaç dikip tarım işleriyle uğraştırılıyordu. askerlik dışı yapılan bu işler askerleri sinirlendirdi. imparator'un canını kurtarmak için saklandığı kaleye giren askerler onu katlettiler.
  
  sonra carus (bkz: #145276443)
  
  önce marcus annius florianus
  (bkz: #145014089)
  
  ¹ görsel wikipedia.
  ² edward gibbon, roma imparatorluğunun gerileyiş ve çöküş tarihi, cilt ı