arnolfinilerin düğünü

• luccali varsil tuccar giovanni arnolfini ile zevcesi giovanna cenami'nin evlilikleri vasitasi ile jan van eyck ustanin dehasini konusturdugu 1434 tarihli, mese pano uzerine yagli boya ve hali hazirda london national gallery'de sergilenmekte olan tablo.
  
  "the arnolfini wedding" tablosunun en onemli ozellikleri; sembolik detaylari, van eyck'in o tarihlerde ilk kez kullandigi efekt, materyal ve teknikleri ve sanat tarihcilerinin eser uzerine yuzyillardir devam eden tartismalaridir.
  her ne kadar ismi ve ilk bakista uyandirdigi izlenim bir ciftin karsilikli evlilik aktini icrasi gibi gorunse de, hatri sayilir sayida sanat tarihcisi israrla bu sahnenin tablonun geneline yayilmis bir sembolizmin parcasi olduguna inanir. onlara gore, ornegin giovanni'nin kalkmis eli; evlilik yemini icin oldugu kadar hemen arkalarindaki aynadan yansimalarini gordugumuz odada bulunan diger kisileri selamlama amacli da olabilir.
  tablo uzerindeki bir diger tartisma da; resmin merkezinde yer alan latince "johannes de eyck fuit hic, 1434" (jan van eyck buradaydi) yazisidir. kimi tarihciler bunun yalnizca ressamin siradisi imzasi oldugunu, kimileri ise sahnenin gerceklestigi anda ressamin orada bulundugunu ve olaylara tanik oldugunu, bunu da yine tanrinin herseyi izledigine ve tanikligina gonderme yapmak icin belirtme ihtiyaci duyduguna inanirlar.
  
  basta da dedigim gibi, tablonun en onemli ve uzerinde en cok tartisilan ozellikleri sembolik detaylari(bilhassa dini gondermeler). tablo uzerinde arastirmacilar yuzlerce sembolik detay kesfetmisler ve hepsi de yine kendilerine gore bu sembollere yuzlerce anlam yuklemisler. ancak biz, en cok dikkat ceken ve arastirmacilarin genelde uzerinde mutabik olduklari bir kac ana detayi burda irdeleyelim.
  
  *ayna: tablonun en dikkat cekici detayi, ciftin tam ortasinda, arkalarini dondukleri duvarda asili olan aynadir. aynanin cervesine, her birinde isa'nin carmiha gerilisini (passion of christ) anlatan toplam 10 adet farkli resim bulunan yuvarlaklar yerlestirilmistir. aynanin hemen yaninda ise parlak bir tespih asilidir. bu 10 sahne on ayri onemli duayi, tespih de yakarisi temsil etmektedir. yansimada ise arkasini donmus arnolfini cifti ile bunlarin karsisinda bulunan biri parlak mavi kiyafetli iki erkek bulunur. bazilarina gore bu mavi kiyafetli kisi van eyck'in kendisidir.
  *saint margaret: giovanna cenami'nin hemen arkasinda duran sandalyenin kose oymasi elinde bir hac tutan saint margaret seklinde yapilmistir. inanca gore saint margaret, hamile kadinlari ve dogacak bebekleri koruyan azizdir. ressam hamile olarak resmettigi giovanna cenami'yi arnolfini'nin soyunu devam ettirmekle, aziz margaret'i ise bebekleri ve anneyi korumakla gorevlendirmistir.
  *takunyalar: tabloda iki cift terlik gorulmektedir. bunlardan biri arnolfini'nin hemen onunde duran ve ice donuk olan tahta takunyalar, digerleri de giovanna'nin arkasindaki divanin onunde duran saten terliklerdir.
  tahta takunyalar ile ilgili uzerinde en cok ortak gorus bildirilen konu, bu takunyalarin eski ahitte, musa'nin ikinci kitabi olan ve buyuk goc'u anlatan "exodus"a gonderme yapmasidir. ( "ayaklarindan ayakkabilarini cikar, bundan sonra yolculuk bitti. uzerinde durdugun su yer artik senin evindir. kutsal topraklar burasi" )
  her iki cift terlik de "durmayi", "varmisligi" simgeleyecek sekilde uclari ice donuk sekildedir. yani artik yolculuk bitmistir, kutsal ev burasidir ve bundan sonra yasam burada devam edecektir.
  * kopek : ciftin birlesmis ellerinin hemen altinda duran kucuk kopek en bilinen ve kabul goren yorumu ile sadakati simgeler. kopegin direk olarak resmi(ya da sahneyi) izleyene bakmasi ise acik bir meydan okumadir.
  
  van eyck bu tabloda ayni zamanda bir cok yeni boya ve firca teknikleri gelistirmis ve denemistir. tablonun ruhundaki realizmi, canli renkler, bu renklerin yansimalar ve golgeler ile pekistirilmesi ve korunmasi icin o donem ressamlar tarafindan pek kullanilmayan bazi degisik materyaller kullanmistir.
  sanat tarihi'nin babasi sayilan ve giorgio vasari de van eyck'in boya laboratuvarinda urettigi renklerden ve tekniklerden cok etkilenmis ve bunu yazdigi kitabinda belirtmistir. ne yapmis peki van eyck;
  mesela; tablolarin guneste bekletmeden sadece hava ile etkileserek kurumalarini saglayacak yaglar uzerine calismis. degisik bitkilerin ozutlerinden cikardigi yaglari pigmentler ile karistirarak kuruma deneyleri yapmis. bu deneylerden birinde keten yagi da diyebilecegimiz linseed oil'in kuruma ve renk koruma konusunda cok verimli oldugunu gormus. keten yagi'ni sanat-yagliboya tarihi boyunca ilk kez van eyck kullanmis diyemeyiz, ondan bir sure once yine hollanda'da bu yagi deneyen ve kesfeden bir kac ressam mevcut ancak, o zamanlar hem ressamlar kismen birbirlerinden habersiz, hem de amansiz rekabetten dolayi formuller oyle herkese verilmiyor. van eyck hem keten yaginin kullaniminda oncu olmus, hem de bu teknigin yayginlasmasini saglamistir.
  iste "the arnolfini wedding" de bunun gibi tekniklerin ilk kez kullanildigi tablolardan biridir.