gizli hıristiyanlık

• "uzun sokak çamur oldi
  kromlilar gâvur oldu"
  
  "mart 1857'de trabzon kızlar (panagia theoskepastos) manastırı'nda toplanan 44 ortodoks rahibi 15 temmuz 1857 günü kromlular'ın hristiyan olduklarını duyurmak, avrupalı ülkelere durumlarını anlatmak için trabzon'da vice-konsül f. stevens aracılığıyla istanbul'daki ingiliz büyükelçiliğine başvurmuşlardır.
  
  stevens, kromni, argyropolis, santa ve hapsiköy'de 55 köyde yaptığı araştırmada 9 bin 533 müslüman, 17 bin 200 gizli hıristiyan ile 28 bin 960 hıristiyan yaşadığını belirlemiş olup, konuyla ilgili tüm belgeler bugün londra'daki foreign office arşivi'nde saklanmaktadır.
  
  uzun süredir islam bilinen kromluların dağdan inerek trabzon uzun sokak'ta bulunan ingiliz elçiliğine gelmesi ve durumlarını açıklaması hayretle karşılanmış, "uzun sokak çamur oldi/ kromlilar gâvur oldu" deyişinde olduğu gibi folklorik etkileri bugüne dek ulaşmıştır.
  
  gizli hıristiyanların tamamı 1923 türk-yunan mübadelesi ile yunanistan'a gönderilmiş, 1829'da kafkasya'ya kaçan 90 bin kişilik ilk grubun torunlarına ise 1991'de sscb'nin yıkılmasından sonra yunanistan tarafından vatandaşlık hakkı verilmiş ve anavatanlarına (?) geri çağrılmışlardır."
  
  karadeniz bölgesindeki gizli hıristiyanların adı kromlides yani kromlularmış.
  
  http://bianet.org/…istiyanlik-ve-yuregine-sor-filmi