greenwich meridyeni
-
dünya saat ayarı greenwich meridyenine göre yapılır. greenwich’in bulunduğu boylam derecesi 0 olarak kabul edilir. bunun doğusundaki boylamlarda güneş daha erken doğar. dolayısıyla saat daha ileridir. greenwich’in batısında ise güneş daha geç doğar ve dolayısıyla saat daha geridir.
(bkz: greenwich) -
dallama ingilizlerin 0 meridyenine verdikleri ad. sadece ordan mı geçiyor bu meridyen karrdeşim?
-
modern haritacılık başladığında, tek bir başlangıç meridyeni yoktu. kartograflar haritadaki boylamları ölçmek için farklı başlangıç meridyenleri kullanıyordu. böyle olunca, ingiliz, fransız, italyan, hollanda haritalarında aynı yer için farklı koordinatlar veriliyordu. örneğin ilk yaygınlaşan başlangıç meridyeni mercator'un kullandığı anvers'ten geçen meridyendi. fransızlar eskidünya'nın en batısı olduğu için kanarya adaları'nın en batısındaki ferro'yu kabul etmişlerdi. sonrasında fransızlar paris'i başlangıç meridyeni olarak kullanmaya başladılar. ingilizler ise greenwich'i kullanıyor ve kraliyet gözlem evi'nden geçen bu meridyen iyice yaygınlaşıyordu. 1884 yılında amerika'da uluslararası meridyen konferansı'nda artık tek bir meridyenin kullanılması gerektiği fikri gündeme gelmişti. 25 ülkenin katıldığı bu konferansta dünya denizleri üzerindeki gemilerin %72'sindeki haritalarda başlangıç meridyeni olarak greenwich'in kullanıldığı ortaya konuldu. böylece bir oylama yapıldı ve 22 kabul, 1 red ve 2 çekimser oyla greenwich uluslararası başlangıç meridyeni olarak kabul edildi. çekimser oylardan biri fransa'ya aitti ve 1914 yılına kadar fransız haritalarında paris sıfır meridyeni olarak kullanılmaya devam etti. ingilizler metrik sisteme geçince fransa da greenwich'i kabul ederek dünya haritalarındaki birlik sağlanmış oldu.
greenwich'i ilk gördüğümde neye göre, kime göre demiştim. sonraki görüşlerimde pek umursamadım ama olur da benim gibi merak edenler falan vardır diye yazayım dedim. gerçi sanmıyorum ama olsun. başlangıç meridyeni hikayesi de böyle bir şey işte. -
greenwich’e gidip de ayak basmali fotograf cekmeyeni dovuyorlarmis.
-
en sevdiğim meridyenin neden hep bu olduğunu merak etmişimdir.
-
teşekkürler
-
muhammed al-battani adındaki arap astronom iskenderiye yakılınca bağdata yağan eserlerden kaynaklık alarak başlangıç meridyeni hesabı yapar. %4'lük bir yanılma ile. başarılıdır gerçekten. bu bahis burada kalır.
arapların 1000 yıl sonra avrupayı işgali ile bu eserler cordobaya kadar gelir. 0' referasn boylamına göre yayınlanır. -
neden greenwich(greniç)?
1884'ten önce ülkeler kullanmak istedikleri meridyeni kendileri seçiyordu. fransa ticari faaliyetlerine göre paris meridyenini kullanıyordu. keza asya ülkeleri de diğer başka ülkeler gibi kendi belirlediklerini. bu arada biz de ayasofyadan geçen arz-ı halifeyi ya da diğer adıyla arz-ı istanbul'u kullanıyorduk
fakat bu durum karışıklıklara neden oluyordu. örneğin avrupanın bir şehrinden kalkan tren başka bir ülkeye geçip varış yerine ulaştığında, kalkış ve varış saatleri ülkelerin kullandıkları meridyenlere göre değişiklik gösteriyordu. özellikle deniz ticareti de yine bir çok başka neden gibi ortak bir meridyene ihtiyaç duyuyordu
1884 yılında washington'da düzenlenen “uluslararası meridyen konferansı” öncesinde zaten deniz ticareti yapan gemilerin büyük bir bölümü, yine taşımacılık yapan trenlerin de büyük bir bölümü başlangıç meridyeni olarak greenwich meridyenini kabul ediyordu
konuya birçoğunun bakış açısı klasik: “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” etkisi
bir kere greniç sadece ingiltereden geçmiyor.
fransa, ispanya, cezayir, mali, burkino faso, gana ve togodan da geçiyor
greenwich'in kabulünde en büyük etkenlerden birisi deniz ticaretini yürüten denizcilerin büyük bir bölümünün oylamadan önce de greenwich meridyenini kullanıyor oluşu(%70 den fazlası)
elbette ki birleşik krallığın güçlü bir imparatorluk oluşunun da etkisi var fakat bilimsel olarak da greenwich çok doğru bir tercih. çünkü bu meridyenin bir de ters karşılığı var ki(180. meridyen) nüfus yoğunluğunun fazla olduğu kara parçalarından uzak bir yerden, büyük bir kısmı pasifik okyanusundan bir kısmı da antarktikadan geçiyor. yani diğer meridyenlerinkine göre nüfusun yoğun olduğu kara parçalarından daha uzak. bu durum kıtalar arası seyahat ederken ortaya çakabilecek zaman farkı hususunda bizlere avantaj sağlıyor. çünkü 180. meridyen uluslararası tarih değiştirme çizgisi olarak kabul ediliyor
peki paris meridyeni kullanılsa çok ciddi bir fark olur muydu? aslında olmazdı. işte burada büyük imparatorluk olmanın etkisi ortaya çıkıyor. yalnız bu salt ben güçlüyüm benim dediğim olacak gibi bir şey değil. hem konferansa kadar çoğunluk zaten greenwich'i kullanıyor hem de o dönem astronomi, coğrafi bilimler ve bunun gibi birçok bilim dalında bu imparatorluk otorite konumunda(newton sonrası da olsa bunun temelinde newton'un büyük etkisi var)
gel gelelim konferansa
25 ülkenin 22 si greenwich'i 0 meridyeni kabul ediyor. san domingo karşı oy kullanıyor. fransa ve brezilya da çekimser oy kullanıyorlar(bilemiyorum altan)
böylece günümüzün gmt(greenwich mean time) yani “greniç ortalama zamanı” ya da daha yaygın bilinen adıyla “milletlerarası saat” kavramı netleşmiş oluyor ve greenwich saati uluslararası zaman dilimi olarak belirleniyor.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap