• sınav için güncel bilgileri buradan paylaşacağım. umarım sınavda çıkar ve okuyanlara bir faydası olur. bilgileri güncelledikçe sayfa ağırlaştığı için 100'erli olarak gruplara ayırdım.

    a.) 1-100 güncel ve genel kültür bilgileri

    1-) togg
    togg mobilite alanında if tasarım ödülü'nü alan ilk türk markası oldu.
    togg, 2022 yılı son çeyreğinde ilk seri versiyonunu banttan indireceği c-suv modeli ile dünyanın en prestijli tasarım ödüllerinden if design award'da, türkiye'den mobilite alanında ödül kazanan ilk marka oldu. (nisan 2021)
    not: togg üretim tesisleri bursa'nın gemlik ilçesindedir.

    2-) karatepe yazıtları
    osmaniye'de çift dilli yazıtlar unesco dünya belleği kütüğü'ne alındı.
    osmaniye'nin kadirli ilçesindeki karatepe aslantaş açık hava müzesi'ndeki 2 bin 700 yıllık yazıtlar, unesco dünya belleği kütüğü'ne "karatepe yazıtları" adıyla kaydedildi. (nisan 2022)

    3-) angel şelalesi
    dünya'da bilinen en uzun ve en büyük şelalenin ismi angel şelalesi olarak bilinmektedir. oldukça görkemli olan bu şelale dünyanın en büyük şelalesi olma özelliğine sahiptir. venezuella'da bulunan bu şelale dünyanın en uzun şelalesidir. şelalenin uzunluğu 979 metredir.

    4-) insanoğlu uzayda ilkeler
    1961 uzayda ilk insan - yuri gagarin (sscb)
    1963 uzayda ilk kadın - valentina tereşkova (sscb)
    1965 ilk uzay yürüyüşü - aleksey leonov (sscb)
    1969 ay'da ilk insan - neil armstrong (abd)
    not: 1957'de sscb'nin sputnik 2 uçuşu ile yörüngeye gönderilen ilk canlıysa laika (layka) adındaki köpektir.

    5-) beyaz zambaklar ülkesinde
    atatürk'ün askeri okulların müfredatına konulmasını istediği kitaptır.
    kitabın yazarı: rus yazar grigory petrov (1923)
    konusu: yazar grigory petrov'un çeşitli aralıklarla çıktığı finlandiya seyahatlerindeki notlardan oluşan eser 1800'lerin son döneminde finlandiya halkının içinde bulunduğu durumu, cehaletten kurtulmak için başta johan vilhelm snellman olmak üzere ülkedeki bir avuç fin aydının verdiği olağanüstü mücadeleyi anlatır.

    6-) diyojen
    diyojen (yunanca: diogenes), mö 412 (ya da mö 404) - mö 323 yılları arasında yaşamış kinik felsefesinin öncüsü ünlü filozoftur. sinop'ta doğmuş korint'de ölmüştür. sinoplu diyojen ve kinik diyojen olarak da bilinmektedir. diyojen, medeniyeti reddetmiş ve medeniyet içerisinde medeniyetten uzak bir şekilde yaşamaya çalışmış bir antik çağ filozofudur. sinop'ta 2006 yılında yapılmış bir heykeli bulunmaktadır.
    korint’e gelen büyük iskender, diyojen’i ziyaret etmiş ve bir dileği olup olmadığını sormuştur. o ise bu soruya “gölge etme başka ihsan istemem.” yanıtını vermiştir. verdiği cevabın asıl hali işaret parmağıyla güneşi göstererek, "benden bana veremeyeceğin şeyi esirgeme" şeklindedir. daha sonraları iskender bu olay üzerine "ünlü imparator büyük iskender olmasaydım 'diyojen' olmak isterdim" demiştir.
    felsefesi : kinizm (kuşkuculuk)

    7-) sagalassos antik kenti
    burdur sınırları içerisinde yer alan sagalassos antik kentinde roma imparatoru marcus aurelius'un heykelinin ayak kısmı bulunmuştur (2007). heykelin ayak kısmı burdur müzesinde sergilenmektedir.

    8-) isviçre
    2022 yılında başlayan sivil ve asker bir çok kişinin ölümüne neden olan rusya - ukrayna savaşı sonrası rusya'ya yaptırım uygulayarak 207 yıl aradan sonra ilk kez bir devlete siyasi bir konuda taraf olan devlet isviçre'dir. (mart 2022)

    9-) bülbülü öldürmek
    new york times’ın 67 ülkeden ankete katılan okurların oylarıyla belirlediği “125 yılın en iyi kitapları” listesinde ilk sırayı harper lee’nin efsane romanı “bülbülü öldürmek” aldı. (ocak 2022)

    10-) tel ışkını
    adıyaman üniversitesi fen edebiyat fakültesi biyoloji bölümü öğretim üyesi prof. dr. ahmet zafer tel ve ekibi tarafından yapılan araştırmalar sonucunda kırsal alanda yeni bir bitki türü bulundu. dünya için yeni bir bitki türü olduğu tespit edilen bitkiye bilimsel olarak 'rheum telianum', türkçe ise bitkiyi bulan zafer tel'in soy isminden esinlenerek 'tel ışkını' adı verildi. 'tel ışkını' bitkisiyle ilgili çalışmaların devam edeceğini aktaran tel, "dünyada sadece adıyaman'da yetişen tel ışkını, halkımız tarafından yıllarca gıda olarak kullanılmakta ve ticareti yapılmakta olan tıbbi ve ekonomik öneme sahip bir bitkidir" dedi. (ocak 2021)

    11-) marie-therese
    20'nci yüzyıl sanatının en ünlü isimlerinden ispanyol ressam pablo picasso'nun 'pencerenin yanında oturan kadın (marie-therese)' eseri abd'deki müzayede evinin düzenlediği açık artırmada 103 milyon dolara (875 bin 330 tl) satıldı. (mayıs 2021)
    not: pablo picasso, fransa'da yaşamış ispanyol ressam, heykeltıraş, sahne tasarımcısı, şair ve oyun yazarıdır. 20. yüzyıl sanatının en iyi bilinen isimlerindendir. georges braque ile birlikte kübizm akımının temelini atmış, asamblajı icat etmiş, kolajın icadında yer almış ve çok çeşitli tarzların gelişimine katkı vermiştir. en önemli eserleri olarak öncü kübizm eseri avignonlu kızlar ve alman ve italyan askerlerin ispanyol iç savaşı sırasında yaptığı katliamı anlatan guernica sayılabilir.

    12-) lucy
    güneş sistemindeki fosilleri araştırmak amacıyla 'lucy' adını verdiği aracını fırlattı. 6.4 milyar kilometrelik yol kat edecek.
    nasa lucy adlı uzay aracını 12 yıl sürecek görev için jüpiter'e gönderdi. uzay aracı, jüpiter'in etrafındaki truva asteroitlerini inceleyecek.
    amerikan ulusal havacılık ve uzay dairesi (nasa) 12 yıl sürecek olan jüpiter misyonunu başlattı. jüpiter'in etrafındaki truva asteroitlerini inceleyecek olan lucy adlı uzay aracı forida'daki cape canaveral uzay kuvvetleri istasyonu'ndan atlas 5 roketiyle uzaya fırlatıldı. (ekim 2021)
    çok önemli not: independent türkçe'de yer alan detaylara göre uzay aracının üzerindeki plakadaysa edebiyatçılardan, bilim insanlarından, aktivistlerden ve sanatçılardan alıntılar yer aldı.
    2006'da nobel edebiyat ödülü'nü alan orhan pamuk'un sözlerine türkçe olarak yer verilmiş:
    "daha çok sevmek, daha çok gülmek, daha çok düşünmek isterdik. daha çok görmek, daha çok anlamak, daha çok güvenmek isterdik. şimdi bizden kalanlar bu istekler ve bu kelimeler. huzur, rüyalar, uyku ve öpüşler vardı. insanlar, meyveler, kağıtlar ve kalemler de vardı. çünkü hiçbir şey hayat kadar şaşırtıcı olamaz. yazı hariç. evet, tabii, tek teselli yazı hariç."

    13-) google'ın 2021 yılı türkiye arama trendleri
    internetin en sık kullanılan arama motoru google, 2021 yılında en çok aranan kelimeleri açıkladı. türkiye'de listelerin başını eba giriş (eğitim bilişim ağı) aldı. en çok aranan kişi ise mesut özil oldu.
    google'ın 2021'in trendlerini açıkladığı listelerde yıl boyunca türkiye gündemini oluşturan konular yer aldı. genel aramalarda ilk 10 şöyle sıralandı:
    eba (eğitim bilişim ağı) giriş
    squid game
    aöl
    mesut özil
    elmalı davası
    mhrs randevu
    okulun ilk günü
    sadakatsiz
    sezai karakoç
    hes kodu alma

    14-) cimer başvuruları 2021
    kuruma, 2021'de yapılan başvuruların yüzde 45'ini istek, yüzde 40'ını şikayet, yüzde 8'ini bilgi edinme hakkı, yüzde 7'sini teşekkür, görüş/öneri ve "yönetime katıl" başvuruları oluşturdu. başvuruların yüzde 55'i merkez teşkilatına, yüzde 45'i de mahalli idarelere yönelik gerçekleşti.
    cimer'e 90 bin genç doğum saatini öğrenme, 10 bin genç ise kedi köpek mamalarında vergi oranlarının indirilmesi için başvuruda bulundu. diğer taraftan cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın sokak hayvanlarına yönelik açıklamalarının ardından cimer'de "sokak hayvanları" başvuru başlığı açıldı. bu başlığa yönelik özellikle gençler ve kadınlardan yoğun başvuru alınması dikkati çekti. (ocak 2022)

    15-) istanbul - erivan uçuşu
    türkiye ile ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi çabaları çerçevesinde, uzun süre sonra ilk doğrudan uçuşla istanbul-erivan seferi yapıldı.
    iki ülke arasındaki normalleşme süreci kapsamında başlaması kararlaştırılan ilk istanbul-erivan uçuşu 03.02.2022 tarihi 23.35'te istanbul sabiha gökçen havalimanı'ndan yapıldı.
    yaklaşık 2 saatlik uçuşun ardından pegasus havayollarına ait uçak başkent erivan'daki zvartnots uluslararası havalimanı'na indi.
    uçakta 99 yolcu yer aldı. (şubat 2022)

    16-) garantör ülkeler
    kiev (ukrayna), rusya'nın işgaline karşı bm güvenlik konseyi'nin 5 daimi üyesi olan abd, ingiltere, fransa, çin ve rusya'nın almanya ve türkiye ile birlikte garantör ülkeler olmasını istiyor. (mart 2022)

    17-) alex male
    ingiltere'nin en çok aranan suçlusu olan kanun kaçağı alex male, istanbul'dan lizbon'a giden uçakta yakalandı. male'nin uyuşturucu ticareti ile kara para aklama suçlarından arandığı belirtildi. (mayıs 2022)

    18-) halıcı kız
    türkiye'nin ilk renkli filmi 1953’te halıcı kız adıyla muhsin ertuğrul çekti.

    19-) tünel
    türkiye’nin ilk metrosu istanbul’da, 1874 yılında kuruldu. 1867 yılında istanbul’a gezmeye gelen henri gavan adlı bir fransız mühendis, karaköy’le beyoğlu’nu birleştiren ilk metro hattını yani “tünel”i yaptı.

    20-) almanya
    g7 dönem başkanı almanya'dır.
    g7 ülkeleri:
    grup almanya, amerika birleşik devletleri, birleşik krallık, italya, fransa, japonya ve kanada olmak üzere yedi ülkeden oluşmakta olup avrupa birliği de g7 içinde temsil edilmektedir. üye ülkeler net küresel zenginliğin %64'ünü (263 trilyon $) oluşturmaktadırlar.

    21-) paris iklim anlaşması
    aralık 2015'te paris'teki cop21'de imzalanırken, 4 kasım 2016 itibarıyla yürürlüğe girmişti.
    anlaşmanın 197 imzacısı bulunmasına rağmen, onaylayan 191 ülke bulunuyordu. türkiye'nin de anlaşmayı onaylamasıyla bu sayı 192'ye çıktı. (kasım 2021)

    22-) made in türkiye
    ihraç ürünlerinde, her türlü faaliyet ve yazışmalarda marka olarak "made in turkey" ibaresi yerine "made in türkiye" kullanılmasıyla ilgili cumhurbaşkanlığı genelgesi resmi gazete'de yayımlandı. (aralık 2021)

    23-) uluslararası islamofobi ile mücadele günü
    bm genel kurulu 15 mart'ı 'uluslararası islamofobi ile mücadele günü' kabul etti. (mart 2022)

    24-) phaselis tüneli
    antalya'yı, ege ve iç anadolu bölgelerine bağlayan doğu-batı aksı konumundaki akdeniz sahil yolunun batı kesiminde yer alan 1305 metrelik çift tüpten oluşan phaselis tüneli'nin açılış törenine, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan video konferans yöntemiyle katıldı. (nisan 2022)

    25-) sıfır atık projesi
    çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanı murat kurum, sıfır atık projesi'nin akdeniz parlamenter asamblesi tarafından birincilik ödülüne layık görüldüğünü açıkladı. (mart 2022)

    26-) yüksel avcı
    10 yaşındaki yüksel avcı kendi tasarladığı oyunla dünya birincisi oldu.
    uşak'ta 2 yıldır kodlama eğitimi alan 10 yaşındaki yüksel avcı, romanya'da düzenlenen world scratch game challenge 2022 uluslararası kodlama yarışması'nda yaş grubunda birinci seçilmenin gururunu yaşıyor. (mart 2022)

    27-) topkapı sarayı
    ingiltere, topkapı sarayı'nı dünyanın en güzel sarayı seçti.
    ingiltere’de 'altın oran' göz önünde bulundurularak yapılan bir araştırmada, topkapı sarayı dünyanın en güzel sarayı seçildi. (eylül 2021)
    mimar : alaüddin davud ağa
    fatih döneminde yapılmıştır.

    28-) badem çiçeği festivali
    van’da 1. akdamar badem çiçeği festivali yapıldı. van gölü'nde bulunan akdamar adasında yapılmıştır. (nisan 2022)
    not1: akdamar kilisesi, türkiye'nin doğusunda, van gölü üzerindeki akdamar adası'nda yer alan bir kilise. kudüs'ten iran'a kaçırıldıktan sonra 7. yüzyılda van yöresine getirildiği rivayet edilen hakiki haç'ın bir parçasını barındırmak maksadıyla kral ı. gagik'in emriyle 915-921 yıllarında mimar manuel tarafından inşa edilmiştir. adanın güney doğusuna kurulmuş olan kilise, mimari açıdan ortaçağ ermeni sanatının en parlak eserleri arasında sayılır.
    not2: ayrıca badem çiçeği festivali birkaç yıldır muğla datça'da da yapılmaktadır.

    29-) çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi
    millî eğitim bakanlığınca, ortaokullarda gelecek yıldan itibaren seçmeli okutulacak çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin müfredatı tamamlandı.
    bakanlığa bağlı ilkokul ve ortaokullarda uygulanan çevre eğitimi dersinin adı; paris iklim anlaşması kararları, meb'in stratejik planı, çeşitli kurum ve kuruluşların eylem planları, şura kararları dikkate alınarak "çevre eğitimi ve iklim değişikliği" olarak değiştirilmişti.
    çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi, 2022-2023 eğitim öğretim yılından itibaren ortaokul 6, 7 veya 8. sınıflarda okutulacak. (nisan 2022)

    30-) arslantepe höyüğü
    malatya'nın battalgazi ilçesinde bulunan arslantepe höyüğü unesco dünya miras listesi'ne eklendi.
    birleşmiş milletler eğitim bilim ve kültür örgütü'nün (unesco) 44'ncü dünya miras komitesi toplantısında, anadolu'nun bilinen en eski şehir devletinin kurulduğu arslantepe höyüğü'nün unesco dünya mirası listesi'ne kaydedilmesine karar verildi. (temmuz 2021)

    31-) konya mevlana müzesi
    türkiye'de en çok ziyaret edilen müze ve örenyerlerine yönelik listede birinci sırada konya mevlana müzesi yer aldı. dösim verilerine göre 2021 yılında türkiye'de en çok ziyaretçi alan konya mevlana müzesi'ni 1 milyon 507 bin 264 kişi ziyaret etti. (haber ocak 2022)

    32-) metin özlen
    ünlü karagöz sanatçısı metin özlen 82 yaşında hayatını kaybetti. özlen, istanbul'da doğdu ve karagöz yapım tekniğini dedesinden öğrendi. ilk çalışmalarını da kartondan yaptı. ünlü karikatürist ve ressamdır. (mayıs 2022 vefat)

    33-) brics ülkeleri
    jim o’neill dünyadaki yeni güç dengelerini açıklamak için brezilya, rusya, hindistan ve çin’i bir gruba koyup bunlara bric (brasil, russia, india, china) ülkeleri adını vermiştir. bric ülkelerine günümüzde güney afrika’da (south africa) eklenmiş, bric, kavramı brics kavramına dönüşmüştür.

    34-) mist ülkeleri
    yeni kısaltma mist ülkeleri. açılımı şöyle: meksika, endonezya, güney kore ve türkiye. o'neill'in yeni kısaltması için aldığı kriter bu ülkelerin tahvillerinin ve hisse senetlerinin yatırımcısına yüksek getiri sağlaması. (mist: mexico, indonesia, south korea, turkey)

    35-) ahmet sezai karakoç
    (22 ocak 1933 – 16 kasım 2021) türk şair, yazar, düşünür ve siyasetçi. (kasım 2021 vefat)
    önemli şiirleri:
    monna rosa -ı- aşk ve çileler
    sürgün ülkeden başkentler başkentine
    anneler ve çocuklar
    donuk aşk
    kar şiiri
    monna rosa -ıv- ve monna rosa
    not1: monna rosa -ı- aşk ve çileler (şiir)
    mona rosa. siyah güller, ak güller.
    geyve'nin gülleri ve beyaz yatak.
    kanadı kırık kuş merhamet ister.
    ah senin yüzünden kana batacak.
    mona rosa. siyah güller, ak güller.
    .....
    not2: sürgün ülkeden başkentler başkentine (şiir)
    gelin gülle başlayalım atalara uyarak
    baharı koklayarak girelim kelimeler ülkesine
    bir anda yükselen bir bülbül sesi
    -erken erken karlar ortasında
    .....

    36-) sezai aydın
    oyuncu, tiyatrocu, seslendirme sanatçısı. fred çakmaktaş'ı sesi. 69 yaşında, tedavi gördüğü hastanede vefat etti. (aralık 2021)

    37-) türksat 5b
    türksat 5b, türkiye saatiyle 06.58’de abd'nin florida eyaletinde bulunan cape canaveral üssü'nden space x firmasına ait falcon 9 roketiyle uzaya gönderildi. türksat 5b, sabit uydu servis (fss) sınıfı uydulara göre en az 20 kat fazla kapasite verimliliğiyle verimli uydu kategorisinde yer alıyor. (aralık 2021)

    38-) kemaliye / erzincan
    erzincan'ın tarihi ve kültürel değeri ile öne çıkan turistik ilçesi kemaliye, türkiye'nin cittaslow (sakin şehirler) ağına dahil edilen 21. yerleşim yeri oldu. (mart 2022)
    not1: eski adı eğin olan ve yukarı fırat nehri havzası ile tarihi ipek yolu güzergahında yer alan ilçenin adı, 1922'de kurtuluş savaşı'nda ilçe halkının kuvayımilliye güçlerine sağlamış olduğu katkılardan dolayı mustafa kemal atatürk tarafından kemaliye olarak değiştirildi.
    not2: ahmet kutsi tecer, "orada bir köy var uzakta" adlı şiirini babasının memleketi olan apçağa köyü (erzincan/kemaliye) için yazmıştır.
    orda bir köy var, uzakta
    o köy bizim köyümüzdür.
    gezmesek de, tozmasak da
    o köy bizim köyümüzdür.
    ........

    39-) 94. oscar ödülleri
    önemli ödüller:
    oscar'da en iyi film ödülü coda'nın oldu.
    en iyi yönetmen ödülü: jane campion - the power of the dog
    en iyi kadın oyuncu ödülü: jessica chastain - the eyes of tammy faye
    en iyi erkek oyuncu ödülü: will smith - king richard
    -94. akademi ödülleri sahiplerini buldu. los angeles dolby tiyatrosu'nda gerçekleşen törende en çok ödülü toplam 6 ödülle dune filmi kazandı. geceye damga vuran olay ise amerikalı komedyen chris rock'ın will smith'in eşi jada pinkett smith'in hastalığı ile ilgili yaptığı şaka sonrası, will smith'in chris rock'a tokat atması olmuştur.
    not1: will smith tokat olayından sonra oscar ödüllerinden 10 yıl men cezası almıştır.
    önemli not2: riz ahmed'in ödülü... 94. oscar ödül töreninde, bu yıl canlı aksiyon kısa film dalında ilk kez müslüman bir aktör (riz ahmed) ödül kazandı.

    40-) aykut özdarendeli
    turkovac aşısını geliştirerek adını duyuran önemli bilim adamımız aykut özdarendeli'dir. ayrıca aykut özdarendeli 2015 yılında kırım kongo kanamalı ateşi aşısının ilk patentini de almıştır.

    41-) fatma girik
    (12 aralık 1942, istanbul - 24 ocak 2022, beşiktaş), türk oyuncu, senarist, yapımcı ve siyasetçidir. 1956-2012 yılları arasında 200'den fazla sinema filmi ve dizide rol alan girik; canlandırdığı sert, mağrur ve haksızlıklara karşı boyun eğmeyen anadolu kadını karakterleri ile tanındı. türkan şoray, hülya koçyiğit ve filiz akın ile birlikte yeşilçam'ın dört yapraklı yoncasından birisi olarak kabul edildi.
    ilk kez 1965 yılında keşanlı ali destanı filmi ile antalya altın portakal film festivali'nde "en iyi kadın oyuncu ödülüne" layık görüldü. daha sonra sürtüğün kızı (1967), ezo gelin (1969), boş beşik (1970) ve acı (1971) filmleri ile dört kez daha "en iyi kadın oyuncu" ödülüne değer görüldü.
    1988 yılında aktif siyasete atılarak 1989-1994 yılları arasında shp'den şişli belediye başkanı olarak görev aldı.
    24 ocak 2022'de covıd-19'a bağlı organ yetmezliği nedeniyle istanbul'da 79 yaşında hayatını kaybetti. (ocak 2022)

    42-) kamu personeli eğitim yılı
    cumhurbaşkanlığı insan kaynakları ofisi, eğitim ve gelişim faaliyetlerine yönelik çalışmaların yenilikçi yöntemlerle devam etmesi ve kamu personeline eğitimlerin verilmesi hedefiyle 2022'yi "kamu personeli eğitim atılım yılı" ilan etti.

    43-) guadalajara / meksika
    2022 dünya kitap başkenti unesco tarafından meksika'nın guadalajara kenti seçilmiştir.
    not: gana'nın başkenti akra ise, 2023 unesco dünya kitap başkenti olarak açıklandı.

    44-) rabat / fas
    2022 yılı islami eğitim, bilim ve kültür organizasyonu (ısesco) tarafından 2022 islam dünyası kültür başkenti ilan edilen şehir fas (rabat) olmuştur.

    45-) süleyman çelebi yılı
    2022 yılı unesco tarafından vefatının 600. yılı olması nedeniyle süleyman çelebi yılı ilan edilmiştir.
    süleyman çelebi; osmanlı devleti döneminde 1351-1422 tarihleri arasında yaşamış olan önemli bir alimdir. 1422 tarihinde bursa'da vefat etmiştir. bursa'da ulu caminin imamlık görevini yerine getiren süleyman çelebi, tek eseri olan önemli mevlidlerinden vesiletun necat adlı eserin sahibidir. ulu camiinin imamlık görevine dönemin padişahı olan yıldırım bayezid tarafından atanmıştır.

    46-) şuşa yılı
    azerbaycan tarafından 2022 yılı şuşa yılı ilan edilmiştir.
    azerbaycan ordusunun 8 kasım 2020'de işgalden kurtardığı karabağ'ın sembol şehri şuşa, küllerinden doğmaya hazırlanıyor.
    tam 28 yıl ermenistan işgali altında kalan şehirde evler, kamu binaları yıkılma noktasına gelirken, yüzlerce yıllık tarihi ve kültürel yapılar da ciddi tahribata uğratıldı.
    azerbaycan tarih ve kültürünün simgelerinden olmasının yanı sıra hem bölgeye hakim coğrafi konumu hem de karabağın en büyük şehri hankendiye giden yolun üzerinde bulunması nedeniyle stratejik önem taşıyan şuşa`nın işgalden kurtarılmasının ardından hızla başlatılan altyapı ve üstyapı çalışmaları kapsamında öncelikle elektrik ve su problemleri giderildi.
    not1: türksoy daimî konseyi olağanüstü toplantısı'nda alınan kararla azerbaycan'ın şuşa şehri 2023 türk dünyası kültür başkenti olarak seçilmiştir.
    not2: azerbaycan'ın şamahı şehri, türk devletleri teşkilatınca (tdt) türk dünyası 2023 turizm başkenti seçildi. (mayıs 2022)
    not3: evet, benim de kafam karıştı:)

    47-) toktobolot abdumomunov yılı
    uluslararası türk kültürü teşkilatı türksoy'un "anma yılı" uygulaması kapsamında 2022 yılı, türk dünyasında kırgız halk sanatçısı ve oyun yazarı toktobolot abdumomunov yılı ilan edildi.

    48-) novisad / sırbistan
    2022 yılı avrupa kültür başkenti seçilen yer sırbistan'ın novisad adlı kentidir.
    önemli not: british time out dergisi tarafından belirlenen sonuçlara göre, esch-sur-alzette (lüksemburg), kaunas (litvanya) ve novi sad (sırbistan) şehirleri, 2022 avrupa kültür başkentleri olarak seçilmiştir.

    49-) konya
    konya şehri, avrupa spor başkentleri ve şehirleri federasyonu (aces europe) tarafından 2022 yılı ödülleri töreni'nde “2023 dünya spor başkenti” ilan edildi.

    50-) rusya
    avrupa konseyi’nden yapılan açıklamada, rusya’nın ukrayna’ya düzenlediği operasyon nedeniyle avrupa konseyi ve bakanlar komitesi parlamenterler meclisi’ndeki üyeliğinin askıya alındığı bildirildi. (2022)

    51-) donbass savaşı / krizi
    donbass savaşı ya da ukrayna'nın doğusunda savaş, rusya destekli novorossiya federal devleti ile ukrayna silahlı kuvvetleri arasında 6 nisan 2014'ten beri ukrayna'nın donbass bölgesinde sürmekte olan savaştır. (rusya ve ukrayna arasındaki krizin sebebi olan bölgedir) (2022)

    52-) tatbikatlar yılı
    afad tarafından 2022 yılı tatbikatlar yılı ilan edilmiştir.

    53-) bursa
    türksoy daimi konseyinde yapılan toplantısında aldığı karar neticesinde bursa ilimizi "2022 türk dünyası kültür başkenti" olarak ilan etmiştir.
    önemli not: türksoy daimî konseyi olağanüstü toplantısı'nda alınan kararla azerbaycan'ın şuşa şehri 2023 türk dünyası kültür başkenti olarak seçilmiştir.

    54-) aihm başvuru süresinin düşürülmesi
    avrupa insan hakları mahkemesine (aihm) başvuru için öngörülen 6 aylık süre, 1 şubat 2022'den itibaren 4 aya indirildi. (şubat 2022)

    55-) şenyayla
    diyarbakır’ın şenyayla bölgesi cumhurbaşkanı kararıyla muş’a bağlandı. (mart 2021)

    56-) balıkçılık ve su ürünleri yılı
    2022 yılı birleşmiş milletler(bm) tarafından genel kurulda alınan karar ile ''balıkçılık ve su ürünleri yılı'' ilan edilmiştir.

    57-) frank-walter steinmeier
    almanya’da steinmeier yeniden cumhurbaşkanı seçildi. (şubat 2022) almanya’da 17. dönem cumhurbaşkanlığı seçiminde frank-walter steinmeier yeniden seçildi.

    58-) germanicia antik kenti / kahramanmaraş
    kahramanmaraş'taki germanicia antik kenti'nde yapılan kazılarda, 1500 yıl öncesine ait 3 kadının müzik eşliğinde dans ettiği bir açık hava şölenini anlatan 50 metrekarelik mozaik bulundu. (ocak 2022)

    59-) diplomasiyi yeniden kurgulamak
    dünya ülkelerinin devlet başkanları, dışişleri bakanları ve yetkililerini bir araya getiren ikinci antalya diplomasi forumu, yarın başlıyor. üç gün sürecek olan forumun, bu yılki başlığı, “diplomasiyi yeniden kurgulamak” şeklinde belirlendi. (mart 2022)
    ukrayna-türkiye-rusya dışişleri bakanı üçlü format görüşmesi yapıldı.
    rusya’nın ukrayna’yı topyekun işgal ve saldırı girişiminde bulunmasının ardından taraflar, teknik diplomasi masasına rusya’nın diretmesiyle belarus’ta oturmuştu. rusya’nın işgali ve saldırılarını kabul etmemesi ve ukrayna’nın hiçbir talebinin dikkate alınmaması nedeniyle müzakereler sonuçsuz kaldı. bugün, savaşın başlangıcının ardından taraflar ilk olarak hükumetler arası bir toplantıyı türkiye’nin ev sahipliğinde gerçekleştirdi. antalya diplomasi forumu öncesinde, antalya belek’te düzenlenen ukrayna-türkiye-rusya dışişleri bakanları arasındaki üçlü format toplantısı sona erdi. tarafların müzakerelerde bir sonuç alamadığı ifade edildi. (mart 2022)

    60-) edebiyat yolu
    kahramanmaraş göksun arasında yapılan ve 7 kasım 2020 tarihinde cumhurbaşkanı erdoğan tarafından açılan edebiyat yoluna 7 güzel adamla birlikte ünlü şair ve yazarların isimleri verildi. (kasım 2020)
    tam liste
    1. necip fazıl kısakürek tüneli (1417 metre)
    2. sezai karakoç tüneli (1414 metre)
    3. nuri pakdil tüneli (4034 metre)
    4. erdem bayazıt tüneli (476 metre)
    5. rasim özdenören tüneli (615 metre)
    6. akif inan tüneli (2515 metre)
    7. alaeddin özdenören tüneli (275 metre)
    8. cahit zarifoğlu tüneli (1174 metre)
    9. ali kutlay viyadüğü (326 metre)
    10. abdurrahim karakoç tüneli (512 metre)
    11. hayati vasfi taşyürek viyadüğü (244 metre)
    12. bahaettin karakoç tüneli (1006 metre)
    13. aşık mahsuni şerif tüneli (2881 metre)
    not: yedi güzel adam
    türk edebiyatına damga vuran cahit zarifoğlu, erdem bayazıt, rasim özdenören, nuri pakdil, mehmet akif inan, alaeddin özdenören ve ali kutlay'dır.

    61-) luc antoine montagnier
    (18 ağustos 1932, 8 şubat 2022) fransız virolog ve bilim insanı. françoise barré-sinoussi ve harald zur hausen ile birlikte 2008 nobel fizyoloji veya tıp ödülü sahibi bilim insanı. nobel ödülü'nü insan immün yetmezlik virüsü'nü (hiv) keşfinden dolayı kazanmıştır. (şubat 2022 vefat)

    62-) özdemir bayraktar
    baykar'dan yapılan açıklamada, milli teknoloji hamlesi idealinin ve milli siha'larımızın öncü ismi özdemir bayraktar’ın hayatını kaybettiği belirtildi. baykar paylaşımında, "milli teknoloji hamlesi idealinin ve milli siha'larımızın öncü ismi, yönetim kurulu başkanımız ve yol göstericimiz özdemir bayraktar, hakk’a yürüdü..." ifadeleri yer aldı. (ekim 2021)
    özdemir bayraktar, baykar tarafından milli ve özgün olarak geliştirilen bayraktar tb2 siha’ların karabağ’ın ermenistan işgalinden kurtulmasına sunduğu katkı nedeniyle azerbaycan cumhuriyeti cumhurbaşkanı ilham aliyev tarafından karabağ nişanı’na layık görülmüştür.
    02 şubat 2022 tarih ve 31738 sayılı resmi gazete’de yayımlanan 5143 sayılı cumhurbaşkanı kararıyla samsun üniversitesi ballıca kampüsünde bulunan havacılık ve uzay bilimleri fakültesinin adı “özdemir bayraktar havacılık ve uzay bilimleri fakültesi” olarak değiştirilmiştir.

    63-) neal adams
    çizgi roman sanatçısı olan ve özellikle 7'den 70'e herkes tarafından bilinen batman karakterine hayat veren amerikalı çizgi roman sanatçısı neal adams 30 nisan 2022 tarihinde hayatını kaybetmiştir. (nisan 2022)

    64-) 2022 avrupa güreş şampiyonası
    macaristan evsahipliği yapmıştır.
    budapeşte'de kazanılan madalyalar:
    2022 avrupa güreş şampiyonası'nda kategorilere göre madalya kazanan milli sporcular ve sıkletleri şöyle:
    erkekler serbest stil (2 altın)
    altın: 125 kilo taha akgül, 92 kilo feyzullah aktürk...
    kadınlar (2 altın)
    altın: 76 kilo yasemin adar yiğit, 50 kilo evin demirhan yavuz...
    grekoromen stil (3 altın)
    altın: 130 kilo rıza kayaalp, 60 kilo kerem kamal, 67 kilo murat fırat...
    türkiye 7 altın, 3 gümüş ve 7 bronz olmak üzere toplam 17 madalya kazandı. (2022)

    65-) nil haritası
    vatikan kütüphanesi'nde bulunan ve bugüne kadar hiç görüntülenmeyen, evliya çelebi'nin "nil haritası" ilk kez görüntülendi.
    evliya çelebi'nin seyahatnamesi'nden sonra ikinci ünlü eseri kabul edilen ve vatikan kütüphanesi'nde olduğu bilinen 6 metre uzunluğundaki "nil haritası", türkiye'nin vatikan büyükelçisi prof. dr. kenan gürsoy ve yazar rinaldo marmara öncülüğünde, vatikan kütüphanesi'ne yapılan gezide görüldü. (2022)

    66-) riz ahmed
    abd'nin los angeles kentindeki 94. oscar ödül töreninde, bu yıl canlı aksiyon kısa film dalında ilk kez müslüman bir aktör ödül kazandı.
    riz ahmed, ödülü almak için sahneye çıktığında, "bu, bir yere, hiçbir ülkeye ait olmadığını hisseden herkes içindir. yalnız değilsiniz. sizinle orada, geleceğin olduğu yer olan barışta buluşacağız." ifadelerini kullandı. (mart 2022)

    67-) zeynep
    almanya'da birkaç gündür etkili olan "zeynep" kasırgasında 9 kişi hayatını kaybetti. bu kasırga neden "zeynep" olarak adlandırıldı? (şubat 2022)
    1954'te, berlin özgür üniversitesi (freie universität) meteoroloji enstitüsü'nde öğrenci olan karla wege, orta avrupa'daki hem alçak hem de yüksek tüm girdapları adlandırmayı önerdi. 1954'ten beri enstitü, hava durumu çizelgelerinde basınç sistemlerini daha kolay takip etmek için alçak hava basınçlarını kadın isimleriyle ve yüksek hava basınçlarını erkek isimleriyle adlandırdı.
    2021'de kar getiren yılın ilk alçak basınç cephesine "ahmet" ismi verilmişti.

    68-) fagradals yanardağı
    izlanda'nın güneybatısındaki reykjanes yarımadasında geçtiğimiz üç hafta içinde 40 binden fazla deprem meydana geldi. depremler sebebiyle faaliyete geçen olan ve 6 bin yıldır hareketsiz olan fagradals yanardağında patlama meydana geldi. (mart 2021)

    69-) 2024 türkiye macaristan kültür yılı
    türkiye ve macaristan arasındaki dostluk anlaşmasının yürürlüğe girişinin 100. yıl dönümü münasebetiyle 2024 yılı türkiye macaristan kültür yılı olarak kutlanacak.

    70-) asis
    anadolu sak zeka ölçeği; yani asis; türkiye’nin ilk yerli zeka testidir. asis; tüm dünyada kabul görebilecek özelliklere sahiptir, çünkü bilinen bireysel zeka testleri kapsamında değerlendirildiğinde,yaşlara göre sunulan örneklem büyüklüğü açısından en güçlü zeka testlerinden biri olarak bilinmektedir.

    71-) iran / şanghay işbirliği örgütü
    şanghay işbirliği örgütü veya bilinen adlarıyla şanghay beşlisi ve şanghay paktı, çin, rusya, kazakistan, kırgızistan ve tacikistan'ın 1996 yılında oluşturdukları uluslararası bir örgüt. 2001 yılında özbekistan'ın katılımıyla üye sayısını altıya çıkarttı. 9 haziran 2017'de nur-sultan'da gerçekleştiren zirvede hindistan ve pakistan'ın örgüte katılması ile üye sayısı sekize çıktı. gözlemci statüsünde olan iran'ın 17 eylül 2021'de şanghay işbirliği örgütüne tam üye olarak kabul edilmesi ile üye sayısı dokuza çıktı. (eylül 2021 / iran son üye)

    72-) fransa / çek cumhuriyeti
    2022 yılı avrupa birliği dönem başkanları

    73-) swift
    society for worldwide ınterbank financial telecommunication’ın kısa adı olan swıft; yurt içi ya da yurt dışındaki banka hesaplarına döviz olarak gerçekleştirilen tüm para transferlerinin yapımasını sağlan bir sistemdir. dünya bankalararası finansal iletişim topluluğu olarak bildiğimiz sisteme 200’den fazla ülke ve 11 binden fazla banka ve finans kurumu üyedir.
    rusya'nın ukrayna'ya yönelik saldırısı devam ederken batı'nın gündeminde olan yaptırımlara bir yenisi daha eklendi. batılı ülkeler rusya'nın askeri harekatına karşılık rusya’yı uluslararası swıft sisteminden çıkarma kararı aldı. (şubat 2022)

    74-) seçim barajı
    nisan 2022'de seçim barajı %7'ye düşürülmüştür.

    75-) türk devletleri teşkilatı
    türk konseyinin ismi türk devletleri teşkilatı olarak değiştirildi. (kasım 2021)
    türk devletleri teşkilatı, 3 ekim 2009'da nahçıvan'da imzalanan nahçıvan anlaşması ile azerbaycan, kazakistan, kırgızistan ve türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüttür. türk devletleri teşkilatı’nın temeli 1992 yılında ankara’da ilki düzenlenen türkçe konuşan devletler devlet başkanları zirveleri ile atılmıştır. daha sonrasında nahçıvan anlaşması ile birlikte teşkilat halini almıştır. öncesinde türk dili konuşan ülkeler işbirliği konseyi, kısa adıyla türk konseyi veya "türk keneşi" olarak anılan örgütün ünvanı, 12 kasım 2021 tarihinde düzenlenen istanbul zirvesi sırasında türk devletleri teşkilatı olarak değiştirilmiştir. teşkilatın amacı türk devletleri arasında kapsamlı ve çok taraflı işbirliğini teşvik etmektir.
    üye devletler:
    türkiye
    azerbaycan
    kazakistan
    kırgızistan
    özbekistan
    gözlemci devletler:
    macaristan
    türkmenistan

    76-) 11. kalkınma planı
    ülkemizde 2019-2023 yılları arasında uygulanan kalkınma planıdır.

    77-) and dağları
    en uzun sıradağlar - and dağları, güney amerika...
    7 güney amerika ülkesinden geçen dağ sırası tam 8000 km'ye yayılıyor.

    78-) fyodor dostoyevski
    tam adı fyodor mihayloviç dostoyevski (d. 11 kasım 1821, moskova – ö. 9 şubat 1881, sankt-peterburg), rus roman yazarıdır.
    önemli eserleri:
    insancıklar
    stepançikovo köyü
    ezilmiş ve aşağılanmışlar
    ölüler evinden anılar
    yeraltından notlar
    suç ve ceza (meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.)
    kumarbaz
    budala
    ecinniler
    delikanlı
    karamazov kardeşler
    not: suç ve ceza... romanda; parası için bir tefeci kadını öldürmeyi tasarlayan, saint petersburg'da yaşayan fakir bir öğrenci olan rodion romanoviç raskolnikov'un manevi ıstırabı, pişmanlığı ve ahlaki ikilemlerine odaklanır. öldürmeden önce raskolnikov, parayla kendini yoksulluktan kurtarabileceğine ve büyük işler yapmaya devam edeceğine inanır. fakat karışıklık, tereddüt ve şans, ahlaki olarak haklı görülen bir öldürme planını bulanıklaştırır.

    79-) dia de los muertos / meksika
    ölüler günü anlamına gelen bu festival aslında birçok latin amerika ülkesinde kutlanıyor ancak en renklisi nerede diye soracak olursanız yanıtımız kesinlikle meksika olur. nisan ayında kutlanan bu özel günün temelleri oldukça eskiye; 14. yüzyıl aztek dönemine kadar uzanıyor. amacı ise ölüleri anmak. organizasyon önceleri festival olarak düşünülmese de zamanla şenliklere ev sahipliği yapmaya başlamış. 3 gün süren festivalin son gününde katılımcılar hayatını kaybeden yakınlarının mezarlarını ziyaret ederek anlamı ölülerin çiçeği olan ‘floe de muerto’larını bırakırlar.

    80-) holi fest / hindistan (festival)
    çok renkliliği ve yeniden doğuşu en renkli haliyle simgeleyen hinduizm renk festivalinde havanın ısınması, doğanın uyanması kutlanıyor. holi festivali’nin en eğlenceli kısmına gelecek olursak da halkın rengarenk toprak boyaları önce kendi yüzlerine sürmeleri ardından da etrafındakilere atması diyebiliriz! genellikle şubat ayının sonu ile mart ayı başında gerçekleşen dolunay döneminde kutlanıyor. festivalde kutlanan renkler duyguların temsil ediyor. yeşil canlılık ve enerjiyi, sarı dindarlığı, kırmızı masumiyeti, ve mavi sakinliği ifade etmekte.

    81-) boryeong çamur festivali / güney kore
    bu festivalin düzenlenme amacının aslında boryeong kasabası’nda bulunan çamurun insan derisine iyi gelmesi olduğunu söylesek ne düşünürsünüz? bilim insanları tarafından onaylı hatta ıso-9002 belgesine sahip olan çamur, kozmetik ürünlerin yapımında da kullanılıyor. gündüzleri çamur savaşları, çamur masajları ve çamur kralı gibi etkinlikler düzenlenirken geceleri de festivalin gerçekleştiği dacheon plajında konserler, gösteriler ve çeşitli aktiviteler sahneleniyor. temmuz ayında gerçekleşen ve her yaştan misafirin katılım gösterebileceği festivale katılım ücretleri de oldukça makul rakamlar.

    82-) domates festivali (la tomatina) / ispanya
    her yıl ağustos ayının son çarşambası gerçekleşen ve bunol şehrinin sokaklarını kırmızıya boyayan la tomatina yani domates festivali, birbirinden renkli ve eğlenceli görüntülere sahne oluyor. bu festivalin ne zaman ve neden başladığına ilişkin kesin bir bilgi olmasa da birçok rivayet dillerde dolaşıyor. festival dans gösterileri, konserler, çeşitli eğlenceler ve geçit törenlerine ev sahipliği yapıyor. sıra katılımcıların birbirlerine domates atmasına geldiğinde ortalık kırmızıya boyanıyor. yaklaşık bir saat süren domates fırlatma sırasında gözlük ve eldiven kullanmak gerekiyor ve kesinlikle fırlatmadan önce domatesi sıkılmalı. ardından domatesle kıpkırmızı olan sokaklar belediye ekiplerince temizlenirken katılımcılar da bunol yakınında bulunan nehirde temizleniyorlar.

    83-) salvator mundi (dünyanın kurtarıcısı) / leonardo da vinci
    dünyanın en ünlü ressamlarından biri olan da vinci tarafından resmedilen salvator mundi, günümüzde dünyanın en pahalı sanat eseri olarak kabul edilir. 15. yüzyılda kral ı. charles'ın koleksiyonuna alınmasıyla ilk kez kayıtlara geçen tablo, 2013 yılında 127.5 milyon dolara bir rus koleksiyonere satılmıştır. 2017 yılında düzenlenen bir açık artırmada 450.3 milyon dolara alıcı bulan tablo, dünyanın en pahalı sanat eserleri listesine ilk sıradan yerleşmeyi başarır.

    84-) merkür
    güneş'e en yakın ve en küçük gezegendir.
    uydusu ve halkası yoktur.
    kütlesi dünya'nın kütlesinin yirmide biri kadardır.

    85-) venüs
    güneş'e en yakın ikinci gezegendir.
    uydusu ve halkası yoktur.
    dünya'nın ikizi olarak adlandırılır.
    çoban yıldızı, akşam yıldızı ve tan yıldızı olarak da bilinir. karbondioksit (co2) ten oluşan kalın bir atmosferi vardır. bu nedenle yüzey sıcaklığı yüksektir.
    diğer gezegenlerin aksine kendi etrafında ters yönde dönmektedir.

    86-) dünya
    güneş'e yakınlık bakımından üçüncü sıradadır.
    ay adında bir uydusu vardır.
    güneş sisteminden yaşam olduğu bilinen tek gezegendir.atmosferi ve sıcaklığı canlılar yaşaması için uygundur.
    yüzeyinin 4'te 3ü sularla kaplıdır.

    87-) mars
    güneş'e yakınlık bakımından dördüncü sıradadır.
    iki adet uydusu vardır.
    yüzeyindeki demir oksitten dolayı kızıl gezegen olarak da bilinir.
    en çok uzay aracı gönderilen gezegendir.
    not: mars gezegeninin kızıl rengi türklerin gözlerinden kaçmamıştır. avrupa’da bu gezegene, kırmızı yıldız denilmekteydi. eski türkler ise, mars gezegenine bakır sokum da demişlerdi. türklere göre mars gezegeni, korkunç ve ateşi ile her şeyi yakan bir gezegendi.

    88-) jüpiter
    güneş'e yakınlık bakımından beşinci sıradadır.
    güneş sistemindeki en büyük gezegendir. görünmeyen bir halkası vardır.
    79 adet uydusu vardır.güneş sistemindeki en büyük uyduya sahiptir (ganymede mars'tan büyüktür).
    zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır.
    not: büyük kırmızı leke, jüpiter'de yer alan antisiklonik bir fırtınadır. gezegenin ekvatorunun 22° güneyinde bulunur ve en az 340 yıldır sürdüğü tahmin edilmektedir.

    89-) satürn
    güneş'e yakınlık bakımından altıncı sıradadır.
    82 adet uydusu vardır (en fazla uyduya sahip gezegendir).
    zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır.
    halkaları vardır.
    en büyük ikinci gezegendir.
    zühal adıyla bilinir.

    90-) uranüs
    güneş'e yakınlık bakımından yedinci sıradadır.
    27 adet uydusu vardır
    amonyaktan oluşan bir atmosferi vardır.
    halkası vardır.
    en büyük üçüncü gezegendir.
    güneş etrafında 900 ye yakın eksen eğikliği nedeniyle varil gibi döner.

    91-) neptün
    güneş'e yakınlık bakımından sekizinci ve son sıradadır.
    güneş'e en uzak gezegendir.
    14 adet uydusu vardır.
    zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır.

    92-) endurance (batık gemi)
    21 kasım 1915 tarihinde antarktika açıklarında batan irlandalı kaşif ernest shackleton gemisi endurance , yıllardır bölgede yapılan uzun araştırmalar sonucun da, araştırmacılar geminin enkazını tam 106 yıl sonra bulundu. (mart 2022)

    93-) 5735 sefer sayılı uçuş
    21 mart 2022- china eastern airlines'ın 5735 sefer sayılı uçuşun'da kalkıştan 1 saat 37 dakika sonra 3.225 fit (983 m)'e ani bir dik inişe girdi. çin'in wuzhou kenti yakınlarına düşmüştür. uçağın enkazı daha sonra guangxi, wuzhou vilayetine bağlı teng ilçesinin dağlık bölgelerinde bulundu.132 kişi'den hepsinin ölüp ölmediği bilinmiyor. (mart 2022)

    94-) buça katliamı
    rus birlikleri'nin kiev ve çevresinden geri çekilmesi'nin ardından,kiev yakınlarında yer alan buça kentinde ki muharebe sırasında 500'den fazla sivilin öldürüldüğü ortaya çıktı. (nisan 2022)

    95-) twitter
    dünya'nın en zengin insanı elon musk, 44 milyar dolar karşılığında twitter'ı satın aldı. (nisan 2022)

    96-) emmanuel macron
    2022 fransa cumhurbaşkanlığı seçimi: seçimin ikinci turunda turunda mevcut cumhurbaşkanı emmanuel macron %58,5 oranında oy alarak yeniden cumhurbaşkanı seçildi. rakibi marine le pen %41,5 ile aldığı rekor oy, fransa'da aşırı sağ'ın aldığı en yüksek oy oranı oldu. (nisan 2022)

    97-) el salvador
    dünyada kripto para bitcoin'i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu. (eylül 2021)

    98-) orta afrika cumhuriyeti
    el salvador'un ardından bitcoin'i, resmi para birimi olarak tanıyan ikinci ülke oldu. (nisan 2022)

    99-) büyük hadron çarpıştırıcısı
    cern'deki büyük hadron çarpıştırıcısı, enerji rekorunu kırdı.
    isviçre'deki avrupa nükleer araştırma merkezi'nde (cern) doğadaki dört temel kuvvetin dışında yeni bir kuvvet arama çalışmaları için inşa edilen ve 3 yıllık bakımın ardından yeniden başlatılan büyük hadron çarpıştırıcısı'nın (lhc) proton demetler, bir önceki denemede elde edilen elektron enerjisinden daha yüksek enerji ortaya çıkararak rekor kırdı. (nisan 2022)

    100-) arif şentürk
    hayatını kaybetti
    rumeli türkülerine emek vermiş, sanatçı arif şentürk, 81 yaşında hayatını kaybetti.
    müzik hayatı boyunca toplam 12 albüm dolduran şentürk makedonya, kosova, bulgaristan, bosna hersek, yunanistan gibi bölgelerden derlediği özellikle deryalar, ramize, safiye gibi rumeli türküleriyle beğeni kazandı.
    (şubat 2022)
  • b.) 101-200 güncel ve genel kültür bilgileri

    101-) cem bölükbaşı
    türkiye motor sporları tarihinde formula 2’de yarışacak ilk türk yarış pilotu oldu. (ocak 2022)
    not: formula 2 dünya şampiyonası'nda kariyerinde ilk kez yarışan türk pilot cem bölükbaşı, charouz takımı adına mücadele etti. 5,4 kilometrelik bahreyn uluslararası pisti'nde gerçekleştirilen yarış, 31 tur üzerinden yapıldı. cem 20. sırada başladığı mücadeleyi 15. sırada tamamladı. (mart 2022)

    102-) artemis çiçeği / mavi kelebekler
    bosna savaşı sırasında katliama imza atan sırp askerleri, toplu mezarlar bulunmasın diye cesetleri çok uzağa gömdüler.
    toplu mezarların bulunduğu bölgede cesetlerin toprağı beslemesi sonucunda artemis adında çiçeklerin oluşumu başladı. çiçeklerin çoğalmasıyla birlikte sadece bu bitkiyle beslenen mavi kelebekler de bölgede hızla çoğaldı. bölgede yapılan araştırmalar sonucunda bu durumun dikkat çekmesi ve yerel basına yansımasıyla halk araştırmalara katıldı.
    mavi kelebekler takip edilerek 300 toplu mezar bulundu. toplu mezar enstitüsü bu zamana kadar yaptığı çalışmalarda 20 bin kişinin cesedine ulaştı ancak yalnızca 18 bin kişinin kimliğini belirleyebildi. cesetlerin parçalanmış ve yakılmış olması kimlik belirleme çalışmalarını güçleştiriyor.

    103-) srebrenitsa katliamı ya da srebrenitsa soykırımı
    hırvatistan savaşı ve bosna savaşında sırp cumhuriyeti ordusu'nun srebrenitsa'ya karşı giriştiği krivaya '95 harekâtı esnasında temmuz 1995'te yaşanan ve en az 8.372 bosnalı'nın bosna-hersek'in srebrenitsa kentinde general ratko mladiç komutasındaki ağır silahlarla donatılmış bosna sırp ordusu tarafından öldürülmesine verilen addır. katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmıştır. sırp cumhuriyeti ordusunun dışında katliama "akrepler" olarak tanınan sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. birleşmiş milletler srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir.

    104-) bosna savaşı
    bosna hersek'te 1992-1995 yıllarında yaşanan ve yüz binlerce kişinin yaşamını yitirdiği kanlı savaş, abd'nin ohio eyaletindeki dayton şehrinde bulunan wright-paterson hava üssü'nde 21 kasım 1995'te paraf edilen ve 14 aralık 1995'te fransa'nın başkenti paris'te bosna hersek cumhurbaşkanı aliya izzetbegovic, sırbistan cumhurbaşkanı slobodan milosevic ve hırvatistan cumhurbaşkanı franjo tudjman tarafından imzalanan dayton barış anlaşması ile son bulmuştu.
    not: "bosna kasabı" olarak tanınan radovan karadzic, lahey'deki savaş suçları mahkemesi'nde 40 yıl hapse mahkum edildi. (2016)

    105-) yugoslavya
    yogoslavya devletini oluşturan ülkeler sırayla bağımsızlıklarını ilan etmişler ve birlikten ayrılmışlardır. dağılma süreci aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir:
    slovenya : 1991 bağımsızlığını ilan etti
    hırvatistan : 1991 bağımsızlığını ilan etti
    makedonya : 1991 bağımsızlığını ilan etti
    bosna-hersek : 1992 bağımsızlığını ilan etti
    sırbistan-karadağ: 1993'te yugoslavya yerine sırbistan-karadağ federasyonu'u kuruldu.
    karadağ : 2006'da bağımsızlığını ilan etti.
    kosova : 2008'de bağımsızlığını ilan etti.

    106-) david maria sassoli
    (30 mayıs 1956, floransa – 11 ocak 2022, aviano), italyan siyasetçi ve gazeteci. 2019'dan 2022 yılında ölene kadar avrupa parlamentosu başkanı olarak görev aldı. (şubat 2022 vefat)

    107-) ahmet muvaffak falay
    "maffy falay" adıyla ünlenen ve türkiye'nin en önemli caz sanatçılarından biri olan ahmet muvaffak falay yaşamını yitirdi. miles davis ve roy eldridge ile kıyaslanan falay'a, 2005 yılında istanbul kültür sanat vakfı iksv tarafından ‘yaşam boyu başarı ödülü’ verilmişti. (şubat 2022 vefat)

    108-) senegal
    2022 yılında kamerun'da düzenlenen afrika uluslar kupasında finalde senegal ve mısır karşı karşıya geldi. rakibini penaltı atışları sonucunda 4-2 yenen senegal afrika uluslar kupasının da sahibi olan takım oldu. senegal bu galibiyet ile ilk kez kupayı müzesine götürmeyi başaran takım oldu.

    109-) viran dağlar
    2001 yılında hayata gözlerini yuman ünlü yazar ve şair necati cumalı yazmış olduğu viran dağlar adlı eserinde balkan savaşlarını konu edinmiştir. roman 1994 yılında kaleme alınmıştır. necati cumalı bu eseri ile 1995 yılında yunus nadi ödülü, orhan kemal ödülü ve 1. ömer asım aksoy ödülüne layık görülmüştür. ayrıca fransızlar tarafından yazarımızın eseri dizi olarak da yayınlanmıştır. (le dernier seigneur des balkans)
    not1: necati cumalı, türk yazar, şair. şiir, roman, hikâye, deneme, tiyatro, günce gibi pek çok edebi türde eser vermiş çok yönlü bir yazardır. cumhuriyet devri türk edebiyatının tanınmış kişilerinden olan cumalı, yaşar kemal'in ifadesiyle "yaşlanmaz şair çocuk" olarak anılır.
    aslen makedonyalı olup ailesi ile birlikte 1923 türkiye-yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında türkiye'ye göç ederek izmir'in urla ilçesine yerleşti.
    roman ve öykülerinde çoğunlukla ege bölgesi’ndeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorularını işledi. “tütün zamanı” (1971’de zeliş adıyla), “yağmurlar ve topraklar“, “acı tütün” romanları bu ürünlerin en başarılıları arasındadır. “ay büyürken uyuyamam” adlı öykü kitabında anadolu insanının cinsel bir tablosunu çizdi.
    not2: "tütün zamanı" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

    110-) veni vidi vici
    "geldim, gördüm, yendim" sözü tokat'ın zile ilçesinde julius sezar tarafından söylenmiştir. tarihi kaynaklara göre, mö 100 veya mö 44 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen roma imparatoru julius sezar, pontus asıllı basforos kralı ıı. pharneke ile zile altıağaç mevkiinde çok kanlı bir savaş yapar. savaşta her iki taraf da büyük kayıplar verir. ancak savaşı roma imparatoru julius sezar kazanır. bunun üzerine dünyaca ünlü sözü ”veni-vidi-vici” (geldim-gördüm-yendim) diyerek, durumu roma’ya bildirir.

    111-) dario costa
    red bull sporcusu dario costa'nın tünel geçişi guinness rekorlar kitabı’na girdi.
    red bull sporcusu dario costa, kuzey marmara otoyolu, çatalca mevki t1 ve t2 tünelleri’nden 43,44 saniyede geçerek, "uçak ile en uzun tünel uçuşu" dünya rekorunu kırdı ve guinness rekorlar kitabı’na girdi. (eylül 2021)

    112-) mesir macunu festivali
    kültürel ve geleneksel çeşitli uygulamaları içeren ve baharın başlangıcı olarak kabul edilen nevruz haftasında (21-24 mart) kutlanan mesir macunu festivali, manisa’da yaklaşık 400 yıldır devam etmektedir.

    113-) 129 yıllık osmanlı sancağı türkiye’de
    25 mart 1893 tarihinde katar’daki osmanlı kalesine yardıma giden binbaşı yusuf bey kumandasındaki osmanlı birliğine ait sancak, kültür ve turizm bakanı mehmet nuri ersoy’un katkılarıyla ingiltere’deki bir müzayededen satın alındıktan sonra vatan topraklarına getirildi.
    çanakkale deniz zaferi’nin 107. yıl dönümünde şehitler abidesi’nde düzenlenen törende ecdat yadigarı kutsal sancağın devir teslimi gerçekleştirildi.
    şehitler abidesi’nin önünde gerçekleştirilen törende kültür ve turizm bakanı mehmet nuri ersoy, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan’a sancağı teslim etti. (mart 2022)

    114-) balkanadolu
    kayıp kıta 40 milyon yıl sonra keşfedildi:
    aralarında türk, abd'li ve fransız bilim insanlarının bulunduğu bir ekip, yaklaşık 40 milyon yıl önce ortadan kaybolan bir kıta keşfetti. 'balkanadolu' adı verilen kıta, balkanları ve anadolu topraklarını kapsıyor. (şubat 2022)

    115-) şevket çoruh
    rasim öztekin, hasan efendi'nin kavuğunu, şevket çoruh'a devretti. (eylül 2020)
    oyuncu rasim öztekin, kel hasan efendi'nin kavuğunu, oyuncu şevket çoruh'a teslim etti.
    güldürü geleneğinin nişanesi olarak kabul edilen kavuğun yeni sahibiyle buluştuğu tören harbiye cemil topuzlu açık hava sahnesi'nde gerçekleştirildi.
    kel hasan efendi'den sonra sırasıyla geleneksel türk tiyatrosunun ve tuluat sanatının önemli isimlerinden ismail dümbüllü, münir özkul ve ferhan şensoy'un taşıdığı kavuk, şensoy tarafından 2016 mayısı'nda rasim öztekin'e devredilmişti.

    116-) batman bantlı çöpçü balığı
    recep tayyip erdoğan üniversitesi akademisyenlerinin çalışması sonucu 47 yıl aradan sonra yeniden rastlanan ve yurt dışında da yankı uyandıran "batman bantlı çöpçü balığı" türünün korunmasına yönelik çalışmalar yürütülüyor. akademisyenlerin yürüttüğü çalışmalar sonucu sarım deresi ve sason çayı'ndaki arazi çalışmalarında rastlanılan balığın "batman bantlı çöpçü balığı" olduğu belirlendi. (ocak 2022)
    not: ünlü aktör leonardo dicaprio'nun, 47 yıl aradan sonra tespit edilen türe ait haberi sosyal medya hesabından paylaşması ise balığa ilgiyi artırdı.

    117-) kunt tulgar
    daha çok bilimkurgu türündeki filmler ile adından söz ettiren; cüneyt arkın, çetin inanç ve hüseyin peyda gibi isimlerle bir çok sayıda film çeken yeşilçam'ın ünlü yönetmeni kunt tulgar 17 mart 2022 tarihinde hayata gözlerini yummuştur. (mart 2022 vefat)
    dünyayı kurtaran adam (1982), maskeli şeytan (1970) gibi filmlerde ses ekibinde yer aldı. tarzan korkusuz adam (1974) filmiyle başlayan yönetmenlik kariyerini süpermen dönüyor (1979), insanlık uğruna (1981) gizli kuvvet (1983) gibi filmlerle sürdürdü. son olarak ikimize bir dünya (2015) adlı filmde oyuncu olarak yer aldı.

    118-) mete gazoz
    tokyo 2020 olimpiyatlarında erkekler bireysel okçuluk kategorisinde italyan rakibi mauro nespoli'yi 6-4 yenerek türk okçuluk tarihinin ilk olimpiyat altın madalyasının sahibi olmuştur.

    119-) okçu'nun yolu
    brezilyalı yazar paulo coelho, "okçu'nun yolu" adlı yeni kitabını olimpiyat oyunları'nda altın madalya kazanarak şampiyon olan milli okçu mete gazoz'a adadı. 74 yaşındaki coelho twitterdan paylaştığı videoda mete gazoz için "okçuluğun dahisi" ifadelerini kullandı. (eylül 2021)
    not1: paulo coelho, brezilyalı roman ve söz yazarıdır. 1988 yılında yayınlanan romanı simyacı, coelho'yu en çok okunan çağdaş yazarlardan biri yaptı.simyacı, 1996 yılından bu yana türkiye'de de çok okundu, çok sevildi ve çok övüldü. bir büyük doğu klasiği olan mevlânâ'nın ünlü mesnevî'sinde yer alan bir küçük öyküden yola çıkarak yazılmıştır. simyacı, ispanya'dan kalkıp mısır piramitleri'nin eteklerinde hazinesini aramaya giden endülüslü çoban santiago'nun masalsı yaşamının felsefi öyküsüdür.
    not2: başka romanı "elif", portekizce'den sonra ilk olarak türkçeye çevrildi ve mart 2011'de yayınlandı. romanda, yazar ve yetenekli bir keman virtüözü, sıra dışı genç bir türk kızı hilal'in sibirya'yı baştan başa geçecekleri bir yolculuk sırasında, kendileri, birbirleri ve varoluşları ile yüzleşmeleri anlatılmaktadır. kitabın tanıtımı için açtığı yarışmayı aleph by raif kurt videosuyla, türk sanatçı raif kurt kazanmıştır.
    not3: ayrıca coelho, unesco'nun kültürlerarası diyaloglar programında danışman olarak görev yapmaktadır.

    120-) maden / elazığ
    maden tetkik ve arama genel müdürlüğü (mta) tarafından elazığ’da yapılan inceleme ve saha çalışmalarında cumhuriyet tarihinin en büyük maden rezervi bulundu. ülkeye katkısının oldukça yüksek olması beklenilen rezervler maden ilçesi sağrılı köyü kısabekir ve seterli mevkilerinde bulundu. türkiye cumhuriyeti tarihinin en büyük maden rezervi sahasının olduğu bölgede bakırın yanı sıra altın, çinko, kobalt ve birçok maden de bulunuyor. (mart 2022)

    121-) star / robot cerrah
    abd'de bir ilk: robot cerrah, insan yardımı olmadan ameliyat yaptı.
    abd'de johns hopkins üniversitesi'nde star isimli robot, insan yardımı olmadan 4 domuzda ince bağırsak operasyonunu başarıyla gerçekleştirdi. (ocak 2022)

    122-) sergio mattarella
    italya'da cumhurbaşkanlığına yeniden sergio mattarella seçildi.
    italya'da cumhurbaşkanlığı seçiminin 8. tur oylamasında cumhurbaşkanı sergio mattarella, yeniden bu göreve seçildi. mattarella, 1946'dan bu yana cumhuriyetle yönetilen ülkede, bu göreve yeniden seçilen ikinci isim oldu. (ocak 2022)

    123-) yapay ay
    son yıllarda uzaya ilişkin projelerde büyük bir atılım gerçekleştirerek batılı rakiplerine fark atan çin, yapay güneş'in ardından dünya'nın uydusunundaki yer çekimini birebir taklit edebilen "yapay ay" inşa etti. nobel ödüllü rus fizikçi andra geim'in çalışmalarından yola çıkılarak yapılan simülatör ile gök bilimcilerin daha önce gerçekleştiremediği testler artık yapılabilecek. (ocak 2022)

    124-) rus yazarı lev nikolayeviç tolstoy
    önemli eserleri:
    kazaklar
    savaş ve barış (meb ortaöğretim yüz temel eser)
    insan nasıl ölür?
    ivan ilyiç'in ölümü
    anna karenina
    kreutzer sonat
    diriliş
    hacı murat (şeyh şamil de bu kitapta geçmektedir.)
    not1: şeyh şamil; kuzey kafkasya halklarının siyasi ve dinî önderi, dağıstan, çeçenya ve abzeh çerkeslerinin üçüncü imamı olan imam ve asker. kafkasya'nın hürriyeti için mücadele etmiş olan şeyh şamil, islam dünyası ülkelerinde ün sahibidir. şeyh şamil'in direnişine; çarlık rusya "müridizm hareketi", müslümanlar ise "gazavat" olarak adlandırmıştır.
    not2: birçok yazar "savaş ve barış" adlı eseri "dünyanın en büyük romanı" olarak nitelendirmiş ve böyle bir romanın tekrar yazılamayacağını öne sürmüşler. 1805-1813 yıllarında napolyon savaşları da denen rus-fransız savaşlarını konu alan bu eserde beş yüze yakın kişi bulunmaktadır. tolstoy, bu romanında, rusya'daki birçok kesimden insanın hayatını ve geleneklerini ortaya koymaktadır. savaş ve barış, napolyon döneminde gecen rusya ve fransa arasındakı çekismeli savaşı anlatmasının yanında saray hayatı ve saray insanlarının bulundukları konumlardan nasıl değişikliğe uğradıgı da anlatılmaktadır.
    savaş rusya ile fransa arasındaki bitmek bilmeyen vahşet, barış ise kişiler arasında yaşanan aşklardır.

    125-) yayla çorbası
    cnn travel, dünyanın en iyi çorbalarını sıraladığı listede türk mutfağından 'yayla çorbasına' da yer verdi. kış hastalıklarına karşı önlem olarak da içildiği belirtilen yayla çorbasının, bazı türk hastanelerinde hastalara özellikle servis edildiği aktarıldı. ilk sırada yer alan çorba ise nijerya'ya özgü banga çorbası olmuştur. (ocak 2022)

    126-) fazıl hüsnü dağlarca
    2022 yılında 50 yıllık arşivlerini açan isveç akademisi, yayımladığı belgelere göre şilili şair ve yazar pablo neruda'nın kazandığı 1971 nobel edebiyat ödülü için hazırlanan 90 kişilik aday listesinde fazıl hüsnü dağlarca'nın adının da yer aldığı ortaya çıktı. (not: arşiv açılmadan önce nobel edebiyat ödülüne ilk aday yaşar kemal olarak bilinirdi)
    şiirleri: havaya çizilen dünya, çocuk ve allah, üç şehitler destanı, çanakkale destanı, çakırın destanı, yedi memetler, istanbul-fetih destanı, 19 destanı, kubilay destanı, gazi mustafa kemal atatürk, istiklal savaşı-samsun’dan ankara’ya, istiklal savaşı – inönüler, sivaslı karınca, anıtkabir, mevlana’da olmak, yunus emre’de olmak, türk olmak, vietnam savaşımız, hiroşima, nötron bombası, malazgirt ululaması, yazıları seven ayı (çocuk şiirleri), kazmalama, delice böcek, daha, toprak ana, taş devri, cezayir türküsü, dışarıdan gazel, kınalı kuzu ağıdı, çukurova koçaklaması, dildeki bilgisayar…

    127-) mamut
    yeni biyobilim şirketi colossal, binlerce yıl önce nesli tükenen mamut türünü kuzey kutbu tundrasına geri getirmeyi planladığını duyurdu. projenin destekçileri, mamutu değiştirilmiş bir biçimde geri getirmenin kırılgan kutup ekosistemini restore etmeye, iklim kriziyle mücadeleye ve yünlü mamutun en yakından ilişkili olduğu ve nesli tükenmekte olan asya filini korumaya yardımcı olabileceğini söylüyor. (eylül 2021)

    128-) aşıklı höyük
    dünyanın ilk beyin ameliyatı 10 bin 500 yıl önce aksaray’da yapıldı. 10 bin 500 yıllık yerleşim yeri olan aşıklı höyük'te genç bir kadına yönelik gerçekleştirilen ameliyatın ardından kadının 10 gün daha yaşadığı bilimsel olarak tespit edildi.

    129-) guglielmo marconi
    radyo ilk olarak 20. yüzyılın başlarında icat edilmiştir. uzun mesafe olarak ilk radyo cihazını marconi üretmiştir. marconi ilk radyoyu 1895 yılında üretmiş oldu. laboratuvarda bir alıcıya bağlı olarak bir zili çalmak amacı ile verici yaptı. 1895 yılında ilk radyo sinyallerini bu şekilde iletti.

    130-) mangala
    kültür ve turizm bakanlığı, zeka ve strateji oyunu mangala’nın diğer adıyla göçürme'nin, unesco insanlığın somut olmayan kültürel mirası temsili listesi'ne girdiği açıkladı. (aralık 2020)

    131-) ferhat arıcan
    2020 tokyo yaz olimpiyatlarında paralel bar dalında bronz madalyanın sahibi oldu ve türkiye adına artistik cimnastikte madalya kazanan ilk sporcu oldu.

    132-) sabiha tansuğ
    dünyada ilk kez halktan bir kadın olarak paraya resmi basılan sanatçı: sabiha tansuğ.
    arphane müdürü sait tanaçan, sergiden etkilenmesiyle tansuğ'un 'ankara gelin başlıklı' bir fotoğrafı 1971 yılında, 50 kuruş üzerine basıldı. sabiha tansuğ, böylelikle dünyada siyasi ya da etkin bir isme sahip olmayan halktan biri olarak fotoğrafı paraya basılan ilk halk sanatkârı olarak tarihe geçti.

    133-) ısparta / diyarbakır
    türkiye istatistik kurumu’nun (tüik) “yaşam memnuniyeti araştırması 2021” araştırma sonuçlarına göre kent il nüfusu oranına bakılarak türkiye'nin en mutlu ve en mutsuz şehirleri belli oldu. verilere göre en mutlu şehir, ısparta olurken en mutsuz şehir ise diyarbakır olarak kayıtlara geçti. (şubat 2022)

    134-) simgelerin köprüsü
    dünyanın en uzun orta açıklıklı asma köprüsü olan ” 1915 çanakkale köprüsü ” mart ayında açılışı gerçekleşmiştir. (mart 2022)

    135-) çakır
    2022 yılının nisan ayında yaşanan önemli gelişmelerden biri roketsan tarafından tanıtımı yapılan ve kara, deniz ve hava platformlarından atılabilen ve yerli motorun kullanılacağı seyir füzesidir. seyir füzemizin adı ise çakır olarak belirlenmiştir. (nisan 2022)

    136-) sarıçalı dağı
    resmi gazete'de cumhurbaşkanı kararı'na (cbk) göre, sarıçam dağı bölgesindeki 1024 hektarlık alan ''milli park'' ilan edildi. ankara'nın kuzey-batısında, nallıhan ilçesi sınırları içinde bulunan sarıçalı dağı bölgesi bine yakın tür ve 200 yakın endemik türe ev sahipliği yapıyor. anıt niteliği taşıyan ağaçların da yer aldığı bölge doğa yürüyüşçülerinin vazgeçilmez rotalarından biri. (ekim 2021)
    önemli not1: cumhurbaşkanının imzası ile resmi gazetede yayınlanan son bildiriye göre 2022 haziran ayı başında konya'da yer alan derebucak çamlık mağaraları milli park ilan edilmiştir. (haziran 2022)
    önemli not2: bolu'nun mudurnu ilçesindeki abant gölü ve çevresinin milli park olarak belirlenmesine ilişkin cumhurbaşkanı kararı, resmi gazete'de yayımlandı. (haziran 2022)

    137-) james web teleskobu
    25 aralık 2021 tarihinde uzaya fırlatılan james webb adlı uzay teleskopu dünyanın en büyük teleskobu olma özelliğine sahiptir. görev süresi 5 yıl olduğu düşünülen james webb adlı uzay teleskobunun hedeflenen ömrü ise 10 yıldır. nasa’nın uzay teleskopu olan james webb 7 şubat 2022 tarihinde ise ilk sinyalini göndermiştir.

    138-) güney afrika cumhuriyeti
    yürütme başkenti pretoria, yasama başkenti cape town, yargı başkenti bloemfontein olmak üzere üç başkent bulunmaktadır. ayrıca 11 resmi dili ve 5 farklı dilde sözleri yazılı ulusal marşı bulunmaktadır.

    139-) cumhurbaşkanlığı forsu
    resmî kaynaklar 16 yıldız için tarihteki 16 büyük türk imparatorluğunu, ortadaki güneş için ise türkiye cumhuriyeti'ni simgelediğini belirtmektedir.
    bu türk imparatorlukları şunlardır:
    büyük hun imparatorluğu
    batı hun imparatorluğu
    avrupa hun imparatorluğu
    ak hun imparatorluğu
    göktürk imparatorluğu
    avar imparatorluğu
    hazar imparatorluğu
    uygur devleti
    karahanlılar
    gazneliler
    büyük selçuklu imparatorluğu
    harzemşahlar
    altınordu devleti
    büyük timur imparatorluğu
    babür imparatorluğu
    osmanlı imparatorluğu
    not: 17.devlet "türkiye cumhuriyeti"dir. türkiye cumhuriyetini temsil eden simgeye ek olarak vurgulayan resim ise bayrağın ortasında yer alan ay-yıldız resmidir.

    140-) hazarfen ahmed çelebi
    uçmayı başaran ilk türk hezarfen ahmed çelebi, aynı zamanda dünyada da ilk kez uçmayı başaran türk bilginidir. onyedinci yüzyılda yaşadığı, 1623-1640 yılları arasında saltanat süren sultan dördüncü murad zamanlarında, uçma tasarısını gerçekleştirdiği bilinir. kapsamlı bilgi birikiminden dolayı halk arasında hezarfen olarak anıldığı bilinmektedir.

    141-) bîrûnî
    ya da bir diğer adıyla ebu reyhan muhammed bin ahmed el-birûnî, batı dillerinde alberuni veya aliboron olarak bilinir. gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanında yaptığı başarılı çalışmalarıyla tanınır. çok yönlü bir bilim insanı olan el-birûnî, ilk öğrenimini yunan bir bilginden almıştır. tanınmış ve seçkin bir aileden gelen harezmli matematikçi ve gökbilimci ebu nasr mansur tarafından desteklenen el-birûnî, ilk çalışmalarını bu alimin yanında gerçekleştirdi. ilk eseri ise, “asar-ül bakiye” adlı eseridir. el-bîrûnî’nin eserlerinin sayısı yüz seksen civarına yaklaşır. bilginin yetmiş adet astronomi ve yirmi adet de matematik kitabı bulunur. tıp, biyoloji, bitkiler, madenler, hayvanlar ve yararlı otlar üzerinde çalışmalar oluşturmuştur. ancak bu eserlerden sadece yirmi yedisi adeti günümüze dek ulaşmayı başarabilmiş.

    142-) ibn-i firnas
    modern havacılığın öncüsü olan islam bilgini endülüslü ibn-i firnas uzun çalışmalar sonucunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yapar ve üzerine kumaş geçirip kanat yerine büyük kuş kanatları takar. ardından bu aleti çalıştırarak havalanıp uçtuğunu kaydedilmiştir. islam bilginleri arasında önemli bir yere sahiptir.

    143-) kâtip çelebi
    tarih, coğrafya, bibliyografya ve biyografya ile ilgili çalışmalar yürütmüş türk-osmanlı âlimi. dünya bilim edebiyatında en tanınan ve bilinen eseri; islam dünyasının en kıymetli eserlerini içeren 15.000 kitabı ve 10.000 yazarı alfabetik dizin sistemine göre tanıtan “keşf ez-zunûn ‘an esâmî el-kutub ve-l-fünûn” adlı eseri. bunun yanında daha sonra ibrahim müteferrika tarafından basımı yapılan ünlü coğrafya ansiklopedisi “cihannüma” ile bilinir.

    144-) arthur korn
    1922 yılında alman fizikçi arthur korn, radyo dalgaları ile avrupa’dan amerika’ya fotoğraf göndermiştir.

    145-) sputnik
    4 ekim 1957 yılında ruslar, ilk uydu sputnik’ i dünya yörüngesine yerleştirdi.
    dünya’ nın ilk yapay uydusu sadece bir basket topu büyüklüğünde olup 82 kg ağırlığındaydı. bu minik uydu, 98 dakika içinde yörüngeye yerleştirilmişti.
    sputnik, insanoğlu için uzay çağının başlangıcı demekti.

    146-) louis pasteur
    aşı yöntemini geliştiren ve kuduz aşısını bulan fransız mikrobiyolog, kimyager ve mucit olan louis pasteur, yaşadığı çağda bir kahraman olarak görülmüş ve hastalıklarla mücadelede önemli bir pay sahibi olmuştur.

    147-) sir tim berners lee
    gutenberg'in yarattığı bilgi devriminin bir benzerini ortaya çıkardı. (www) yani 'world wide web'i yani internet'i geliştirip, milyarlarca dolar kazanabilecekken, bunu insanlığın hizmetine ücretsiz sunan ingiliz bilgisayar bilimci tim berners lee, 2004 yılında insanlığa katkılarından dolayı 'sir' unvanı kazandı.

    148-) johannes gutenberg
    bugün 'batı medeniyeti'nden söz ediyorsak bunda belki de en büyük pay 'matbaa'yı geliştiren alman mucit johannes gutenberg'e aittir. geliştirdiği hareketli baskı makinesi ile kitapların hızla basılmasının ve yayılmasının önünü açmıştır. modern dönemin en önemli buluşlarından biri olarak kabul edilen çalışmasıyla reform hareketleri'nden, bilimsel devrimlere doğrudan ya da dolaylı olarak kaynaklık etmiştir.

    149-) wright kardeşler
    insanların da uçabileceğini gösteren amerikalı wright kardeşler, ilk moturlu uçağı başarıyla tasarlamış ve üretmişlerdir. şüphesiz insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biri...

    150-) jonas salk
    26 mart 1953 günü amerikalı tıp araştırmacısı jonas salk, çocuk felci hastalığına karşı başarılı bir aşı geliştirdiğini açıkladı. 1952 yılında, çocuk felci salgını varken, yalnızca amerika`da 58.000 vaka ve 3000 ölüm yaşanmıştı.

    151-) olympus dağı
    güneş sistemi'nde bilinen en yüksek volkan ve en yüksek dağdır. dağ, mars gezegeninde yer alır. dünya'nın en yüksek dağı everest ile karşılaştırılırsa üç kat daha yüksektir. dağın yüksekliği 21 bin 287 metredir.

    152-) everest dağı
    himalayalar'da yaklaşık 28 derece kuzey enlemi ile 87 derece doğu boylamında, çin halk cumhuriyeti-nepal sınırı üzerinde yer alıyor. 8 bin 848 metre yüksekliğe sahip olan dünyanın en yüksek dağı everest dağıdır.
    not1: edmund percival hillary (d. 20 temmuz 1919 - ö. 11 ocak 2008), yeni zelandalı dağcı ve kâşif. everest'in zirvesine çıkan ilk insan. zirveye, 29 mayıs 1953'te, yerel saatle 11:30'da ulaşmıştır. zirveye hillary ile birlikte tenzing norgay da ulaşmıştır.
    not2: nasuh mahruki, 1995 yılında everest dağı'na tırmanan ilk türk dağcıdır.
    not3: eylem elif maviş, everest'in zirvesine türkiye'den ulaşan ilk kadın dağcıdır. (2006)

    153-) dünyanın eski 7 harikası
    1. keops piramidi – mısır
    2. babil’in asma bahçeleri – ırak
    3. artemis tapınağı – türkiye
    4. iskenderiye feneri – mısır
    5. halikarnas mozolesi – türkiye
    6. zeus heykeli – yunanistan
    7. rodos heykeli – yunanistan

    154-) dünyanın yeni 7 harikası
    1. çin seddi – çin
    2. petra antik kenti – ürdün
    3. tac mahal – hindistan
    4. kurtarıcı isa heykeli – brezilya
    5. chichen ıtza – meksika
    6. machu picchu – peru
    7. kolezyum – italya

    155-) vecihi hürkuş
    (6 ocak 1896, istanbul - 16 temmuz 1969), türk pilot, mühendis ve girişimcidir. türk havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biridir, türkiye'nin ilk uçak tasarımcısı ve üreticisidir, türkiye'nin ilk yerli uçağını üretmiştir.

    156-) ilk türk pilotlar
    hüseyin münif ve sadi fuat, türk tarihine geçen ilk sivil pilotlardır.

    157-) eribe kartal hürkuş
    babasının gözleri önünde şehit düşen ilk kadın havacı: eribe kartal hürkuş...
    eribe kartal hürkuş, henüz 18 yaşındayken gerçekleştirdiği bir atlayışta paraşütünün açılmaması sonucu şehit düşerek, ilk hava şehidi türk kadını olarak tarihe geçti.

    158-) sabiha gökçen
    (22 mart 1913 - 22 mart 2001), türk pilot. türkiye'nin ilk kadın pilotlarından biri olan sabiha gökçen, dünyadaki ilk kadın savaş pilotudur. mustafa kemal atatürk’ün sekiz manevi evladından birisi idi. uçuş kariyeri boyunca 8.000 saat civarı uçuş gerçekleştirdi ve 32 farklı askerî operasyona katıldı. adı, istanbul'un 2. havalimanı olan sabiha gökçen havalimanı'na verilmiştir.

    159-) bedriye tahir gökmen
    ilk türk kadın pilottur. gökmen bacı adıyla tanınır.
    1932 yılında vecihi uçuş okulu'nda havacılık eğitimine başladı. bir yandan memurluk yaparken bir yandan uçuş eğitimlerini sürdürdü. abdurrahman türkkuşu, ona gökmen lakabını takmıştı. gökmen bacı olarak tanınan bedriye tahir, 1934’te soyadı kanunu çıkınca gökmen soyadını aldı.

    160-) milli kalkınma partisi
    türkiye'nin çok partili rejimdeki ilk muhalefet partisidir. nuri demirağ tarafından kurulmuştur. 2. dünya savaşı'nın son yıllarında başlayan liberalleşme süreciyle birlikte yeni partilerin kurulması yolu açıldı.

    161-) edirne fatihi
    bâb-ı âli baskını'ndan sonra, enver bey, bulgar ordusu başka cephelerde savaşmakta olduğundan, direnişle karşılaşmadan, 22 temmuz 1913'te edirne'ye girdi. bu gelişme üzerine saygınlığı artan enver bey, “edirne fatihi” ünvanını aldı. (2. balkan savaşı)

    162-) fatih sultan müzesi
    edirne’de kurulan türkiye’nin ilk tematik fatih sultan mehmet müzesi açıldı. (mayıs 2021)
    edirne valiliği ve fatih sultan mehmet vakıf üniversitesi tarafından onarılan fatih’in ilk eğitim gördüğü saatli medrese, türkiye’de fatih sultan mehmet’e adanmış ilk tematik müze olarak açıldı.

    163-) keşmir sorunu
    güney asya bölgesinde yer alan keşmir, pakistan, hindistan ve çin'in arasında yer alıyor. toplam 222 bin 200 kilometrekare toplam alana sahip bölge, hindistan alt kıtasının 1947'deki bölünmesinden bu yana hindistan ve pakistan arasındaki anlaşmazlığa konu oldu.

    164-) samsun
    2022 teknofest samsun'da düzenlenecektir.
    not: 2022 teknofest ilk kez yurtdışında azerbaycan'da düzenlenmiştir.

    165-) konya
    islami dayanışma oyunları'nın beşincisi 09 - 18 ağustos 2022 tarihleri arasında konya'da düzenlenecek. (ağustos 2022)
    islami dayanışma oyunları, islam işbirliği teşkilatıne üye ülkelerin katılması ile dört yılda bir yapılan geniş kapsamlı bir spor organizasyonu. islami dayanışma oyunları federasyonu (ıssf) islam dayanışma oyunları yönünü ve kontrolünden sorumlu olan kuruluştur.

    166-) silvan / diyarbakır
    anadolu selçuklu devleti’nin kurucusu olan, kazandığı savaşlarla haçlı hareketini durduran süleyman şah’ın oğlu sultan 1’inci kılıçarslan ile kızı saide hatun’un mezarları, diyarbakır’ın silvan ilçesinde bulundu. (ocak 2021)

    167-) martin cooper
    kablosuz iletişim endüstrisi alanında on bir patenti olan bir öncüdür. cooper 1973 yılında motorola'da mühendisken ilk elde tutulan cep telefonunu icat etti, aynı zamanda onu geliştiren ve 1983'te piyasaya süren ekibi yönetti.

    168-) osman hamdi bey
    osmanlı arkeolog, müzeci, ressam ve kadıköy’ün ilk belediye başkanı.
    ilk türk arkeoloğu kabul edilir. en önemli arkeolojik kazısı 1887-1888’de gerçekleştirildiği sayda kral mezarlığı (lübnan) kazılardır. bu kazılar sırasında dünyaca ünlü iskender lahidi’ni bulmuştur.
    istanbul arkeoloji müzesi’ni kurmuş, 29 yıl müdürlüğünü yapmış ve müzeyi dünyanın sayılı müzeleri arasına sokmuştur.
    günümüzde varlığını mimar sinan üniversitesi güzel sanatlar fakültesi olarak sürdüren sanayi-i nefise mekteb-i alisi’nin kurucusudur. ilk türk ressamlarından birisidir ve türk resminde figürlü kompozisyon kullanan ilk ressam olarak tarihe geçmiştir.
    osman hamdi bey’in başlıca eserleri:
    kahve ocağı (1879)
    haremden (1880)
    iki müzisyen kız (1880)
    kuran okuyan kız (1880)
    çarşaflanan kadınlar (1880)
    vazo yerleştiren kız (1881)
    gebze’den manzara (1881)
    çekik gözlü kız-tevfika (1882)
    türbe ziyaretinde iki genç kız ı
    türbe ziyaretinde iki genç kız ıı (1890)
    feraceli kadınlar (1904)
    pembe başlıklı kız (1904)
    kaplumbağa terbiyecisi (1906)
    mimozalı kadın (1906)
    şehzade türbesinde derviş (1908)
    silah taciri (1908)
    beyaz entarili kız (1908)
    sarı kurdeleli kız (1909)
    kaplumbağa terbiyecisi
    leylak toplayan kız
    geyikli peyzaj

    169-) şeker ahmet paşa
    çağdaş türk resim sanatı’nın temel taşlarından biri olarak değerlendirilmektedir.
    paris’te bulunduğu yıllarda, tabiatta, açık havada yapılan resmi savunan barbizon ressamlardan etkilenmiştir. 1870’de roma’ya gitmiş, 1871 yılında istanbul’a dönmüştür. bir yandan askerî kariyerini sürdürürken, diğer yandan resim yapmıştır. 27 nisan 1873’te sultanahmet’te açtığı sergi,
    türk resim sanatında bir sanatçının kendi adına açtığı ilk resim sergisi olarak literatüre geçmiştir.
    eserleri:
    karpuz dilimli ve üzümlü natürmort
    ağaçlar arasında karaca
    manolya ve meyveler
    talim yapan erler
    manzara
    tepe üzerindeki kale
    yelkenliler
    ormanda geyik
    ayvalar tablosu

    170-) selma rıza feraceli
    ilk türk kadın gazeteci, ittihat ve terakki cemiyeti'nin tek kadın üyesi, hilal-i ahmer cemiyeti genel sekreteri ve yazardır. tanzimat döneminin ilk türk kadın gazeteci ve romancılardan birisi olan selma rıza hanım, paris'teki jön türkler'in liderliğini yapmış ahmed rıza bey'in kızkardeşidir.

    171-) martin luther
    protestanlık mezhebinin kurucusu olan martin luther 10 kasım 1483 senesinde almanya'da doğdu. elfurt üniversitesi'nde eğitim gören luther 21 yaşında ilahiyat hayatına başladı. aynı yıl içinde rahip olan martin luther 1524 yılında protestanlık mezhebini kurdu.
    martin luther hayatı boyunca tanrı ile olan ilişkisini sorgulamış ve inanç ile politik güç arasındaki ilişkileri araştırmıştır. 21 yaşında rahip olan martin luther hala dini sorgulamasından dolayı papa tarafından aforoz edildi.

    172-) türkiye'de ilk internet bağlantısı / odtü
    ilk internet bağlantısı odtü bilgi işlem daire başkanlığı'na ait yönlendiriciler ve ptt'den sağlanan 64 kbps kapasiteli kiralık hat kullanılarak gerçekleştirildi ve abd'deki nsfnet ile bağlantı kuruldu. bu nedenle 12 nisan tarihi, türkiye'de internet'in "doğum günü" olarak kabul edilir. (12 nisan 1993 / odtü)

    173-) idil biret
    1948 yılında, henüz yedi yaşındayken, ikinci cumhurbaşkanı ismet inönü, biret'in yurt dışında eğitiminin gereksinimlerinin karşılanması için tbmm'ye bir teklif sundu. bu teklif sonucunda idil biret için özel olarak çıkartılan kanun, "harika çocuklar yasası" olarak bilinir. bu kanun çerçevesinde eğitimi için ailesiyle birlikte paris konservatuvarı'na gönderilen biret, burada 20. yüzyılın önemli pedagoglarından nadia boulanger ile çalıştı. sekiz yaşında paris radyosu'nda ilk konserini verdi.

    174-) don kişot
    kitabın yazarı miguel de cervantes saavedra, ispanyol romancı, şair ve oyun yazarıdır. modern avrupa'nın ilk romanı olarak kabul edilen don kişot, batı edebiyatının klasikleri arasında yer alır ve bugüne kadar yazılmış en iyi kurgusal eserlerden biri sayılır.
    not1: konu özeti: la mancha ilinde yaşayan 50'li yaşlarında bir aristokrat olan alonso quijano, şövalye kitaplarına takıntılıdır. o kadar çok okur ki, sonunda çıldırır. fakat sadece şövalyelerle ilgili konularda çıldırmıştır, diğer konularda ise son derece akıllı bir asilzadedir. quijano şövalye kitaplarını okuya okuya iyice onlara özenir. dedesinden kalma zırh, kılıç vs aletleri temizler, kendi gibi sıska olan atını da eyerleyip yola çıkar. sonra komşusu sancho panza'yı vali yapma vaatleriyle kandırıp kendine silahtar yapar. don kişot, yel değirmenlerine saldırır.
    not2: don kişot, meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
    not3: cervantes, 1570'te ıı. selim kıbrıs'ı ele geçirince papa v. pius osmanlılara karşı birlik çağrısında bulundu. çağrıya yalnızca ispanya ve venedik karşılık verdi. cervantes roma'daki ispanyol birliğine katıldı. 7 ekim 1571'de osmanlı donanmasıyla lepanto (inebahtı) körfezinde yapılan inebahtı deniz savaşı'na katılan marquesa adlı kadırgada bulunan cervantes, iki kez göğsünden yaralandı, bir top güllesiyle sol elini kullanamaz hale geldi.
    26 eylül 1575'te akdeniz'de cezayir korsanları tarafından esir alınan cervantes, 1575-1580 yılları arasında cezayir'de yaşadı.

    175-) john maynard keynes
    keynes'in en ünlü eseri 1936 yılında yayınlanmış olduğu, "istihdamın, paranın ve faizin genel teorisi" (the general theory of employment, ınterest and money) ya da kısa adıyla "genel teori" diye bilinen kitaptır. bu kitabıyla c.h. douglas, karl marx ve silvio gesell'in teorilerini derlemiş, klasik iktisatçıların öne sürdüğü teorileri kabul etmekle beraber, klasik istihdam teorisine karşı çıkmıştır. klasikçilerin öne sürdüğü ekonominin kendiliğinden eski haline gelme görüşünü imkânsız bulmaktadır.

    176-) sıkıyönetim
    2017 anayasa değişikliği ile birlikte kaldırılmıştır.

    177-) adam smith
    klasik liberalizm ya da klasik iktisat ekolünün temelini oluşturur. ünlü ekonomist smith, ahlaki duygular kuramı (ingilizce: the theory of moral sentiments) (1759) ve yaratılışın sorgulanması ve ulusların zenginliğinin nedenleri (ingilizce: an ınquiry into the nature and causes of the wealth of nations) (1776) adlarında iki klasik eser yazdı. kısaca ulusların zenginliği olarak bilinen ikinci kitabının, smith'in başyapıtı ve ilk modern ekonomi çalışması olduğu düşünülür.

    178-) müsilaj (deniz salyası)
    çevre ve şehircilik bakanı murat kurum, marmara denizi'ndeki müsilaj seferberliği kapsamında 10 bin 941 metreküp müsilajın (deniz salyası) temizlendiğini bildirdi. (temmuz 2021)
    deniz salyası nedir?
    müsilaj, biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluşan, fitoplankton olarak adlandırılan bitkisel canlıların aşırı çoğalması, deniz sıcaklığının yükselmesi ve buna bağlı olarak bakteriyel aktivitelerin artmasıyla oluşan sümüksü, yapışkan bir yapı.

    179-) meb uluslararası robot yarışması
    meb'in 2 yılın ardından ulusal çapta ilk sosyal etkinliği robot yarışması olacak.
    milli eğitim bakanlığı, kovid-19 tedbirlerinde yeni dönemin başlamasıyla 81 ilde sosyal etkinliklerin yapılmasına izin vermesinin ardından, ulusal çapta ilk olarak 14. meb uluslararası robot yarışması'nı düzenleyecek.
    meb "tarihin sıfır noktasında" robotları yarıştıracak
    türkiye bilimsel ve teknolojik araştırma kurumu (tübitak), türkiye teknoloji vakfı ile türk işbirliği ve koordinasyon ajansı başkanlığı iş birliğinde her yıl farklı bir şehirde düzenlenen yarışmanın 14'üncüsü, 2 senedir şanlıurfa'da planlandı ancak salgın nedeniyle ertelendi.
    yarışma bu yıl, 2020'de belirlendiği üzere unesco dünya mirası listesi'ne alınan, 12 bin yıllık geçmişiyle "tarihin sıfır noktası" olarak adlandırılan "göbeklitepe" teması ve "ahican tarihin sıfır noktasında" sloganıyla 13-16 haziran'da 12 kategoride düzenlenecek. (mart 2022)

    180-) svahilice
    svahilice, afrika birliği'nde 'çalışma dili' olarak kabul edildi.
    afrika birliği'nin, kıtada en çok konuşulan yerel dillerden svahiliceyi "çalışma dili" olarak kabul etmesi birçok kişi tarafından, geç kalınmış olmasına rağmen olumlu bir adım olarak değerlendirildi. (şubat 2022)

    181-) islahiye biberi
    unesco'nun gastronomi alanında yaratıcı şehirler ağı'na dahil ettiği gaziantep'te "islahiye biberi", türk patent ve marka kurumunca coğrafi işaret belgesiyle tescillendi. (ocak 2022)

    182-) rum vadisi
    dünyada mars deneyimi yaşatan coğrafya: rum vadisi...
    tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkati çeken ürdün'ün güneyindeki kızıl kumlarla örtülü rum vadisi, dünya üzerinde mars deneyimi yaşatmasının yanı sıra eşsiz doğal manzarası, tarihi ve kültürel öneminden dolayı yüz binlerce ziyaretçi ağırlıyor.
    2011'de unesco tarafından dünya mirası olarak ilan edilen vadi, ev sahipliği yaptığı pek çok uygarlığın da kalıntılarını taşıyor.

    183-) stratonikeia antik kenti
    "gladyatörler kenti"nin osmanlı ve cumhuriyet dönemi köy meydanı ayağa kaldırılıyor.
    muğla'nın yatağan ilçesinde unesco dünya mirası geçici listesi'nde yer alan stratonikeia antik kenti'nin girişinde bulunan ve köy meydanını oluşturan yapıların restorasyonu sürerken, 3d teknolojisiyle hazırlanan görsellerle ziyaretçilerin ilgisinin artırılması hedefleniyor.
    unesco dünya miras geçici listesi'nde yer alan ve "gladyatörler kenti" olarak bilinmesinin yanı sıra dünyanın en büyük mermer kentleri arasında gösterilen stratonikeia'da 1977'de başlayan kazı çalışmaları yılın 12 ayı devam ediyor.

    184-) avrupa megalitik kültür rotası
    göbeklitepe, avrupa megalitik kültür rotası ile daha fazla yabancı ziyaretçi çekecek.
    unesco dünya miras listesi'nde bulunan şanlıurfa'daki göbeklitepe, avrupa ülkelerinde benzer kategorideki anıtları bir araya getiren avrupa megalitik kültür rotası'na dahil edilmesiyle daha fazla yabancı ziyaretçi çekecek. (nisan 2022)
    not: "megalit"in büyük taş anlamına, "megalitik" kelimesinin de büyük taşlardan yapılan tarihi yapılar anlamına gelmektedir.

    185-) ilk istanbul kalkışlı cruise
    galataport'tan istanbul kalkışlı cruise seferleri başlıyor.
    costa cruise, mayıs ayı itibarıyla italyan costa cruises ve alman aıda cruises markalarıyla istanbul kalkışlı seferlerine başlıyor.
    galataport'tan gerçekleştirilen ilk istanbul kalkışlı cruise olma özelliği taşıyan costa venezia, turizmin canlandırılmasına katkı sağlayacak. (nisan 2022)

    186-) lidya tümülüsleri
    lidya soylularının defnedildiği 'bintepeler' kalıcı miras olma yolunda...
    manisa kültür ve turizm müdürü ibrahim sudak, "lidya kraliyet ailesi üyeleri ile soylularının defnedildiği tümülüsler dünyanın en önemli mezar alanları arasında gösteriliyor." dedi.
    "anadolu'nun piramitleri" olarak gösterilen manisa'nın salihli ilçesindeki "lidya tümülüsleri"nin unesco dünya mirası kalıcı listesi'ne dahil edilmesi için çalışma başlatıldı.
    kültür ve turizm bakanlığı, 2013 yılında sardes antik kenti ile unesco dünya mirası geçici listesi'ne kaydedilen lidya tümülüsleri'nin kalıcı listeye alınması için çalışma başlattı. (nisan 2022)

    187-) türkiye kahve müzesi
    kahvenin geçmişine ışık tutan müze 'özel' statüye kavuştu.
    anadolu'da yaklaşık 500 yıllık geçmişe sahip kahve kültürünü yansıtmak üzere safranbolu ilçesinde kurulan türkiye kahve müzesi, kültür ve turizm bakanlığı tarafından "özel müze" statüsüne alındı. (nisan 2022)

    188-) 1. hıdırellez ve dallık şenlikleri
    edirne keşan'da hıdırellez ateşi yakıldı
    edirne'nin keşan ilçesinde "1. hıdırellez ve dallık şenlikleri" yapıldı. (mayıs 2022)

    189-) yunus emre oratoryosu
    akm'de sahnelenecek.
    istanbul devlet opera ve balesi, besteci ahmet adnan saygun tarafından bestelenen ilk türkçe oratoryo olan "yunus emre oratoryosu"nu, 5 kasım'da atatürk kültür merkezi'nde sanatseverlerin beğenisine sunacak.

    190-) dünyanın en küçük kuran-ı kerim nüshası
    ürdün'ün salt kentindeki müze dünyanın en küçük kuran-ı kerim'ine ev sahipliği yapıyor.
    dünyanın en küçük kuran-ı kerim nüshası, ürdün'ün başkenti amman'ın batısında bulunan salt şehrindeki bir müzede yer alıyor.

    191-) troya müzesi
    avrupa'nın ödül avcısı troya müzesi kısa tanıtım videosuyla da ipi göğüsledi.
    avrupa'dan iki yıl üst üste prestijli ödüller alan çanakkale'deki troya müzesi, avrupa müze akademisi iş birliğinde bu yıl 8'incisi düzenlenen kısa tanıtım videosu yarışmasında da türkiye'ye ilk ödülünü kazandırdı. (aralık 2021)

    192-) âşık veysel’in vefatının 50. yıl dönümü (1973)
    unesco’nun 9-24 kasım 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen 41. genel konferansı’nda 41c/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “âşık veysel’in vefatının 50. yıl dönümü” azerbaycan, kazakistan, kırgızistan, kuzey makedonya macaristan, özbekistan ile ukrayna’nın desteğiyle 2023 unesco anma ve kutlama yıl dönümleri arasına alınmıştır. (kasım 2021)

    193-) fizan / libya
    türk kültüründe fizan, uzaklığı ve ıssızlığıyla bir sembol olmuştur. bu yüzden "fizan'a kadar sürmek" deyişi doğmuştur. osmanlı döneminde padişahın veya üst kademe yöneticilerin bunu bir tehdit unsuru olarak kullandığı söylenir.
    fizan, libya'yı oluşturan üç eski bölgeden biridir. diğer ikisi trablusgarp ve sirenayka'dır. merkezi sebha'dır. bugünkü libya'nın güneybatısında bulunur. bölgenin adı bazı kaynaklarda fezzan geçmektedir.

    194-) abdicemil nurpeyisov
    ünlü kazak yazar abdicemil nurpeyisov hayatını kaybetti. klasik kazak edebiyatının yaşayan çınarı olarak bilinen ünlü yazar abdicemil nurpeyisov, 97 yaşında hayata gözlerini yumdu. (şubat 2022 vefat)
    1924'te aral gölü yakınındaki bir köyde doğan nurpeyisov, ilk eserini 18 yaşında gittiği ikinci dünya savaşı'ndan döndükten sonra kaleme aldı. nurpeyisov, savaştan izlenimlerini aktardığı ilk eseri 'kurlyanda'yı 1950'de okurlarıyla buluşturdu. yazarın adını duyuran ve birçok yabancı dile çevrilen eseri ise üç başlıktan oluşan 'kan men ter' (kan ile ter) adlı romanı oldu.
    bunun yanı sıra nurpeyisov, 2000'de yazdığı 'songy parız' (son görev) adlı romanında aral gölü'nü tehdit eden unsurlara dikkat çekti.

    195-) hüsnühat
    unesco tarafından insanlığın ortak mirası ilan edildi. (aralık 2021)
    hüsnühat sanatı, birleşmiş milletler eğitim bilim kültür örgütü insanlığın somut olmayan kültürel mirasının temsili listesi'ne kaydedildi. türkiye’nin somut olmayan kültürel miras listelerindeki unsurlarının sayısı 21’e ulaştı.

    196-) hande özdinler
    yaptığı çalışmayla en iyi buluş yapan 10 bilim insanından biri olmayı başaran doç. dr. hande özdinler, beyindeki ölü hücreleri yeniden canlandırdı.
    bugün üniversitenin beyin motor nöronları araştırma merkezi’nin yöneticisi olan özdinler ve ekibinin yaptığı çalışmalar sonucunda als hastalığına çare olacak bir kimyasal madde bulundu. özdinler ve ekibi, nu-9 isimli kimyasal maddeyle ölen motor nöronları, 60 günlük bir tedavi sonrasında sağlıklı nöronlar seviyesine getirmeyi başardı. ekip, bu umut vaat eden madde üzerinde klinik deneylerin başlaması için şimdi ileri araştırmalara hazırlanıyor. (şubat 2022)

    197-) arif nihat asya
    cumhuriyet dönemi türk şiirinin önemli temsilcilerindendir. sade bir üslupla millî değerleri ve dini heyecanları işleyen şiirler yazmıştır. bayrak, bir bayrak rüzgâr bekliyor, fetih davulları, selimler, kubbeler, süleymaniye en tanınmış şiirleridir. bayrak şiirinden dolayı türk edebiyatında bayrak şairi olarak da anılır. 19. dönem tbmm'de milletvekili olarak görev yapmıştır. (d.1904- ö.1975)

    198-) çin
    2022 kış olimpiyatları çin'de düzenlendi.

    199-) demet evgar
    un women, birleşmiş milletler kadın birimi, türkiye'nin başarılı oyuncularından demet evgar'la önemli bir işbirliğine imza atarak evgar'ı türkiye ofisinin ilk iyi niyet elçisi olarak ilan etti. (mart 2022)

    200-) ıhlara vadisi
    ıhlara vadisi, 'kesin korunacak hassas alan' ilan edildi. aksaray'ın güzelyurt ilçesindeki ıhlara vadisi ve çevresinin, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan imzasıyla yayımlanan kararla "kesin korunacak hassas alan" edilmesi ilçede sevinçle karşılandı. (nisan 2022)
  • c.) 201-300 güncel ve genel kültür bilgileri

    201-) uluslararası yargı organları
    birleşmiş milletler: uluslararası lahey adalet divanı (hollanda - lahey)
    avrupa konseyi: avrupa insan hakları mahkemesi (fransa - strazburg)
    avrupa birliği: avrupa adalet divanı (lüksemburg)

    202-) yunus emre vakfı
    5 mayıs 2007 tarihli ve 5653 sayılı kanun’la kurulan ve türkiye’nin, türk dilinin, tarihinin, kültürünün ve sanatının tanıtımı amacıyla projeler gerçekleştirecek bir kamu vakfıdır.
    vakıf, ilk olarak yunus emre enstitüsünün kuruluşunu gerçekleştirmiştir. yurt dışında yunus emre türk kültür merkezleri vasıtasıyla türk dili, kültürü ve sanatına dair faaliyetler yürütecek olan yunus emre enstitüsü, bu alanlarda eğitim almak isteyenlere yurt dışında hizmet vermek, türkiye’nin diğer ülkeler ile kültürel alışverişini artırıp dostluğunu geliştirmek gibi amaçlarla, geniş bir coğrafyada faaliyetlerini yoğunlaştıracaktır.
    yunus emre vakfı 7 mayıs 2009’da ulus’taki tarihî binasında faaliyetlerine başlamıştır.

    203-) yurtdışı türkler ve akraba topluluklar başkanlığı
    yurt dışında yaşayan türkler, soydaş ve akraba toplulukları ile türkiye'de öğrenim gören uluslararası burslu öğrencilere yönelik çalışmaları koordine etme, bu alanlarda verilen hizmetleri ve yapılan faaliyetleri geliştirme görevinini yerine getiren kuruluştur. yurtdışı türkler ve akraba topluluklar başkanlığı, kamu tüzel kişiliğini haiz türkiye cumhuriyeti kültür ve turizm bakanlığı'na bağlı, özel bütçeli bir kuruluştur. merkezi ankara'dadır. 2010 yılında kurulmuştur.

    204-) tika
    merkezi: ankara
    türk işbirliği ve koordinasyon ajansı başkanlığı ya da kısaca tika, türkiye cumhuriyeti kültür ve turizm bakanlığı'na bağlı olan kurum yurt dışı ofisleri aracılığıyla türkiye'nin dış yardımlarını organize eder. restorasyon, sağlık, eğitim, tarım ve hayvancılık, idari ve sivil altyapıların geliştirilmesi gibi birçok alanda faaliyet göstermektedir.
    1991'de sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği (sscb) dağıldıktan sonra birçok türk devleti bağımsızlığını kazanmış, türkiye cumhuriyeti'nin bu devletlere sosyal, ekonomik ve kültürel alanda sağlayacağı destekleri uygulayacak ve koordine edecek bir organizasyona ihtiyaç duyulmuştur. bu ihtiyaç doğrultusunda, tika 1992 yılında dışişleri bakanlığı'na bağlı olarak kuruldu.
    not: ulu önder gazi mustafa kemal atatürk’ün babası ali rıza efendi’nin doğduğu makedonya’nın merkez jupa belediyesine bağlı kocacık köyündeki ali rıza efendi anı evi de tika tarafından yaptırılmıştır.

    205-) türk beşleri
    özellikle türkiye cumhuriyeti'nin kuruluş döneminde eserleriyle kendilerinden söz ettirmiş aşağıdaki beş klasik batı müziği bestecisini bir arada tarif etmek için kullanılan uluslararası bir deyimdir. türk müziği için çok önemlidirler. bu kişiler:
    ahmet adnan saygun
    ulvi cemal erkin
    cemal reşit rey
    hasan ferit alnar
    necil kazım akses
    hepsinin ortak özelliği 1900’lerin başında doğmuş olmalarıdır ve atatürk'ün eğitim için yurt dışına gönderdiği sanatçılardır.
    not: ilk devlet sanatçısı adnan saygun'dur.

    206-) beş şehir
    ahmet hamdi tanpınar'ın, hayatının tesadüfleri olan ankara, erzurum, konya, bursa, istanbul şehirlerini anlattığı deneme türü eseri.

    207-) insan hakları evrensel bildirisi
    birleşmiş milletler insan hakları komisyonu'nun haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 aralık 1948'de, bm genel kurulu'nun paris'te yapılan 183. oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir.

    208-) birleşmiş milletler'e bağlı uzmanlık kuruluşları
    fao: gıda ve tarım örgütü
    ıcao: uluslararası sivil havacılık örgütü
    unesco: birleşmiş milletler eğitim, bilim ve kültür örgütü
    ıbrd: dünya bankası
    ımf: uluslararası para fonu
    who: dünya sağlık örgütü
    upu: dünya posta birliği
    ıtu: uluslararası telekomünikasyon birliği
    ımo: uluslararası denizcilik örgütü
    wmo: dünya meteoroloji örgütü
    ıfc: uluslararası maliyet kuruluşu
    ıda: uluslararası kalkınma birliği
    wıpo: dünya fikri mülkiyet örgütü
    ıfad: uluslararası tarımsal kalkınma fonu
    unıdo: b.m. endüstriyel kalkınma örgütü
    ıaea: uluslararası atom enerjisi kurumu
    ılo: uluslararası çalışma örgütü
    unwto: dünya turizm örgütü
    wfp: dünya gıda programı

    209-) birleşmiş milletler 1945
    türkiye kurucu üyedir.
    genel merkezi: new york'tur.
    ana organları: genel kurul, güvenlik konseyi, ekonomik ve sosyal konsey, vesayet konseyi, uluslararası adalet divanı (merkezi: hollanda'nın lahey kenti) ve genel sekreterliktir.
    sürekli veto yetkisi olan ülkeler: abd, ingiltere, fransa, çin ve rusya'dır.
    resmi dilleri: fransızca, rusça, arapça, çince, ingilizce ve ispanyolcadır.
    not: antónio guterres, birleşmiş milletler genel sekreterliğini 2017'den beri sürdürmektedir.

    210-) yeşil arı kuşu
    göçmen kuşların türkiye'deki önemli uğrak alanlarından sultan sazlığı milli parkı'nda daha önce kaydı tutulmayan ve görüntüsü alınamayan yeşil arı kuşunun gözlemlendiği bildirildi.
    doğa koruma ve milli parklar kayseri şube müdürlüğünün yazılı açıklamasında, 300'den fazla kuş türüne ev sahipliği yapan sultan sazlığı milli parkı'nda ilk kez gözlenen yeşil arı kuşunun, son yıllarda sazlıkta tespit edilen yeni türler arasına girdiği belirtildi. (mayıs 2022)

    211-) çölyak hastalığı
    buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten isimli bir maddeye vücut bağışıklık sistemi tarafından verilen anormal yanıt sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. genellikle 1 yaşından sonra gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlanması ile birlikte ilk belirtiler ortaya çıkar.

    212-) kadrajımda ayet var
    diyanet işleri başkanlığı, gençlere yönelik "kadrajımda ayet var" konulu fotoğraf yarışması düzenliyor. (mayıs 2022)

    213-) surp giragos ermeni kilisesi
    diyarbakır'ın sur ilçesinde terör saldırılarında zarar gören ve restorasyonu tamamlanarak dün açılışı yapılan surp giragos ermeni kilisesi'nde 7 yıl aranın ardından ilk ayin gerçekleştirildi. (mayıs 2022)

    214-) leyla gencer (la diva turca)
    (d.1928-ö.2008) tüm dünyada opera sanatına katkıda bulunmuş ve gelmiş geçmiş en iyi beş kadın opera sanatçısı arasında gösterilmiştir.

    215-) marilyn monroe portresi
    pop art sanat akımının öncüsü amerikalı ressam andy warhol'un marilyn monroe portresi, 195 milyon dolara satıldı. (mayıs 2022)
    "shot sage blue marilyn'' adlı portre new york'ta christie's müzayede evinde açık artırmaya sunuldu.
    warhol'un sanatçı marilyn monroe'nun 1960'larda yaptığı portrelerinden biri olan eser, 195 milyon dolardan alıcı buldu ve 20. yüzyılının en pahalı sanat eseri oldu.
    not: warhol'un marilyn monroe portresi, rönesans döneminin ünlü italyan ressamı leonardo da vinci'nin hazreti isa'yı resmettiği 450 milyon dolara satılan "salvator mundi" adlı tablonun ardından dünyanın en pahalı ikinci sanat eseri oldu.

    216-) faruk nafiz çamlıbel
    diğer adıyla ahmet faruk çamlıbel türk şair, siyasetçi ve öğretmendir. şiirlerinde anadolu, anadolu insanını anlatmıştır. hecenin beş şairi'nden biridir. en ünlü eseri, han duvarları adlı şiiridir. behçet kemal çağlar ile birlikte onuncu yıl marşı’nın sözlerini yazmıştır.
    şiirleri: han duvarları, akıncı türküleri, bir ömür böyle geçti, şarkın sultanları,
    oyun: canavar, akın
    roman: yıldız yağmuru
    not1: han duvarları, meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
    han duvarları
    -osmanzade hamdi bey'e-
    yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,
    bir dakika araba yerinde durakladı.
    neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar,
    gözlerimin önünden geçti kervansaraylar
    .....
    not2: beş hececiler (“hecenin beş şairi”, “hececiler”, “hecenin beş ozanı”)
    orhan seyfi orhon, enis behiç koryürek, halit fahri ozansoy, yusuf ziya ortaç ve faruk nafiz çamlıbel’dir.

    217-) kemal sunal
    (d.1944- ö.2000) istanbul doğumlu sinema oyuncusu. oyunculuk kariyerine 1972'de tatlı dillim filmiyle başlayan kemal sunal, hababam sınıfı, tosun paşa, süt kardeşler, mavi boncuk gibi dönemin çok sevilen güldürü filmlerinde rol almıştır. 1977’de antalya film festivali'nde kapıcılar kralı filmiyle en iyi erkek oyuncu ödülünü kazanmıştır.
    1974'te gül sunal ile evlenen kemal sunal'ın bu birlikteliğinden ali ve ezo adlarında iki çocuğu vardı. oyuncu, son filmi balalayka’nın çekimleri için uçakla trabzon'a giderken kalp krizi geçirmiş ve henüz 55 yaşındayken hayata gözlerini yuımmuştu.

    218-) nobel ödülü
    27 kasım 1895 tarihli ve 30 aralık 1896 tarihinde stockholm'de açıklanan vasiyetnamesiyle alfred nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. ilk nobel ödülleri 1901 tarihinde verilmeye başlanmıştır. nobel ödülleri her yıl alferd nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 aralık'ta verilir.
    nobel ödülleri her yıl şu dallarda verilir: edebiyat, fizik, kimya, tıp, ekonomi, barış...

    219-) louis braille
    fransız eğitimci ve mucit. braille, görme engellileri için dünya çapında okuma ve yazma için kullanılan körler alfabesinin sistemini icat etti. braille alfabesi, 1'den 6'ya kadar belli bir düzen içinde sıralanmış kabartmalı noktaları parmaklarla üstünden geçerek okunur.

    220-) refik halit karay
    hikayelerinde anadolu gerçeğini dile getirmiştir (mopasan tarzı olay hikayeciliğinin temsilcisi). türk edebiyatında ilk defa anadolu'yu tanıtan eserleri ile ismini duyurmuş, yergi ve mizah türündeki yazıları ile de üne kavuşmuştur. gözleme dayanan eserlerinde, tasvirler, portreler ve benzetmeler kullanarak sade, akıcı dili ve güçlü tekniği ile 20. yüzyıl romancıları arasında seçkin bir yere sahip olmuştur. istanbul'u bütün renk ve çizgileriyle yansıtarak türkçeyi ustalıkla kullanan refik halid, türk edebiyatına birçok eser kazandırmıştır.
    hikayeleri: memleket hikayeleri, gurbet hikayeleri
    romanları: istanbul’un içyüzü, bugünün saraylısı, çete, sürgün, anahtar, bu bizim hayatımız, nilgün, yer altında dünya var, karlı dağdaki ateş, dört yapraklı yonca
    not: "memleket hikayeleri" ile birlikte "gurbet hikayeleri" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

    221-) hacı halife (katip çelebi)
    kâtip çelebi ya da hacı halife (şubat 1609, istanbul - 6 ekim 1657, istanbul); tarih, coğrafya, bibliyografya ve biyografya ile ilgili çalışmalar yapmış türk-osmanlı bilim insanı ve aydını. dünya bilim edebiyatında en ünlü ve bilinen eseri; islam dünyasının en değerli eserlerini içeren 15.000'e yakın kitabı ve 10.000'e yakın müellifi (yazar) alfabetik dizin sistemine göre tanıtan keşf ez-zunûn 'an esâmî el-kutub ve'l-fünûn ve daha sonra ibrahim müteferrika tarafından basılan meşhur coğrafya ansiklopedisi cihannümâ ile tanınır. kâtip çelebi, az sayıdaki 17. yüzyıl osmanlı nesir yazarları arasındadır.

    222-) tbmm gizli oylama
    beyaz pusula: olumlu
    kırmızı pusula: red
    yeşil pusula: çekimser

    223-) beyaz ihtilal
    türkiye'de çok partili döneme geçilmesi ile birlikte demokrat parti tarafından 14 mayıs 1950 genel seçimleri için kullanılan ifade. chp'nin iktidarı kaybetmesi "ihtilal" olarak, bunun şiddet ve kansız bir şekilde demokratik bir usul olan seçimle yapılması "beyaz" olarak nitelendirilmiştir.

    224-) nef stadyumu
    çatısına güneş enerjisi panelleri kurulan nef stadı, guinness rekorlar kitabı'nda...
    galatasaray'ın müsabakalarını oynadığı nef stadı, güneş enerjisiyle çalışan en güçlü stadyum unvanıyla guinness rekorlar kitabı'na girmeyi başardı. (mart 2022)

    225-) izmir enternasyonal fuarı
    izmir enternasyonal fuarı, kısaca izmir fuarı veya -özellikle izmir içinde- fuar, her yıl ağustos ve eylül aylarında genellikle izmir'in kurtuluş günü olan 9 eylül'ü içine alacak şekilde düzenlenen türkiye'nin en köklü, en tanınmış ve en kapsamlı fuarıdır. kültürpark'ta düzenlenir.
    3-12 eylül 2021, 90. izmir enternasyonal fuarı "90 yıldır birlikte kutluyoruz" ve "geleceği izmir'de birlikte kuruyoruz" temalarıyla gerçekleştirilen fuara altmıştan fazla ülke temsilcisi katıldı.

    226-) kybele heykeli
    türkiye'den kaçak yollarla 1960'lı yıllarda israil'e götürülerek satılan ve on binlerce kilometre yolculuğun ardından abd'den 13 aralık 2020'de türkiye'ye getiriln heykel, istanbul arkeoloji müzeleri'nde sergilenmişti.
    uzmanlarca ms 3. yüzyıla tarihlendirilen kybele, prehistorik dönemlerden itibaren akdeniz havzasında, özellikle anadolu'da "ana tanrıça" olarak tapınılan 1700 yıllık kybele'nin iki yanındaki aslanlar, doğa ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini sembolize ediyor.
    sideropolisli asklepiades'in oniki tanrı ana'ya sunduğu bir adak heykeli olarak tarihte bilinen kybele'nin yazıt bölümünde, "hermeios’un oğlu sideropolisli asklepiades adağı oniki tanrı ana'ya dikti." ifadesi yer alıyor.
    tarih öncesi dönemlerde bolluğun ve bereketin sembolü, koruyucusu olduğuna inanılan "ana tanrıça" kybele heykeli, afyonkarahisar müzesine getirildi. (aralık 2021)

    227-) el-cevherî
    cevherî uçuş denemesi yapmak için kendi imal ettiğı tahta kanatları iki koluna bağlayarak nişabur'da bir camiinin damına çıktı. orada toplanan halka: "ey ahali benim yaptığım buluşu şimdiye kadar kimse yapmamıştır. sizin gözlerinizin önünde şimdi uçacağım. dünyada yapılacak en mühim şey göklere uçmaktadır. ben de onu yapacağım" diyerek camiinin damından atladı fakat bir müddet uçtuktan sonra düşerek hayatını kaybetti. bu deneme kaynaklarda wright kardeşlerden 900 yıl önce yapılmış en eski uçuş denemesi olarak gösterilir.
    cevherî'nin bu denemesi 17.yüzyılda hezârfen ahmed çelebi ve lagâri hasan çelebi gibi isimlere esin kaynağı olmuştur.
    tam tarihi bilinmemekle birlikte 940 civarında farab'da (otrar) doğdu. ilk eseri, önemli bir arapça sözlük olan al-i f al-lughah'ı yazdı. bu eser vankulu mehmed efendi tarafından 16. yüzyılda vankulu lugatı adı altında türkçeye çevrildi ve 1729 yılında bu eser ibrahim müteferrika'nın matbaada bastığı ilk kitap unvanını aldı.

    228-) hezarfen ahmet çelebi
    havacı, bilgin, mucit (d. 1609, istanbul - ö. 1640, cezayir). kendisinin yapıp geliştirdiği takma kanatlarla uçmayı başaran dünyadaki ilk insanlardan biri ve ilk kez uçmayı başaran bir türk bilginidir. 1623-40 yılları arasında saltanat süren sultan ıv. murad zamanında, uçma tasarısını gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk arasında, “hezarfen” olarak anılmıştır.
    bir sabah kıyılarda biriken istanbul halkının gözleri önünde, galata kulesi’nden kendisini boşluğa bırakıp kanatlarını hareket ettirerek boğazı aşmış ve üsküdar semtine inmiştir.

    229-) safa önal
    türk sinemasının emektar senaristlerinden safa önal, filme çekilmiş 395 senaryosuyla bir dünya rekoruna imza attı. dünyanın en ilgi çekici rekorlarının yer aldığı guinness rekorlar kitabı tarafından rekoru tescil edilen önal'a, guinness türkiye fahri temsilcisi ve itü maden fakültesi öğretim üyesi prof. dr. orhan kural tarafından törenle diploması verildi.

    230-) "benim en büyük yenilgim, en büyük zaferimdir"
    ismet inönü, 14 mayıs 1950'de seçimi kaybettiğinde “benim en büyük yenilgim en büyük zaferimdir” diyerek iktidarı barış içinde demokrat parti'ye bırakmıştır.

    231-) ordunun destanı
    anafartalar kahramanı mustafa kemal ilk kez burada gösterdiği kahramanlıkla bir şiirde yerini alıyordu. mehmet emin yurdakul eylül 1915’de; yani muharebeler henüz bitmemiş iken; “tan sesleri” isimli şiir kitabı yayınlar. bu kitapta “ordunun destanı” adlı ve 15 eylül 1915 tarihini taşıyan uzun manzumede, ilk dörtlük:
    “ey bugüne şahit olan sarphisarlar
    ey kahraman mehmet çavuş siperleri
    ey mustafa kemal’lerin aziz yeri
    ey toprağı kanlı dağlar, yanık yerler”
    not: mustafa kemal'in ismi ilk kez bir edebiyat metninde yer almıştır.
    not: mehmet emin yurdakul, türk şair, milletvekilidir. "türk şairi", “millî şair” diye anılır. türk millî edebiyat akımının öncü şairleri arasında yer almıştır. ulusçu, halkçı görüşleri savunan şiirler yazmıştır.

    232-) urartular
    başkenti tuşpa olan tarihi krallık. urartu devleti en güçlü döneminde, günümüzdeki doğu anadolu bölgesi, kuzeybatı iran, ırak'ın küçük bir bölümü ile kuzeyde aras vadisi'ne egemendi. (genel olarak van gölü ve çevresine hakim)

    233-) kanunların ruhu üzerine
    montesquieu 1748 yılında tamamladığı kanunların ruhu üzerine yapıtı çeşitli eleştirmenlerden eleştiriler alınca, bir de buna savunmayı eklemiş ve eser bir bütün halinde 1750 tarihinde tamamlanmıştır. toplam 20 senelik bir çalışmanın ürünüdür.
    kuvvetler ayrılığı
    montesquieu politik gücün ayrılmasını; yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılması olarak tanımlamıştır. bu modeli roma cumhuriyeti ve birleşik krallık anayasal sistemi üzerinden geliştirerek açıklamıştır.

    234-) milli yas
    ilan etme yetkisi cumhurbaşkanındadır.

    235-) ahmet hamdi tanpınar
    türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçi ve akademisyendir. cumhuriyet neslinin ilk öğretmenlerinden olan ahmet hamdi tanpınar; "bursa'da zaman" şiiri ile geniş bir okuyucu kitlesi tarafından tanınmış bir şairdir.
    ahmet hamdi tanpınar'ın eserleri
    beş şehir
    mahur beste (tefrika 1944 - basım 1975)
    huzur (1949-1983)
    sahnenin dışındakiler (tefrika 1950- basım 1973)
    saatleri ayarlama enstitüsü (1961-1977)
    ay'daki kadın (ölümünden sonra 1987)
    not1: beş şehir; tanpınar'ın, hayatının tesadüfleri olan ankara, erzurum, konya, bursa, istanbul şehirlerini anlattığı deneme türü eseri.
    not2: "beş şehir" ile birlikte "sahnenin dışındakiler" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
    not3: sahnenin dışındakiler; ahmet hamdi tanpınar'ın bir romanı. roman mahur beste ve huzur'la beraber bir üçleme oluşturmaktadır. 1950 yılında tefrika edildikten sonra 1973 yılında basılmıştır. romanda anadolu'da süren kurtuluş savaşı ve istanbul'daki aydınlarla birlikte halkın değişik kesimlerinden insanların farklılaşan hayatları ve bu mücadeleye dahil oluşları işlenir.

    236-) remziye tatlı
    19 kasım 1937 tarihinde mustafa kemal atatürk, hatay sorunu sebebiyle gittiği adana'da, ismet paşa kız enstitüsü'nü ziyaret etmiş ve bu ziyaret sırasında öğrencilerle fotoğrafları çekilmişti. tarih dersi yapılmakta olan bir sınıfta çekilmiş, ön planda 15 yaşındaki remziye tatlı'nın yer aldığı fotoğraf, türkiye'de ders kitaplarında, takvimlerde yer almıştır. (kasım 2020 vefat)

    237-) alcyoneus galaksisi
    şimdiye kadarki en büyük galaksi keşfedildi. galaksinin yaklaşık olarak 3 milyar ışık yılı uzakta bulunduğu bildirildi. (şubat 2022)

    238-) proxima centauri
    çıplak gözle göremeyecek kadar sönük olmasına rağmen güneş'e bilinen en yakın yıldızdır.

    239-) oğuz atay
    (12 ekim 1934 - 13 aralık 1977), türk roman, öykü ve oyun yazarıdır.
    tutunamayanlar, tehlikeli oyunlar, korkuyu beklerken gibi başyapıtların yazarı oğuz atay söylemleriyle duygularımıza tercüman olan en iyi yazarlardan biridir.
    oğuz atay, tutunamayanlar'ın 1971-72'de yayımlanmasından sonra, önemli bir tartışmanın odak noktası oldu. bu romanıyla 1970 trt roman ödülü'nü kazandı. roman, oğuz atay'ın 20. ölüm yıldönümü olan 1997 yılında unesco tarafından 20. yüzyıl türk edebiyatının en seçkin eseri olarak seçilmiştir.
    atay'ın büyük etki yaratan eseri tutunamayanlar'ı 1973'te yayımladığı tehlikeli oyunlar adlı ikinci romanı izlemiştir. hikâyelerini korkuyu beklerken başlığı altında toplayan atay, 1911-1967 yılları arasında yaşamış ve aynı zamanda hocası olan prof. mustafa inan'ın hayatını konu edinen bir bilim adamının romanı'nı 1975 yılında yayımlamıştır.
    not: "bir bilim adamının romanı" meb 100 temel eser arasında bulunmaktadır.

    240-) reform
    diğer adıyla yenilikçi devrim 16. yüzyılda başlatılarak tüm avrupa’yı etkilemiş ve katolik kilisesi’ne karşı yapılmış dinsel bir harekettir. bu hareket avrupa'nın değişim ve dönüşümüne sebep olmuştur.
    reform hareketleri önce almanya'da, sonrasında ise fransa, ingiltere ve kuzey avrupa ülkelerinde de etkili olur. bu reform hareketi hristiyanlığın yeni ve büyük üç mezhebinden protestanlığın oluşmasını sağlamıştır. reform hareketinin önderi cermen kökenli teolog ve filozof martin luther'dir.

    241-) rönesans
    kelime anlamıyla “yeniden doğuş” demektir. avrupa'da orta çağ sonrasında; siyasi, kültürel, politik, bilim, sanat, mimari ve eğitim alanlarında bir yenilenmeye gidilmiştir. 14. yüzyıl ile 17. yüzyılı kapsayan bu yenilenme süreci de rönesans dönemi olarak isimlendirilmiştir.
    italya'da başlamıştır.
    leonardo da vinci, michelangelo buonarroti, raffaello sanzio, william shakespeare ve michel de montaigne dönemin önemli sanatçıları arasında yer alır.

    242-) türkiye'de mesleklerine göre ilk kadınlar listesi
    ilk kadın tiyatro oyuncusu, afife jale
    ilk kadın doktor safiye ali (1891-1952)
    ilk kadın opera sanatçısı semiha berksoy
    ilk kadın adalet bakanı: aysel çelikel (2002)
    ilk kadın anayasa mahkemesi başkanı: tülay tuğcu (2005)
    ilk kadın araba yarışçısı: sâmiye cahid morkaya
    ilk kadın arkeolog: jale inan (1943)
    ilk kadın avukat: süreyya ağaoğlu (1925)
    ilk kadın bakan: türkân akyol (1971)
    ilk kadın başbakan: tansu çiller (1993)
    ilk kadın belediye başkanı: sadiye hanım (1930)
    ilk kadın büyükelçi: filiz dinçmen (1982)
    ilk kadın dağcı (everest'te zirveye tırmanan): eylem elif maviş (2006)
    ilk kadın danıştay başkanı: füruzan ikincioğulları (1994)
    ilk kadın devlet memuru: bedriye osman hanım (1913)
    ilk kadın diplomat: adile ayda
    ilk kadın doğum uzmanı: pakize izzet tarzi
    ilk kadın emniyet müdürü: şerife feriha sanerk (1953)
    ilk kadın f16 pilotu: berna şen
    ilk kadın filo komutanı: binbaşı esra özatay (2016)
    ilk kadın fotoğrafçı: semiha es
    ilk kadın futbol hakemi: drahşan arda (1968)
    ilk kadın gazeteci: selma rıza feraceli
    ilk kadın gökbilimci: nüzhet gökdoğan
    ilk kadın hakim: suat berk
    ilk kadın hemşire: esma deniz
    ilk kadın heykeltıraş: sabiha bengütaş
    ilk kadın içişleri bakanı: meral akşener
    ilk kadın inşaat mühendisi: sabiha güreyman (1933)
    ilk kadın jet pilotu: leman altınçekiç (1958)
    ilk kadın millî maç hakemi: lale orta
    ilk kadın muhtar (atanmış): meliha manço
    ilk kadın muhtar (seçilmiş): gül esin
    ilk kadın müzeci: seniha sami moralı
    ilk kadın opera sanatçısı: semiha berksoy (1934)
    ilk kadın ortodontist: ayşe mayda (1916-2021)
    ilk kadın paraşütçü: yıldız eruçman
    ilk kadın pilot: bedriye tahir gökmen (1933)
    ilk kadın profesör: fazıla şevket giz
    ilk kadın rallici: azize hanım
    ilk kadın romancı: fatma aliye hanım (1892)
    ilk kadın savaş pilotu: sabiha gökçen (1937)
    ilk kadın seyyah: fatma meral horne sever
    ilk kadın siyasal parti genel başkanı: doç. dr. behice sadık boran (1971)
    ilk kadın siyasetçi: emine semiye hanım (1909)
    ilk kadın tbmm başkanvekili: neriman neftçi
    ilk kadın tiyatro oyuncusu: afife jale (1919)
    ilk kadın vali: lale aytaman (1991)
    ilk kadın yüksek mimar: münevver gözeler
    ilk kadın yüksek mühendis: sabiha gürayman
    ilk kadın ziraat mühendisi: fatma nadide
    ilk kadın kimyager: remziye hisar
    ilk seçilmiş kadın bakan: imren aykut (1987)
    paralimpik oyunlarına katılan ilk kadın millî tenisçi: büşra ün

    243-) samiye cahid morkaya
    cumhuriyet tarihine adını altın harflerle yazdıran, türkiye'nin ilk kadın otomobil yarışçısı ve ralli şampiyonu samiye cahid morkaya’nın başarı hikayesi, günümüzde sadece otomobil sporlarıyla uğraşan kadınlara değil toplumun her kesiminde görev alan tüm kadınlara ilham kaynağı olmuştur.
    not: bazı kaynaklarda ilk kadın ralli şampiyonu azize hanım olarak geçmektedir.
    azize hanım, 1927'de yunanistan'ın akropol rallisi'ne katılıp kategorisinde yarıştığı erkek rakiplerini geride bırakarak birinci olmuş ilk türk kadın rallicidir.

    244-) buhûrîzâde mustafa ıtrî
    türk bestekâr, şair ve hattat. kendi adıyla anılan binin üzerinde eser arasından günümüze sadece kırk tanesi gelebilmiş olsa da, türk klasik müziğinin ustası olarak kabul edilmektedir.
    bayram namazlarında toplu olarak okunan segah kurban bayramı tekbiri, kutsal emanetlerin ziyareti sırasında okunan segah salat-ı ümmiye, segah ayin-i şerif-i mevlevi, nühüft peşrevi nühüft saz semaisi, acem yürük semai, acem-aşiran yürük semai, beyati peşrevi, rehavi peşrevi, bestenigar beste, beyati beste, buselik beste, mahur beste, segah yürük semai maye cum'a salatı, dilkeş-haveran gece salası en çok bilinen eserlerindendir.
    not: şehit cenazelerinde 1932 yılından bu yana çalınan chopin'in cenaze marşının yerine ıtri'nin segah tekbiri çalınması için içişleri bakanlığı tarafından 81 il valiliğine yazı gönderildi. (eylül 2017)

    245-) michelangelo
    italyan rönesans dönemi ressam, heykeltıraş, mimar ve şairidir.
    önemli eserleri:
    musa
    davut,
    adem'in yaratılışı,
    pietà,
    kıyamet günü

    246-) ilahi komedya
    (italyanca: commedia, divina commedia), dante tarafından 14. yüzyılın ilk yarısında yazılmış, italyan edebiyatının en meşhur epik şiiri ve dünya edebiyatının önemli bir başyapıtı.
    comencia la comedia, 1472 komedya'da dante, ölüm sonrası sırasıyla cehennem, araf ve cennette geçen seyahati, hikâyenin kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır. orta çağda "komedya", "tragedya'nın" aksine sonu iyi biten hikâye anlamına gelirdi. burada eserin adındaki "komedya" kelimesi, öyküsünün güldürü unsurları taşıdığı anlamına gelmez.

    247-) vincent willem van gogh
    30 mart 1853 - 29 temmuz 1890), hollandalı ard izlenimci ressam. batı dünyası sanat tarihinin en tanınmış ve en etkili şahsiyetlerinden biridir. on yıldan biraz fazla bir süre içinde aralarında 860 yağlı boya tablonun da olduğu 2.100 kadar resim ve çizim çalışması üretti ve bunların çoğu yaşamının son iki yılında yapıldı. bunların arasında manzaralar, natürmortlar, portreler ve otoportreler bulunmaktadır ve modern sanatın temelleri sayılan cür'etkâr renkler ile canlı, fevrî ve ifade dolu fırça darbeleriyle ayırt edilirler. 37 yaşında yıllardır süren psikolojik rahatsızlığı ve yoksulluğun ardından trajik bir biçimde kimilerine göre intihar, kimilerine göre bir cinayet sebebiyle silahla yaralandıktan birkaç gün sonra hayata veda etti.
    önemli eserleri:
    yıldızlı gece, ayçiçekleri, arles'daki yatak odası, dr. gachet'nin portresi, keder, kafe terasta gece

    248-) yerel tohum takas ve bahar şenliği
    manisa'nın turgutlu ilçesinde yerli tohumların kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla 4. yerel tohum takas ve bahar şenliği organize edildi.
    turgutlu ırlamaz çayı sosyal tesislerinde düzenlenen şenlikte belediyeler ve sivil toplum kuruluşları stant kurdu.
    ata yadigarı yerel tohumların dağıtıldığı şenlikte en güzel erik yarışması düzenlendi.
    turgutlu'ya özgü dumanlı papaz eriklerinin değerlendirmeye alındığı yarışmada ilk 3 üretici ödüllendirildi. (mayıs 2022)

    249-) televizyon tarihi
    1925 yılında ilk canlı televizyon yayınını gerçekleştiren iskoçyalı bilim adamının adı john logie baird'dir.
    dünya'da ilk televizyon yayını 1929 senesinde bbc tarafından yayınlanmıştır.
    ilk renkli televizyon yayını abd ülkesinde nbc tarafından 1954 senesinde yapmıştır.
    ilk düzenli televizyon yayına 1936 yılında ingiltere'de başlanmıştır.
    türkiye'de televizyon yayınları ilk kez istanbul teknik üniversitesi tarafından 9 temmuz 1952 günü başlatıldı.
    trt yayın hayatına 31 ocak 1968'de başladı.
    itü tv, 1970 yılında yayınına son verdi ve vericileri de 1971 yılında trt'ye devredildi.
    1990 yılında test yayınına başlayan star 1, 1990 yılında yayın hayatına girerek türkiye'nin ilk özel televizyon kanalı oldu.

    250-) türk milli bilgisayar klavye takımı
    birleşmiş milletlere bağlı intersteno tarafından bu yıl 20'ncisi düzenlenen dünya internet klavye şampiyonası finallerinde 24 madalyanın 11'ini kazanarak dünya şampiyonu olmayı başardı. (nisan 2022)
    "0-12 yaş küçükler" kategorisinde afyonkarahisar sandıklı miralay reşatbey ilkokulundan berna yılmaz, ana dil yarışında dakikada net 84 sözcük, "13-16 yaş" kategorisinde afyonkarahisar sandıklı cumhuriyet ortaokulundan nisan maya tunçoğlu, ana dil yarışında kendisine ait rekoru tekrarlayarak dakikada net 135,4 sözcük, "13-16 yaş" kategorisinde yine tunçoğlu, çok dilli yarışında toplamda 71 bin 715 vuruş yazarak kategorilerinin dünya şampiyonu oldu.

    251-) savaş atları müzesi
    türkiye'de ilk, dünyada eşi benzeri yok: savaş atları müzesi...
    sivas'ta oluşturulan hamidiye kültür parkı bünyesinde yer alacak 'savaş atları müzesi' türkiye'de ilk, dünyada ise eşsiz olma özelliği taşıyacak. müzede ıı. abdülhamit han, fatih sultan mehmet ve atatürk'ün balmumumdan atları da sergilenecek. (kasım 2021)

    252-) prof. dr. şaban teoman duralı
    türk filozof, mütefekkir ve akademisyen. felsefe tarihi, biyoloji felsefesi, dilbilim, siyaset felsefesi, savaş felsefesi gibi alanlarda çok sayıda kitabı ve makalesi vardır.
    cumhurbaşkanlığı kültür sanat büyük ödülü sahibi, bilim insanı prof. dr. şaban teoman duralı son yolculuğuna uğurlandı. (aralık 2021 vefat)

    253-) deniz burnham
    abd'li asker bir ailenin çocuğu olan deniz burnham amerikan havacılık ve uzay dairesi (nasa) 2021 astronot aday sınıfına katılmaya hak kazandı. adana'da incirlik askeri üssü'nde doğmuş olan ve eğitimini abd'de kimya ve makine mühendisliği üzerine devam ettiren türk asıllı deniz burnham 2021 nasa astronot adayları arasında yer alacak. (aralık 2021)

    254-) dilem aloğlu
    kırklareli'nde kardeşinin ısırdığı avokado çekirdeğinin renk salgıladığını fark eden ortaokul öğrencisi dilem aloğlu, yaptığı laboratuvar çalışması sonrası ürettiği "doğal renk maddesi" ile tübitak proje yarışmasında birinci oldu. (aralık 2021)

    255-) gülnur aybet
    cumhurbaşkanı başdanışmanı prof. dr. gülnur aybet, birleşmiş milletler eğitim, bilim ve kültür teşkilatı (unesco) nezdinde türkiye cumhuriyeti daimi temsilciliğine atandı. (kasım 2021)

    256-) baran tigan
    bingöl'de görev yapan sınıf öğretmeni baran tigan, yeni tip koronavirüs (kovid-19) salgını sürecinde türkiye'nin farklı bölgelerindeki yaklaşık 3 bin öğretmene çevrim içi aktardığı bilgi birikimi ve tecrübeleri ile microsoft'un "yılın en başarılı kadın eğitimcisi" ödülüne layık görüldü. (aralık 2021)

    257-) türkiye'nin ilk olimpik veledromu
    konya'da 17 bin 600 metrekarelik alanda 250 metre piste, 2 bin 275 seyirci kapasitesine sahip olacak türkiye'nin ilk olimpik veledromunun (bisiklet yarışlarının yapıldığı tesis) inşaatında son aşamaya gelindi. (mayıs 2022)

    258-) türkiye oyun geliştirme şampiyonası
    the game circle, bu hedefe ulaşmak için türkiye oyun geliştirme şampiyonası düzenliyor. şampiyona, türkiye’nin dört bir yanındaki oyun geliştiricileri bir araya getirmeyi hedefleyen uzun soluklu bir oyun geliştirme maratonu olarak hayata geçirilecek.
    başvuruları 20 mayıs'ta sona erecek yarışma, 3 aşamalı olacak. birinci aşama, çevrim içi game jam, ikinci ve üçüncü aşama fiziksel olarak düzenlenen game jam'lerden oluşacak. türkiye finali'nin sonunda kazananlar hızlandırma programına kabul edilecek. (mayıs 2022)

    259-) ever given
    isimli dev konteyner gemisi, kum fırtınası ve kötü hava koşulları nedeniyle görüş mesafesinin düşmesi sonucu 24 mart'ta süveyş kanalı'nda kıyıya çarparak kaza yapmıştı. (mart 2021)
    geminin kanalda sıkışarak geçiş yolunu kapatmasıyla kanalın iki yakasında uzun gemi kuyrukları oluşmuş ve deniz trafiğinin durması nedeniyle ham petrol, lng (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve pek çok ürün sevkiyatında aksamalar yaşanmıştı.
    süveyş kanal idaresi, 6 gün süren çalışmaların ardından 29 mart'ta dev yük gemisini yüzdürme çalışmalarının başarıyla sonuçlandığını ve kanalın, deniz trafiğine açıldığını açıklamıştı.

    260-) canan dağdeviren
    sivaslı türk bilim insanı canan dağdeviren, cilt kanseri cihazı ve giyilebilir kalp pilinin ardından şimdi de adını beyin iğnesi ile duyurdu. projenin adını ise ‘aşık veysel’ koydu.
    harvard üniversitesi'nin sivaslı bilim insanı canan dağdeviren, geliştirdiği beyin iğnesi ile dünya gündemine oturdu. çok sayıda proje üzerinde çalışan dağdeviren, beyin iğnesinin özellikle parkinson hastalarının tedavilerinde kullanılacağını söyledi.
    adını aşık veysel koyan saç teli büyüklüğündeki iğneyle beynin hastalıktan etkilenen bölgelerine küçük miktarda ilaç enjeksiyonunun yapılabileceğini de sözlerine ekleyen gururumuz dağdeviren, “parkinson hastasıysanız, ilaçları ağız veya damar yoluyla almak zorundasınız. bu da sadece beyne değil vücudun birçok noktasına etki ediyor. bu iğneyle birlikte biz, bu etkiyi yok edip, direkt ilaçları beyne iletebileceğiz ve beyinde fonksiyonu yerinde olmayan bölgelerin tekrar fonksiyonlu hale gelmesini sağlayacağız” dedi.

    261-) bayburt
    dede korkut şenliklerinin düzenlendiği ildir.

    262-) van / en yüksek enerji santrali
    "güneş şehri" anlamına gelen "tuşba" adıyla yıllarca urartu krallığı'na başkentlik yapan van, güneş enerjisinin ardından rüzgar enerjisi üretimiyle de yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin kullanıldığı illerden biri haline geldi.
    yüksek dağların arasındaki derin vadileriyle rüzgardan enerjinin üretilebileceği en verimli şehirler arasında gösterilen van'ın bu potansiyelinin ekonomiye kazandırılması amacıyla 14 rüzgar türbininin yer aldığı res kuruldu.
    projenin hayata geçirildiği bölgenin rüzgar enerjisi üretimi için en uygun yerlerden biri olduğunu belirten sarısaç, "buranın tercih edilmesinin sebeplerinden biri rakım olarak yüksek olması. en yüksek tribünümüz 3 bin rakımda. burası türkiye'nin en doğusunda ve ülkenin en yüksek rakımındaki enerji santralidir. rüzgar konusunda çok verimli bir bölge. yüksek bir noktada yer alması rüzgarı daha iyi almasını sağlıyor. bu da enerji üretimine iyi katkı sağlıyor." diye konuştu. (mart 2022)

    263-) izmir / wings for life world run
    omurilik felcinin tedavisine yönelik araştırmalara fon sağlamak ve bu konuda farkındalık oluşturmak için tüm dünyada aynı anda koşulan wings for life world run 2022'nin türkiye ayağı, 8 mayıs pazar günü izmir'de koşulacak. (mayıs 2022)

    264-) kakava şenlikleri
    edirne'de "romanların hıdrellezi" olan bilinen kakava şenlikleri, dev ateşin yanmasıyla başladı. (mayıs 2022)

    265-) kültür yolu festivalleri
    kültür ve turizm bakanı ersoy, mayıs sonu itibarıyla "kültür yolu festivallerinin anadolu'nun çeşitli yerlerinde başlayacağını hatırlatarak, şunları kaydetti: (mayıs 2022)
    "istanbul'da beyoğlu kültür yolu festivaliyle başlamıştık. 28 mayıs'ta başkent kültür yolu, yani ankara'yı da dahil ederek festival zincirini genişletiyoruz. geçen haftaki ziyaretimde yerel yönetimlerimizle, valimizle ve stk'lerimizle yaptığımız toplantıda diyarbakır'ı da sonbahardaki zincirin halkasına ekleme kararı aldık. 1-16 ekim itibarıyla kültür yolu festivallerine istanbul, ankara'dan sonra diyarbakır'ı da katmak istiyoruz."

    266-) t-70 kara şahin helikopteri
    türk genel maksat helikopter programı kapsamında göreve başlamaya hazırlanan t-70 kara şahin helikopteri ödüle değer bulundu.
    1943’te american helicopter society (ahs) olarak kurulan ve helikopter teknolojileri alanında dünyanın en eski kuruluşu olan vfs, "leonardo ınternational fellowship award" ödüllerini 1989’dan bu yana veriyor. uluslararası iş birliklerine sunulan ödülün 2022 yılındaki sahibi, aselsan, sikorsky ve türk havacılık ve uzay sanayii aş (tusaş) iş birliği ile yürütülen t-70 genel maksat helikopteri programı olarak belirlendi. (mayıs 2022)

    267-) black soldier fly (bsf)
    dokuz eylül üniversitesi dermatoloji ana bilim dalı öğretim üyesi prof. dr. emel erdal çalıkoğlu, çevre dostu sinek olarak bilinen black soldier fly (bsf) larvasından kozmetik hammadde üretti.
    prof. dr. çalıkoğlu, deü teknoparkı (depark) bünyesinde şirket kurarak radyasyon onkoloğu eşi dr. tamer çalıkoğlu ile "siyah asker sineği" olarak türkçeleştirilen "bsf" üzerinde çalışmaya başladı.
    tübitak desteğiyle güzelbahçe ilçesinde bir tesis kuran çalıkoğlu, meyve ve sebze gibi atıklarla beslendiği için "çevre dostu" olarak adlandırılan bsf'den nemlendirme, temizleme ve yenileme özelliğine sahip yağ elde etti.
    yüksek protein değerine sahip yağın yanı sıra bsf'den ve atıklarından kaliteli gübre ile hayvan yemi de sağlandı. (mayıs 2022)

    268-) doping teknoloji tırı
    eğitim sektöründe akademik ve teknolojik anlamda inovatif ar-ge çalışmalarına ağırlık veren doping hafıza, türkiye'nin dört bir yanındaki çocuklara ulaşabilmek ve yarının gençlerine bilimsel ve teknolojik ufuklar açmak amacıyla "doping teknoloji tırı" projesini hayata geçirdi.
    çocukları teknolojiyle tanıştırmak, teknolojinin ulaşabileceği noktaları göstermek amacıyla 10 ekim 2021'de adıyaman'dan yola çıkan "doping teknoloji tırı" il il, ilçe ilçe gezerek, vr gözlüklerden dronlara, iha konsolundan 3d yazıcılara, tesla bobininden rüzgar türbinine kadar pek çok teknolojik aleti çocukların kullanımına sundu.
    uzun soluklu yolculuğunu sürdüren teknoloji tırının bir adresi de diyarbakır oldu. (mayıs 2022)

    269-) allı turna
    birçok farklı şarkıya da konu olan allı turna kuşu, aynı zamanda oldukça güzel görüntüsü ile dikkatleri üzerine toplar. flamingo olarak da bilinen ve kültürümüzde yer alan birçok türkü/şarkı sözlerinde geçen allı turna kuşları, aynı zamanda koruma altında olan kuş türleri içerisinde yer almaktadır.
    zarif bir görünüme sahip olan ve aynı zamanda sakin yapılı olan allı turna kuşları, dünyanın da en ilgi gören kuş türleri içerisinde yer alır. türkiye'de tuz gölü'nde yaygın olarak bulunan allı turna kuş türleri, balıkçıl bir tür olarak da öne çıkar.
    bu kapsamda dünyada flamingoların kuluçkaya yattığı en önemli sulak alanlar arasında bulunan, aynı zamanda "1. derecede doğal sit alanı", "önemli bitki alanı", "önemli doğa alanı" ve "önemli kuş alanı" statüsüne sahip tuz gölü'nde her yıl yapılan tür izleme çalışmalarıyla flamingo popülasyonu araştırılıyor.

    270-) anadolu'da ilk tarım: çatalhöyük ve çayönü
    çatalhöyük
    konya’nın çumra ilçesinde bulunan çatalhöyük, anadolu’daki köy yaşamından kent yaşamına geçişin ilk temsilcisi olarak kabul edilmektedir. m.ö 7400’e tarihlenen çatalhöyük, dönemin en kalabalık yerleşimidir. insanların avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmasının yanında tarımın sistematik şekilde yapılmaya başladığı, neolitik yerleşim tarzının en güzel örneklerinin bulunduğu yer olarak kabul edilmektedir. çatalhöyük, 2012 yılında unesco dünya mirası listesine alınmıştır.
    çayönü
    anadolu’daki ilk köy yerleşkesidir. 1964 yılında arkeolog robert braidwood tarafından kazılarına başlanan antik yerleşke, doğu avrupa ve anadolu’nun ilk köy yerleşkesi olma özelliğine sahiptir. diyarbakır ergani ilçesinde yer alan çayönü, avcılık ve toplayıcılıkla geçimin sağlanması dışında tarıma kısmen geçilmeye başlandığı da kazılarda rastlanmaktadır.
    önemsiz not: evet elhamdülillah erganiliyim.

    271-) zerzevan kalesi / mithras tapınağı / diyarbakır
    askeri yerleşimi, yer altı ve yerüstü yapıları ile dünyanın en iyi korunmuş roma garnizonlarındandır ve insanlığın kültürel gelişimini oluşturan farklı kültürel-inanç evrelerine ait izleri bir arada taşımaktadır. pagan ve hıristiyan roma’ya ait mimari yapılar döneminin bütün özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtmaktadır. günümüze kadar roma’nın doğu sınırında bulunan tek mithras tapınağı burada yer almaktadır. bu niteliklerinden dolayı “zerzevan kalesi ve mithraeum” olarak (iii), (iv) ve (vi). kriterler kapsamında dünya miras geçici listesi’ne dahil edilmiştir.

    272-) uluslararası gökyüzü gözlem etkinliği
    diyarbakır zerzevan'da gerçekleştirildi! (eylül 2021). 2-4 eylül tarihlerinde diyarbakır zerzevan kalesinde bilim genç etkinliklerinin de yer aldığı uluslararası gökyüzü gözlem etkinliği gerçekleştirildi.
    not1: tübitak ulusal gözlemevi (tug) tarafından 22 yıldır antalya’da düzenlenen gökyüzü gözlem etkinliğinin ikinci adresi diyarbakır oldu.
    not2: 9-12 haziran 2022'de etkinlik 2. kez yeniden zerzevan kalesinde gerçekleştirildi. (bizzat hazır bulundum)

    273-) uluslararası portakal çiçeği karnavalı
    2013 senesinde “nisan’da adana’da” sloganıyla düzenlenmeye başlanan uluslararası portakal çiçeği karnavalı, her yıl rengarenk görüntülere ev sahipliği yapıyor.
    türkiye’nin ilk karnavalı olma özelliği taşıyan uluslararası portakal çiçeği karnavalı’nda pek çok etkinlik düzenleniyor.

    274-) yunus emre
    (1238 – 1328), anadolu'da türkçe şiirin öncüsü olan ünlü tasavvuf ve halk şairidir. yunus emre, anadolu selçuklu devleti'nin yavaşça dağılmaya ve anadolu'nun çeşitli bölgelerinde büyüklü küçüklü türk beyliklerinin kurulmaya başlandığı 13. yüzyıl ortalarından 14. yüzyılın birinci çeyreğine kadar orta anadolu havzasında, eskişehir'in sivrihisar ilçesinde yer alan sarıköy'de yetişmiş ve ankara'nın nallıhan ilçesindeki tapduk emre'nin dergâhında yaşamıştır.
    eserleri:
    divan
    yunus emre'nin şiirleri bu divanda toplanmıştır. şiirler aruz ölçüsüyle ve hece ölçüsüyle yazılmıştır. fatih nüshası, nuruosmaniye nüshası, yahya efendi nüshası, karaman nüshası, balıkesir nüshası, niyazi mısrî nüshası, bursa nüshaları (kopya) bulunmaktadır.
    risalet-ün nushiyye
    1307'de yazıldığı sanılmaktadır. eser, mesnevi tarzında yazılmıştır ve 573 beyitten oluşmaktadır. eser; dinî, tasavvufî, ahlakî bir kitaptır "öğütler kitabı" anlamına gelmektedir.

    275-) necip fazıl kısakürek
    26 mayıs 1904, istanbul - 25 mayıs 1983, istanbul), türk şair, romancı, oyun yazarıdır. 24 yaşındayken yayımladığı ikinci şiir kitabı kaldırımlar ile tanınmış ve kaldırımlar şairi lakabıyla anılmıştır.
    eserleri
    şiir :
    örümcek ağı (1925)
    kaldırımlar (1928)
    ben ve ötesi (1932)
    sonsuzluk kervanı (1955)
    çile (1962 - meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
    şiirlerim (1969)
    öykü ve roman :
    ruh burkuntularından hikayeler (1965)
    aynadaki yalan (1980)
    kafa kağıdı (1984)
    tiyatro :
    tohum (1935)
    bir adam yaratmak (1938)
    künye (1940)
    para (1942)
    namı diğer parmaksız salih (1949)
    reis bey (1964)
    abdülhamit han (1969)
    not: "bekleyen" ve "beklenen" şiirleri
    bekleyen
    sen, kaçan ürkek ceylânsın dağda,
    ben, peşine düşmüş bir canavarım!
    istersen dünyayı çağır imdada;
    sen varsın dünyada, bir de ben varım!
    ..........
    beklenen
    ne hasta bekler sabahı,
    ne taze ölüyü mezar.
    ne de şeytan, bir günahı,
    seni beklediğim kadar.
    geçti istemem gelmeni,
    yokluğunda buldum seni;
    bırak vehmimde gölgeni
    gelme, artık neye yarar?

    276-) mauna kea
    dünyanın, suyun altı da dahil, en uzun dağı hawaii’de yer alan mauna kea’dır.
    yeryüzünden görünen kısımları düşünürsek ise dünya’nın en uzun dağı everest’tir.
    everest dibinden tepesine kadar ölçüldüğünde 8848 metre uzunluğa sahipmiş. pasifik okyanusu’nda yer alan mauna kea’yı duydun mu peki? bu dağın suyun üst kısmında kalan kısmı 4207 metreymiş. mauna kanın büyükçe bir kısmı da suyun altında gizlenmiş. bu dağın suyun altında kalan kısmı eklendiğinde toplamda 10100 metre uzunluğundaymış.

    277-) mariana çukuru
    dünya üzerinde bilinen en derin noktadır. büyük okyanus'ta, guam adası'nın güney batısında, japonya ve endonezya arasında, iki ülkeye de aşağı yukarı eşit uzaklıkta yer alır. yapılan son ölçümlere göre en derin noktası yaklaşık 10.994 metredir. uzunluğu 2.542 kilometre, genişliği ise 69 kilometredir.

    278-) hazar denizi
    buna göre yüzey ölçümü bakımından dünyanın en büyük gölü 5 ülkenin kıyısı bulunan hazar denizi'dir.
    not: hazar denizi'ne kıyısı olan ülkeler: rusya, azerbaycan, iran, kazakistan ve türkmenistan.

    279-) lagari hasan çelebi
    1633 yılında; ıv. murat'ın kızı kaya sultan'ın doğduğu gece, sarayburnu'nda düzenlenen şenliklerde ilk uçuş denemesini neticelendirdi. bu netice ilk insanlı roketin icadı ve ilk roketli uçuş denemesi olarak kabul görmektedir.

    280-) genel görelilik kuramı
    einstein'ın görelilik kuramı formüllerini yazdığı defter 13 milyon dolara satıldı. (kasım 2021)
    alman bilim insanı albert einstein'ın 1905-1915 yıllarında geliştirdiği genel görelilik kuramı'na ait formüllerin bulunduğu el yazması defter, paris'teki açık artırmada yaklaşık 13 milyon dolara satıldı.

    281-) salda gölü (burdur)
    türkiye'nin en temiz dünyanın en temiz beşinci gölü olarak gösterilen salda 1989'dan beri koruma altında bulunuyor. karaçam ormanlarıyla kaplı bir alan içinde bembeyaz kumu ve masmavi suyuyla dikkat çeken göl, türkiye'nin maldivleri olarak anılıyor.

    282-) arap yarımadası
    dünyadaki en büyük yarımada, arap yarımadasıdır.

    283-) sicilya
    akdeniz'in en büyük adasıdır. italya'ya aittir.

    284-) grönland
    dünyanın en büyük adası grönland, kendinden kat ve kat küçük yüzölçümüne sahip olan danimarka'da yer almaktadır.

    285-) grizu-263a
    türkiye'nin ilk cep uydusu "grizu-263a" uzaya fırlatıldı. (ocak 2022)
    abd'nin florida eyaletindeki cape canaveral üssü'nden 13 ocak'ta space x firmasına ait falcon 9 roketiyle uzaya fırlatılan ve fırlatıldıktan yaklaşık 1 saat sonra yörüngesine yerleşen grizu-263a, kendi sınıfında veri alınan ilk uydu oldu.

    286-) filipinler
    atak taarruz helikopterlerini sattığımız ilk ülke filipinler'dir. (nisan 2022)
    türk silahlı kuvvetlerinin taarruz helikopteri ihtiyacı için geliştirilen atak helikopterinin ilk yurt dışı teslimatı filipinler'e yapılırken ihraç edilecek 6 helikopterden ilk 2'si bu ülkenin hava kuvvetleri komutanlığı envanterine katıldı.

    287-) siirt
    siirt'te 102 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirilen türkiye'nin ilk cevherden çinko izabe tesisi cumhurbaşkanı erdoğan'ın katıldığı törenle açıldı. (aralık 2021)

    288-) tunceli
    türkiye istatistik kurumu, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarını göre 83 bin 645 kişi ile en az nüfusa sahip olan il tunceli oldu. (şubat 2022)

    289-) 84 milyon 680 bin 273 kişi
    türkiye istatistik kurumu, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarını açıkladı. buna göre, türkiye’de ikamet eden nüfus 2021 yılında, bir önceki yıla göre 1 milyon 65 bin 911 kişi artarak 84 milyon 680 bin 273 kişi oldu. (şubat 2022)

    290-) ali erdem
    11 yaşındaki ali erdem, matematikte dünya birincisi oldu. (ocak 2022)
    osmaniye'de şehit veli demiryürek bilim ve sanat merkezi 5’inci sınıf öğrencisi ali erdem akkuş, katıldığı kanada merkezli uluslararası caribou matematik yarışması’nda 5 ve 6'ncı sınıf kategoride ingilizce yöneltilen 15 sorunun tamamını cevaplayarak dünya birincisi oldu.

    291-) ahmet çalık sezonu
    spor toto süper lig'e 'ahmet çalık sezonu' ismi verildi. (ocak 2022)
    türkiye futbol federasyonu, spor toto süper lig'de 2021-2022 sezonunun kalan haftalarının "ahmet çalık sezonu" olarak oynatılmasını kararlaştırdı.

    292-) emre sakçı
    milli yüzücü emre sakçı, erkekler 50 metre kurbağalamada dünya kısa kulvar rekorunu kırdı.
    gaziantep'te düzenlenen türkiye şehitkamil arena kulüpler arası kısa kulvar genç ve açık yaş yüzme şampiyonası'nda mücadele eden 24 yaşındaki sporcu, erkekler 50 metre kurbağalamada 24.95'lik derecesiyle yarışı ilk sırada tamamlarken, dünya rekoru unvanının yeni sahibi oldu. (aralık 2021)

    293-) serdar kılıç
    büyükelçi serdar kılıç, ermenistan cumhuriyeti nezdinde türkiye cumhuriyeti özel temsilcisi olarak görevlendirildi. (ocak 2022)

    294-) sidney poitier
    abd'de en iyi erkek oyuncu oscar'ını kazanan ilk siyahi sinema sanatçısı sidney poitier, 94 yaşında hayatını kaybetti. (ocak 2022 vefat)

    295-) samsun ve azerbaycan
    gözler, bu yıl samsun'da düzenlenecek olan teknofest 2022'ye çevrildi.
    öte yandan, teknofest kapsamında her yıl teknoloji meraklısı gençlerin katıldığı yarışmalar bu yıl azerbaycan'da da düzenlenecek.
    tarım teknolojilerinden yeşil teknolojilere, insansız hava araçlarından model uydu yarışmasına kadar 10 farklı kategoride düzenlenen yarışmada finale kalan gençler, ödüllerini 26-29 mayıs'ta bakü’de düzenlenecek teknofest’te alacak.
    özet: 2022 yılında teknofest hem samsun'da hem de azerbaycan'da düzenlenecektir.

    296-) akra / gana
    gana’nın başkenti akra, 2023 unesco dünya kitap başkenti olarak açıklandı.
    not: guadalajara / meksika 2022 unesco dünya kitap başkentidir.

    297-) grenoble / fransa
    avrupa yeşil başkenti unvanı 2010 yılından beri bir şehre verilmektedir. avrupa yeşil başkenti seçilen şehirler çevreye duyarlılıkları ile değerlendirilmektedir.
    2022 yılında avrupa yeşil başkenti seçilen şehir fransa'nın grenoble şehri olmuştur.

    298-) addis ababa / etiyopya
    afrika birliği, habeşistan imparatoru haile selassie'nin gayretleri ile 22-25 mayıs 1963'te etiyopya'nın başkenti addis ababa'da bir araya gelen otuz iki bağımsız afrika ülkesinin imzaladığı antlaşma ile afrika birliği örgütü adıyla kuruldu. 9 temmuz 2002 tarihinden itibaren afrika birliği adını alan örgütün temel amacı afrika ülkeleri arasında dayanışma ve iş birliğini artırmaktır. merkezi hâlen addis ababa'da bulunan bu birliğe afrika'da bulunan tüm ülkeler üyedir.

    299-) katar
    2022 fifa dünya kupası katar'da düzenlenecektir.

    300-) norveç
    çin'in başkenti pekin'de düzenlenen 2022 kış olimpiyatlarında en fazla altın madalya kazanan ülke norveç olmuştur. 16 altın madalya kazanan norveç toplamda ise 37 madalyanın da sahibi olmuştur.
  • ç.) 301-400 güncel ve genel kültür bilgileri

    301-) türkiye'nin coğrafi saat dilimleri
    boylam değerlerinden dolayı 2. ve 3. saat dilimlerinde yer alır.
    not1: resmi gazete’de yayımlanan karara göre; gün ışığından daha fazla yararlanmak amacıyla 26 mart 2016 tarihinden itibaren bütün yurtta saatlerin bir saat ileri alınması şeklinde başlayan yaz saati uygulamasının yıl boyu sürdürülmesi kararlaştırıldı. yani 3. saat dilimi 6 yıldır sürekli olarak kullanılmakta olup kış saati uygulaması sona ermiştir.
    not2: yaz saati uygulaması ile türkiye 45° doğu meridyeninin saatini kullanmaya başlamıştır. bu boylam ığdır ilinin biraz batısından geçmektedir.
    not3: ülkemizin mutlak konumu 36-42 derece kuzey paralelleri ile 26-45 derece doğu meridyenleri arasında kalan bölgede bulunur.

    302-) kral yolu
    tam ismi ile pers kral yolu pers imparatorluğu kralı ı. darius zamanında mö 5. yüzyılda onarılmış ve yeniden düzenlenmiş bir antik anayoldur. bu yol büyük imparatorluk boyunca efes'ten persepolis'e kadar hızlı ulaşımı kolaylaştırmak için yapmıştır.
    batıda sardis ve efes'ten başlayarak (türkiye'de izmir'in 95 km kadar doğusunda), doğuya doğru şu anki türkiye'nin orta kuzey kısmından asur'un başkenti ninova'ya (şu anki musul, ırak) varmaktadır, daha sonra babil'in (şu anki bağdat, ırak) güneyine geçmektedir. babil'in yakınından, yolun iki ayrı yola ayrıldığı düşünülmektedir, bir tanesi kuzeybatıya daha sonra batıdan ecbatana ve oradan da ipek yolu ile beraber gitmektedir, diğer yol ise doğuya devam ederek pers başkenti susa'ya (şu anki iran) ulaşmaktadır ve daha sonra güneydoğudan persepolis geçmektedir.

    303-) istiklâl yolu tarihî millî parkı
    istiklâl yolu, inebolu sahilinden başlayıp kastamonu ve çankırı üzerinden ankara'ya uzanan, türk kurtuluş savaşı boyunca inebolu'ya deniz yoluyla gelen cephanenin kağnılarla cepheye ulaştırılmasında kullanılmış olan 344 km'lik yoldur. 2018'de 2.357 dekar alan millî park ilan edildi.

    304-) hasan tahsin recep
    gerçek adıyla osman nevres, 15 mayıs 1919 tarihinde izmir'e çıkartma yapan, seçkin askerlerden oluşan yunan efzon alayı işgal askerine, kordonboyu'ndan ilk kurşunu sıkarak türk direnişini başlatan ulusal sembol kişi, yazar ve gazetecidir.
    1918'de izmir'e yerleşerek "hatıra" isimli bir şirket kurar ve osmanlı sulh ve selamet cemiyeti'nin sözcülüğünü yapan hukuk-u beşer (insan hakları) gazetesini yayımlamaya başlar. gazetedeki yazılarında ise "vatanperver hasan tahsin" lakabını kullanır. tahsin, yazdığı yazılarla türkiye'de kadın haklarının savunuculuğunu yapan "ilk erkek"tir.

    305-) şerife bacı
    türk kurtuluş savaşı'nın türk kadın kahramanı. kastamonulu yaşlı kadın ve erkeklerle birlikte kastamonu'daki cephanelerin ankara'ya götürülmesinde verdiği mücadele sonucunda 1921 yılının aralık ayında ağır kış şartları nedeniyle henüz 21 yaşındayken donarak hayatını kaybetti.

    306-) 1. dünya savaşından sonra kurulan yeni devletler
    çekoslovakya, avusturya, polonya, litvanya, estonya, ukrayna, yugoslavya, macaristan yeni dünya haritasında yerini aldı. savaşın ardından osmanlı devleti de dağılırken, kurtuluş savaşı'nın sonunda türkiye cumhuriyeti kuruldu.

    307-) halil kut
    türk asker. "kut'ül ammare kahramanı" olarak da bilinir. enver paşa'nın kendisinden bir yaş küçük amcasıdır. 1934 yılında soyadı kanunu'nun çıkmasından sonra mustafa kemal atatürk tarafından kût'ül-amâre zaferi nedeniyle "kut" soyadı verildi.
    29 nisan 1916 tarihinde ırak cephesi'nde (1. dünya savaşı) kut'ül ammare kasabasında general charles townshend komutasındaki ingiliz ordularını esir aldı. ingiliz general, kut'ta yaşanan açlıktan dolayı diğer 4 general, 481 subay ve 13100 er ile birlikte teslim oldu.

    308-) milli sporcu kayhan özer
    fransa'nın nantes kentinde yapılan vittel uluslararası salon atletizm yarışması'nda 60 metrede birinciliği elde etti. özer 6.68'lik derecesiyle ilk sırayı aldı. (ocak 2022)

    309-) 2022 eskrim avrupa şampiyonası
    türkiye eskrim federasyonu (tef) tarafından yapılan açıklamaya göre, haziran ayında yapılması planlanan 2022 eskrim büyükler avrupa şampiyonası’nın antalya’da düzenlenmesine karar verildi.

    310-) yağmur oraz
    türkmen yazar, şair, araştırmacı çalışmaları ile türk tasavvuflarını, türk şairleri ve mustafa kemal atatürk’ü orta asya dünyasına tanıtmış bir araştırmacı ve yazardır. (ocak 2022 vefat)
    “ben atatürk” (1999) kitabı ise mustafa kemal atatürk’ün orta asya’da tanınmasında rol oynadı. mevlana, yunus emre, hacı bektaş veli hakkında da kitaplar ve “türk dünyası’nın şiir antalojisi” adlı bir eseri yayımladı. türk şairlerin bir çoğunun eserlerini türkmen türkçesine aktardı.
    nasrettin hoca'nın yeni fıkralarını derleyerek, “gülme ilacı” (2010) adı ile kıbrıs’ta yayımladı.

    311-) charles dickens
    ingiliz yazar ve toplum eleştirmeni. en unutulmaz kurgusal karakterlerden bazılarını yaratmasının yanında victoria devrinin en iyi romancısı olarak kabul edilir.
    önemli eserleri:
    bay pikvik'in maceraları (1837)
    oliver twist (1839)
    david copperfield (1850)
    iki şehrin hikayesi (1859 - meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
    perili ev (hikâye) (1859)
    büyük umutlar (1861)
    not: iki şehrin hikâyesi, charles dickens'ın 1859 yılında gazetelerde tefrika edilmek üzere yazdığı, konusu fransız devrimi esnasında ve öncesinde paris ve londra'da geçen romandır. 200 milyonun üzerindeki satışı ile tüm zamanların en meşhur edebiyat eserleri arasındadır.

    312-) victor marie hugo
    (26 şubat 1802, besançon - 22 mayıs 1885, paris) romantik akıma bağlı fransız şair, romancı ve oyun yazarı. en büyük ve ünlü fransız yazarlardan biri kabul edilir. hugo'nun fransa'daki edebi ünü ilk olarak şiirlerinden sonra da romanlarından ve tiyatro oyunlarından gelir. fransa dışında en çok sefiller ve notre dame'ın kamburu romanlarıyla tanınır. sefiller kitabı meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
    -sefiller: kitabımızın baş kahramanı olan jean valjean, ekmek çalma suçundan 5 yıl kürek cezasına çarptırılır. ancak defalarca kaçmaya çalıştığı için, cezası artarak 19 yıla çıkar. cezasını çekip özgür kaldıktan sonra onu daha zor bir hayat beklemektedir. daha önce hüküm giydiği için toplum tarafından dışlanır. ilerleyen zamanlarda yaptığı bir iş aracılığıyla zengin olur ve madeleine adıyla yaşamaya başlar. ancak bir gün jean valjean adında birinin yakalandığı haberini alır. kendinin yerine başka birinin kürek cezası çekmesine gönlü razı olmaz ve gider polise teslim olur. bir suçlunun yaşam öyküsünü anlatan sefiller romanı, romantik akımın etkileri olan bir eser. victor hugo’nun bu kitabı yazmak için 17 yıl kadar üzerinde çalıştığı yönünde bilgiler bulunuyor.
    -notre dame'ın kamburu: eserde claude frollo adlı bir papaz katedralin önünde bir bebek bulur. çok çirkin bir bebek olduğundan ona latince'de "eksik-tamamlanmamış adam" anlamına gelen quasimodo ismini verir. yaşı ilerledikçe quasimodo katedralde zangoçluk görevini alır. bir süre sonra zilin sesi nedeniyle sağır olur.
    günün birinde esmeralda adında bir kızla tanışır. esmeralda genç ve güzel bir kızdır. bu kız küçükken çingeneler tarafından ailesinden kaçırılmıştır. quasimodo'nun ona aşık olmasıyla olaylar karışır. çünkü papaz claude frollo da esmeralda'ya duygular beslemektedir. esmeralda ise özgür ruhlu, filozof ve aynı zamanda bir şair olan gringoire ile -onun hayatını kurtarmak için- evlenmiştir.

    313-) saint pierre kilisesi (aziz petrus kilisesi)
    stauris dağı'nın batısında kayalara oyulmuş 13 metre derinliğinde, 9.5 metre genişliğinde ve 7 metre yüksekliğinde bir mağaradan oluşmaktadır. antakya'daki (hatay) ilk hristiyanların gizli toplantıları için kullandıkları bu mağara hristiyanlığın en eski kiliselerinden biri olarak kabul edilir.

    314-) fatih sultan mehmet portresi
    ibb'den yapılan açıklamaya göre, belediye osmanlı imparatorluğu'nun entelektüel birikimiyle öne çıkan padişahı fatih sultan mehmet'in kendi döneminde yapılıp günümüze gelebilmiş üç orijinal portresinden birisini müzayede sonucu satın aldı.
    italyan ressam gentile bellini tarafından 1480 yılında yapılan ve padişahın başka bir kişi ile resmedilen tek portresi, ingiltere'nin başkenti londra'daki dünyaca ünlü christie's salonundaki müzayedede alıcıların beğenisine sunuldu.
    ibb, portreyi 770 bin sterline (yaklaşık 6,5 milyon lira) satın aldı. (haziran 2020)

    315-) belleğin azmi tablosu (eriyen saatler)
    ispanyol sanatçı salvador dalí tarafından 1931 yılında yapılan ve en bilinen eserlerinden biri olan tablo. 1932 yılında 250 amerikan doları karşılığında satılan tablo, 1934 yılından bu yana new york'taki national museum of art'ta sergilenmeketdir.

    316-) inci küpeli kız tablosu
    hollandalı ressam johannes vermeer'in başyapıtlarından biri olan tablodur. adından anlaşılacağı gibi odak noktası bir inci küpedir. eser, 1902'den beri lahey'de, mauritshuis'te sergilenmektedir ve çeşitli edebî tedavilere konu olmuştur.
    not: kimi zaman "kuzeyin mona lisa'sı" ya da "hollandalı mona lisa" olarak adlandırılır. 2006'da hollanda halkı tabloyu hollanda'nın en güzel tablosu olarak seçti.

    317-) son akşam yemeği tablosu
    15. yüzyılda milano'da leonardo da vinci tarafından duke lodovico sforza'nın isteği üzerine yapılmış fresktir. hristiyan inanışına göre, isa mesih'in romalı askerlerce tutuklanmasından bir gün önce havarileriyle yediği son akşam yemeğini ifade eder.

    318-) gaziantep havalimanı
    türkiye’nin sivil havacılık alanında kullanılacak ilk milli gözlem radarı gaziantep havalimanında kurulmuştur. ilk milli gözlem radarımız 112 kilometre menzile sahiptir. (mayıs 2022)

    319-) dünya'dan mars'a bir pencere: salda ve burdur gölleri
    çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığınca, mars'taki jezero krateri'ndeki eski göle benzerliğiyle dikkati çeken salda gölü'nün dünü, bugünü ve geleceği, 5-7 haziran'da burdur'da düzenlenecek "dünya'dan mars'a bir pencere: salda ve burdur gölleri" çalıştayında ele alınacak.
    burdur'daki salda gölü, abd havacılık ve uzay ajansı (nasa) tarafından mars 2020 misyonunda hedef alan olarak seçilen jezero krateri'ndeki eski göle, "jeolojik ve mineralojik" benzerliğe sahip tek göl olma özelliğini taşıması nedeniyle dünyanın ilgisini çekiyor. (mayıs 2022)

    320-) rize-artvin havalimanı
    türkiye'nin deniz üzerine dolgu yapılarak inşa edilen ikinci havalimanı olan rize-artvin havalimanı, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan tarafından hizmete açılıyor. rize-artvin havalimanı'nın açılışı, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan ve azerbaycan cumhurbaşkanı ilham aliyev'in katılımıyla gerçekleştirildi.
    (mayıs 2022)
    not: ordu-giresun havalimanından sonra denize inşa edilen ikinci havalimanıdır.

    321-) ankara beypazarı trona yatağı (soda)
    saptanan 240 milyon ton rezerviyle, a.b.d wyoming trona yatağından sonra dünyada ikinci büyük yataktır.

    322-) sorgül
    mezopotamya'nın en eski buğdayı olan 'sorgül'dür.
    mezopotamya'nın en eski buğdayı olan sorgül'ün yeniden canlandırılması için 2017'de başlatılan projenin adı "yaşayan toprak yerel tohum projesi"dir. ilk kez mardin'de ekilmiştir. (2017)

    323-) fare kulağı teresi
    bbc’nin haberine göre, abd’deki florida üniversitesinden bilim insanları, 1962-1972 apollo misyonları sırasında toplanan ay topraklarına turpgiller familyasından fare kulağı teresi tohumu ekti.
    tohumların 2 gün sonra filizlendiği gözlemlendi. böylelikle ilk kez ay toprağında başarılı şekilde tohum filizlendirildi. (mayıs 2022)

    324-) 1. klasik otomobil balkan turu
    edirne ile bulgaristan'ın filibe kenti arasında düzenlenen tura 22 klasik otomobil katılıyor.
    trakya üniversitesi (tü) ve antika otomobil federasyonu iş birliğinde düzenlenen "1. klasik otomobil balkan turu" başladı.
    üniversitenin bahar şenlikleri kapsamında edirne ile bulgaristan'ın filibe (plovdiv) kenti arasında düzenlenen tura katılacak klasik otomobiller, balkan kongre merkezi önünde toplandı. (mayıs 2022)

    325-) samanyolu galaksisinin merkezi (sagittarius a)
    dünya çapında sekiz senkronize radyo teleskopundan oluşan event horizon teleskopu'nu yöneten uluslararası konsorsiyum, samanyolu'nun göbeğindeki süper kütleli kara deliğin renklendirilmiş görüntüsünü ilk defa paylaştı.
    arizona üniversitesi astrofizik profesörü feryal özel, dünyaya 27 bin ışık yılı uzaklıktaki kara deliği "galaksinin merkezindeki nazik dev" olarak nitelendirdi.
    samanyolu kara deliğinin, güneşten 4 milyon kat büyük olduğunu tespit edildi. (mayıs 2022)
    not: söz konusu kara deliğe "sagittarius a" ismi verilmiştir.

    326-) otlukbeli gölü
    erzincan ili, otlukbeli ilçe merkezi yakınlarında bulunan dünyadaki tek traverten set gölüdür.

    327-) hassa lav tüpü mağarası
    hassa ilçesinde, türkiye'nin “ulusal mağara envanteri”ne giren ilk volkanik kökenli doğal mağarasına “hassa mal deliği lav tüpü mağarası” adı verildi. hatay'ın hassa ilçesinde 2016 yılında keşfedilen türkiye'nin ilk lav tüpü mağarasının, “hassa mal deliği lav tüpü mağarası” adıyla kayıt altına alındığı bildirildi.

    328-) gökkuşağı tepeleri
    türkiye'nin en doğusunda yer alan gökkuşağı tepeleri, doğal yapısı ve rengarenk görüntüsüyle yurt içi ve dışından ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
    ığdır'ın tuzluca ilçesinde bulunan tepeler, farklı boyutlarının yanı sıra kahverengi, yeşil, sarı, mor ve beyaz renkleri ile adeta bir boya paletini andırıyor.
    not: hem ığdır'da hem de erzincan'da bulunmaktadır.

    329-) stanislav yevgrafovich petrov
    (d. 7 eylül 1939 ö. 19 mayıs 2017), rusya stratejik roket kuvvetleri'nden emekli rus yarbay. petrov, 26 eylül 1983 tarihinde yaşanan ve bir bilgisayar hatasından kaynaklanan sanal füze saldırısını önceki tecrübelerine dayanarak tanımlamış ve rus ordusu prosedürünün dışına çıkarak olası bir karşı atak girişimini fiilen engelleme cesaretini göstermiş bir askeri kişiliktir. petrov'un bu kararı, kendisinin askeri kariyerini bitirmekle beraber abd'ye sscb tarafından yapılması olası bir nükleer saldırıyı önlemiş ve bu sayede sscb ile abd arasında meydana gelebilecek katastrofik bir nükleer savaş engellenmiştir.
    21 mayıs 2004 tarihinde san francisco'da faaliyet gösteren association of world citizens kurumu tarafından dünya vatandaşı ödülü ile ödüllendirilmiştir.

    330-) kadına ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin türk ceza kanunu
    ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun teklifi, tbmm genel kurulunda kabul edilerek yasalaştı. (mayıs 2022)
    kasten öldürme suçunun kadına karşı işlenmesi hali bu suçun nitelikli halleri arasına alınacak. kasten öldürme suçunda ceza müebbet hapis iken bu suçun kadına karşı işlenmesi halinde verilecek ceza ağırlaştırılmış müebbet hapse çıkarılacak.
    failin salt indirim almaya yönelik kılık ve kıyafetine özen göstermesi, takım elbise giymesi, kravat takması gibi duruşmadaki şekli tutum ve davranışları, takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınmayacak.

    331-) valles marineris
    4.000 km uzunluğunda, 200 km genişliğinde ve 7 km derinliğindeki valles marineris yarığı (mars), arizona'daki büyük kanyon'dan on kat daha uzun, yedi kat daha geniş ve yedi kat daha derindir. valles marineris, güneş sisteminde bilinen en büyük yarıktır.

    332-) nusantara
    endonezya’nın yeni başkentinin adı 'nusantara' olacak.
    endonezya’nın cava adası’ndaki jakarta’dan borneo adası’ndaki doğu kalimantan eyaletine taşıyacağı başkentini “nusantara” olarak adlandıracağı bildirildi. (ocak 2022)
    not: endonezya, doğa olaylarının zararlarından kurtulmak ve iklim şartlarında yaşanan değişikliklerden ötürü cakarta olan başkentini ülkenin daha doğusu olan nusantara şehrine taşıma kararı almıştır.

    333-) agatha christie
    ingiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif hercule poirot karakterinin yaratıcısıdır.
    bazı eserleri:
    1920 ölüm sessiz geldi
    1922 gizli düşman
    1925 köşkteki esrar
    1928 mavi tren'in esrarı
    1934 doğu ekspresi'nde cinayet (christie'nin bu romanı 1933 yılında istanbul'da, pera palas otel'de yazılmıştır. romanın giriş bölümü de istanbul'da geçmektedir.)
    1939 on küçük zenci
    1976 uyuyan ölüm

    334-) sümeyye boyacı
    berlin'deki paralimpik yüzme dünya serisi'nde altın madalya kazandı. berlin'deki paralimpik yüzme dünya serisi'nde 41.41'lik derecesiyle türkiye rekoru kıran sümeyye boyacı, altın madalyanın sahibi oldu. (nisan 2022)
    sümeyye boyacı’dan modellenen bebek, barbie’nin spordaki kadın rol modellerinden biridir.

    335-) troy michael kotsur
    (24 temmuz 1968 doğumlu), işitme engelli bir amerikalı oyuncu. en çok 2021 filmi coda'daki yardımcı rolüyle tanınır ve bu rolüyle en iyi yardımcı erkek oyuncu dalında akademi ödülü'nü kazanmıştır. böylelikle oscar tarihinde bu dalda ödül kazanan ilk işitme engelli birey oldu. (mart 2022)

    336-) vasco da gama
    keşifler çağı'nda yaşamış, avrupa'nın en başarılı kaşiflerinden olan, avrupa'dan çıkıp doğrudan hindistan'a giden ilk kişi olarak bilinen, portekizli denizcidir. (1498)

    337-) bartolomeu dias (bartelmi diaz)
    portekizli denizci ve kâşif. afrika kıtasının güney ucu olan ümit burnu'nu ilk kez gemiyle keşfedip, yerleşen avrupa'lıdır. (1488)

    338-) yeşilay
    sigara, alkollü içki ve diğer uyuşturucu gibi alışkanlıklar ile mücadele eden ve bütün zararlı alışkanlıklardan halkın ve bilhassa gençlerin korunması için yaptığı çalışmalarla kamuya hizmet veren bu sebeple de “kamuya yararlı cemiyetler” arasında yer alan bir kurumdur.
    dr. mazhar osman uzman ve arkadaşları tarafından sultan vahdeddin'in izniyle 5 mart 1920'de istanbul'da "hilal-i ahdar" adıyla kurulmuştur. yeşilay'ın kurulduğu 1 - 7 mart tarihleri ülkemizde yeşilay haftası olarak kutlanmaktadır.
    "hilal-i ahdar" ismi daha sonra "yeşil hilal" ve "yeşilay" olarak değiştirilmiştir.

    339-) türk kızılayı
    resmî adıyla türkiye kızılay derneği, türkiye'deki en büyük insani yardım kuruluşudur.
    1868 - osmanlı yaralı ve hasta askerlere yardım cemiyeti
    1877 - osmanlı hilali ahmer cemiyeti
    1923 - türkiye hilaliahmer cemiyeti
    1935 - türkiye kızılay cemiyeti
    1947 - türkiye kızılay derneği

    340-) lambalı kadın
    florence nightingale (12 mayıs 1820 – 13 ağustos 1910), ingiliz sosyal reformcu, istatistikçi ve hemşire. modern hemşireliğin kurucusudur. kırım savaşı (osmanlı rusya arasında : 1853-1856) sırasında eğitim alan hemşirelerin yöneticisi olarak öne çıkmış, savaşta yaralanan askerlerin tedavi ve bakımlarını selimiye kışlasında yapmıştır. hemşireliğe son derece olumlu bir itibar kazandırmış ve viktorya kültüründe bir ikon olmuştur. özellikle gece gündüz demeden yaralı askerlere baktığı için kendisine "lambalı kadın" denmiştir.
    not: florence nightingale'nin doğum günü olan 12 mayıs tüm dünyada "hemşireler günü" olarak kutlanmaktadır.

    341-) agostino tassi
    18. yüzyılda avrupa mimarisi osmanlı mimarisini etkilerken aynı dönemde türk müziği de avrupa müziği üzerinde etkili olmaya başlamıştır. avrupa’da mehter marşı geniş yankı uyandırmıştır.
    bu çerçevede; italyan ressam agostino tassi’nin mehterbaşı ve beş türk çalgıcısı adlı tabloları önemli örneklerdir.

    342-) atina harabeleri
    ludwig van beethoven'ın (1770-1827) 1811 yılında yazdığı op. 113 atina harabeleri (die ruinen von athen) adlı sahne musikisi içinde yer alan derviş korosu'nu bestelerken dügah makamında bir mevlevi ayini'nden esinlendiği ortaya çıktı. (beethoven eserinde türk esintisi)

    343-) türk marşı
    (özgün adı: rondo alla turca) (k. 331), wolfgang amadeus mozart'ın bir bestesidir.
    erken rönesans yıllarında osmanlı devleti, avrupa'da bir hayranlık uyandırmaktaydı ve avrupalılar turquerie adı verilen bir akıma uyarak osmanlı sanat tarzlarını taklit etmekteydi. mehter marşlarının ritminden esinlenen mozart, 11 numaralı la majör piyano sonatının (k. 311) 3. bölümünü "rondo alla turca" (türk usulü rondo) adıyla besteler.

    344-) mihri müşfik hanım
    mihri rasim, türk ressam. türkiye’de çağdaş resim çalışmalarını ilk başlatan kadın ressamdır. özellikle portreleriyle tanındı. tanınmış kişilerin portrelerini yaptı. portresini yaptığı kişiler arasında mustafa kemal atatürk ve papa xv. benedictus de vardır.

    345-) eren akdoğan
    amerika'daki üstün zekalılar okulu edison regional gifted center'a ilk kez bir türk tam bursla kabul aldı. devletin yaptığı ve sadece 28 öğrenci alınacak sınavda 3 bin 500 öğrenci yarıştı. 153 ıq'suyla 5 yaşındaki eren akdoğan birinci oldu. (mayıs 2020)

    346-) mustafa çolak
    danimarka'nın helsinge kentinde yaşayan 70 yaşındaki türk vatandaşı mustafa çolak, 41 sene izin kullanmadan çalıştığı için, danimarka kraliçesi 2. margrethe tarafından kraliyet liyakat ödülü olan "uzun hizmet madalyasına" layık görüldü. (mart 2022)

    347-) orhan şaik gökyay
    dede korkut hikayeleri üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınır.
    ayrıca “bu vatan kimim” şiiri meşhurdur.

    348-) bm iklim değişikliği konferansı
    2021 - iskoçya (cop26, iskoçya'nın glasgow şehrinde 31 ekim - 12 kasım 2021 tarihleri arasında küresel ısınma ve sera gazı salınım oranlarını azaltma amacıyla 197 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen organizasyondur.)
    2022 - mısır (cop27, 8-18 kasım 2022 tarihleri arasında mısır'ın şarm el-şeyh şehrinde)
    2023 - birleşik arap emirlikleri (cop28, birleşik arap emirlikleri (bae), 2023'te düzenlenecek 28. birleşmiş milletler iklim değişikliği konferansı "cop28"e ev sahipliği yapacağını duyurdu.)

    349-) katar
    2022 fıfa dünya kupası, 21 kasım - 18 aralık 2022 tarihleri arasında katar'da düzenlenecek olan 22. fıfa dünya kupası turnuvasıdır.

    350-) cambridge camisi
    avrupa'nın ilk çevre dostu olan cambridge camisi açıldı.
    ingiltere'nin cambridge kentinde inşa edilen ve avrupa'nın ilk çevre dostu camisi olan cambridge camisi, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın katıldığı törenle açıldı. (aralık 2019)

    351-) erzincan havalimanı
    kurulan güneş enerjisi panelleri, elektrik üretmeye başladı. havalimanının elektrik ihtiyacının yarısı güneş enerjisinden karşılanacak.
    erzincan havalimanı’na kurulan güneş enerjisi panelleri, elektrik üretmeye başladı. tesis yılda 2.09 mwh elektrik üretimi yapacak.kurulumu yapılan panelleri ile birlikte erzincan havalimanı, türkiye’nin ilk güneş enerjisi santralli havalimanı oldu. panellerden elde edilecek yıllık 2,09 megavat/saat elektrik, havalimanının elektrik kullanımının yarısını karşılayacak. (ocak 2020)

    352-) ısamu akasaki
    yarı iletken teknoloji alanında uzmanlaşmış japon bilim insanı ve nobel ödülü sahibidir. 1989'da parlak galyum nitrid p-n jonksiyonu mavi led'i ve daha sonradan yüksek parlaklıkta gan mavi led'i icat etmesi ile bilinir. (nisan 2021 vefat)

    353-) deri altına çip (isveç)
    isveçliler, elleriyle ilgili önemli bir karara imza atıyor. ülkede deri altına mikro çip taktırmak tabir yerindeyse bir trend haline geldi. el derisinin altında, başparmak ve işaret parmağı arasına yerleştirilen mikro çipler, banka kartı ve anahtarlık gibi insanların yanında taşıması gereken çeşitli nesnelerin görevini üstleniyor. çip, deri altına basit bir cerrahi işlemle yerleştirilirken, oluşan bu trend sayesinde deri altı mikro çip kullanan kişi sayısının geçen yıla göre yaklaşık 50 kat arttığı belirtiliyor.
    not: ilk kez deri altına çip taktıran ülke isveç'tir.

    354-) yavuzlar peribacaları (vanadokya)
    van'ın başkale ilçesi sınırları içerisinde yavuzlar peribacaları, doğal sit alanı "kesin korunacak hassas alan" ilan edildi.
    resmi gazete'nin yer alan cumhurbaşkanı kararlarına göre, van'ın başkale ilçesindeki yavuzlar peribacaları doğal sit alanının koruma statüsünün, 1 sayılı cumhurbaşkanı kararnamesi'nin 109'uncu maddesi uyarınca 'kesin korunacak hassas alan' olarak tescil ve ilan edildi. (şubat 2020)

    355-) kızıldeniz
    en tuzlu açık deniz kızıldeniz'dir. aşırı buharlaşma, düşük yağış, denize karışan nehir suyunun azlığı ve kısıtlanmış su dolaşımı bu durumun başlıca sebepleridir. lut gölü gibi kapalı havza denizlerde ise tuzluluk kayda değer derecede daha fazladır.

    356-) buse naz çakıroğlu
    türk boksör. fenerbahçe spor kulübü sporcusudur. 2019 yılında avrupa şampiyonu oldu. 2021 yılında tokyo olimpiyatları'na katılma kotası elde etti. türkiye'nin olimpiyatlara kota kazanan ilk kadın boksörüdür. 2020 yaz olimpiyatları'nda sinek siklette gümüş madalya kazanmıştır.

    357-) busenaz sürmeneli
    (25 haziran 1998), dünya ve olimpiyat şampiyonu türk boksördür. trabzonlu olan milli boksör, aynı zamanda trabzonspor kulübü sporcusudur.
    rusya, ulan-ude'de gerçekleşen 2019 aıba dünya kadınlar boks şampiyonası'nda ve 2020 tokyo olimpiyatları'nda velter sıklette altın madalya kazanmıştır. bu madalya türkiye'nin boks tarihinde aldığı ilk altın madalyadır.

    358-) nevşehir
    asya işbirliği diyaloğu (aid)’in kuruluşunun 20. yıldönümü dolayısıyla 2022 yılı için "aid asya turizm başkenti" olarak belirlenmiştir.

    359-) türksat 6a
    2023 yılında uzaya fırlatılacak.
    tamamen yerli ve millî imkânlarla geliştirilen haberleşme uydusu türksat 6a’nın 2023 yılında uzaya fırlatılması planlanıyor.
    kütlesi yaklaşık 4.300 kg olacak türksat 6a uydusunun 2023 yılında spacex şirketinin falcon 9 taşıyıcı roketi ile uzaya fırlatılarak, 42° doğu boylamındaki dünya ile eş zamanlı hareket eden yörüngeye yerleştirilmesi planlanıyor.

    360-) artemis programı
    ay macerası kaldığı yerden devam ediyor: artemis programı...
    aralık 1972’de apollo 17 göreviyle ay’da yürüyen son astronot oldu. o günden sonra uydumuza ayak basan başka bir insan olmadı.
    geçen elli yılın ardından insanlık, ay macerasını devam ettirmek istiyor. nasa öncülüğünde farklı ülkelerden birçok uzay ve havacılık şirketinin iş birliğiyle artemis adında bir program geliştirildi. programla ilk önce ay’da sürekli olarak insanların yaşamasının sağlanması, daha sonra ay’dan mars’a insan gönderilmesi hedefleniyor. ay’da kalıcı yapıların ise yakın geçmişte donmuş hâlde suyun bulunduğu güney kutbuna inşa edilmesi planlanıyor.
    2022 yılının başlarında artemis ı göreviyle başlatılacak programdaki ilk uçuş insansız olarak gerçekleştirilecek. sonraki yıl gönderilecek araçta insanlar da yer alacak ve ay’ın yörüngesinde dolanıp dünya’ya dönecekler. 2024 yılındaki artemis ııı göreviyle yolculuk edecek dört insandan ikisinin ay’ın yüzeyine inmesi hedefleniyor. 2026 yılındaki artemis ıv görevindeyse ay’ın yörüngesinde, insanlara yaşam ortamı sağlayacak bir istasyon inşa edilmesi ve astronotların buraya yerleştirilmesi planlanıyor.

    361-) chicxulub krateri
    meksika'nın yucatán yarımadası'nın altında gömülü olan bir prehistorik gök taşı krateridir. kraterin merkezi, adını aldığı chicxulub kasabası yakınlarındadır. chicxulub gök taşının yeryüzüne çarpmasının zamanlaması, kretase-paleojen sınırı (k-pg sınırı) ile tam denk geldiğinden dolayı, kraterin uçmayan dinozorların soyunun tükenmesine neden olduğu sonucuna varılmaktadır. çapı 180 kilometreden (110 mil) fazla olan krater, dünya üzerinde çarpma sonucu meydana geldiği doğrulanan en büyük yapılardan biridir. kraterin oluşmasına neden olan gök taşının çapı en az 10 kilometreydi.
    not: dinozorların nesli tükenmemiştir. kuşlar, dinozor soyludur.

    362-) pompeii
    italya'nın kısmi özerk bölgesi campania'da, napoli şehri yakınlarında bulunan ve hâlâ kısmen gömülü olan yıkıntı halindeki antik roma kentidir.
    yakınlarındaki herkulaneum ile birlikte, 24 ağustos 79 tarihinde vezüv yanardağı'nın iki gün süren faaliyeti sonucu volkanik kül ve cürufun altına gömülerek yok olmuştu.
    vezüv'ün korkunç patlamasının ardından yaklaşık 1700 yıl boyunca kayıp durumda olan kent, 1748 yılında tesadüfen yeniden keşfedildi. o zamandan beri yapılan kazılar, şehre ait pek çok bilgiyi gün yüzüne çıkararak roma imparatorluğu'nun kentlerindeki yaşama ait bilgilere ulaşılmasını sağladı. pompeii günümüzde unesco'nun dünya miras listesi'nde olup italya'nın en popüler turistik merkezlerinden biridir.
    not: aydın'ın söke ilçesindeki "anadolu'nun pompeisi" olarak bilinen unesco dünya miras geçici listesi’ndeki priene antik kenti'dir.

    363-) etna yanardağı
    (sicilya lehçesinde mongibeddu, italyanca mongibello, dağ anlamına gelen latince mont- ve arapça jebel-'in kombinasyonu), sicilya'nın doğu kıyısında, messina ve katanya'ya yakın aktif yanardağ. avrupa kıtasındaki en yüksek yanardağdır. şu anki yüksekliği 3.357 m olmakla beraber zirvedeki püskürmelerle bu yükseklik zaman zaman değişmektedir. italya'nın en büyük üç aktif yanardağından biridir, yüksekliği en yakın rakibi vezüv'ün üç katı, stromboli'nin 3,5 katı kadardır. 2013'te dünya mirası ilan edilmiştir.

    364-) türk merdivenleri
    (italyanca: "scala dei turchi", ingilizce: "stair of the turks"), italya'nın güneyinde porto empedocle yakınlarındaki realmonte'de bir kayalıktır (sicilya). beyaz renkteki taşları ile turistlerin ilgisini çekmektedir. andrea camilleri tarafından kaleme alınan commissario montalbano serisinde de adı geçmektedir.
    scala, marndan oluşmuş, karakteristik özelliği beyaz renkli olan sedimenter bir kayaç türüdür.
    iki kumsal arasında uzanan bu oluşum, merdivene benzeyen bir kayaç formasyonu şeklindedir. sarazen korsanları, bu konum rüzgârı kestiği için gemileriyle burada duraklama yapıp saklanırlardı. kayaların merdivenli yapısından korsanlar dağa tırmanıp, realmonte ve yakınlarda bulunan köylere baskınlar düzenlerlerdi. bu korsanlar halk arasında türk olarak bilindiği için, zamanla kayalıklar 'türk merdivenleri' adını almıştır.
    bölge, ağustos 2007'den itibaren dünya mirasları listesi listesindedir.

    365-) fiona
    şili'de 130 milyon yıllık hamile deniz ejderhası fosili bulundu.
    şili'de 4 metre uzunluğa sahip bir ihtiyozorun fosilleşmiş kalıntıları ortaya çıkarıldı. fiona adı verilen fosil, patagonya'nın derinliklerinde eriyen bir buzulun ardından gün ışığına çıktı. yaklaşık 130 milyon yıl önce ölen fiona hamileydi ve karnında hala birkaç embriyo vardı. bununla birlikte, deniz ejderhası olarak da bilinen ihtiyozorlar, aynı dönemde yaşadıkları yumurtlayan dinozorların aksine doğurarak çoğalıyorlardı.
    arkeologlar tarafından "fiona" olarak adlandırılan bir dişi ihtiyozorun fosilleşmiş iskeleti, şili'nin patagonya bölgesindeki bir buzulun altında bulundu. fiona, kalıntıları bozulmadan bulunan ilk soyu tükenmiş deniz sürüngeni olarak tarihe geçti. (mayıs 2022)

    366-) hindenburg felâketi
    zeplin tarihinin en büyük faciasıdır.
    hindenburg felâketi 6 mayıs 1937 tarihinde, new jersey'deki lakehurst donanma hava üssünde gerçekleşmiştir. yapılmış olan en büyük zeplin olma özelliğini taşıyan lz 129 hindenburg, bilinen adıyla hindenburg zeplin'i (almanca: luftschiff zeppelin 129) ani dönüş yapmasının etkisiyle kopan iskeletin, zeplinin havada kalmasına yarayan hidrojen tanklarından birini delmesiyle oksijenle karışmış ve statik kıvılcımlanma ile bir anda alev almıştır. 36 saniyede zeplinin içinde bulunan yolculardan (36 yolcu ve 61 mürettebattan) 36'sı ölmüştür. bu facia daha sonra, modern havacılık tarihinin başlamasına sebep olmuştur.

    367-) şair evlenmesi
    ibrahim şinâsî'nin 1860 yılında tercüman-ı ahvâl'de tefrika edilen ardından kitap olarak basılan töre komedisi tarzında tek perdelik piyestir.
    daha önce yazılmış bazı tiyatro eserlerinin varlığından söz edilse de şair evlenmesi, türk edebiyatında yayımlanan batılı tarzda ilk tiyatro eseri olarak kabul edilir.

    368-) saadet yüksel
    (d. 7 aralık 1983), türk hukukçu. 2 temmuz 2019 tarihinden beri türkiye'den avrupa insan hakları mahkemesi yargıcı olarak görev yapmaktadır. 2 temmuz 2028 tarihine kadar bu görevde bulunacak olan yüksel, avrupa insan hakları mahkemesinin en genç yargıcıdır.

    369-) ayşe ışıl karakaş
    (d. 8 aralık 1958), türk yargıç.
    22 ocak 2008 tarihinde avrupa konseyi parlamenterler meclisi tarafından avrupa insan hakları mahkemesinin türkiye'yi temsil edecek ilk kadın yargıcı seçildi. 1 ocak 2015'ten itibaren aihm ikinci bölüm başkanı, 1 kasım 2015 tarihinde ise aihm başkan yardımcısı oldu. 30 nisan 2017'de asıl görev süresi dolduğu için bölüm başkanlığı ve başkan yardımcılığı görevlerinden ayrılmış, yeni yargıç saadet yüksel görevine başlayana kadar yargıçlık görevini sürdürmüştür.

    370-) silvan / diyarbakır
    türkiye'nin ilk kaya gazı kuyuları diyarbakır'ın silvan ilçesi'ne bağlı sarıbuğday ve bağdere köylerinde açıldı.

    371-) prens (hükümdar)
    diğer adıyla "hükümdar", floransalı yazar niccolò machiavelli tarafından politika hakkında yazılmış bilimsel bir incelemedir. asıl adı "de principatibus" olup 1513 yılında yazılmıştır. ancak 1532 yılına, yani machiavelli'nin ölümünden 5 yıl sonrasına kadar basılmamıştır.
    prens'te dile getirilen görüşler genellikle bir hükümdarın saltanatını nasıl ayakta tutabileceği ve hükümdarlığını nasıl daha da güçlendirebileceği üzerinedir.

    372-) makalat
    13. yüzyılda hacı bektaş veli'nin islam dininin genel hükümlerini türklerin kendine has bir yorumla işlediği kitabıdır. alevi-bektaşi inancındaki dört kapı ve kırk makam makalat'ın ana konusudur. kitap arapça kaleme alınmıştır. tasavvuf konularını işleyen makalelerden oluşmaktadır.
    dört kapı
    bu "dört kapı" mertebelerine göre aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır.
    şeriat kapısı
    tarikat kapısı
    marifet kapısı
    hakikat kapısı
    her kapının ise "onar" makâmı bulunmaktadır.
    not: hacı bektaş velinin türbesi nevşehir'de bulunmaktadır. inanç turizmi açısından önemli bir yerdir.

    373-) devrim (otomobil)
    türkiye'de tasarlanan ve üretilen ilk otomobil. 1961 yılında, dönemin cumhurbaşkanı cemal gürsel'in talimatıyla, eskişehir demiryolu fabrikası'nda, 129 günde üretildi.

    374-) postmodern darbe
    28 şubat süreci, necmettin erbakan'ın başbakan, tansu çiller'in başbakan yardımcısı olduğu 28 şubat 1997'de yapılan millî güvenlik kurulu toplantısı sonucu açıklanan kararlarla "irtica"ya karşı başlayan ordu ve bürokrasi merkezli süreç. süreç, erbakan'ın istifasına ve refahyol hükûmetinin dağılmasına yol açmıştır. türk siyasi tarihine geçen kararların uygulandığı dönemde türkiye'de siyasi, idari, hukuki ve toplumsal alanlarda değişimler yaşanmıştır. yaşananlar postmodern darbe olarak da adlandırılmıştır.

    375-) izmir suikastı
    mustafa kemal atatürk, suikast teşebbüsünden sonra bu sözü söylemiştir:
    "benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, ancak türkiye cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır."

    376-) prof. dr. murat dilmener
    hocaların hocası, "yoksulların doktoru" prof. dr. murat dilmener'i koronavirüs nedeniyle kaybettik. (mayıs 2020)

    377-) anadolu / göktürk
    türk astronomi derneği başkanı prof. dr. küçük, türkiye'nin "wasp-52" kodlu yıldızına "anadolu", yörüngesindeki "wasp-52-b" kodlu ötegezegene ise "göktürk" isminin verildiğini açıkladı. (aralık 2019)
    türk astronomi derneği başkanı prof. dr. ibrahim küçük, uzaybimer'de düzenlediği basın toplantısında, uluslararası astronomi birliğinin (ıau) kuruluşunun 100. yıl dönümü dolayısıyla "aynı gökyüzü altında 100 yıl" temasıyla çeşitli etkinlikler düzenlendiğini, bu kapsamda üye ülkelere belirlenen yeni yıldız ve gezegenlere isim verme hakkı tanındığını hatırlattı.

    378-) perseverance
    azim anlamına gelen (eski adı ile mars 2020 veya percy), nasa'nın mars keşif programı'nın parçası olarak yapılan bir keşif aracıdır. fırlatılma tarihi 17 temmuz 2020'dir ve 18 şubat 2021 tarihinde jezero kraterine başarıyla iniş yapmıştır. yanında ıngenuity adlı helikopteri taşımaktadır. mars'ı astrobiyolojik perspektiften inceleyecek ve jeolojik süreçleri, yaşanabilirliği, mars'ta daha önce hayat olup olmadığını ve biyolojik izleri araştıracaktır. aldığı örnekleri dünyaya geri getirilmesi için saklayacaktır.

    379-) pinokyo
    italyan yazar carlo collodi 1881 yılında yazdığı pinokyo'nun serüvenleri adlı çocuk kitabının baş karakteri olan ve daha sonra kitabın değişik türde yapıtlara uyarlanmasıyla pek çok film, animasyon film, tiyatro oyunu, televizyon filminin kahramanı olan kurgusal karakter.

    380-) "bir hayalim var"
    martin luther king, jr. (15 ocak 1929, atlanta, georgia - 4 nisan 1968, memphis, tennessee), afrikalı-amerikalı baptist papaz ve amerikan yurttaş hakları hareketi önderi.
    dünya genelinde şiddet karşıtı ve ırksal eşitlik görüşleriyle tanınmaktadır ve 1964 yılında nobel barış ödülü'nü kazanmıştır. ayrıca, 1977 yılında, ölümünden 9 yıl sonra, eski abd başkanı jimmy carter tarafından başkanlık özgürlük ödülü'ne layık görülmüş ve onuruna martin luther king günü kutlanmaya başlanmıştır. king'in en bilinen ve etkili konuşması "bir hayalim var"'dır.

    381-) malcolm x
    (19 mayıs 1925, omaha - 21 şubat 1965, new york), gerçek ismi malcolm little olan, hacca gittikten sonra arapça el-hacc mâlik eş-şahbâz adını alan amerikalı siyasetçi ve insan hakları savunucusuydu. suikast sonucu öldürülmüştür. gelmiş geçmiş en etkili siyahi amerikalılardan biridir.
    bazı sözleri:
    -beyaz adam savaştı, biz öldük.
    -ister mermi kullansın, ister oy pusulası, insan iyi nişan almalı. kuklayı değil, kuklacıyı vurmalı.
    -iyi siyah veya iyi beyaz olmak gibi bir durum yoktur. iyi veya kötü insanlar vardır.

    382-) muhammed ali
    (doğum cassius marcellus clay jr., 17 ocak 1942, louisville, kentucky – 3 haziran 2016 phoenix, arizona), amerikalı profesyonel boksördür. tüm zamanların en iyi boksörü olarak kabul edilen muhammed ali, kariyeri boyunca yaptığı maçların yalnızca 5 tanesini kaybetmiştir.
    1964 yılında 22 yaşındayken, s. liston'u yenip dünya şampiyonu oldu. bu zaferden sonra dinini değiştirdiğini ve islam'a geçtiğini açıkladı. muhammed ali ismini aldı ve çok sevdiği boks'a 1967'den 1970'e kadar ara vermek zorunda kaldı. "vietnamlılar bana hiçbir kötülük yapmadılar ki onlarla savaşayım." diyerek vietnam savaşı'na gitmediği için 5 yıl hapis ve 10 bin dolar para cezasına çarptırıldı. lisansı ve pasaportu elinden alınınca dava süresince maddi sıkıntılar yaşadı ve iflas ettiğini açıkladı. ailesinin yardımı ve üniversitelerde para karşılığı yaptığı konuşmalarla geçimini sağladı. 1970'te temyiz davasını kazanıp tekrar boksa döndü.
    onun yaşadığı dönemde insan hakları savunucusu malcolm x de yaşadığı için münasebetleri olmuş ve "kan kardeşler" olarak anılmışlardır.

    383-) küçük prens
    fransız yazar ve pilot antoine de saint-exupéry tarafından yazılan ve 1943'te yayımlanan masalsı bir kitaptır.
    dünyanın en çok satan ve okunan kitaplarından biridir. eserde, bir çocuğun gözünden büyüklerin dünyası anlatılır. sahra çölü'ne düşen bir pilotun küçük prens ile karşılaşması ile başlayan kitap, yirmi yedi bölümden oluşur. özellikle küçük prens'in yurdundan ayrılıp altı ayrı gezegene yaptığı gezileri anlatan bölümlerde bazı tipik yetişkin yaşam biçimlerinin eleştirisi yapılır. bu geziler arasında kralın gezegeni, otorite tutkusunu; sanatçının gezegeni, kendini beğenmişliği ve sanatçının toplumla yitirmiş olduğu iletişimsizliği; sarhoşun gezegeni, umutsuzluk ve buna dayanan unutma isteğini; iş adamının yaşadığı gezegen, amaçsız sahip olma tutkusunu; fenercinin gezegeni anlamsız ve sorgulamaksızın yerine getirilen görev duygusunu; coğrafyacının yaşadığı gezegen ise bilimi kimin için yaptığını unutan bilim adamını ve bilim anlayışını sembolize eder.

    384-) ahmet adnan saygun
    türk beşleri arasında yer alan klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog. türk müzik tarihinde türk beşleri olarak anılan bestecilerden birisi olan saygun, ilk türk operasının bestecisidir ve "devlet sanatçısı" unvanını alan ilk sanatçıdır.
    not: 1934 yılında atatürk'ün talebiyle, türkiye'yi ziyaret edecek olan iran şahı rıza pehlevi şerefine ilk türk operası olan özsoy operası'nı bir ay gibi çok kısa bir sürede yazmıştır.

    385-) cahit berkay
    (d. 3 ağustos 1946, ısparta), moğollar adlı müzik grubunun kurucularından türk müzisyendir.
    moğollar
    1971 yılında danses et rythmes de la turquie albümünü çıkardılar. çoğunluğu murat ses bestelerinden oluşan bu albüm, fransa'da "french academie charles cros grand prix du disque" ödülü aldı.
    film müziği
    berkay, moğollar'dan da önce 1965'te buzlar çözülmeden filminin müziğini şahin gültekin ile bestelemişti. moğollar'ın son döneminde ise berkay, sinema filmleri için müzik yapmaya odaklandı. 1975'te film müziğine başlayan berkay, aynı yıl ilk ve tek solo 45'liği "teşekkür ederim babaanne" filminin müziği yayınlandı. 1976'da düzenlenen 1. istanbul film festivali "en iyi film müziği" ödülünü "ben sana mecburum" filmine yaptığı müzikle kazandı. selvi boylum al yazmalım filmine yaptığı müzik çok beğenildi. 15. antalya film festivali'nde en iyi film müziği ödülünü fırat'ın cinleri filmine yaptığı besteyle aldı. altın portakal'ı bu ödülden sonra 3 kez daha aldı.
    cahit berkay, 2009'a dek 162 tane film ve dizi müziği, sayısız da reklam müziği bestelemiştir.
    not: özellikle "katiller de ağlar" filminin müziğini dinlemenizi öneririm.

    386-) cengiz törökuloğlu aytmatov
    sovyet kırgız edebiyatçı, gazeteci, çevirmen, diplomat ve siyasetçi. türk dünyası’nın ünlü yazarlarındandır ve türk kültür zenginliğini dünyaya tanıtmıştır.
    al yazmalım eseri türkan şoray ve kadir inanır'ın başrollerini oynadığı selvi boylum al yazmalım sinema filmine uyarlanmıştır (cahit berkay filmin müziklerini bestelemiştir).
    milli eğitim bakanlığı (meb) tarafından yayınlanan ortaöğretim öğrencileri için türk ve dünya edebiyatından 100 temel eser arasında "beyaz gemi" ve "gün olur asra bedel" yer almaktadır.
    aytmatov'un felsefi derinlik taşıyan "deve gözü" adlı eseri, eski doğu almanya'da ders kitabı olarak okutuluyordu, insanın ideallerine ulaşmak için verdiği mücadeleyi anlatan eserin neden ders kitabı olarak tercih edildiğini anlamak güç değil: "ideal insan"ın mücadelesi veriliyordu doğu bloku'nda.
    eserleri:
    deve gözü
    dağlar devrildiğinde - ebedi nişanlı (son romanı - 2007)
    darağacı - dişi kurdun rüyaları (1988)
    gün olur asra bedel (1980- meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
    fuji-yama (fuji dağının tepesi, 1973)
    beyaz gemi (1973- meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
    al yazmalım (1963)
    elveda gülsarı (1963)
    dağlar ve steplerden masallar (1963)
    ilk öğretmenim (1962)
    cemile (1958)
    yüzyüze (1957)
    zorlu geçit (1956)
    toprak ana (1963)
    cengiz han'a küsen bulut (1990)
    çocukluğum
    kızıl elma (1964)
    elveda gülsarı (1963)
    deniz kıyısında koşan ala köpek
    sultan murat
    dişi kurdun rüyaları (1986)
    kassandra damgası (1995)
    not1: beyaz gemi; kitapta bir kırgız çocuğunun başına gelen dram dolu olaylar anlatılmaktadır.
    not2: gün olur asra bedel; geleneklerini korumaya çalışan insanları anlatır. komünizm sırasında yaşanan anılar, insanların kutsal saydığı şeylerin yok sayılması, aşkın sorgulanması romanın değindiği konulardır. komünizm materyalist düşünce yapısı ile hayata bakmış, cenneti dünyaya getirmeye çalışmıştır. elbette bunun içinde cennet var olsun ya da olmasın insanlara yaşadıkları cehennemi değiştirmenin kendi ellerinde olduğunu anlatma çabası içinde olmuştur. kitaba kısaca mankurtlaşma ile geleneklerini koruma arasındaki insanların hikâyesi de denebilir.

    387-) savunma sanayii
    ilk 100’de 7 türk firması yer aldı.
    defence news dergisi, dünyada en fazla ciro yapan savunma sanayii şirketleri listesini açıkladı.
    defence news top 100 olarak adlandırılan listede bu yıl türkiye’den 7 firma (aselsan, tusaş, bmc, roketsan, stm, fnss, havelsan) yer aldı.
    aselsan ilk 50’nin içine girerken, fnss ve havelsan da ilk kez listeye girdi. (ağustos 2020)

    388-) şirin ebu akile
    katar merkezli al-jazeera televizyon kanalının kadın muhabiri şirin ebu akile, işgal altındaki batı şeria'nın cenin mülteci kampı'nda israil askerleri tarafından açılan ateş sonucu hayatını kaybetti. (mayıs 2022)
    not: insan hak ve hürriyetleri (ihh) insani yardım vakfı, israil askerlerinin açtığı ateş sonucu öldürülen al jazeera televizyonunun filistinli kadın muhabiri şirin ebu akile adına çad'da su kuyusu açtı. (mayıs 2022)

    389-) battalname destanı
    seyyid battal gazi'ye ait kahramanlık hikâyelerini içine alan bir eserdir. battal gazi, 8. yüzyılda emevilerin anadolu'da bizanslılara karşı açtıkları savaşlarda "battal" (kahraman) lakabıyla ün kazanmış müslüman bir arap kumandanı olup asıl adı abdullah'tır.
    bu müslüman kumandan hakkında söylenen kahramanlık hikâyeleri ve menkıbeler, 11. yüzyıldan itibaren türkler arasında büyük rağbet görmeye başlamış ve battal gazi, gazi-velî hüviyetiyle yüceltilerek destan kahramanı haline getirilmiştir.

    390-) battal gazi
    veya seyyid battal gazi, 8. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen ve hakkında çeşitli inanışlar bırakmış arap bir liderdir. malatya serdarı hüseyin gazi'nin oğludur. annesi saide hatun peygamber soyundan gelmiştir.
    battal gazi'nin 740 yılındaki akroinon muharebesi'nde (modern afyon yakınlarında) öldüğü konusunda tarihçiler mutabakata varmışlardır. 740 yılında eskişehir'in seyitgazi ilçesi yakınlarında savaşta aldığı yara sebebiyle ölmüştür. anadolu'da islamın yayılmasına büyük katkıları olmuştur.

    391-) hilal polat
    istanbul küçükçekmece imkb mesleki ve teknik anadolu lisesi ingilizce öğretmeni hilal polat, bu yıl iki farklı uluslararası başarıya imza atarak hem birleşik krallık devletinin fonladığı dünyanın en prestijli burslarından olan chevening bursu'na hem de hindistan merkezli aks education'ın organize ettiği eğitim nobeli olarak bilinen 'küresel öğretmen ödülü'ne layık görüldü. (eylül 2021)

    392-) çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığı
    çevre ve şehircilik bakanlığı, 11 ekim 2021’de "çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığı" adını almıştır. (ekim 2021)

    393-) ortahisar (trabzon) millet bahçesi
    türkiye’de ilk kez spor temalı olarak yapımına başlanılan ortahisar millet bahçesi’nde çalışmalar tamamlanarak hizmete açıldı. (eylül 2021)

    394-) oberon
    lise öğrencisi derya karadeniz’in uzayda yaşam olup olmadığı konusundaki yazmış olduğu “oberon” isimli makale nasa’nın web sitesinde yayınlandı. (ağustos 2021)

    395-) 1787 anayasası
    abd anayasası, herhangi bir millete ait en eski federal anayasadır. el yazması halindeki kayıtları, washington'daki ulusal arşivler ve kayıtlar kurumu'nda (national archives and records administration) sergilenir.

    396-) magna carta
    (latince: "büyük sözleşme") veya magna carta libertatum (latince: "büyük özgürlükler sözleşmesi"), 1215 yılında imzalanmış bir ingiliz belgesidir. bu belge ile ingiltere kralının; yetkilerinin birkaçından feragat etmesi, yasalara uygun davranması ve hukukun arzu ve isteklerinden daha üstün olduğunu kabul etmesi zorunlu kılınarak ingiltere tarihinde kralın yetkileri ilk kez kısıtlamış ve derebeylere bazı haklar tanımıştır. magna carta, günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihsel sürecin en önemli basamaklarından birisidir.

    397-) eğitimde fırsat eşitliği
    20. milli eğitim şurası başladı. ana tema “eğitimde fırsat eşitliği” (aralık 2021)

    398-) cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat büyük ödülleri töreni
    bilim kültür alanında: teoman duralı,
    müzik alanında: idil biret,
    görsel sanatlar alanında: alev ebuzziya,
    sinema alanında: cüneyt arkın,
    edebiyat alanında: gürbüz azak,
    kaligrafi alanında: etem çalışkan,
    sahaflık alanında: ibrahim manav,
    vefa ödülüne ise: kemal tahir’in layık görüldüğü cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat büyük ödülleri’nin sahiplerine tevdi edildiği törende cumhurbaşkanı erdoğan bir konuşma yaptı. (aralık 2021)

    399-) aşağı kaleköy hibrit güneş enerji santrali tesisi (ges)
    bingöl'de kurulan tesis türkiye'nin ilk, avrupa'nın en büyük, dünyanın ise 2. büyük hibrit enerji santrali. (kasım 2021)

    400-) namaz kılan insan silüeti
    divriği ulu camii ve darüşşifası'nın cennet kapısında, güneşin geliş açısına bağlı olarak saat 07.00 sıralarında ortaya çıkan "namaz kılan kadın silüeti" ve batı kapısında (taç kapı) ikindi vakti görülen yaklaşık 4 metre uzunluğundaki "namaz kılan erkek silüeti" bulunuyor.
    divriği ulu cami ve darüşşifası, sivas'ın divriği ilçesindeki tarihi cami ve hastane. cami 1228–29 yıllarında mengücekli beyi ahmed şah tarafından; dârüşşifa ise aynı tarihte, ahmed şah'ın eşi ve erzincan beyi fahreddin behramşah’ın kızı olan turan melek tarafından ahlatlı muğis oğlu hürrem şah adlı bir mimara yaptırılmıştır. darüşşifa caminin güney duvarına dayanmıştır. orta bölümü bir ışıklık kubbesi ile örtülmüştür, giriş ile birlikte dört eyvandan oluşur. darüşşifanın kuzeydoğu köşesinde türbe yer alır. divriği ulu cami ve darüşşifası 1985 yılında unesco dünya miras listesine alınmıştır.
  • d.) 401-500 güncel ve genel kültür bilgileri

    401-) petra antik kenti
    ürdün'ün lut gölü ile akabe körfezi arasındaki toprakları üzerinde yer alan antik kenttir.
    bu kent, mö 400 ile ms 106 yılları arasında nebatiler'e başkentlik yapmıştır.
    not: dünyanın yeni yedi harikasından biridir.

    402-) çölün gelini / palmira antik kenti
    orta suriye'de bulunan palmira antik kenti, “çölün gelini” olarak da biliniyor. çölü aşan yolcular için önemli bir durak olan kent, yerel geleneklerle roma ve ıran kültürlerini harmanlamış ve antik dönemin önemli merkezlerinden biri haline gelmişti.

    403-) çölün kapısı / timgad antik kenti
    cezayirlilerin "çölün kapısı" olarak adlandırdığı batna’da yer alan afrika’nın en büyük antik kenti, roma imparatoru trajan'ın emriyle milattan sonra 100 yılında inşa edildi.
    cezayir’in güneyindeki batna şehrinde bulunan roma antik kenti timgad, 1765’te ingiliz arkeolog james bruce tarafından keşfedilinceye kadar yüzlerce yıl çöl kumlarının altında gizli kaldı.

    404-) mavi saray / güney kore
    güney kore'de devlet başkanının resmi ikametgahı mavi saray'ı, 74 yıl sonra halka açılmasının ardından binlerce kişi ziyaret etti. (mayıs 2022)

    405-) istanbul
    uluslararası tohumculuk federasyonunca (ısf) organize edilen "dünya tohumculuk kongresi"nin 2025'te istanbul'da organize edilmesi için iş birliği protokolü imzalandı. (mayıs 2022)

    406-) finlandiya ve isveç
    nato'ya üye olabilmek için resmi başvuru mektuplarını nato genel sekreteri jens stoltenberg'e teslim etti. (mayıs 2022)
    not: türkiye, bu ülkelerin terör örgütlerine desteklerinden dolayı nato üyeliğine olumsuz bakmaktadır.

    407-) bir yolcuya (dur yolcu) şiiri
    dur yolcu! bilmeden gelip bastığın
    bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
    eğil de kulak ver, bu sessiz yığın
    bir vatan kalbinin attığı yerdir.
    bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda
    gördüğün bu tümsek anadolu'nda,
    istiklal uğrunda, namus yolunda
    can veren mehmed'in yattığı yerdir.
    .........
    halk arasında dur yolcu adıyla anılan bir yolcuya şiirnin şairi necmettin halil onan'dır.
    türk askeri tarihinin en büyük zaferlerinden biri olan 18 mart çanakkale zaferi'nin her yıl kutlamaktadır. kahraman türk ordusunun çanakkale cephesi'nde verdiği mücadele destansı bir mücadeledir. bu mücadelenin simgesi olarak bilinin şiir ise dur yolcu şiiridir.
    dur yolcu, çanakkale boğazının en hakim konumuna yapılmış görsel bir objedir. dur yolcu askeri bölge içerisinde olduğu için sadece özel izinle ziyaret edilebilmektedir. dur yolcu objesi dizili taşlar boyanarak yapılmıştır. dur yolcu çanakkale ili eceabat ilçesi kilitbahir köyü sınırları içerisindedir. şiirin sadece ilk iki mısrası anıtta yer almaktadır.
    o iki mısra:
    dur yolcu! bilmeden gelip bastığın
    bu toprak, bir devrin battığı yerdir.

    408-) türkiye'nin referandum tarihi
    türkiye'de 7 defa referanduma gidilmiştir.
    1. 1961 türkiye anayasa referandumu
    2. 1982 türkiye anayasa referandumu
    3. 1987 türkiye anayasa değişikliği referandumu (yasaklı siyasetçilerin geri dönüşü)
    4. 1988 türkiye anayasa değişikliği referandumu (seçimlerin erkene alınması)
    5. 2007 türkiye anayasa değişikliği referandumu (cumhurbaşkanını halkın seçmesi)
    6. 2010 türkiye anayasa değişikliği referandumu (yüksek yargı organlarında köklü değişiklikler)
    7. 2017 türkiye anayasa değişikliği referandumu (cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi)
    çok önemli not: reddedilen tek referandum, seçimlerin erkene alınmasını içeren 1988 anayasa değişikliği referandumudur.

    409-) 1961 anayasası’nın oylanması
    27 mayıs 1960'ta türk silahlı kuvvetleri’nden bir grup asker tarafından yapılan darbe sonrasında kurucu meclis tarafından hazırlanan anayasa 9 temmuz 1961 yılında halkoyuna sunuldu. referandum demokrat parti (dp) yöneticilerinin yassıada’daki yargılamaları devam ederken gerçekleştirildi.
    katılım oranı yüzde 81 olan referandumda “evet” oyları yüzde 61,7 “hayır” oyları ise yüzde 38,3 seviyesindeydi.

    410-) 1982 anayasası’nın oylanması
    12 eylül 1980 yılında türk silahlı kuvvetleri emir-komuta zinciri içinde darbe ile ülke yönetimine el konuldu. tüm siyasi partilerin kapatıldığı, meclis çalışmalarının durdurulduğu, sıkıyönetim uygulamaları olan bir ortamda 7 kasım 1982'de gerçekleştirildi.
    katılım oranı yüzde 91,3 olan referandumda “evet” oyları 91,4, “hayır” oyları ise yüzde 8,6 seviyesindeydi.

    411-) yasaklı siyasetçilerin geri dönüşü (1987)
    türkiye’de seçmenler 1987 yılında 1982 anayasası’nın geçici 4. maddesinin kaldırıp kaldırılmayacağı konusunda karar vermek için sandık başına gitti.
    1982 anayasası’nın geçici 4. maddesi, 1980 darbesi ile feshedilen meclisin üyesi olan milletvekilleri ve senatörlere 5 yıllık, iktidar ve ana muhalefet partilerinin kimi üyelerine yönelik olarak 10 yıllık siyasi faaliyet yasağı getiriyordu.
    anayasa’nın geçici 4. maddesinin kaldırılmasına ilişkin değişiklik 6 eylül 1987'de halkoyuna sunuldu.
    dönemin başbakanı turgut özal ve iktidardaki anavatan partisi (anap) yasakların kaldırılmasına karşı çıkarak “hayır” kampanyası yürüttü. 1980 darbesi ile kapatılan adalet partisi’nin (ap) devamı olan doğru yol partisi (dyp), kapatılan cumhuriyet halk partisi’nin (chp) devamı olan sosyal demokrat halkçı parti (shp), kapatılan milliyetçi hareket partisi’nin (mhp) devamı olan milliyetçi çalışma partisi (mçp) ve kapatılan milliyetçi selamet partisi’nin (msp) devamı olan refah partisi (rp) referandumda yasakların kaldırılması için “evet” kampanyası yürüttü.
    katılımın yüzde 93,6 olduğu referandumda yüzde 50,2 “evet” derken, yüzde 49,8 “hayır” dedi.
    önemli not: referandum sonucunda bülent ecevit, süleyman demirel, alparslan türkeş ve necmettin erbakan’ın siyasi yasakları kalktı.

    412-) seçimlerin erkene alınması ile ilgili referandum (1988)
    1987’de siyasi yasakların kalması sonrasındaki ilk genel seçim 29 kasım 1987’de yapıldı. anap sandıktan birinci parti olarak çıkmasına rağmen oyları yüzde 45,1’den yüzde 36,3’e düştü.
    anap yerel seçimlerin gerçekleşeceği 26 mart 1989 tarihine kadar oy kaybının artacağı endişesi ile anayasa’nın 127. maddesinde değişiklik yapılması ve yerel seçimlerin bir sene öne alınarak 13 kasım 1988’de yapılmasını teklif etti. anayasa değişikliği 25 eylül 1988’de halkoyuna sunuldu ve reddedildi.
    yüzde 88,8 katılımın olduğu referandumda “evet” oyları yüzde 35’te kalırken, “hayır” oyları yüzde 65 seviyesindeydi.
    önemli not: türkiye cumhuriyeti tarihinde "hayır" oylarının çoğunluğu ile reddedilen ilk ve tek referandumdur.

    413-) cumhurbaşkanını halkın seçmesi (2007)
    ahmet necdet sezer’in görev süresinin dolması sonrasında abdullah gül’ün 357 oy aldığı 11. cumhurbaşkanı seçimlerinin ilk turu chp tarafından anayasa mahkemesi'ne taşındı ve anayasa mahkemesi cumhurbaşkanı seçimi için gerekli olan 367 karar yeter sayısının aynı zamanda toplantı yeter sayısı da olduğuna karar vererek ilk tur seçimlerini iptal etti.
    sonrasında erken seçim kararı alındı. 22 temmuz'da yapılan seçimde adalet ve kalkınma partisi (akp) oylarını yüzde 12 oranında artırarak yüzde 46 seviyesine yükseltti. mhp’nin desteği ile 367 olan toplantı yeter sayısını sağlandı, 28 ağustos’ta gerçekleşen üçüncü turda 339 oy alan abdullah gül cumhurbaşkanı seçildi.
    21 ekim 2007'de halkoyuna sunulan anayasa değişikliğinde cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, görev süresinin 7 yıldan 5 yıla indirilmesi, ikinci dönem seçilebilmesinin önünün açılması, meclis seçim döneminin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi ve meclis toplantı yeter sayısına ilişkin değişiklikler öngörülüyordu.
    yüzde 67,5 oranında katılımın olduğu referandumda “evet” oyları 69, “hayır” oyları ise yüzde 31 seviyesindeydi.
    önemli not: abdullah gül meclis tarafından cumhurbaşkanı seçilmiştir.

    414-) yüksek yargı organlarında köklü değişiklikler (2010)
    2010 yılında hazırlanan anayasa değişikliği ile anayasa mahkemesi, hakimler ve savcılar yüksek kurulu"nda yeniden yapılanmaya gidiliyor, anayasa mahkemesi’ne bireysel başvuru imkanı tanınıyor, siyasi partilere ilişkin kapatma ve devlet yardımlarından yoksun bırakma kararları için karar yeter sayısı artırılıyor, askeri yargıya ilişkin bazı değişiklikler öngörülüyor ve 12 eylül darbecilerinin yargılanmasını engelleyen geçici 15. madde kaldırılıyordu.
    aralarında gazeteci, yazar, aydın, öğretim üyelerinin de bulunduğu bir grup insan ise “yetmez ama evet” diyerek değişikliği destekledi.
    12 eylül 2010’da gerçekleşen referanduma katılım yüzde 73,71 seviyesinde oldu. yüzde 42,12 oranındaki seçmen “hayır” oyu verirken, yüzde 57,88 oranınaki seçmen “evet” oyu verdi.

    415-) cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi (2017)
    16 nisan 2017’de yapılan referandumda akp, mhp ve bbp partisi “evet” tarafında, chp, hdp, sp ve diğer partiler “hayır” tarafında yarıştılar.
    2017 türkiye’nin yönetim şeklini değiştiren referandum yüzde 51 “evet”, yüzde 49 “hayır” ile sonuçlandı.

    416-) yerli ve milli savunma sistemler
    türkiye’nin ilk yerli ve özgün tasarım piyade tüfeği: sar 223
    türkiye’nin ilk milli ve yerli sismik araştırma gemisinin adı: mta turkuaz
    türkiye’nin ilk milli ve yerli savaş gemisi: tcg heybeliada
    istanbul boğazı’ndaki acil durumlar için müdahale gemisi olarak inşa edilen gemi: nene hatun
    türkiye’nin ürettiği tekerlekli zırhlı araçlardan biri: kobra
    türkiye’nin ilk yerli insansız hava aracı: anka
    türk silahlı kuvvetleri envanterinde kullanılan operasyonel insansız hava aracı sistemi: bayraktar (not: bayraktar ukrayna-rus savaşında, azerbaycan-ermenistan savaşında ve suriye operasyonlarında etkin rol oynamıştır.)
    türkiye’nin üretmiş olduğu zırhlı ve yüzme özelliklerine sahip istihkâm aracı: azmim
    temel eğitim uçağı: hürkuş
    türkiye’nin uzaya gönderdiği ilk yerli ve milli gözlem uydusu: rasat
    türk deniz kuvvetleri’ne ait ilk havadan bağımsız yerli ve milli denizaltı silahı: piri reis
    türkiye’nin ilk yüksek çözünürlüklü milli yer gözlem uydusu: göktürk-2
    ilk keskin nişancı tüfeği: bora 12
    türkiye’nin ilk topçu atış sistemi: t-55 fırtına obüsü
    türk deniz kuvvetleri araştırma komutanlığı ile güney kore ortaklığında yapılan büyük çaplı ağır bir savaş gemisi: akya
    türkiye’nin ilk milli gemisavar füze sistemi: atmaca
    türkiye’nin ilk yerli ve milli 8 x 8 zırhlı muharebe aracı: arma
    türkiye’nin ilk mayına karşı korumalı 10 tonluk tekerlekli zırhlı aracı: kirpi
    türkiye’nin ilk yerli ana muharebe tankı: altay
    tam donanımlı zırhlı araç: ural
    türkiye’nin keşif ve gözetleme uydusu: göktürk
    türkiye üretimi olan mini insansız hava aracı: gözcü
    türkiye’nin savunma alanında makineli tüfek, radar, sonar, su altı kamerası gibi sistemleri üzerinde taşıyan insansız deniz aracı: ida
    türkiye’nin yerli ve milli müzelerinden biri: kasırga
    türkiye’nin ürettiği modern piyade tüfeği: mpt
    türkiye üretimi zırhlı muharebe aracı: pars
    yerli ve milli üretim olup uçaktan atılan bombanın adı: tübitak akıllı bomba
    askeri taktik araçlara entegre edilebilen ve geniş bir frekans bandı üzerinde çalışabilen, elektronik destek sistemi ile elektronik taarruz sisteminden oluşan mobil elektronik harp sistemi: koral
    ilk milli ve yerli yapım deniz araştırma gemisi: tübitak marmara
    türkiye’nin ilk milli ve yerli tasarım tanksavar füzesi: umtas
    ilk yerli milli türk savaş helikopteri: atak
    türkiye’nin ilk yerli ve milli seyir füzesi: som

    417-) türkevi
    amerika birleşik devletleri'nin new york şehrinde bulunan bir gökdelendir. türkiye cumhuriyeti'ne ait olan binada ülkenin başkonsolosluğu ve birleşmiş milletler nezdinde daimi temsilciliği hizmet vermektedir. eylül 2021'de açılmıştır.

    418-) mum donanması
    osmanlı devleti'nde uygulanan bir tür gaza şenliğidir. savaş öncesinde veya esnasında düşman kuvvetlerine karşı psikolojik üstünlük elde etmek için karanlık çöktükten sonra ordunun elindeki mumları, kandilleri, fenerleri, meşaleleri yakması olayına 'mum donanması' denir. mum donanması ile birlikte savaş, kutlanan bir zafere dönüşür.
    tarihçi solakzade (mehmed hemdemi) mohaç savaşı için “güya yedi göğün yıldızları bir yere toplanmış gibi oldu. alem ruşen edip vadiyi bir gül bahçesine çevirdiler.” demiştir.

    419-) cezerî
    tam künyesiyle ismâil bin er-rezzâz el-cezerî, islam'ın altın çağı döneminde çalışmalar yapan cizreli müslüman alim, mucit ve mühendistir. sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen cezerî'nin, ünlü sanatçı leonardo da vinci'ye ilham kaynağı olduğu düşünülür.
    1136 yılında cizre’nin tor mahallesinde doğmuştur. sibernetik alanın kurucusu kabul edilen, fizikçi, robot ve matrix ustası bilim insanı el-cezeri 1206’te cizre’de öldü.
    ünlü yapıtları:
    filli su saati
    tavus kuşlu ibrik
    kandil saati
    mumlu saatler
    fıskiyeler
    otomatik su makinesi
    abdest için otomatlar
    saz çalan robotlar
    güneş saati
    not1: diyarbakır'ın merkez sur içesinde bulunan ve anadolu'nun en eski camilerinden olan ulu camii avlusunda yer alan güneş saati, sibernetiğin babası olarak kabul edilen diyarbakır'lı ünlü bilgin ve alim el cezeri'nin yaptığı bir eserdir. başlıklı sütun üzerinde yer alan ve bir mermer üzerine yerleştirilen metal parçasının, güneşin hareketiyle birlikte çevresinde dönen gölge marifetiyle zamanı gösteren güneş saatinin 800 yıldan fazla bir geçmisinin olduğu bilinmektedir.
    not2: el cezeri sözleri:
    -zaman kılıç gibidir, kılıçla kesmesini bilmeyen kılıçla kesilir.
    -her şeyin bir gücü var…katı olsun, sıvı olsun, gaz olsun fark etmiyor.
    -uygulamaya dönüştürülmeyen her teknik ilim, doğru ve yanlış arasındaki bir yerdedir.
    -insanlar önce hayal kuruyor, hayal kurduğu konuyu gerçekleştirmek için düşünmeye başlıyor. düşündükçe de bir buluş yapıyor.

    420-) fatma meral horne sever
    (d. 1940 istanbul), türk sosyolog ve seyyah. bazı kaynaklara göre ilk türk kadın seyyahtır. ingiltere yıllarından bir arkadaşı ile 18 yaşında gezginliğe başladı. gezgin olarak 12 yıl boyunca 40'tan fazla ülkeyi gezdi. himalaya dağları'nda haftalarca süren yürüyüşler yaptı. hindistan'da 3. sınıf tren ile bir yıl gezdi. ağırlıklı olarak asya'da bulundu. hürriyet gazetesine seyahat yazıları gönderdi. bu yazılar 1968-72 yılları arasında gazetede ‘‘bir turist kızın not defteri/ ver elini asya’’ adı altında yayımlandı.

    421-) sadun boro
    (d. 1928, istanbul - ö. 5 haziran 2015, marmaris, muğla) dünyanın çevresini 1965-1968 yılları arasında eşi oda ve kısmet adlı yelkenli teknesiyle dolaşan ilk türk denizcidir.
    sadun boro'nun 46 yıl boyunca bindiği ve yaklaşık 150 bin deniz mil yaptığı kısmet adlı teknesi, istanbul/hasköy'deki eski haliç tersanesi'nin olduğu yerde, rahmi koç müzesi'nde sergilenmektedir.
    eserleri:
    -pupa yelken: kısmet'in dünya seyahati
    -maviturkuaz: ege'den akdeniz'e kıyıların efsanesi, şadan gökovalı ve gökçen adar ile birlikte

    422-) panama kanalı
    orta amerika'nın en güney ülkesi panama topraklarında yer alır ve atlas okyanusu ile büyük okyanus'u birbirine bağlayan su kanalıdır. kanal 15 ağustos 1914'te hizmete açılmıştır.
    panama kanalı dünyanın mühendislik harikasıdır ve en pahalı kanaldır. kanal, bölgenin sosyoekonomik koşullarını geliştirmiştir. panama kanalı ile panama halkının refah seviyesi yükselmiştir. kanal ülkenin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.
    panama kanalı deniz seviyesinden 28 metre yukarıdadır. sıvıların dengesi kanunundan faydalanılarak gemiler kanal içinde yavaş yavaş yükseltilir ve aynı metotla diğer tarafa doğru indirilir.

    423-) süveyş kanalı
    akdeniz'i kızıldeniz'e bağlayan ve mısır'ın osmanlı idaresinde olduğu dönemde açılan kanal.
    16. yüzyılda portekizliler hint okyanusu'na geçerek baharat yolu'nu kontrol altına alıp osmanlı'nın doğudaki topraklarını tehdit etmeye başladılar. bu tehlike karşısında sadrazam sokullu mehmet paşa ve kaptan-ı derya kılıç ali paşa akdeniz'i kızıldeniz'e bağlayacak bir kanal açma konusunda girişimde bulundular. fakat bu girişimler çeşitli sebeplerden dolayı başarıya ulaşamadı.
    süveyş kanalı'nın inşasına osmanlı devleti'nin mısır valisi said paşa zamanında bir fransız şirketi tarafından başlandı. kanal, mısır valisi ismail paşa zamanında 1869 yılında tamamlandı. süveyş kanalı'nın açılışına karşı olan ingiltere, 1882'de mısır'ı işgal ederek kanal'ın kontrolünü ele geçirdi, mısır ise 1914'e kadar osmanlı'ya olan bağlılığını sürdürdü. osmanlı devleti, ı. dünya savaşı sırasında süveyş kanalı'nı geri alabilmek amacıyla 1. ve 2. kanal harekâtlarını düzenledi. fakat bu harekâtlar başarısızlıkla sonuçlandı.
    not: 2021 yılının mart ayında kanaldan geçerken kontrolü kaybeden ever given isimli gemi süveyş kanalı'ndaki deniz trafiğini tamamen durdurmuştur.

    424-) büyük çin kanalı
    çin'in doğusunda bulunan bir kanaldır. büyük çin kanalı dünyanın en uzun kanalı olup ünlü bir turistik yerdir. kanal pekin'den başlayarak tientsin ,hebei, shandong, jiangsu ve zhejiang eyaletlerini geçerek hangzhou şehrine kadar uzanmaktadır ve sarı nehir ile yangtze nehri bağlantısını gerçekleştirmektedir. kanalın en eski kısımları mö 5. yüzyıla kadar uzanır, ancak çeşitli bölümleri sui hanedanı zamanında (ms 581-618) tamamlanmıştır. 2014 yılında dünya mirasları listesi'ne dahil edilmiştir.

    425-) volga-don kanalı
    idil nehri ile don nehri'ni en kısa mesafe ile bağlayan kanal. 1 haziran 1952'de kullanılmaya başlanmıştır. hazar denizi'ni azak denizi üzerinden karadeniz'e bağlar. su yolunun toplam uzunluğu 101 kilometre olup 45 kilometrelik çaylar ve suni gölleri içermektedir.
    not: 16. yüzyılda osmanlı devleti'nin sadrazamı sokollu mehmet paşa, 17. yüzyılda rusya imparatoru petro inşaat girişimlerinde bulunmuşlardır. fakat başaramamışlardır.

    426-) rauf raif denktaş
    kıbrıs türkü siyasetçi ve yazardır. denktaş, kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. 1983'ten 2005'e kadar toplamda 21 yıl 5 ay 9 gün cumhurbaşkanlığı yapmıştır.
    rauf denktaş, 27 kasım 1948 tarihinde düzenlenen mitinginde fazıl küçük ile birlikte hatiplik yaptı. bu dönemde kıbrıs türk kurumlar federasyonu'nun genel başkanı seçildi. daha sonra enosis ve eoka'ya karşı mücadele etmeye başladı. 1 ağustos 1958 tarihinde de türk mukavemet teşkilatı'nı kurdu.
    13 şubat 1975'de kıbrıs türk federe devleti'nin ilanının ardından da meclis başkanı oldu. 1976 yılında yapılan ilk genel seçimlerde de devlet başkanlığına getirildi. 15 kasım 1983'de de kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti'nin yeni cumhurbaşkanı oldu. 1990,1995 ve 2000 yıllarında da yeniden bu göreve seçildi. rauf denktaş 13 ocak 2012 tarihinde organ yetmezliği sebebiyle yaşamını yitirdi.

    427-) dr. fazıl küçük
    (d. 14 mart 1906; ortaköy, lefkoşa - ö. 15 ocak 1984, londra)
    kıbrıs türkü siyasetçi, gazeteci ve köşe yazarı. 1959 sonunda kıbrıs türkleri ile kıbrıs rumlarının ortak kurduğu kıbrıs cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı yardımcısı. kıbrıs türklerinin, rauf denktaş'tan önceki önderi.

    428-) 8.600 yıllık flüt
    bilecik kültür ve turizm il müdürü serkan bircan, bahçelievler neolitik dönem kazısı ve gedikkaya in mağarası kazı eserleri görücüye çıkacağını belirterek, "ilk kez ziyaretçiyle buluşmaya başlayacağı serginin en önemli eseri ise 8 bin 600 yıllık bir flüt. anadolu’da çok az örneğini bildiğimiz, batı anadolu’nun en eski müzik aleti olan 3 delikli flütün ilgi çekmesi bekleniyor" dedi. (temmuz 2021)

    429-) mîsâk-ı millî
    millî yemin veya ulusal ant anlamına gelmektedir.

    430-) kurtuluş yolu
    samsun büyükşehir belediyesi, gazi mustafa kemal atatürk'ün 19 mayıs 1919'da milli mücadeleyi başlatmak için bandırma vapuru ile samsun'a gelişinin ardından, havza'ya oradan da amasya'ya giderken kullandığı 98 kilometrelik 'kurtuluş yolu' güzergahı açık hava müzesine dönüştürdü. gazi mustafa kemal atatürk'ü havza'ya götüren makam aracının birebir benzeri yapılarak tarihi yolda geziyor.

    431-) ahmed yesevî
    ya da ata yesevî, türk mutasavvıf ve şair. orta asya türkleri’nin dinî-tasavvufî hayatında geniş tesirler icra eden ve “pîr-i türkistan” diye anılan mutasavvıf-şair, yeseviyye tarikatının kurucusudur.
    ahmet yesevi'nin öğretisinin en temel özelliğinin kadınlar ve erkekleri eşit tutmasıdır. ahmet yesevi bugün unesco'nun çok değer verdiği cinsiyet eşitliği için çok sembol bir şahsiyettir.
    eseri:
    divan-ı hikmet şiirleri, türk tasavvuf edebiyatının çok önemli ve bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.

    432-) albert malche
    (1876-1956), isviçreli pedagog, siyasetçi, cenevre üniversitesi'nde profesör.
    1932'de mustafa kemal atatürk tarafından türkiye'ye davet edilerek istanbul üniversitesi reformuna yol açan raporu yazdı. 1940-41 tarihleri arasında isviçre konfederasyonu eyaletler meclisi başkanlığı görevinde bulundu.
    malche ayrıca 1933'te iki kez ankara'ya gelerek, nazi almanyası'nda üniversitelerden uzaklaştırılan öğretim üyelerinin türkiye'ye getirilmesine aracı oldu.

    433-) john dewey
    (1859-1952)
    john dewey, aletçilik olarak bilinen felsefe akımının kurucusu ünlü amerikalı filozof ve eğitim kuramcısı.
    atatürk döneminde eğitime katkısı:
    1924 yılında o dönemin en ünlü eğitimcisi ve filozofu john dewey türkiye'ye davet edilir. türk eğitim sistemi'ni incelemesi, daha doğrusu geleceğe dair modern ve türkiye'nin ülküsü doğrultusunda rapor hazırlaması istenir.
    atatürk aracılığı ile dönemin meb başkanı vasıf çınar tarafından davet edilen ve kendisine tüm araştırma imkanları sağlayacak olan john dewey bu daveti kabul etmiş ve türkiye'ye gelmiştir. sonradan hazırladığı rapor ve köy enstitülerinin temelini oluşturan fikirleri onaylayacak ve sisteme büyük katkısı olacaktı.
    john dewey, istanbul, ankara ve bursa’da gözlem ve incelemelerde bulunduktan sonra, gözlem ve incelemelerinin sonuçlarını belirten ilk raporunu türkiye’den ayrılmadan hemen önce vermiştir.
    bu raporda öncelikle eğitimle ilgili olarak devlet bütçesine koyulması gereken bütçeleri ele almış ve paylaşmıştır. amerika’ya döndükten sonra kaleme aldığı asıl rapor ise 30 sayfalık “türkiye maarifi hakkında rapor” isimli rapordur. bu raporda john dewey’in kurulacak yeni eğitim sistemi hakkındaki önerileri ve görüşleri yer almaktadır.
    john dewey’in hazırladığı rapor eğitim sistemimizde etkili olmuştur, çünkü bu bilim adamının görüşleri uygulanmıştır ve örnek alınmıştır. ülke şartlarına göre geliştirilmiştir. hatta köy enstitülerinin kuruluş mantığı ve dayanaklarında da bu raporun doğrudan yansımalarını görmek mümkündür.
    bu incelemenin ardından ingiltere ve amerika’daki konuşmalarında da aynen tekrarladığı “benim düşlediğim okullar türkiye’de köy enstitüsü olarak kurulmuştur. tüm dünyanın bu okulları görüp eğitim sistemini, türklerin kurduğu bu okulları göz önünde bulundurarak yeniden yapılandırması isabet olacaktır” şeklinde batı basınında yayınlanan sözleri tarihe geçmiştir.

    434-) yeşilçam'ın dört yapraklı yoncası
    yeşilçam’ın önemli kilometre taşlarından olan ve birçok filmde başrol oynayan fatma girik, filiz akın, türkan şoray ve hülya koçyiğit olmak üzere dört efsane isim, ‘türk sinemasının dört yapraklı yoncası’ olarak anılmaktadır.

    435-) 58. antalya altın portakal film festivali
    ulusal uzun metraj film yarışması'nda en iyi film ödülü, ferit karahan'ın yönettiği "okul tıraşı" filmine gitti.
    ulusal uzun metraj film yarışması'nda, en iyi erkek oyuncu ödülü'nün sahibi "kafes" filmindeki rolüyle tarhan karagöz, en iyi kadın oyuncu ödülü'nün sahibi ise "zuhal" filmindeki rolüyle nihal yalçın oldu.
    en iyi senaryo ödülü "okul tıraşı" filmiyle ferit karahan ve gülistan acet'e, en iyi yönetmen "kerr" filmiyle tayfun pirselimoğlu'na verildi.
    en iyi film ise ferit karahan'ın yönettiği "okul tıraşı" seçildi. ödülünü kültür ve turizm bakanı mehmet nuri ersoy'dan alan yönetmen karahan, "bu ödülü, salgından etkilenen ve yaşamını yitiren başta babam olmak üzere tüm kovid-19 mağdurlarına adıyorum." dedi. (ekim 2021)

    436-) burçin mutlu-pakdil
    türk gök bilimci, pgc 1000714 katalog numarasıyla kayıtlara geçilen galaksinin kaşifidir. galaksi, popüler bilim medyasında "burçin'in galaksisi" adıyla anılmaktadır.

    437-) jules gabriel verne
    fransız yazar ve gezgin. verne, hugo gernsback ve h. g. wells ile genellikle "bilim kurgunun babası" olarak adlandırılır. eserlerinde ayrıntılarıyla tarif ettiği buluşlar ve makinelerin o sıralarda gelişmekte olan avrupa sanayisi ve teknolojisine ilham kaynağı olduğu düşünülür.
    daha çok denizler altında yirmi bin fersah (1870), dünyanın merkezine yolculuk (1864) ve seksen günde devr-i âlem (1873) romanlarıyla tanınır. unesco’nun çeviri kitap veritabanına (ındex translationum) göre eserleri en çok çevrilen ikinci yazardır.
    eserleri 148 farklı dile çevrildi. birçok icadı önceden tahmin ettiği için ''bilim falcısı'' olarak anıldı.

    438-) aramco
    suudi arabistan milli petrol şirketi saudi aramco'nun yılın ilk çeyreğinde net karı, yüksek petrol fiyatlarıyla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 82 arttı. değeri 2,42 trilyon dolara yükselen saudi aramco, toplam değeri 2.37 trilyon olan apple'ı ilk kez geride bırakarak dünyanın en değerli şirketi oldu. (mayıs 2022)

    439-) hyperloop
    türkçe uyarlamasıyla hız yuvarı, kısaca hızyuvar, elon musk tarafından tapray (yeni nesil rayötesi sistem) teknolojisi ile geliştirilmekte olan üst düzey bir hızlı ulaşım aracıdır. araç, üst düzey ray ötesi sistem (top level sur-rail system) olarak tanımlanmaktadır.

    440-) cudi cup
    şırnak’ta düzenlenen ilk cudi cup uluslararası tenis turnuvası başladı. turnuvaya türkiye, rusya, litvanya, kazakistan, tunus, polonya, iran, gürcistan ve ingiltere'den 81 sporcu katıldı.

    441-) cumhurbaşkanlığı savunma sanayii başkanlığı (ssb) logosu
    başkanlıktan yapılan açıklamada, ssb'nin, cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve diğer bağlı kurumlarla bütünlüklü görünüm oluşturacak şekilde logosunu yenilediği bildirildi.
    açıklamada, şu ifadeler yer aldı:
    "hazırlanan yeni logoda amblemin merkezinde, türk bayrağının kırmızısını odak alan bir yaklaşım mevcuttur. logoda kullanılan 16 yıldız, 16 türk devleti'ni sembolize etmektedir. logoda cumhurbaşkanlığına bağlı kuruluşlarla dil bütünlüğüne dikkat edilmiştir. logoda ayrıca kurumun kuruluşundan bu yana kullandığı ana tema ve ssb kısaltması muhafaza edilmiştir." (mayıs 2022)

    442-) hanım sultanlar
    osmanlı saray hayatını ve kadınların sosyal, kültürel ve sanatsal alanlarda üstlendikleri rolleri anlatan ''hanım sultanlar'' sergisi yurt dışında ilk kez new york'ta açıldı.
    ''hanım sultanlar'' sergisi türkevi'nde new york başkonsolosluğunun ev sahipliğinde üsküdar belediye başkanı hilmi türkmen'in katılımıyla gerçekleştirildi. (mayıs 2022)

    443-) ege fısıltıları
    besteci hakan halit turgay'ın, "dünyanın 7 harikası" arasında kabul edilen bodrum'daki halikarnas mozolesi'ne atıfla bestelediği "ege fısıltıları" eseri, abd ve ingiltere'deki yarışmalarda birincilik ödülü aldı. (mayıs 2022)
    eser, ulusal amerikan flüt derneğinin uluslararası bestecilik yarışması'nda, flüt-piyano kategorisi'nde birincilik ödülüne ve ingiliz flüt derneğinin, en iyi siyahi, asyalı ve azınlık etnik besteci eseri performansı özel ödülü'ne layık görüldü.

    444-) bilal camisi
    fransa'da mahkeme, imamın "radikal içerikli vaazlar verdiği" suçlamasıyla içişleri bakanı gerald darmanin'in talimatıyla aralık 2021'de kapatılan beauvais kentindeki bilal camisi'nin "derhal" açılmasını" kararlaştırdı. (mayıs 2022)

    445-) nezahat gökyiğit botanik bahçesi
    istanbul’un anadolu yakasında köprülerden gelen otoyollarla anadolu otoyolunun birleştiği kavşakta bulunan ve otoyollar arasındaki bu konumuyla dünyada ilk ve tek olan nezahat gökyiğit botanik bahçesi, yorucu kent yaşamına mola vermek isteyen ziyaretçilerini bekliyor.

    446-) metaverse (kurgusal evren)
    metaverse veya türkçe tabiriyle sanal evren, geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, internet'in varsayımsal bir yinelemesidir.

    447-) meta
    son dakika! facebook'un ismi 'meta' oldu! zuckerberg yeni sanal gerçeklik evrenini duyurdu.
    facebook'un kurucusu ve üst yöneticisi (ceo) mark zuckerberg, şirketin isminin meta olarak değiştirileceğini duyurdu. zuckerberg, "şu andan itibaren, facebook değil, metaverse öncelikli olacağız." değerlendirmesinde bulundu. (ekim 2021)

    448-) hasan fehmi bey
    yazı işleri müdürü ve başyazarı olduğu serbesti gazetesi'ndeki yazılarında ittihat ve terakki yönetimini sert bir dille eleştiren gazeteci hasan fehmi bey, 6 nisan 1909 günü suikasta uğradı ve türk tarihinde öldürülen ilk gazeteci olarak basın tarihine geçti.

    449-) fugaku
    fujitsu ve rıken tarafından üretilen bir üst düzey süper bilgisayardır. 2014 yılında k computer yerine geliştirilmeye başlandı ve 2020 yılında japonya'nın kobe kentinde bulunan rıken ileri bilişim enstitüsü kampüsünde kuruldu. haziran 2020 top500 listesinde dünyanın en hızlı süper bilgisayarı unvanını elde etti ve bu unvana ulaşan ilk arm mimarisi tabanlı bilgisayar oldu. adını fuji dağı'nın alternatif bir adından almaktadır.
    not: eniac, elektrikle çalışan ve elektronik veri işleme kapasitesine sahip ilk bilgisayar. ıı. dünya savaşı esnasında amerikalı bilim insanları tarafından inşa edilmiştir.

    450-) artemis anlaşmaları
    uzayda yapılacak yeni keşif ve faaliyetlerde ortak hareket etmek üzere abd tarafından hazırlanan "artemis anlaşmaları" isimli belgeye 7 ülke imza atma kararı aldı.
    amerikan havacılık ve uzay ajansı (nasa), uzay boşluğunun barışçıl kullanımı için kurallar belirleyecek ve ay yüzeyindeki davranışları yönetecek artemis anlaşmaları'nı 7 ülkenin imzalayarak abd ile ortak hareket etme kararı aldığını duyurdu.
    anlaşma gereği, özel şirketlerin ay kaynaklarını çıkarabilmesinin önü açılacak, çatışmayı önlemek için güvenlik bölgeleri oluşturulacak ve şeffaflık ilkesi gereği ülkelerin uzaydaki bilimsel keşif planlarını paylaşmaları sağlanacak.
    artemis anlaşmaları'na imza atan ülkelerin avustralya, birleşik krallık, birleşik arap emirlikleri, japonya, kanada, italya ve lüksemburg olduğu belirtilerek, yakın zamanda başka ülkelerin de bu anlaşamaya dahil edileceği bildirildi.

    451-) barbarossa harekâtı
    alman silahlı kuvvetleri'nin 22 haziran 1941 günü başlayan sovyetler birliği'nin işgali harekâtına alman kaynaklarında verilmiş olan kapalı addır. aynı zamanda ıı. dünya savaşı'nın doğu cephesi'ni açan harekâttır. tarihin en geniş çaplı askerî harekâtı olarak nitelendirilir.

    452-) kartal hücumu
    ikinci dunya savasi sirasinda almanya'nin ingiltere'ye saldirdigi buyuk hava hareketi.

    453-) onuncu yıl marşı
    faruk nafiz çamlıbel ve behçet kemal çağlar tarafından yazılan ve cemal reşit rey tarafından 1933 yılında bestelenen marştır. 29 ekim 1923'te kurulan türkiye cumhuriyeti'nin kuruluşunun onuncu yıl kutlamaları için düzenlenen yarışmada seçilen marştır.

    454-) ulu cami imamı rıdvan hoca
    "kalesinde bayrağı dalgalanmayan ülkede cuma namazı kılınmaz!" sözünü söyleyerek maraş halkını fransızlara karşı harekete geçirdi. (kurtuluş savaşı)

    455-) topçu feriki rıza paşa
    sevr antlaşmasının onaylatılması için toplanan saltanat şurası'nda, antlaşmanın kabul edilemeyeceğini savunan ve antlaşma aleyhinde oy kullanan tek osmanlı paşasıdır.
    not: sevr anlaşmasını imzalayan osmanlı heyetinde şu isimler yer alıyordu: sadrazam damat ferit paşa, eski maarif nazırı (millî eğitim bakanı) bağdatlı mehmed hâdî paşa, eski şura-yı devlet (danıştay) reisi rıza tevfik bey ve bern sefiri reşat halis bey.

    456-) kuş oteli
    bazı türlerin yaz ve kış aylarını ayrı ayrı geçirmesi dolayısıyla "kuş oteli" olarak da adlandırılan yalova'nın altınova ilçesinde yer alan hersek lagünü, daha önce 241 olan tür sayısını alana yeni gelen misafirlerle 245'e yükseltti. (mayıs 2022)
    tarihçe:
    çok önemli not1: "hersek lagünü" türkiye’nin tek tapulu gölüdür. kaynaklara göre selanik’ten hersek gölüne yerleşen hıfzı bey’e gölün tapusu verilmiştir. refik hıfzı bey 1950 yılında tüm varlığını darülacezeye bağışlamıştır.
    not2: yalova altınova hersek lagünü'nü "kesin korunacak hassas alan" olarak tescil ve ilan edildi.
    türkiye cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan imzasıyla bazı doğal sit alanlarının koruma statüsünün yeniden değerlendirilmesi sonucunda kesin korunacak hassas alan olarak tescil ve ilan edilmesi hakkında kararlar, resmi gazete'de yayımlandı. (ekim 2020)

    457-) gine
    gine'de özel kuvvetler birlikleri komutanı yarbay doumbouya, 5 eylül 2021'de darbe yaparak yönetimi ele geçirmişti.
    cumhurbaşkanı alpha conde'nin en güvendiği isimlerden biri olan ve 2018'de bizzat conde tarafından bu göreve getirilen doumbouya, ülkedeki kötü gidişat nedeniyle yönetime el koyduklarını açıklamıştı. (eylül 2021)
    doumbouya, 1 ekim 2021'de düzenlenen törenle geçiş sürecinin cumhurbaşkanı olarak yemin etmişti.

    458-) kabo verde
    batı afrika'daki ada ülkesi kabo verde, tek kullanımlık plastik poşet üretimini ve dağıtımını yasakladı. (mayıs 2022)

    459-) hekimoğlu ismail
    türk emekli astsubay, yazar, gazeteci ve köşe yazarı. asıl adı ömer okçu olup, yazılarında kullandığı "hekimoğlu ismail" müstearı dedesinin adıdır. (ocak 2022 vefat)
    minyeli abdullah romanıyla tanınır.
    eserleri:
    -minyeli abdullah
    -maznun
    -sibel
    -bir deliyle evlendim
    -cumhuriyet çocuğu

    460-) mehmet rıfat ılgaz
    (8 mayıs 1911; cide, kastamonu - 7 temmuz 1993, istanbul), türk şair, romancı ve öykü yazarıdır. özellikle hababam sınıfı romanıyla tanındı. hem yazılarında hem de kişisel hayatında toplumcu bir çizgi devam ettirdi. türkiye'nin en çalkantılı siyasi dönemlerinde devam ettiği dergiciliği, aynı dönemdeki birçok yazar gibi, onun da adliye koridorlarında ve hapishanede zaman geçirmesine neden oldu. oldukça üretken olan yazın hayatına şiirden mizah öykülerine, romandan çocuk kitaplarına birçok farklı alanda eser sığdırdı. bir zamanlar toplatılan "karartma geceleri" eseri 2004 yılında meb ortaöğretim 100 temel eser listesine girdi.
    not: "karartma geceleri", rıfat ılgaz'ın 1974 yılında yayımlanan romanıdır. 2. dünya savaşı sürecinde kitabı toplatılan öğretmen-şair mustafa ural'ın hikâyesini anlatır. ılgaz'ın kendi hayatından izlenimler taşıyan bu roman, daha sonra yusuf kurçenli tarafından filme çekilmiş ve başrolünü tarık akan oynamıştır.

    461-) eylül
    mehmet rauf'un ilk psikolojik roman olarak türk tarihine geçen romanı. ayrıca bireyin öznel yaşantısını doğrudan konu alan ilk roman olarak da bilinir.
    ilk yayınlanma tarihi: 1900

    462-) karabibik
    nabizâde nâzım'ın 1890'da yayınladığı gerçekçi köy romanıdır. ilk türkçe köy romanı olarak kabul edildiği için türk edebiyatında önemli bir yeri vardır.

    463-) payton gendron
    new york'un buffalo kentinde 10 kişinin ölümüne neden olan ırkçı saldırının şüphelisi payton gendron'ın, daha önce de bir okula silahlı saldırı tehdidinde bulunduğu, bu nedenle polis soruşturmasının ardından akıl sağlığı kontrolünden geçtiği belirtildi. (mayıs 2022)

    464-) claude monet
    (14 kasım 1840 - 5 aralık 1926), fransız empresyonist (izlenimci) ressam. oscar-claude monet veya claude oscar monet olarak da bilinir. izlenimcilik terimi, monet'nin izlenim: gün doğumu adlı resminden gelmektedir. izlenimcilik, modern resim sanatındaki ilk büyük devrimci harekettir. monet, resimlerinde fırça darbeleriyle oluşturduğu değişik renklerde noktalarla istediği izlenimi uyandıracak renk ve ışık etkisini yaratmayı başarmıştır.
    claude monet’in eserleri:
    la femme à la robe verte (yeşil elbiseli kadın)
    izlenim: gün doğumu (not: izlenimcilik akımının ilk yapıtı olan bu resim günümüzde paris’te musée marmottan-monet‘dedir.)
    water lilies (nilüferler)

    465-) feyhaman duran
    türk ressam ve hattat. türk resim sanatı'nda, portre sanatının ilk ve en önemli temsilcisi sayılır. 1914 çallı kuşağı ressamlarındandır. özellikle atatürk ve inönü portreleriyle ünlenmiştir.
    feyhaman duran'ın eserleri
    celaleddin arif bey portresi, 1907
    abbas hilmi paşa'nın kızının portresi, 1910
    otoportre, 1911
    güzin duran'ın portresi, 1921
    portakallı natürmort, 1926
    şerif muhiddin targan portresi, 1934
    kabataş iskelesi, 1936

    466-) novak djokovic
    roma açık tenis turnuvası tek erkekler finalinde, dünya 1 numarası sırp tenisçi novak djokovic, dünya 5 numarası stefanos tsitsipas'ı 6-0 ve 7-6(5)'lik setlerle 2-0 yenerek, roma'da 6. şampiyonluğunu kazandı. (mayıs 2022)

    467-) daha adil bir dünya mümkün
    cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın yazdığı 'daha adil bir dünya mümkün' isimli kitap, 6 eylül'de piyasaya çıktı. (eylül 2021)

    468-) binali yıldırım
    türkiye'nin aksakalı oldu.
    cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, ak parti genel başkanvekili binali yıldırım'ın aksakallılar konseyi'ne türkiye'nin aksakalı olarak atandığını söyledi. (kasım 2021)

    469-) klaros kehanet merkezi
    dünyanın en eski kehanet merkezi klaros...
    izmir'in menderes ilçesinde bulunan ve 1907'de keşfedilen klaros kehanet merkezi'nde ortaya çıkan tarihi eserler, inanç turizminin gelişimini olumlu etkiliyor. (mayıs 2022)

    470-) nekbe (büyük felaket)
    onlarca yıldır sürgün hayatı yaşayan milyonlarca filistinli için zorunlu göç, yağma ve katliamların simgesi olan "nekbe" tam 74 yıldır dinmeyen bir acıyı ifade ediyor. filistinliler bugüne "büyük felaket" anlamına gelen nekbe ismini veriyor.
    israil'in 14 mayıs 1948'de tarihi filistin toprakları üzerinde kurulmasıyla zorunlu göçe ve katliamlara maruz kalan, hala işgal ve abluka altında bulunan ve mülteci konumunda yaşayan milyonlarca filistinli, nekbe'nin 74. yılında vatanlarına dönmenin hayalini kuruyor.
    filistinlilerin "nekbe" ismini verdiği 15 mayıs tarihi, filistin ve israil toplumlarının zihninde taban tabana zıt şekilde algılanıyor.

    471-) seyyar elektrokoter cihazı
    ostim teknik üniversitesinde geliştirilen şarj edilebilir seyyar elektrokoter cihazıyla askeri görevler, doğal afetler ve tehlikeli işlerde kanamayı durduracak hayati ilk müdahale sahada yapılabilecek. (mayıs 2022)

    472-) brian i. carr
    karaciğer naklinde avrupa'da birinci, dünyada ikinci sırada bulunan inönü üniversitesi turgut özal tıp merkezi, bünyesine 55 yıldır karaciğer kanseri üzerine çalışmalar yapan abd'li profesör brian ı. carr'ı kattı. (mayıs 2022)

    473-) şeyh muhammed bin zayid al nahyan
    birleşik arap emirlikleri'nin hayatını kaybeden devlet başkanı şeyh halife bin zayid al nahyan'ın yerine abu dabi veliaht prensi şeyh muhammed bin zayid al nahyan yeni devlet başkanı olarak seçildi. (mayıs 2022)

    474-) starlink
    spacex'in dünyanın yetersiz hizmet alan bölgelerine internet erişimini kolaylaştırmak için yıllardır üzerine çalıştığı uzay tabanlı bir sistem.

    475-) stefania / kaluş orkestra
    italya'da bu yıl 66'ıncısı düzenlenen eurovision şarkı yarışması'nı "stefania" adlı şarkısıyla ukrayna'yı temsil eden "kaluş orkestra" grubu kazandı. (mayıs 2022)

    476-) şeb-i arus törenleri
    şefkatin, hoşgörünün, yardımseverliğin ve sevginin gecesidir şeb-i arus. her yıl 7 – 17 aralık tarihlerinde "konya", bambaşka bir şekle bürünür. 748 yıl önce hakk'a kavuşan mevlâna için düzenlenen anma törenleri, dünyanın her köşesinden binlerce insanı konya'ya çekeyor.

    477-) semih saygıner
    milli bilardocu semih saygıner, mısır'ın şarm el-şeyh şehrinde düzenlenen 3 bant dünya kupası'nda şampiyon oldu. (aralık 2021)

    478-) time dergisi
    2021 yılı yılın kişisi olarak tesla'nın ve spacex'in ceo'su ve 2021 itibarıyla dünyanın en zengin kişisi olan elon musk musk seçilmiştir.

    479-) volodimir oleksandroviç zelenski
    (d. 25 ocak 1978), ukrayna cumhurbaşkanı, senarist, oyuncu ve yönetmendir.

    480-) 2022 yılı yatırım programı
    2022 yılı yatırım programı kapsamındaki 184,3 milyar liralık yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 27 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü yatırımlarının aldığı görüldü. eğitim yatırımlarının payı yüzde 13,3, enerji yatırımlarının payı yüzde 12,9, madencilik yatırımlarının payı yüzde 12,6, tarım yatırımlarının payı yüzde 10,1 ve sağlık yatırımlarının payı yüzde 9,3 oldu. (ocak 2022)

    481-) türkiye'nin "yaşayan insan hazineleri"
    listede bulunan 29 kişi ve bir topluluk:
    tacettin diker (1923-2014) - karagöz sanatçısı
    orhan kurt (1930-2017) - karagöz sanatçısı
    metin özlen - karagöz sanatçısı
    hayri dev (1933-2018) - çam düdüğü yapımcısı ve icracısı
    şeref taşlıova (1938-2014) - aşık
    sıtkı olçar (1948-2010) - çini ustası
    mehmet girgiç - keçe ustası
    bekir tekeli (1932-2013)- bağlama yapımcısı
    uğur derman - klasik kitap sanatçısı
    hasan çelebi - hüsn-ü hat sanatçısı
    neşet ertaş (1938-2012) - mahalli sanatçı, ozan
    mehmet gürsoy - çini sanatçısı
    fuat başar - ebru sanatçısı
    veli aykut (dertli divani) - zakir
    emine karadayı - dokumacı ve doğal boyamacı
    yaşar güç - horlatma kaval- dilli/dilsiz kaval yapımcısı ve icracısı
    tahsin kalender - taş ustası
    irfan şahin - kispet ustası
    cemil kızılkaya - ahşap baskı-yazma ustası
    mahmut sür - nazar boncuğu ustası
    celal yılmaz - mersiyehan
    mehmet acet (âşık sefai) - âşık/zakir
    cahide keskiner (1931-2018) - minyatür sanatçısı
    islam seçen (1936-2019) - klasik kitap sanatçısı
    salih balakbabalar - sedefkâr
    muammer semih - irteş kalem işi
    ahmet yaşar kocataş - keçe ustası
    ismail nar - âşık
    osman efendioğlu - şair (atma türkü)
    macahel yaşlılar korosu - çoksesli şarkı söyleme geleneği

    482-) ahmet yılmaz çalık
    (26 şubat 1994 - 11 ocak 2022), stoper mevkisinde oynamış, konyasporlu eski türk millî futbolcu.
    11 ocak 2022 tarihi saat 09.05'te ankara-niğde güzergahında geçirdiği trafik kazası sonucu öldü.
    not: tff 2021-2022 futbol sezonuna ahmet çalık sezonu adını vermiştir.

    483-) michael "mikis" theodorakis
    (29 temmuz 1925, sakız adası - 2 eylül 2021, atina), yunan söz yazarı, besteci, aktivist ve siyasetçi. zorba (1964), z (1969) ve serpico (1973) filmleri için bestelediği müzikleriyle de bilinir. "holokost hakkında yazılan en güzel müzik eseri" olarak nitelendirilen "mauthausen'in ballad'ı" olarak da bilinen "mauthausen üçlemesi" önemli görülen eserlerinden biridir. yunanistan'ın beethoven'ı olarak tanımlanan theodorakis, ülkenin en tanınmış bestecisi olarak görüldü. theodorakis, lenin barış ödülü'nün de sahibidir.
    kültür, eğitim ve türkiye-yunanistan arasındaki ilişkilerinin normalleştirilmesi çalışmalarına katkıda bulundu.
    sirtaki dansını zorba filmi için müzikle dünyaya duyurmuştur. (eylül 2021 vefat)

    484-) gazi hüsrev bey medresesi
    bosna hersek'in başkenti saraybosna'daki önemli osmanlı miraslarından kabul edilen gazi hüsrev bey medresesi, 472’nci dönem mezunlarını verdi. (mayıs 2022)

    485-) study for worn out kara kalem çalışması
    dünyaca ünlü hollandalı ressam vincent van gogh'a ait kara kalem çalışması, hollanda’nın başkenti amsterdam’da ilk kez sergilendi.
    bbc’nin haberine göre, van gogh müzesi, sanatçının, daha önce görülmemiş, yorgun yaşlı bir adamın resmedildiği çiziminin yeni keşfedildiğini doğruladı.
    müze, "study for worn out" adlı çalışmanın 1882 yılında, yani van gogh’nun kariyerinin başlarında çizildiğini açıkladı. (eylül 2021)

    486-) abdulrazak gurnah
    zanzibar doğumlu tanzanyalı yazar ve edebiyatçı. gurnah, "kültürler ve kıtalar arasındaki körfezde sömürgeciliğin etkilerine ve mültecinin kaderine nüfuz etmesinden" dolayı 2021 nobel edebiyat ödülü'ne layık görüldü.

    487-) ferhat arıcan
    milli sporcu ferhat arıcan, avrupa cimnastik birliği (european gymnastics) tarafından düzenlenen oylamada 2021 yılının en iyi erkek cimnastikçisi seçildi. (şubat 2022)
    türkiye cimnastik federasyonundan yapılan açıklamada, "ferhat arıcan avrupa'da 2021 yılının en iyi erkek cimnastikçisi seçildi. tebrikler." denildi.

    488-) italya
    2022 eurovision şarkı yarışması italya'da düzenlenecektir.
    not: italya'da bu yıl 66'ıncısı düzenlenen eurovision şarkı yarışması'nı "stefania" adlı şarkısıyla ukrayna'yı temsil eden "kaluş orkestra" grubu kazandı. (mayıs 2022)

    489-) prof. dr. aziz sancar eğitim kampüsü
    içerisinde bilim ve sanat merkezi (bilsem), anaokulu, fen lisesi ve öğrenci pansiyonu bulunan nobel ödüllü bilim insanı prof. dr. aziz sancar'ın isminin verildiği eğitim kampüsü törenle ankara'da hizmete açıldı. törene prof. dr. aziz sancar, millî eğitim bakanı mahmut özer, sanayi ve teknoloji bakanı mustafa varank ve davetliler katıldı. (şubat 2022)

    490-) türkiye'nin yeni nesil sondaj gemileri
    1. gemi: fatih sondaj gemisi
    2. gemi: yavuz sondaj gemisi
    3. gemi: kanuni sondaj gemisi
    4. gemi: abdülhamid sondaj gemisi
    not: mayıs ayında basında çıkan haberlerde geminin adı alparslan olarak açıklanmıştı. fakat cumhurbaşkanımız recep tayyip erdoğan tarafından 13 haziran 2022 tarihinde yapılan açıklamaya göre dördüncü sondaj gemisinin adı "abdülhamid han" olacaktır.

    491-) paris
    2024 yaz olimpiyatları paris'te düzenlenecektir.

    492-) azerbaycan
    2022 göçebe oyunları azerbaycan'da düzenlenecektir.

    493-) etiyopya
    tüm dünya 2022 yılını yaşarken etiyopya’da hala takvimler 2014 senesini gösteriyor.
    2022 yılının heyecanını yaşayan ülkelerin aksine kendine özgü takvim ve saat sistemi kullanan doğu afrika ülkesi etiyopya, hala 2014 yılını yaşıyor. (ocak 2022)

    494-) le derviche nomade (abdal)
    türk edebiyatının önemli isimlerinden yahya kemal beyatlı'nın yaklaşık yüz yıl önce kaleme aldığı "le derviche nomade" adlı bilinmeyen şiiri gün yüzüne çıktı. (ağustos 2021)
    şairin yirmili yaşlarında kaleme aldığı şiirin türkçeye kazandırılmasıyla yahya kemal'in külliyatının kayıp bir halkası daha gün yüzüne çıkmış oldu.
    beyatlı'nın paris'te yaşadığı gençlik yıllarına ait olduğu tahmin edilen esere, fransa milli kütüphanesi'nde yaptığı araştırmalar esnasında edebiyat araştırmacısı habil sağlam ulaştı.
    bugüne değin varlığından kimsenin haberdar olmadığı şiiri sağlam, "abdal" adıyla türkçeye tercüme etti.

    495-) aleyna ertürk
    dünya şampiyonu oldu!
    milli eskrimci aleyna ertürk, gençler ve yıldızlar dünya şampiyonası'nda yıldız kadınlar epe kategorisinde altın madalya kazandı. (nisan 2022 - birleşik arap emirlikleri / dubai)

    496-) gennady padalka
    rus kozmonot gennady padalka, toplam 879 gün kalarak uzayda en uzun süre kalma rekorunu 2015 yılında kırmayı başardı.

    497-) çelebibağ flamingo alanı
    van'ın erciş ilçesinde her yıl binlerce flamingoya ev sahipliği yapan çelebibağ flamingo alanı, 'kesin korunacak hassas alan' ilan edildi. (ocak 2022)

    498-) nft (nitelikli fikri tapu)
    nft'nin türkçe karşılığı 'nitelikli fikri tapu' olarak belirlendi.
    cumhurbaşkanlığı dijital dönüşüm ofisi başkanı koç, "nft" teriminin türkçe karşılığı için önerileri türk dil kurumu ile paylaşarak ortak bir çalışma başlattıklarını belirterek, nihai kararı "nitelikli fikri tapu"dan yana kullandıklarını bildirdi. (nisan 2022)

    499-) bakır sattıran rüzgar (fön)
    çoğulu die föhne. anadolu'da halk arasında karları erittiği için "kar yiyen", bitki örtüsünü kurutup tarım ürünlerini yaktığı için yokluğu anlatmak maksadıyla "bakır sattıran" da denilen rüzgar çeşididir.

    500-) tarih değiştirme çizgisi
    uluslararası gün çizgisi ya da tarih değiştirme çizgisi, başlangıç meridyeninin 180° doğusunda ya da batısında bulunan meridyen dairesine verilen addır.
    bu hat yaklaşık olarak 180° meridyenini takip eder ama sibirya'yı bölmemek için önce bering boğazı boyunca doğuya, sonra aleut adaları ve alaska'yı kapsayacak biçimde batıya, ekvator'un güneyinde de bazı ada gruplarının yeni zelanda ile aynı günde olmalarını sağlamak üzere gene doğuya doğru sapar.
    180. meridyeninin doğu tarafında batı meridyenleri, batı tarafında ise doğu meridyenleri bulunmaktadır. dolayısıyla doğu meridyenlerinin olduğu batısında bir gün ileri, batı meridyenlerinin olduğu doğusunda ise bir gün geridir.
  • e.) 501-600 güncel ve genel kültür bilgileri

    501-) prof. dr. fuat sezgin
    (d. 1924 bitlis - ö. 1918 istanbul) türk akademisyen. islam tarihi, bilim ve teknoloji tarihi alanında çalışmalarıyla tanınmaktadır.
    fuat sezgin’in 1951 yılında ankara ilahiyat’ta “dogmatik ilimler” kürsüsünde asistanlığı başlamıştır. daha sonra 1953’te naklolduğu istanbul üniversitesi’nde de asistanlığını sürdürmüş. 1960 yılında türkiye’deki askerî darbenin iktidara getirdiği hükümet tarafından hazırlanan ve 147 akademisyeni üniversitelerden men eden listede kendi adının da bulunması üzerine, “medeniyet kurucu perspektif sahibi bir muhacir” olarak sezgin, kendisini dünya bilim çevrelerine açacak “ikinci bilimsel aşama” olarak frankfurt-goethe üniversitesi’nde araştırma ve öğretim faaliyetlerine devam etmiştir. 1965 yılında câbir bin hayyân konusunda “habilitasyon-profesörlük” tezi yazarak, frankfurt üniversitesi doğa bilimleri tarihi enstitüsü’nde bir yıl sonra profesör unvanını almıştır.
    fuat sezgin arkasında büyük bir ilmî miras bırakmıştır. onun eserleri arasında en dikkat çekeni, kısaca gas diye bilinen ve ilk cildi 1967 yılında yayımlanmaya başlanan 17 ciltlik arap-islâm bilim tarihi adlı eseridir.
    ödülleri
    kral faysal ödülü (1978)
    frankfurt am main goethe plaketi (1980)
    almanya 1. derece federal hizmet madalyası (1982)
    almanya üstün hizmet madalyası (2001)
    iran islami bilimler kitap ödülü (2004)
    hessen kültür ödülü (2009)
    t.c. cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat büyük ödülü (2013)
    not1: fuat sezgin, 30 haziran 2018'de istanbul'da vefat etti. vefatının ardından, 2018/6 sayılı cumhurbaşkanlığı genelgesi ile 2019 yılı “prof. dr. fuat sezgin yılı” olarak ilân edildi.
    not2: gülhane parkı içindeki has ahırlar binası’nda, 25 mayıs 2008'de hizmete giren istanbul islam bilim ve teknoloji tarihi müzesinin kurucusudur.

    502-) istanbul islam bilim ve teknoloji tarihi müzesi
    gülhane parkı içindeki has ahırlar binası’nda, 25 mayıs 2008'de hizmete girmiş bir müzedir. müzede, tüba (türk bilimadamları) onursal üyelerinden ve frankfurt üniversitesi öğretim üyesi prof.dr. fuat sezgin tarafından hazırlanan, 9 ila 16’ıncı yüzyıl arasındaki müslüman bilginler tarafından icat edilmiş çeşitli bilim ve teknoloji aletleri sergilenmektedir. müze; astronomi, saat ve denizcilik, savaş teknolojisi, tıp, madencilik, fizik, matematik ve geometri, mimari ve şehircilik, kimya ve optik, coğrafya bölümleri olmak üzere 12 bölümden oluşur.

    503-) maymun çiçeği (monkeypox) virüsü
    tarihte ilk olarak 1958'de maymunda bulunan virüs, insanlar arasında ilk defa 1970'te demokratik kongo cumhuriyeti'nde kayıtlara geçti.
    kısa zamanda 11 afrika ülkesine sıçrayan virüs, afrika'nın dışında ilk olarak 2003'te abd'de yayıldı.
    daha sonra 2018'de ingiltere ve israil, 2019'da singapur ve 2021'de abd'de, afrika'ya seyahat eden bazı kişilerde maymun çiçeği virüsüne rastlandı.
    şimdiye kadar en çok afrika'da etkili olan virüs, 2017'de nijerya'da en büyük salgına yol açarken ülkede 200 kişi virüse yakalandı ve vakaların yüzde 3'ü hayatını kaybetti.
    adının aksine maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen hastalık, ayrıca enfekte insan veya virüsle kirlenmiş giysi, havlu, çarşaf gibi eşyalarla yakın temas sonucunda bulaşıyor. virüs, sağlıklı kişilere, ciltte gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla giriyor.
    insandan insana bulaşmanın büyük solunum salgısı damlacıklarıyla olduğu düşünülüyor. hastalığın uzak mesafelere gidemeyen büyük damlacıklarla bulaşması, yüz yüze, uzun süreli ve yakın temasla oluyor.
    maymun çiçeği, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntü) neden oluyor. lenf bezi şişliği, maymun çiçeğinin, çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayıran en önemli belirtisi. yakınmalar, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkıyor.
    ilk 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik yaşanan hastalıkta, ciltteki döküntüler de ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde görülüyor. avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerdeki lezyonlar, kabuk bağlayıp düşmesiyle ortadan kalkıyor.
    not: bu virüsle ilgili güncel bilgiler kısmında daha öncede bilgi paylaştım. virüs dünya genelinde birçok ülkede tespit edilmeye devam ettiği için virüsle ile ilgili detaylı bilgileri de paylaşmak istedim.

    504-) davos zirvesi
    dünya ekonomik forumu (wef - davos zirvesi), kovid-19 salgını nedeniyle verilen 2 yıl aranın ardından 22.05.2022'de isviçre'nin davos kasabasında başlıyor.
    26 mayıs'ta sona erecek wef'in bu yılki toplantısının teması ise "dönüm noktasındaki tarih; hükümet politikaları ve iş dünyası stratejileri" olarak belirlendi. (mayıs 2022)
    not: davos krizi 29 ocak 2009 tarihinde isviçre'nin davos kentinde düzenlenen zirevenin son konuşmasında, dönemin türkiye cumhuriyeti başbakanı recep tayyip erdoğan, dünya ekonomik forumu moderatörü david ignatius ve israil cumhurbaşkanı şimon perez arasında yaşanmış olaydır. kamuoyu tarafından "one minute olayı" olarak da bilinir.

    505-) güzelcehisar lav sütunları
    bartın il merkezine 17 km uzaklıkta, tarihle doğanın iç içe olduğu güzelcehisar köyü, karadeniz sahilinde orman alanları, denizi, kumu eşsiz gün batımı ile görenleri büyüleyen, görülmesi gereken
    önemli bir cazibe merkezidir. güzelcehisar sahilinde bulunan ve 80 milyon yıllık olduğu tahmin edilen lav sütunları görsel bir şölen sunmaktadır. güzelcehisar'ın 850 metre uzunluğundaki kumsalın
    batı ucundan başlayan ve denizden bir duvar gibi yükselen sütun yapılı lav kayalıkları deniz kıyısı boyunca uzanarak mugada'ya kadar ulaşmaktadır.
    not: tarım ve orman bakanlığı tarafından 2011 yılında tabiat anıtı olarak ilan edilen lav sütunları, bartın'ın yanı sıra dünyada sadece kuzey irlanda, iskoçya ve kaliforniya'da bulunuyor. diğer lav sütunlarının yatay olduğu bilinirken, güzelcehisar sahilindekiler ise hem yatay hem de dikey olarak uzanıyor.

    506-) prof. dr. ahmet ağaoğlu
    ahmet akif ağaoğlu ya da doğum adıyla ahmet bey ağaoğlu (aralık 1869, şuşa - 19 mayıs 1939, istanbul), azerbaycan asıllı türk siyasetçi, hukukçu, yazar ve gazeteci. milli mücadeleye katılmıştır.
    işgalden kurtarılan, azerbaycan'ın kültür başkenti şuşa, muazzam coğrafyasının yanı sıra son derece önemli tarihi şahsiyetlerin vatanıdır. bunlardan biri türkiye’nin kurucu lideri mustafa kemal atatürk’ün bilgi ve yeteneklerine önem verdiği danışmanı, pedagog, milletvekili, türk ocağı milli hareketinin önde gelen ismi, anadolu ajansının ilk yönetim kurulu başkanı, düşünce ve eylem adamı, gazeteci prof. dr. ahmet ağaoğlu’dur.
    not: şuşa, azerbaycan'ın dağlık karabağ bölgesinde yer alan önemli bir şehirdir. 1992'de ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından işgal edildi ve hiçbir ülke tarafından tanınmayan dağlık karabağ cumhuriyeti'nin de facto yönetimi altına girdi. 8 kasım 2020'de ise şehir şuşa muharebesi sonucunda azerbaycan kuvvetlerince ele geçirildi ve 28 yıllık fiili yönetim son buldu. (kasım 2020)

    507-) yatırım programı
    -2021 yılı yatırım programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 30,7 ile ulaştırma-haberleşme sektörü yatırımları aldı.
    -2022 yılı yatırım programı kapsamındaki 184,3 milyar liralık yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 27 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü yatırımlarının aldığı görüldü.
    not1: yatırım programı ile ilgili kpss güncel bilgiler kısmında daha önceden soru gelmiştir.
    not2: yatırım programı'nın kabulü ve uygulanmasına dair cumhurbaşkanı kararı resmi gazete'nin mükerrer sayısında her yılın ocak ayında cumhurbaşkanlığınca yayımlanır.

    508-) kırım'ın ilhakı
    ukrayna'ya bağlı bir yarımada olan kırım'ın, 18 mart 2014'te rusya tarafından ilhak edilmesi olayıdır. o tarihten beri yarımadada kırım cumhuriyeti ve sivastopol federal şehri olmak üzere iki federal birim bulunmaktadır.
    not: bu ilhaktan sonra rusya g8'den çıkarılmıştır.

    509-) marie skodowska curie
    radyoaktivite alanında öncü araştırmalar yapmış ve bu araştırmaları sonucu nobel ödülü'ne layık görülmüş leh-fransız fizikçi ve kimyager. uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetti. toryumun radyoaktif özelliğini buldu ve radyum elementini ayrıştırdı. hem fizik hem de kimya dalından nobel ödülü kazanmıştır.
    nobel fizik ödülü (1903)
    nobel kimya ödülü (1911)

    510-) türk yıldızları parkı
    konya büyükşehir belediyesince inşa edilen, türkiye'nin havacılık temalı en büyük parkı "türk yıldızları parkı", akrobasi timi türk yıldızları'nın gösteri uçuşu eşliğinde törenle hizmete açıldı. (nisan 2016)

    511-) masal oran
    milli buz patenci masal oran, "altın kitap"a giren ilk türk kızı oldu. 10 yaşındaki milli sporcu, artistik buz pateni alanında avrupa'da elde ettiği derecelerle altın kitap'ta (golden book) yer alan ilk türk kız sporcu unvanını kazandı. (mart 2020)

    512-) çorum
    tarım ve orman bakanlığından yapılan açıklamaya göre, çorum'da 11 kasım'da 303 bin 150 fidan dikilerek kırılan "1 saatte en fazla fidan dikme" rekoru guinness yetkililerince tescillendi. aynı gün 81 ilde 2023 noktada, yaklaşık 1 milyon kişi, 11 milyon fidanı 3 saatte toprakla buluşturdu. (kasım 2019)

    513-) türkiye'nin son yıllardaki önemli projeleri
    a. marmaray projesi
    mega proje deyince akla gelecek ilk projelerden biri olan marmaray, avrupa ve asya’yı istanbul boğazı’nı denizin altından birbirine bağladı. proje sayesinde bostancı ve bakırköy arası 37, söğütlüçeşme ve yenikapı arası ise 12 dakikalık bir mesafede aşılabilir oldu. dünyanın en derin batırma özelliğine sahip marmaray, 2. abdülhamid’in projelerinden biriydi. marmaray’ın ilk etabı 29 ekim 2013 tarihinde açıldı. 2. abdülhamid’in kağıt üzerinde kalan projesi hayata geçirildi. bu proje, bölgesel çatışmalar arasında kalan türkiye’ye yeni kapılar açtı. pekin'den londra'ya uzanan bu hat, yıllık 600 milyar doları aşkın ticaret trafiğinin merkezinde yer almakta.
    marmaray projesi sayesinde türkiye demir yollarının avrupa hatlarına bağlanmasıyla orta koridor daha büyük bir önem kazandı. (ekim 2013)
    b. yavuz sultan selim köprüsü ve kuzey çevre otoyolu projesi
    istanbul boğazı’na takılan 3’üncü gerdanlık olan yavuz sultan selim köprüsü de ‘enlerin projesi olarak 26 ağustos 2016 tarihinde açıldı. yavuz sultan selim köprüsü ve kuzey çevre otoyolu projesi, 3 yıl gibi rekor bir sürede tamamlandı. 59 metre genişliği ile dünyanın en geniş, 322 metre kule yüksekliği ile eğik askılı köprü sınıfında dünyanın en yüksek, tüm köprü sınıflarında ikinci en yüksek kulesine sahip asma köprüsü ve 1.408 metrelik ana açıklığa sahip. (ağustos 2016)
    c. avrasya tüneli
    istanbul boğazı karayolu tüp geçişi projesi olarak da bilinen proje, 20 aralık 2016’da hizmete sunuldu. asya ve avrupa yakaları, kennedy caddesi’nde kumkapı ile d-100 karayolu’nda koşuyolu güzergâhında deniz tabanının altından bağlandı. (aralık 2016)
    d. istanbul havalimanı
    76,5 milyon metrekare alan üzerine inşa edilen ve birçok yönden dünyada ilkleri barındıran istanbul havalimanı’nın açılış töreni, 29 ekim 2018 tarihinde yapıldı. (ekim 2018)
    e. osmangazi köprüsü
    izmit körfezi'ndeki dilovası dil burnu ile altınova hersek burnu arasında inşa edilen, 1.550 metre orta açıklığı ve 2.682 metre toplam uzunluğu ile dünyanın dördüncü en uzun açıklıklı asma köprüsü osmangazi, körfezi geçme süresini 1 saat 30 dakikan 6 dakikaya indirdi. proje ile gebze-izmit aksının trafik yükü önemli ölçüde rahatladı. (temmuz 2016)
    f. 1915 çanakkale köprüsü
    türkiye'nin çanakkale ilinin lapseki ile gelibolu ilçeleri arasında bulunan asma köprüdür. çanakkale boğazı'nın ilk ve marmara bölgesi'nin beşinci asma köprüsüdür. malkara-çanakkale otoyolu'nun bir parçası olan köprü, 18 mart 2022'de hizmete girdi. 2.023 metre orta açıklık uzunluğu ile japonya'daki akashi kaiky köprüsü'nü geçerek dünyanın en uzun orta açıklığına sahip asma köprüsü olmuştur. orta açıklığı cumhuriyetin 100. yılına atfen 2.023 metre olarak belirlenmiştir. yan açıklıklar ve yaklaşım viyadüklerinin uzunluğu ile birlikte köprünün toplam uzunluğu 4.608 metredir. iki çelik kulesi olan köprünün kule yüksekliği 318 metredir. kule yüksekliği ise, osmanlı ordusunun çanakkale savaşı'nda 18 mart 1915'te aldığı galibiyetine atıfla, üçüncü ayın on sekizinci günü anlamına gelecek şekilde, 3 ve 18 sayılarından oluşturulmuştur. kulelerin üzerine seyit onbaşı'nın savaş sırasında tek başına kaldırdığı top mermilerini temsilen 16 metre uzunluğunda ve 78 ton ağırlığında mermi figürleri yerleştirilmiştir. böylece köprünün toplam yüksekliği 334 metreye ulaşmış; köprü, dünyanın en yüksek kulelerine sahip asma köprüsü olmuştur. kulelerde kullanılan kırmızı ve beyaz renkler, türk bayrağına atfen seçilmiştir. (mart 2022)

    514-) emin alper
    bosna hersek'te düzenlenen 25. saraybosna film festivali'nde "kız kardeşler" filminin yönetmeni emin alper, en iyi yönetmen seçilerek saraybosna'nın kalbi ödülü'ne layık görüldü. (ağustos 2019)

    515-) es-sufi
    abdurrahman es-sufî, 10. yüzyılda yaşamış farisi gökbilimcidir. batı dünyasında 'azophi' olarak da bilinir; ay krateri azophi ve küçük gezegen 12621 alsufi onun adına isimlendirilmiştir.
    abdurrahman es-sufi'den önce, yıldızlı gökyüzünü tanımlamaya yönelik bilinen ilk girişimler, iskenderiyeli eski bir filozof, matematikçi ve astronom olan ptolemy (batlamyus) öncülüğünde yunanlılar tarafından yapılmıştı.
    al-sufi, gözlemlerine, andromeda gökadası'nın bilinen en eski tanımlarını ve resimlerini ekledi. ayrıca samanyolu dışında dünya gezegeninden gözlemlenen ilk gökadalar olan büyük macellan bulutu'nun kaydedilen ilk tanımını yapan bilim insanı olarak tarihe geçti.

    516-) el-fergani
    batı'da alfraganus olarak da bilinen ilk türk müslüman astronom ve 9. yüzyıl'da yetişmiş en ünlü astronomlardan biridir. ay'daki "alfraganus" kraterinin ismi o'na ithafen verilmiştir.
    fergani, güneş'in de kendine göre hareketli olduğunu, ilim tarihinde ilk defa keşfeden alimdir. kendi devrine kadar gök cisimlerinin hareketi biliniyordu. ancak, güneş'in de bir yörügesinin bulunduğunu kendi etrafında batıdan doğuya doğru döndüğünü ilk defa keşfeden alim fergani'dir.
    fergani'nin astronomi ile ilgili eserlerinden altısı günümüze kadar ulaşabilmiştir. bu eserlerin en önemlisi cevamiu ilm-in nücum vel-hareket--is-semaviyye'dir. gök cisimlerinin hareketiyle ilgili bir astronomi kitabı olan bu eserin yazma nüs-hası oxfort, paris, kahire ve amerika'da pirince-ton üniversitesi kütüphanesinde bulunmaktadır.
    diğer eserleri şunlardır:
    1. usulü ilm-in-nücum: yıldızlarla ilgili bir eserdir.
    2. eı-medhal ila ilm-i hey'et-il-ef-lak,
    3. kitab-ül-füsul-is-selasin,
    4. astronominin unsurları,
    5. el-kamil fil-usturlab,
    6. fi san’at-il-usturlab.

    517-) şahika ercümen
    türk serbest dalışçı ve sualtı hokeyi oyuncusu. serbest dalışta türkiye rekorunu elinde bulundurmaktadır.
    şahika ercümen cumhuriyet'in 98'inci yılına ithafen 100 metreye dalarak dünya rekoru kırdı. milli dalışçı şahika ercümen, cumhuriyet'in 98'inci yılına ithafen dünya rekoru için tek nefeste 100 metre dalışını antalya'nın kaş ilçesinde gerçekleştirdi. (ekim 2021)
    not: bm kalkınma programı, şahika ercümen’i türkiye’deki sudaki yaşam savunucusu ilan etti. (haziran 2020)

    518-) kripto para/kripto-para
    kripto (antik yunancadan, "gizlenmiş, şifreli"), veya coin, bir değişim aracı olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital unsurdur. kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz’dir.
    2009’da satoshi nakamoto tarafından oluşturulan bitcoin, ilk merkeziyetsiz kripto paradır. o zamandan beri birçok farklı kripto para ortaya çıkmıştır. bitcoin dışındaki kripto para birimlerine genel olarak altcoin denilir ki bu kısaltma alternatif ve coin yani madeni para’nın birleşimidir.
    not1: 2021 yılında el salvador, kripto parayı resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu.
    not2: 2022 yılında orta afrika cumhuriyeti’nde kripto para birimi bitcoin'in ödeme aracı olarak kabul edildiği belirtildi. ülke, el salvador’dan sonra bitcoin'i ödeme aracı olarak kabul eden ikinci ülke oldu.
    not3: doğu afrika ülkesi etiyopya'da kripto para birimi bitcoin kullanımının yasaklandığı bildirildi. (haziran 2022)

    519-) akiba
    konya'da tasarım ve yazılımıyla türk mühendisliği ürünü olan, insansız yük taşıma robotu "akiba"nın, seri üretimle endüstrideki yerini alması hedefleniyor. (mayıs 2022)

    520-) yörük 4x4
    yörük için geliştirme, test ve üretime hazırlık faaliyetlerinin yürütüldüğü sırada birçok ülkeden talepler alınmaya başlandı. nurol makina, seri üretim hazırlıkları bitmeden yörük 4x4 için ilk ihracat sözleşmesini imzaladı.
    üretime hazırlık ve pazarlama faaliyetleri kapsamında farklı ülke ve bölgelerde tanıtılan, zorlu testlere tabi tutulan yörük 4x4’ün ilk kullanıcısı ise bir afrika ülkesi oldu. yörük 4x4’ün çad sokaklarında görev yaparken çekilen görüntüleri kamuoyuna yansıdı. (mayıs 2022)
    not: nurol makina’nın en yeni tasarım olan yörük 4x4 taktik tekerlekli zırhlı aracı, v şeklindeki monokok bir gövdeye sahiptir. gelişmiş aktarma organları, aracı kırsal ve kentsel alanlarda hızlı ve yüksek manevra kabiliyeti sağlar.

    521-) haydar aliyev-2022
    türk silahlı kuvvetleri ve azerbaycan silahlı kuvvetleri personelinin katılımıyla kars'ta icra edilen "haydar aliyev-2022 (türkiye–azerbaycan) fiili atışlı ortak/müşterek tabur görev kuvveti arazi tatbikatı"nın başarıyla devam ettiği bildirildi. (mayıs 2022)

    522-) kapalı maraş (hayalet şehir)
    maraş veya varoşa (kktc), gazimağusa şehrinde bulunan bölgedir. kıbrıs'ın en ünlü bölgesidir. 1974 kıbrıs harekâtı'nda kıbrıslı rumlardan oluşan nüfusu tarafından terk edilen bölge, harekât sonrası türkiye cumhuriyeti askerî kontrolünde kalmış, büyük bir kısmı yerleşim ve iskana kapatılmıştır. yeşil hat'ın hemen kuzeyinde yer alan maraş sahil şeridi 8 ekim 2020'de yeniden kullanıma açıldı.
    not: çok küçük bir bölümü gezi ve ziyarete açılmıştır.

    523-) diyarbakır kalesi veya diyarbakır surları
    diyarbakır'ın sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, çin seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. unesco, hevsel bahçeleri ile birlikte surları 2015'te dünya mirası olarak tescil etti.

    524-) anadolu efes
    thy avrupa ligi dörtlü final'inde ispanya ekibi real madrid'i 58-57 mağlup eden anadolu efes, üst üste 2. kez şampiyonluğa ulaştı. (mayıs 2022)

    525-) madeleine albright
    abd'nin ilk kadın dışişleri bakanı olan madeleine albright 23 mart 2022 tarihinde hayata gözlerini yummuştur. 1997 - 2001 yılları arasında dışişleri bakanlığı görevini üstlenen madeleine albright 1937 yılında çekoslovakya'da doğmuştur. (mart 2022 vefat)

    526-) arnavutluk
    dünyada en fazla ''kadın bakana'' sahip olan ülke arnavutluk'tur. ülke içerisinde var olan 17 bakanın 12 tanesi kadın bakandır. (mayıs 2022)
    not: türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı
    -belediye seçimlerine 1930 yılında hak kazanmışlardır. (artvin ili yusufeli ilçesine bağlı kılıçkaya beldesinde belediye başkanı seçilen sadiye hanım, "türkiye'nin ilk kadın belde belediye başkanı" olmuş ve bu görevi iki yıl yürütmüştür.)
    -muhtarlık seçimlerine 1933 yılında hak kazanmışlardır. (aydın'ın çine ilçesine bağlı demirdere köyünde (bugünkü karpuzlu ilçesi) yaklaşık 500 oy alarak seçimi kazanan gül esin, türkiye cumhuriyeti'nin ilk kadın muhtarı oldu.)
    -milletvekili seçimlerine 1934 yılında hak kazanmışlardır. (türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 şubat 1935 yılında yapılan tbmm 5. dönem seçimleridir.)

    527-) sudan koyun geçirme festivali
    8 asırlık bir gelenek olan sudan koyun geçirme festivali denizli'nin çal ilçesinin aşağıseyit mahallesi'nde her yıl ağustos ayının son haftasında gerçekleştiriliyor ve "çobanların kırkpınarı" diye anılıyor. çobanla birlikte suya atlayan ve el koyun olarak adlandırılan sürü lideri koyun ve sürünün diğer koyunlarının büyük menderes nehri’nin bir yakasından diğer yakasına geçişi çobanlar arasında yarıştırılıyor. ayrıca bu festival unesco'nun somut olmayan kültürel miras listesi'nde yer almaktadır.

    528-) frankfurt
    18 mayıs 2022 tarihinde oynana uefa avrupa ligi final müsabakasında almanya'nın eintracht frankfurt ve iskoçya'nın glasgow rangers takımları karşı karşıya gelmiştir. normal süresi ve uzatma süresi 1-1 tamamlanan maçta penaltı atışları neticesinde uefa avrupa ligi kupasını müzesine götüren takım almanya'nın eintracht frankfurt ekibi olmuştur. (mayıs 2022)

    529-) kübra güran yiğitbaşı
    12 mayıs 2022 tarihinde yayınlanan cumhurbaşkanlığı valiler atama kararnamesi ile 10 ilin valisi yer değiştirdi. afyonkarahisar valisi olarak atanan aile ve sosyal politikalar bakan yardımcısı kübra güran yiğitbaşı ise ilk başörtülü vali olarak tarihe geçti. (mayıs 2022)
    not: lale aytaman (11 haziran 1944), türkiye'nin ilk kadın valisi olarak 1991-1995 yılları arasında muğla'da görev yapmıştır.

    530-) somali maarif okulları
    somali'de yoksulluk ve eğitim altyapısının yetersizliği nedeniyle okumayan çocuklar, türkiye maarif vakfının (tmv) burs programıyla hayata sarılıyor.
    ülkenin en başarılı okulu olarak gösterilen ve mogadişu'nun yanında hargeisa şehrinde de eğitim olanağı sunan somali maarif okulları, 3 kampüste 1200 öğrenciye eğitim veriyor.

    531-) 1. van fotoğraf maratonu
    van büyükşehir belediyesinin kentin tarihi, kültürel ve doğa güzelliklerini tanıtmak amacıyla başlattığı "1. van fotoğraf maratonu" kapsamında "eşek arabaları yarışları" düzenlendi. (mayıs 2022)

    532-) kadıköy belediyesi
    rüşvet suçuna karıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan aralarında kadıköy belediyesinde görevli zabıta ve mühendislerin de bulunduğu 160 şüpheliden 32'si tutuklandı, 128 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. (mayıs 2022)
    not: son yıllardaki en büyük rüşvet operasyonu

    533-) nene hatun
    1877-1878 osmanlı-rus savaşı'nda genç yaşta gösterdiği büyük kahramanlık sonrasında gönüllerde tahta kuran ve türkiye'de ilk '"yılın annesi" unvanını alan nene hatun, vefatının 67'nci yılında saygı ve minnetle anılıyor. (mayıs 2022)

    534-) nasdaq
    abd piyasalarında, artan enflasyon ve büyüme odaklı endişelerin etkisiyle geride bırakılan haftada satış ağırlıklı bir seyir izlendi ve nasdaq 100 endeksi yaklaşık 14 yıl sonra ilk kez düşüş serisini 7'nci haftaya taşıdı. (mayıs 2022)
    teknoloji şirketlerinin hisselerinin ağırlıkta olduğu nasdaq 100 endeksi, haftalık bazda yüzde 4,45 değer kaybederek art arda 7 hafta düşüş gösterdi.

    535-) ivet bahar
    türk-amerikalı hesaplamalı biyologdur. halen pittsburgh üniversitesi'nde ordinaryüs profesör ve john k. vries kürsüsü başkanı olarak görev yapmaktadır. 2020 yılında abd ulusal bilimler akademisi'ne seçilen bahar, bu unvanı elde eden ilk türk kadını olmuştur.

    536-) olimpiyat halkaları
    5 kıtayı temsilen ilk kez 1920 olimpiyatları'nda kullanıldı. mavi halka avrupa'yı, sarı halka asya'yı, siyah halka afrika'yı, yeşil halka avustralya'yı, kırmızı halka da amerika'yı temsil eder.

    537-) sağlıkbot
    zonguldak mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencileri lütfü aydın uçar, muhammed baki kurt ve kutsel özsaraç'ın hazırladığı ve tübitak ankara bölgesi birincisi "sağlıkbot" projesi yoğun ilgi gördü. (mayıs 2022)
    hasta, yaşlı ya da engelli bireylerin ilaçlarını zamanında, uygun dozda ve eksiksiz almalarının sağlanması amaçlanan projede, oluşturulan cihazla aynı zamanda bitmesine az kalan ilaçlar yetkili kuruluşlarla iletişime geçilerek temin edilebilecek.
    projeyle hem hasta yakınının hem de hastanın yaşam kalitesini artırılması hedefleniyor.

    538-) uluslararası boks birliği (ıba) tarafından başakşehir gençlik ve spor tesisleri'nde düzenlenen dünya kadınlar boks şampiyonası'nda ay-yıldızlı sporcular, 5 altın ve 2 bronz olmak üzere toplamda 7 madalya elde etti. (mayıs 2022)
    48 kiloda ayşe çağırır, 50 kiloda buse naz çakıroğlu, 54 kiloda hatice akbaş, 66 kiloda busenaz sürmeneli ve +81 kiloda şennur demir, altın madalya kazandı.
    70 kiloda sema çalışkan ile 81 kiloda elif güneri, şampiyonayı bronz madalyayla tamamladı.
    türkiye, organizasyonda takım halinde şampiyon oldu.
    not: türkiye için rekorlar şampiyonası
    istanbul'un ev sahipliğinde düzenlenen şampiyona, türk kadın boks tarihine geçti.
    toplam madalya sayısı bakımında türk kadın boksunun en başarılı dünya şampiyonası'nı yaşayan milliler, toplamda 7 madalyayla 5 madalya alınan 2005 dünya şampiyonası'nı geçti.

    539-) ayşe çağırır
    uluslararası boks birliği (ıba) tarafından türkiye'nin ev sahipliğinde (başakşehir / istanbul) düzenlenen dünya kadınlar boks şampiyonası'nda 48 kiloda milli boksör ayşe çağırır, finalde kazak alua balkibekova'yı yenerek altın madalya kazandı. (mayıs 2022)

    540-) şennur demir
    dünya kadınlar boks şampiyonası'nda +81 kiloda mücadele eden milli boksör şennur demir, , altın madalya kazandı. (mayıs 2022)

    541-) busenaz sürmeli
    dünya kadınlar boks şampiyonası'nda 66 kiloda mücadele eden milli boksör busenaz sürmeneli, altın madalya kazandı. (mayıs 2022)
    2019'un ardından 2022'de de altın madalya alan olimpiyat şampiyonu milli boksör busenaz sürmeneli, 2 dünya şampiyonluğu olan gülsüm tatar'ın rakoruna ortak oldu.

    542-) hatice akbaş
    dünya kadınlar boks şampiyonası'nda 54 kiloda mücadele eden milli boksör hatice akbaş, altın madalya kazandı. (mayıs 2022)

    543-) buse naz çakıroğlu
    dünya kadınlar boks şampiyonası'nda 50 kiloda mücadele eden milli boksör buse naz çakıroğlu, altın madalya kazandı. (mayıs 2022)

    544-) ernest miller hemingway
    (21 temmuz 1899 - 2 temmuz 1961), amerikalı romancı, hikâye yazarı ve gazetecidir.
    basit yazma tekniği ve sade üslubuyla 20. yüzyıl kurgu romancılığını etkilemiştir. nobel ve pulitzer ödülü sahibi yazarın çoğu eseri, bugün amerikan edebiyatının başyapıtlarından kabul edilir.
    "bundan daha kötüsü olamaz. savaştan daha kötü bir şey yoktur, yeryüzünde." savaş karşıtı sözü kendisine aittir.
    önemli eserleri:
    (1926) baharın selleri
    (1926) güneş de doğar
    (1929) silahlara veda
    (1940) çanlar kimin için çalıyor (ispanya iç savaşı konu içeriklidir.)
    (1952) yaşlı adam ve deniz (meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.)
    (1999) ilk ışıkta doğru

    545-) inciraltı halk plajı / iznik gölü / bursa
    fee'nin 2022 mavi bayrak ödüllerine göre, geçen yıl 519 olan ödüllü plaj sayısını, bu sene 531'e yükselten türkiye'de 24 marina ve 15 turizm teknesi ile 5 bireysel yat da mavi bayrak ödülü almaya hak kazandı.
    bursa’daki iznik gölü'nde bulunan inciraltı halk plajı'na da ilk kez bu yıl (mayıs 2022) mavi bayrak ödülü verildi (van gölünden sonra denize kıyısı olmadığı halde ödül alan ikinci göldür).
    not1: mollakasım plajı / tuşba / van
    denize kıyısı olmadığı halde 2018 yılında türkiye'de mavi bayrak verilen ilk plaj olan tuşba belediyesi'ne ait mollakasım plajı (van gölü) temizliğini en iyi şekilde muhafaza ediyor.
    not2: mavi bayrak, 44 ülkede faaliyet yürüten uluslararası çevre eğitim vakfı’nın (fee), belli kriterlere sahip plaj ve marinalara verdiği ödül.
    not3: avrupa çevre eğitim vakfı'na 1991 yılında ilk kez türkiye'de de mavi bayrak kampanyasına yönelik çalışmalar başlamış, sağlık bakanlığı ve turizm bakanlığı öncülüğünde 1993 yılında türkiye çevre eğitim vakfı (türçev) kurulmuştur.

    546-) bazı ekonomik kavramlar
    revalüasyon: kelime anlamı olarak "değerini yükseltmek", iktisadi olarak da; ülke parasının yabancı paralar karşısında değerini yükseltmek anlamındadır. devalüasyon kavramının zıttıdır.
    devalüasyon: sabit kur sistemlerinde ödemeler dengesi açık veren ülkenin ulusal parasının dış satın alma gücünün, hükûmetçe alınan bir kararla düşürülmesidir. başka bir deyişle devalüasyon, bir devletin resmi para biriminin diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.
    not: ülkemizde ilk develüasyon recep peker'in başbakanlığı döneminde gerçekleşmiştir. türkiye'de ilk develüasyonun 1946 yılında yapıldığı kabul edilmektedir. bunun yapılma sebebi ise ; 1.dünya savaşı'nın getirdiği ekonomik zorluklar içinde devalüasyon yapılarak dış ticaret dengesi sağlanarak iç üretimin artırılması hedeflenmiştir. bu amaca yönelik 1943'te küçük bir devalüasyon yapılmıştır. "7 eylül kararları" olarak bilinen devalüasyon ile 1946 yılında türk lirasına yüzde 40'a yakın değer kaybettirildi.
    enflasyon: fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur.
    deflasyon: genel olarak piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş göstermesi durumudur.
    dezenflasyon: fiyat artış hızının, yani enflasyon oranın zaman içinde azalması anlamına gelmektedir. yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş sırasında yaşanan düşen enflasyon sürecini ifade eder.
    resesyon: makroekonomide geleneksel olarak reel gayri safi yurt içi hasılanın (gsyih) iki veya daha fazla çeyrek yıllık periyotta arka arkaya negatif büyüme göstermesi durumudur. ekonomide durgunluk olarak da adlandırılabilir.
    stagflasyon: resesyon ile enflasyonun aynı anda görüldüğü durumdur. bu durumda ekonomideki işsizlik oranı artarken fiyatlar da hızla yükselmektedir.
    sübvansiyon ya da destekleme: devletin kişi ya da kurumlara mal, para veya hizmet biçiminde yaptığı karşılıksız yardımları ifade eder.

    547-) borsa istanbul
    yüzde 574 devir hızı ile 2021 yılında dünyanın en likit piyasası olurken, dünyada kote olan şirketlerin toplam piyasa değeri geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 17 artarak 124 trilyon dolara ulaştı. (mayıs 2022)

    548-) "kara. hayat. miras: kıtlıktan refaha"
    birleşmiş milletler çölleşmeyle mücadele sözleşmesi (unccd) 15. taraflar konferansı (cop15) bugün sona erecek.
    çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığından yapılan yazılı açıklamaya göre, fildişi sahili'nde "kara. hayat. miras: kıtlıktan refaha" temasıyla 9 mayıs'ta başlayan cop15, farklı ülkelerden hükümet, özel sektör temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve diğer kilit paydaşların katılımıyla devam ediyor. (mayıs 2022)

    549-) papaya
    carica papaya bitkisinin meyvesi ve carica cinsinin bir üyesi. papaya'nın ana vatanının güney meksika ve orta amerika olduğu sanılmaktadır. ona "kavun ağacı" meyvesine de, kavun ağacı yemişi denmektedir. çünkü papayanın bir çeşidinin meyvesinin görünümü kavuna benzese de, tadı balkabağına yakındır. son yıllarda antalya'da üretimi artan papaya önemli bir ihraç ürünü haline gelmeye başlamıştır.

    550-) türk mutfak kültürü ve ürünlerimiz ile ilgili olarak çeşitli kurumlar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör, yerel yönetimler, yurt dışı temsilciliklerimiz tarafından çeşitli dönemlerde yapılan tanıtımların daha etkin olması, ulusal ve uluslararası arenada ses getirebilmesi ve zaman kaybı ile kaynak israfını engellemek amacıyla 21-27 mayıs tarihleri arasındaki hafta, t.c. kültür ve turizm bakanlığı tarafından “türk mutfağı haftası” olarak ilan edilmiştir.
    2022 yılından itibaren ülkemizde ve dış temsilciliklerimiz aracılığıyla tüm dünyada dikkat çekecek düzeydeki etkinliklerle kutlanmaya başlanacaktır. (mayıs 2022)
    not: unesco gastronomi yaratıcı şehirlerimiz
    gaziantep – gastronomi (2015)
    hatay – gastronomi (2017)
    afyonkarahisar – gastronomi (2019)

    551-) dijitalkütüpist
    istanbul üniversitesi öncülüğünde başlatılan istanbul kültürel miras dijital kütüphanesi projesi kapsamında kentteki kütüphanelerde muhafaza edilen kültürel miras ürünü eserler ve koleksiyonlar ortak dijital platformda bir araya getirilecek.
    kültürel mirasın korunmasını ve gelecek nesillere güvenli şekilde aktarılmasını sağlamak amacıyla istanbul kalkınma ajansı (istka) desteğiyle istanbul üniversitesi öncülüğünde ibn haldun, fatih sultan mehmet vakıf ve istinye üniversiteleri ortaklığında yürütülen dijitalkütüpist projesi için çalışmalara başlandı. (mayıs 2022)

    552-) türkçe dersi
    yunus emre enstitüsünün (yee) somali milli eğitim bakanlığıyla başlatmayı planladığı proje kapsamında türkçe, önce başkent sonra ülke genelinde seçmeli ders olarak okutulacak. (mayıs 2022)
    önemli not: yunus emre vakfı
    5 mayıs 2007 tarihli ve 5653 sayılı kanun’la kurulan ve türkiye’nin, türk dilinin, tarihinin, kültürünün ve sanatının tanıtımı amacıyla projeler gerçekleştirecek bir kamu vakfıdır.
    vakıf, ilk olarak yunus emre enstitüsünün kuruluşunu gerçekleştirmiştir. yurt dışında yunus emre türk kültür merkezleri vasıtasıyla türk dili, kültürü ve sanatına dair faaliyetler yürütecek olan yunus emre enstitüsü, bu alanlarda eğitim almak isteyenlere yurt dışında hizmet vermek, türkiye’nin diğer ülkeler ile kültürel alışverişini artırıp dostluğunu geliştirmek gibi amaçlarla, geniş bir coğrafyada faaliyetlerini yoğunlaştıracaktır.
    yunus emre vakfı 7 mayıs 2009’da ulus’taki tarihî binasında faaliyetlerine başlamıştır.

    553-) milgem projesi
    cumhurbaşkanı erdoğan, pakistan milgem projesi kapsamında, türkiye tarafından geliştirilen en modern silah ve sensör sistemleriyle donatılan 4 geminin üretim süreçlerinin planlandığı şekilde devam ettiğini belirtti.
    pakistan milgem projesi'nin üçüncü gemisi badr, milli savunma bakanı hulusi akar'ın yanı sıra pakistan başbakanı şahbaz şerif, pakistan savunma üretim bakanı muhammed ısrar tareen ile diğer yetkililerin katıldığı törenle karaçi tersanesi'nde denize indirildi. (mayıs 2022)
    not: gelişimpark, asfat ile pakistan deniz kuvvetleri arasında imzalanan “pn milgem projesi” kapsamında eld yazılım ve hizmetleri konusunda 2020 yılı haziran ayında asfat ile sözleşme imzalamış ve çalışmalarına başlamıştır.
    milli gemi (milgem) projesi, asfat ana yükleniciliğinde pakistan donanması için dört adet milgem ada sınıfı korvet üretilmesini kapsamaktadır. korvetlerin iki adetinin üretimi istanbul tersanesi komutanlığı’nda, diğer iki adetinin üretimi ise pakistan’ın karaçi tersanesi’nde gerçekleştirilecektir.

    554-) unesco yaratıcı şehirler ağı
    yaratıcı şehirler ağında yer alan gaziantep (2015-gastronomi), hatay (2017-gastronomi), istanbul (2017-tasarım), kütahya (2017-zanaat ve halk sanatları), afyonkarahisar (2019-gastronomi) ve kırşehir (2019-müzik) şehirlerimizden sonra; 2021 yaratıcı şehirler ağı başvuru ve değerlendirme sürecinin tamamlanmasıyla birlikte bursa “zanaat ve halk sanatları” alanında unesco yaratıcı şehirler ağına dâhil oldu (kasım 2021). böylelikle türkiye’deki unesco yaratıcı şehir sayısı 7’ye yükselmiş oldu.

    555-) prof. dr. elif vatanoğlu lutz
    oksitosin tıp ve sanat platformu’nu kuran prof. dr. elif vatanoğlu lutz, asya’nın nobel’i olarak bilinen ve dünya barışına katkıda bulunan kişilere verilen gusi barış ödülü’nün sahibi olan ilk türk kadın oldu.
    bir ilke imza atılarak ‘tıpla sanatı birleştiren akademisyen’ dalında oksitosin tıp ve sanat platformu’nu kuran yeditepe üniversitesi tıp fakültesi öğretim üyesi prof. dr. elif vatanoğlu lutz, uluslararası 2021 gusi barış ödülü’nün sahibi olan ilk türk kadın oldu.

    556-) mustafa abdülcemil kırımoğlu
    kırım tatarı siyasetçi ve aktivist. 1998'den beri ukrayna yüksek şurası üyesidir ve kurulduğu tarih olan 1991'den 2013'e kadar kırım tatar millî meclisi'nde başkanlık yapmıştır.
    ekim 1998'de birleşmiş milletler mülteciler yüksek komiserliği, kırım tatarlarının barışçı mücadelesine katkısı nedeni ile kırımoğlu'na nansen mülteci ödülünü layık gördü.
    kırım tatar halkının milli lideri, ukrayna milletvekili mustafa abdülcemil kırımoğlu, polonya devleti tarafından nobel barış ödülü’ne aday gösterildi. (şubat 2022)

    557-) ayastefanos rus abidesi
    1877-1878 osmanlı-rus savaşı'nda ölen rus askerlerinin anısına yaptırılmış anıttır. şenlikköy'de galitaria'da (eski kalkıratya köyü'nün hemen yanında) yapıldığı bilinen anıttır.
    ı. dünya savaşı başladığında ve rusya'ya savaş açıldığında 1877-1878 yenilgisinin anısını taşıdığı düşünülen yapıt 14 kasım 1914 tarihinde yıkıldı.

    558-) ayastefanos'taki rus abidesinin yıkılışı filmi
    (özgün adı: moskof heykelinin tahribi), fuat bey tarafından 14 kasım 1914'te çekilen ve türk sinema tarihinin başlangıcı kabul edilen osmanlı kısa belgesel filmi.

    559-) mondros ateşkes antlaşması
    ı. dünya savaşı sonunda osmanlı imparatorluğu ile itilaf devletleri arasında imzalanan mütarekename. osmanlı imparatorluğu adına bahriye nazırı rauf bey tarafından, limni adasının mondros limanı'nda demirli agamemnon zırhlısında 30 ekim 1918 akşamı imzalanmıştır.

    560-) katalin éva novák
    2022 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde macaristan'ın cumhurbaşkanı seçilen macar bir politikacıdır. novák, macaristan'da cumhurbaşkanlığı görevine gelen ilk kadın ve 44 yaşında göreve başlayarak macaristan tarihinin en genç cumhurbaşkanıdır. (mart 2022)

    561-) ukrayna-rusya
    iki ülke arasında savaşa neden olan bölge: donbass (donetsk ve luhansk)
    iki ülke arasındaki boğaz: kerç boğazı
    iki ülke arasındaki iç deniz: azak denizi
    not: azak denizi ile karadeniz'i birbirine bağlayan kerç boğazıdır.

    562-) türk bayrağı
    türkiye cumhuriyeti'nin ulusal ve resmî bayrağı. al renkli zemin üzerinde beyaz hilal ve yıldız ile oluşmuş bayrak ilk olarak 1844 yılında abdülmecit dönemindeki tanzimat sürecinde kabul edilmiş, cumhuriyet döneminde 29 mayıs 1936'da 2994 sayılı türk bayrağı kanunu ile türkiye cumhuriyeti'nin ulusal bayrağı olarak kanunlaşmıştır. 22 eylül 1983'te 2893 sayılı türk bayrağı kanunu ile bayrak ölçütleri belirlenmiş ve bayrak son hâlini almıştır.

    563-) sscb'den 1991 yılında bağımsızlık kazanan türk cumhuriyetleri
    a. azerbaycan (ilki)
    ilk lideri: ayaz mutallibov
    başkent: bakü
    b. kazakistan
    ilk lideri: nursultan nazarbayev
    başkent: nursultan (not: eski başkent olan astana'nın adı 2019'da nursultan olarak değiştirildi.)
    c. kırgızistan
    ilk lideri: aşkar akayev
    başkent: bişkek (not: eski başkent olan frunze'nin adı 1991'de bişkek olarak değiştirildi.)
    d. özbekistan
    ilk lideri: islam kerimov
    başkent: taşkent
    e. türkmenistan
    ilk lideri: saparmurad niyazov
    başkent: aşkabat

    564-) türk cumhuriyetlerinin bayrakları
    türkiye cumhuriyeti, kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti, türkmenistan, özbekistan ve azerbaycan cumhuriyetlerinin bayraklarında ay yıldız bulunur.
    not: kazakistan ve kırgızistan cumhuriyetlerinin bayraklarında ay yıldız bulunmaz.

    565-) azerbaycan demokratik cumhuriyeti
    (azerbaycan halk cumhuriyeti)
    doğu kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km² olan, müslüman ve türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlettir 1918-1920).
    1918 yılında ise mehmet emin resulzade tarafından kurulmuş olan müşavat partisi öncülüğünde azerbaycan demokratik cumhuriyeti, bağımsızlığını ilan etti. yeni cumhuriyet için kullanılan azeri ismi, cumhuriyetten öncesine dayanır ve cumhuriyet öncesinde sadece günümüz iran'ının kuzeybatı komşuları için kullanılırdı.
    adc, tarihteki ilk müsluman parlamenter cumhuriyet olma özelliğini taşır. kurulduktan iki yıl sonra sscb yönetimine girmiştir.

    566-) mehmed emin resulzâde (1884-1955)
    azerbaycanlı devlet adamı ve azerbaycan demokratik cumhuriyeti'nin kurucularından biridir. müsavat partisi'nin kurucu genel başkanı olan resulzâde, mayıs-aralık 1918'de azerbaycan demokratik cumhuriyeti millî şurası başkanı olarak görev yapmıştır.

    567-) biz bir millet, iki devletiz sözü
    azerbaycan cumhurbaşkanı haydar aliyev tarafından söylenen sözdür. türk azeri dostluğuna egemen olan sözdür.

    568-) dağlık karabağ sorunu
    azerbaycan ile ermenistan arasında, dağlık karabağ ve dağlık karabağ'ı çevreleyen ermeni kontrolündeki azerbaycan toprakları'ndaki etnik çatışma ve toprak anlaşmazlığıdır. bu anlaşmazlık, 27 eylül 2020 tarihinde azerbaycan ordusunun karabağa yaptığı operasyon ile son bulmaya yaklaşmıştır.

    569-) kara ocak
    kara cumartesi veya 20 ocak faciası, 1990 ocağında 19'unu 20'sine bağlayan gece sovyet ordusu'nun azerbaycan ssc'nin başkenti bakü'ye girmesiyle gerçekleştirilen katliamdır.

    570-) hocalı katliamı
    karabağ savaşı sırasında 26 şubat 1992 tarihinde azerbaycan'ın dağlık karabağ bölgesindeki hocalı kasabasında yaşanan ve azeri sivillerin ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.

    571-) lale devrimi
    22 mart-11 nisan 2005 tarihlerinde kırgızistan'da parlamento seçimlerinin ardından cumhurbaşkanı askar akayev'e karşı gerçekleştirilen protesto gösterileridir. göstericiler, akayev'in ailesi ve yandaşlarını yolsuzluk ve otoriterlikle suçlamaktaydılar. devrim sonucunda aşkar akayev görevi bırakmıştır.

    572-) ahıska türkleri
    ukrayna'daki savaş yüzünden türkiye'ye (elazığ) tahliye edilen türklerdir. (mayıs 2022)
    not: bir sürgün hikayesi
    sovyetler birliğinin lideri stalin, 14 kasım 1944'te, gürcistan'ın türkiye sınırına yakın bölgesi ahıska'da yaşayan türkleri birkaç saat içinde trenlere doldurarak sürgüne gönderdi.
    dönemin sscb lideri stalin, ikinci dünya savaşı'nda rus ordusunda savaşmalarına rağmen ahıska türkleri için sürgün kararını imzaladı.
    stalin'in emriyle bir gece ansızın gelen haber üzerine doğup büyüdükleri vatanlarından zorla terk ettirilen ahıska türkleri, "ölüm katarı" olarak adlandırılan hayvan vagonlarına istiflenerek bilinmez bir yolculuğa çıktı.
    yine sovyetlerin iç bölgelerine gönderilen 90 bin ile 117 bin civarında ahıska türkü'nün birçoğu yolda hastalıktan, açlıktan yaşamını yitirdi. ayrı ayrı bölgelere dağıtıldılar.
    ana vatanlarından koparılan ve gittikleri yerde hayatta kalan ahıskalıların torunları bugün kazakistan, kırgızistan, özbekistan, azerbaycan, rusya federasyonu, ukrayna, abd ve türkiye’de yaşamlarını sürdürüyor.

    573-) mollakasım plajı / tuşba / van
    denize kıyısı olmadığı halde 2018 yılında türkiye'de mavi bayrak verilen ilk plaj olan tuşba belediyesi'ne ait mollakasım plajı (van gölü) temizliğini en iyi şekilde muhafaza ediyor.
    ispanya ve yunanistan'ın ardından dünyanın en çok mavi bayraklı 3'üncü ülkesi olan türkiye'nin ödüllü plaj sayısı, bu yıl 33 artarak 519'a yükseldi (il bazında en fazla antalya'da mavi bayraklı plaj bulunur).
    not1: mavi bayrak, 44 ülkede faaliyet yürüten uluslararası çevre eğitim vakfı’nın (fee), belli kriterlere sahip plaj ve marinalara verdiği ödül.
    not2: avrupa çevre eğitim vakfı'na 1991 yılında ilk kez türkiye'de de mavi bayrak kampanyasına yönelik çalışmalar başlamış, sağlık bakanlığı ve turizm bakanlığı öncülüğünde 1993 yılında türkiye çevre eğitim vakfı (türçev) kurulmuştur.
    çok önemli not3: fee'nin 2022 mavi bayrak ödüllerine göre, geçen yıl 519 olan ödüllü plaj sayısını, bu sene 531'e yükselten türkiye'de 24 marina ve 15 turizm teknesi ile 5 bireysel yat da mavi bayrak ödülü almaya hak kazandı.
    bursa’daki iznik gölü'nde bulunan inciraltı halk plajı'na da ilk kez bu yıl mavi bayrak ödülü verildi van gölünden sonra denize kıyısı olmadığı halde ödül alan ikinci göldür).

    574-) solotürk
    türk hava kuvvetleri 3. ana jet üs komutanlığı'na bağlı olan f-16c blok-30tm jet savaş uçağını kullanarak hava akrobasisi yapan akrobasi ekibidir. 14 ocak 2010 tarihinde binbaşı murat keleş, yüzbaşı fatih batmaz ve yüzbaşı sedat yalın ahbab'ın kurucu ekibi seçilmesiyle kurulmuştur.

    575-) kayaköy (hayalet köy)
    eskiden levissi (yunanca: karmilissos), muğla'nın fethiye ilçesine bağlı tanınmış bir mahalledir.
    turizmde de önemli yeri olan, 19. yüzyıl başında kurulmuş, yamaçlara dayalı ve nispeten yakın tarihli bir yerleşim olmakla birlikte, osmanlı devleti'nin son dönemlerinde, tamamı rum, 3000 nüfuslu bir kasaba boyutuna ulaşmış, eski adı livissi şeklinde geçen mahalledir.
    1923 yılında gerçekleşen mübadeleyle levissi'de yaşayan rumlar yunanistan'a göç ederken kayaköy'e de selanik ve civarından gelen muhacirler yerleşmişlerdir.
    1957 fethiye depremi ile evler harabeye dönüşmüş olsa da, canlı müze niteliği ile turistlerin büyük ilgisini çekmektedir.
    not: kayaköy ören yeri ile gemiler koyu'nun, türkiye cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın imzasıyla "kesin korunacak hassas alan" olarak ilan edildi. (mart 2020)

    576-) voyager 1
    voyager programı kapsamında nasa tarafından dış güneş sistemi’ni ve güneş'in heliosferinin ötesindeki yıldızlararası uzayı araştırmak için 5 eylül 1977'de fırlatılan uzay sondası.
    voyager 1 heliosheath katmanını da geçti ve 25 ağustos 2012'de güneş sistemi'ni resmen terk eden ilk insan yapımı araç olarak, yılda yaklaşık 520 milyon kilometre hızla, yaklaşık 35 derecelik bir açıyla, ekliptik düzlemin üzerine yükselmeyi sürdürmektedir.
    üzerinde bulunan altın kaplama plakada (voyager altın plakları) güneş sistemi'nin bulunduğu yer ve dünya üzerindeki tüm dillerden oluşan bir selamlama ses kaydı bulunmaktadır.
    plağın içeriği, başkanlığını carl sagan'ın yaptığı bir komite tarafından seçilmiştir. sagan ve çalışma arkadaşları 115 görüntüyü ve dalga, rüzgar, gök gürültüsü, hayvan sesleri gibi çeşitli doğal sesleri bir araya getirmişlerdir. ayrıca değişik kültürlerden ve dönemlerden müzikleri, 55 dilde sesli dilek ve selamlamaları ve başkan jimmy carter ve birleşmiş milletler genel sekreteri kurt waldheim'im yazılı mesajları eklenmiştir. türkçe mesaj, "sabah şerifleriniz hayır olsun"...
    not1: voyager 1, güneş’ten daha güçlü olduğu bilinen dış uzaydaki helyosferden geçen ilk araçtır.
    not2: voyager 1, yıldızlararası uzaya çıkan ilk insan yapımı nesnedir.

    577-) voyager 2
    20 ağustos 1977 tarihinde abd voyager programı kapsamında fırlatılan insansız uzay aracı. bu uzay aracı sırasıyla jüpiter, satürn, uranüs ve neptün'ü ziyaret etmiştir. uranüs ve neptün'ü ziyaret eden tek uzay aracıdır. aracın misyonu, kardeşi voyager 1 ile aynıdır.

    578-) humanitarian film festivali (insani film festivali)
    trt world citizen tarafından küresel insani sorunlara ışık tutmak amacıyla düzenlenen festival, dünyanın farklı coğrafyalarından 16 filme ev sahipliği yapacak.
    "humanitarian film festival / insani film festivali", 26-27 mayıs'ta farklı coğrafyalardan filmleri, istanbul'da seyirciyle buluşturacak.
    trt'den yapılan açıklamaya göre, merkezine insanı ve insana ait değerler bütününü alan anlayışla ilerleyen trt, "humanitarian film festival" projesini hayata geçiriyor.
    küresel insani sorunlara ışık tutmak hedefiyle trt world citizen tarafından 26-27 mayıs'ta grand pera emek sahnesi'nde düzenlenecek festivalde, 21. yüzyılda halen insanlığın mücadele ettiği mültecilik, açlık ve savaş gibi konular masaya yatırılacak. (mayıs 2022)

    579-) günberi / günöte
    günberi (perihel): dünya'nın bu yörünge üzerindeki güneşe en yakın noktasıdır. günberi 3 ocak ta gerçekleşir ve bu zamanda dünya ile güneş arasındaki mesafe yaklaşık 147,3 milyon kilometredir.
    günöte (afel): dünya'nın güneşe en uzak olduğu yörünge noktasıdır. 4 temmuzda gerçekleşir ve güneş ile dünya arasındaki mesafe 152,1 kilometreye kadar çıkar.

    580-) beray kahraman
    rize fatma-nuri erkan bilim ve sanat merkezi öğrencisi beray kahraman'ın görsel sanatlar öğretmeni serkan al danışmanlığında hazırlamış olduğu "olympus dandelion" isimli eser space art 2021 yarışmasında dünya 1.liğini kazandı.
    avrupa astronom eğitim derneği’nin (eaae) düzenlediği ‘space art 2021’ yarışmasında 11-14 yaş arasında dünya birincisi olmayı başardı.
    (2022)
    not: mars gezegenindeki olympus (olimpos) dağı, güneş sisteminin en yüksek dağıdır.

    581-) el nino ve la nina
    güneyli salınımı, pasifik okyanusu özelinde gözlemlenen ancak başta güney yarımküre olmak üzere dünya’yı etkileyen atmosferik bir döngüdür. güneyli salınımı, ekvatoral orta pasifik’te görülen atmosfer ve okyanus arasındaki sıcaklık dalgalanmalarını tanımlayan bir terimdir. el niño ve la niña ise bu döngünün birbirine zıt parçalarıdır. bu sistem içerisinde el niño, sıcak; la niña ise soğuk evre olarak bilinir. yaklaşık 9-12 ay boyunca gözlenen el niño ve la niña’nın oluşum sıklığı her zaman çok düzenli olmasa bile genellikle 2 ila 7 yıl arasında değişen bir döngü göze çarpar ancak el niñolar, la niñalar’dan daha sık bir biçimde yaşanır. küresel iklim değişiminin, bu döngü üzerindeki etkisi hala tam olarak anlaşılmamış olsa da el niñolar’ın daha sık tekrar edecek bir fenomen olması beklenmektedir.
    not: el nino ve la nina, ispanyolca "oğlan çocuğu" veya "velet" ve "küçük kız" anlamına gelmektedir.

    582-) ay yıldızla yüzüncü yıla
    cumhurbaşkanlığı iletişim başkanlığı koordinasyonunda 21 mayıs'ta abd'nin new york şehrinde 39. türk günü yürüyüşü düzenlenecek.
    cumhurbaşkanlığı iletişim başkanlığından yapılan açıklamaya göre, abd'de türk diplomatlarının ermeni terör örgütü asala tarafından şehit edilmelerine tepki amacıyla ilk olarak 1981'de düzenlenen ve daha sonraki yıllarda geleneksel hale gelen türk günü yürüyüşü'nün bu yılki teması "ay yıldızla yüzüncü yıla" olarak belirlendi. (mayıs 2022)

    583-) space adventure sergisi
    güneydoğu anadolu bölgesi'ndeki gençler, amerikan ulusal havacılık ve uzay dairesinin (nasa) 50 yılı aşkın süredir yaptığı uzay çalışmaları ve deneyimlerini yansıttığı "space adventure sergisi" ile uzayı keşfediyor.
    gaziantep büyükşehir belediyesinin desteğiyle, müzeyyen erkul bilim merkezi'nde 23 nisan'da açılan ve 4 ay boyunca ücretsiz gezilebilecek sergi, interaktif teknolojilerle zenginleştirilmiş sanal gerçeklik gözlük (vr) alanlarıyla uzayı deneyimleme imkanı sağlıyor. (2022)

    584-) türkpatent
    türk patent ve marka kurumu, türkiye cumhuriyeti sanayi ve teknoloji bakanlığı'na bağlı, özel bütçeli, bağımsız yasal bir kuruluştur. türkpatent, türkiye'nin teknolojik gelişimine katkıda bulunmak, memleket genelinde serbest rekabet ortamını sağlamak, araştırma geliştirme hareketlerinin ilerlemesini mümkün kılmak üzere; kanunla düzenlenmiş patent, marka ve endüstriyel mülkiyet haklarının oluşması, korunması ve bu haklara ilişkin yurt içi, yurt dışı bilgi ve belgeleri kamu yararına sunmak gibi bir gayeye sahiptir.
    eski adı türk patent enstitüsü iken 10 ocak 2017 tarihinde resmî gazete'de yayınlanan 6769 sayılı sınai mülkiyet kanunu'yla adı türk patent ve marka kurumu ve kısaltması ise türkpatent olarak düzenlenmiştir.
    01 ocak 2020 tarihi itibarıyla tüm işlemlerini epats isimli bir sistem üzerinden yapmaya başlamıştır. sistem e-devlet entegrasyonu ile çalışmaktadır.

    585-) lapseki şeftalisi
    çanakkale'nin lapseki şeftalisi, türk patent ve marka kurumu tarafından coğrafi işaretli ürünü olarak tescillendi. (mayıs 2022)
    ayrıca kentte 'çanakkale el halısı', 'ezine peyniri', 'bayramiç beyazı', 'bayramiç elması', 'bozcaada çavuş üzümü', 'geyikli zeytinyağı', 'yenice kırmızı biberi', 'bayramiç tahin helvası', 'bayramiç zeytinyağı' ‘lapseki şeftalisi’ olmak üzere 10 coğrafi işaretli ürün bulunuyor.

    586-) cezeri'nin olağanüstü makineleri sergisi
    diyarbakır'da büyükşehir belediyesince açılan, sibernetiğin kurucusu olarak kabul edilen ünlü islam alimi el cezeri'nin 13'üncü yüzyılda kaleme aldığı makine çizimlerinin çalışır makinelere dönüştürüldüğü "cezeri'nin olağanüstü makineleri sergisi"ni yaklaşık 550 bin kişi gezdi. (mayıs 2022)
    not1: diyarbakır surları keçi burcunda etkinlik düzenlenmiştir.
    not2: teknofest 2021'de katılımcılarla buluşan uçan araba "cezeri" de sergide ilgi odağındaydı.
    not3: islam'ın altın çağı döneminde çalışmalar yapan cizreli müslüman alim, mucit ve mühendistir. sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen cezerî'nin, ünlü sanatçı leonardo da vinci'ye ilham kaynağı olduğu düşünülür.
    1136 yılında cizre’nin tor mahallesinde doğmuştur. sibernetik alanın kurucusu kabul edilen, fizikçi, robot ve matrix ustası bilim insanı el-cezeri 1206’te cizre’de öldü.
    ünlü yapıtları:
    filli su saati
    tavus kuşlu ibrik
    kandil saati
    mumlu saatler
    fıskiyeler
    otomatik su makinesi
    abdest için otomatlar
    saz çalan robotlar
    önemsiz not4: ben de gezdim, ilginç tasarımları çok beğendim.

    587-) medusa mozaikli odeonda (müzik evi)
    burdur'un gölhisar ilçesindeki kibyra antik kenti'nde bulunan, yaklaşık 2000 yıllık medusa mozaikli odeonda (müzik evi) müzeler haftası dolayısıyla resim sergisi ve müzik dinletisi düzenlendi. (mayıs 2022)

    588-) maymun çiçeği (monkeypox)
    abd'de, 2022 yılının ilk "maymun çiçeği" (monkeypox) virüsünden kaynaklı ilk vakanın massachusetts eyaletinde görüldüğü açıklandı. (mayıs 2022)
    abd'de bu yıl daha önce hiçbir "maymun çiçeği" vakası görülmezken 2021'de texas ve maryland'den nijerya'ya seyahat etmiş 2 kişide vaka tespit edildiği kaydedilmişti.
    kısa zaman önce ingiltere, portekiz ve ispanya'da da bazı maymun çiçeği virüsü vakaları bildirilmişti.
    not: ilk olarak ay başında ingiltere'de görülen maymun çiçeği virüsünün ilerleyen günlerde çeşitli avrupa ülkeleri ve abd'ye yayılması, dünyada endişeleri artırıyor.
    tarihte ilk olarak 1958'de maymunda bulunan virüs, insanlar arasında ilk defa 1970'te demokratik kongo cumhuriyeti'nde kayıtlara geçti.
    kısa zamanda 11 afrika ülkesine sıçrayan virüs, afrika'nın dışında ilk olarak 2003'te abd'de yayıldı.
    önemli not2: bu virüs avustralya, ingiltere, almanya ve israil'de görülmeye başlandı. (mayıs 2022)
    önemli not3: dünya sağlık örgütü (dsö), ilk olarak ingiltere'de görülen ve daha sona avrupa ülkelerine yayılan maymun çiçeği virüsünün şimdiye kadar 80 kişiye bulaştığını doğruladı. (mayıs 2022)

    589-) tripoliçe katliamı
    tripoliçe kuşatması esnasında 23 eylül 1821 günü şehrin düşmesi ile müslümanların (türk ve arnavut) ve yahudilerin yunanlılar tarafından katledilme olaylarıdır. ingiliz asker ve tarihçi thomas gordon, katledilen sivillerin sayısını 8.000 olarak tahmin ederken, 8.000 de osmanlı askerinin öldürüldüğünü belirtmektedir. j. m. wagstaff ise 10.000 - 15.000 sivilin katledildiğini yazmıştır. yunan tarihi üzerinde uzman olan tarihçi ve yazar william st. clair öldürülen sivillerin sayısının 10.000 üzerinde olduğunu belirtmiştir. katledilenlerin içinde kadınların da olduğu görülmüştür. (eylül 1821)

    590-) arı
    nobel ödüllü ünlü fizikçi albert einstein (1879-1955) “arılar olmasa insanlık ancak 4 yıl yaşayabilir. arılar döllenmezse; tozlanma olmaz, bitki olmaz, hayvan olmaz, sonunda da insan olmaz” demiştir.
    not1: 20 mayıs dünya bal günü... dünyada arı popülasyonunun azalması konusunda farkındalık yaratmak için 2017 yılından bu yana 20 mayıs "dünya arı günü" olarak kutlanıyor. modern arıcılığın öncüsü ve alanında büyük bir uzman olarak bilinen slovenyalı anton jansa'nın doğum günü olması nedeniyle bu tarih, dünya arı günü olarak ilan edildi.
    çok önemli not2: ülkemizde yıllarca bal üretiminde ordu il bazında zirvedeydi. fakat bu yıl tüik tarafından açıklanan verilere göre 2021 yılında bal üretiminde adana ili ilk sırayı almıştır.

    591-) kktc
    kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti'nde (kktc), ulusal birlik partisi (ubp), demokrat parti (dp) ve yeniden doğuş partisinden (ydp) oluşan koalisyon hükümeti, meclisten güvenoyu aldı. (mayıs 2022)

    592-) afad acil mobil uygulaması
    vatandaşların afet öncesinde, anında ve sonrasındaki ihtiyaçlarını tek uygulamada karşılamak amacıyla geliştirilen afad acil mobil uygulaması, 20 mayıs'ta düzenlenecek istanbul tahliye yerleştirme ve barınma tatbikatı'nda aktif olarak kullanılacak.
    tatbikatın merkez ilçesi olan kağıthane'de tatbikat süresince aktive edilecek "tek tuşla acil çağrı" fonksiyonu ile uygulamanın aktif kullanımı test edilirken, vatandaşların da afet farkındalığının artırılması hedefleniyor.
    tamamen yerli ve milli imkanlarla içişleri bakanlığı tarafından geliştirilen afad acil mobil uygulamasında tek tuşla acil çağrı, en yakın toplanma alanı ve afet eğitim videoları gibi özelliklere ulaşmak son derece kolay. tüm ıos ve android kullanıcılarının yararlanabileceği uygulama, app store ve google play uygulama mağazalarından indirilebiliyor. (mayıs 2022)

    593-) özel olimpiyatlar davetli oyunları
    malta'da 13-18 mayıs tarihleri arasında düzenlenen özel olimpiyatlar davetli oyunları'na katılan sporcular, yurda 21 madalyayla döndü. (mayıs 2022)

    594-) küresel çip krizi
    sadece otomotiv değil pek çok sektörü ilgilendiren çip krizi gündemdeki yerini koruyor. ev aletlerinden araç içi elektronik sistemlere, savunma sanayiinden giyilebilir teknolojilere kadar her alanda büyük önem taşıyan çipler yarı iletken olarak da adlandırılıyor. çip sektöründe çin enteresan bir şekilde en büyük üreticiler arasında değil, en büyük tüketici konumunda bulunuyor. çip üretimi abd ve uzak doğulu firmaların tekelinde bulunuyor. ancak çin hem büyük bir tüketici hem de çiplerin hammaddesi olan silisyumun en büyük üreticisi.
    çip krizi, çip üreticilerinin, salgın sürecinde talebin arttığı akıllı telefon ve elektronik ürünlere öncelik vermesiyle otomotivde başlayan çip tedarikine ilişkin bir sorun ve giderek büyüyor. çip krizi sadece otomobil sektöründe yaşanan bir sorun değil. oyun konsalları da çip krizinden etkilendi.
    60 yıl önce icat edilen çip, bilgisayarlardan otomobile günümüz modern cihazlarının en önemli ve en pahalı bileşenine dönüşürken, salgın sırasında akıllı telefonlar ve elektronik ürünlere yönelik talebin beklenmedik şekilde artmasıyla benzeri görülmemiş bir küresel kıtlığı tetikleyen kısa vadeli bir arz şokuna neden oldu.
    not: çiplerin hammaddesi silisyumdur.

    595-) çakıl
    sanayi ve teknoloji bakanı varank, ıdef 2021 sergilenen yerli ve milli işletim sistemi "çakıl milli işlemci projesi'ne ilişkin "türkiye'nin ilk yerli ve mili olarak tasarlanmış işlemcisini elimizde tutuyoruz." dedi. bütün dünyayı etkisi altına alan çip krizinin olumsuzluk yanlarını azaltmak için geliştirilen projedir.
    not: tübitak tarafından geliştirilen "çakıl" ismindeki milli mikroişlemci projesiyle otomobil üretiminde meydana gelebilecek aksaklıkların giderilmesi planlanıyor. türkiye çip krizinin henüz başlarında attığı adımları daha da geliştirerek bu alanda -özellikle tasarım alanında- var olan bilgi birikimini kullanabilir.

    596-) helga ve zohar
    teknoloji ve bilim ağırlıklı haber sitesi gizmodo'ya göre 2025'te ay'a insan göndermeyi hedefleyen artemis görevleri çerçevesinde bu yaz uzaya kadın vücudunu temsil eden iki cansız manken yollanacak.
    nasa'nın ortağı alman havacılık merkezi tarafından tasarlanan helga ve zohar adlı iki özdeş mankenin, uzay radyasyonunun etkilerine karşı erkeklere göre daha fazla risk altında olduğu kaydedilen kadınların durumu hakkında bilgi vereceği ifade edildi. (mayıs 2022)

    597-) science expo
    bursa'da bilim ve teknoloji alanında farkındalık oluşturmak amacıyla 2012'den bu yana düzenlenen ve kovid-19 salgını nedeniyle iki sene ara verilen "science expo" etkinliği 9-12 haziran'da gerçekleştirilecek. (mayıs 2022)

    598-) p18 steli
    unesco dünya mirası listesi'nde bulunan göbeklitepe'deki p18 steli'nin kopyası, katar'da düzenlenecek 2022 fıfa dünya kupası'nda sergilenecek.

    599-) madagaskar
    resmî adıyla madagaskar cumhuriyeti, afrika kıtasına bağlı bir ada ülke olup, kıtanın doğu kesiminde hint okyanusu'nun batı kısmında yer almaktadır. mozambik kanalı ülkeyi afrika ana kıtası ile birbirinden ayırmaktadır. madagaskar adası, dünyanın dördüncü büyük adasıdır.
    madagaskar üzerindeki bitki ve hayvan türlerinin %90’ı dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmamaktadır. ada biyolojik çeşitlilik alanında dünyanın önde gelen bölgelerinden biri konumundadır.

    600-) burç halife (burj khalifa)
    ayakta duran en yüksek yapı, dubai'deki 828 metre yüksekliğinde ve 160 kata sahip olan burç halife'dir. 2010 yılında tamamlanan yapı bu güne kadar yapılmış en yüksek insan eseri yapıdır.
  • f.) 601-700 güncel ve genel kültür bilgileri

    601-) cemile buhayrad (cezayirli)
    cezayirli kadın direnişçi ve halk kahramanı.
    8 mayıs 1945'te, bouhired henüz 10 yaşındayken, fransa ıı. dünya savaşı'nın sona ermesini fırsat bilerek setif'de cezayirlilere karşı büyük bir katliama girişti. tarihe sétif ve guelma katliamı olarak geçen bu kara gün, cezayir halkının bağımsızlık arzusunu daha da alevlendirdi. özellikle bu katliamdan sonra çoğunluğu öğrenci kökenli olan cezayirli gençler ulusal kurtuluş hareketine katılmaya başladılar.
    cemile buhayrad, nisan 1957'de fransız askerleriyle girdiği bir çatışma sonucu yaralı olarak ele geçirildi. çıkarıldığı fransız mahkemesince terörist olmakla suçlandı ve tartışmalı bir mahkeme sonucunda idam cezasına mahkûm edildi. o dönemde fransa, cezayirli direnişçileri ortaçağdan kalma bir yöntem olan giyotin ile idam ediyordu. bouhired cezaevinde tutuklu kaldığı 5 yıllık süreç içerisinde birçok yandaşının giyotinle infaz edilişine tanıklık etti. fransız mahkemesinin aldığı idam kararına karşı bouhired'in avukatı jacques vergès (jak verjes) dünya çapında büyük bir medya kampanyası başlattı ve bu kampanya sonucu bouhired ve arkadaşlarının infaz kararını durdurmayı başardı. bouhired, 1962 yılında serbest bırakıldığında cezayir'de bir kahraman gibi karşılandı ve afrika direnişinin simgesi haline geldi.

    602-) sultan abdülaziz
    osmanlı devleti'nde fetih ve savaş sebebi dışında avrupa'ya seyahat amacıyla giden ilk padişahtır. 1867 yılında paris'te açılan büyük bir sanat sergisine ııı. napolyon'un daveti üzerine katıldı. sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş ingiltere, belçika, almanya, avusturya-macaristan imparatorluğu gezilerinden sonra da geri dönmüştür.
    not1: ayrıca ı. selim'den sonra mısır'ı ziyaret eden ilk ve tek osmanlı padişahı'dır.
    not2: sultan abdülaziz heykeli, osmanlı sultanı abdülaziz'in 1872'de yaptırdığı at üstündeki bronz heykelidir. ilk osmanlı padişahı heykelidir. beylerbeyi sarayı'nda sergilenir.

    603-) uluslararası biyoteknoloji fuarı ve konferansı
    cumhurbaşkanlığı koordinatörlüğünde, ilaç endüstrisi işverenler sendikası ile türkiye biyoteknolojik ilaç ve aşı platformu'nun yanı sıra 4 türk biyoteknolojik ilaç şirketi, uluslararası biyoteknoloji fuarı ve konferansı bıo korea 2022'ye katıldı. (mayıs 2022)

    604-) turuncu devrim
    ukrayna'daki 21 kasım 2004 cumhurbaşkanlığı seçimleri döneminde, kasım 2004'ten ocak 2005'e kadar yaşanan politik olaylara verilen genel addır.

    605-) kadife devrim
    17 kasım-29 aralık 1989'da çekoslovakya'da meydana gelen kansız bir devrimdir. sonucunda, komünist yönetim düşürülmüştür.

    606-) gül devrimi
    gürcistan’da 2003 yılında devlet başkanı eduard şevardnadze’nin görevini bırakmak zorunda kalmasıyla sonuçlanan barışçıl halk hareketidir.

    607-) yasemin devrimi
    tunus'un birçok şehrinde gerçekleşen protestolardır. protestocuların hedef aldığı başlıca konular işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma, ifade özgürlüğü ve kötü yaşam koşulları olmakla beraber, 23 yıldır ülkeyi yöneten zeynel abidin bin ali'nin başkanlığı bırakıp 14 ocak 2011'de ülkeden kaçmasıyla sonuçlanan olaylar bütünüdür.
    not: muhammed buazizi, tunuslu seyyar satıcı. 17 aralık 2010'da uğradığı haksızlıklara tepki olarak kendisini yakarak intihar girişiminde bulundu. bu olayın tesiri ile tunus halkı ayaklanmıştır.

    608-) kaşgarlı mahmut
    (1008 - 1105) karamanlılar dönemi...
    filolog, etnograf ve ilk türk haritacısı olan kaşgarlı mahmut, divân-ı lügati't-türk adlı eserinde; yaşadığı devirdeki türk illerinin ve boylarının kullandığı ağızları canlı olarak tespit etti.
    oğuz türklerinin 24 boyu ile ilgili şemayı da verdiği eserinde, türkçe'nin zenginliğini ve arapça ile farsça yanındaki değerini ispata çalışan mahmut, ayrıca türkçe'yi araplara öğretmek gayesiyle kitâbu cevâhirü'n-nahvi lügâti't-türk adlı gramer kitabını yazdı ve abbasî halifesi muhammed el-muktedî bi-emri'llah'a sundu.
    dîvânu lugâti't-türk isimli, dünyaca bilinen eserin tek yazması olan nüsha, bugün istanbul'daki millet yazma eser kütüphanesinde muhafaza edilmektedir.

    609-) 2. dünya savaşı
    mihver devletleri; 2. dünya savaşı'nda müttefik devletler bloğuna karşı temel olarak almanya, italya ve japonya'nın başında bulunduğu blok.
    müttefik devletler; 2. dünya savaşı sırasında birleşik krallık, fransa, sovyetler birliği, abd ve çin cumhuriyeti başta olmak üzere mihver devletler'e karşı kurulan blok.

    610-) 1. dünya savaşı
    ittifak devletleri; bağlaşma devletleri ya da merkezî devletler, almanya, avusturya-macaristan ve osmanlı devletinden oluşan devletler ittifakıdır.
    itilaf devletleri; anlaşma devletleri ya da müttefik devletler, britanya imparatorluğu, fransa ve rusya'dan oluşan ittifaktır.
    ittifak: bağlaşma
    itilaf: anlaşma

    611-) keriman halis ece
    türk piyanist, model ve türkiye'nin ilk dünya güzeli. 31 temmuz 1932'de belçika'nın spa kentinde yapılan ve yirmi sekiz ülkenin delegelerinin katıldığı, dönemin en prestijli yarışması, dünya güzellik yarışmasında birinci olarak "dünya güzellik kraliçesi" seçilmiştir. resmî olarak kâinat güzeli ve zarafet güzeli unvanları ile de adlandırılabilir.

    612-) sahra çölü
    diğer adıyla büyük sahra; afrika'nın kuzeyinde yer alan, kıtanın ortası ile kuzeyini ayıran 9.000.000 km² büyüklüğünde bir çöl. dünyanın en büyük sıcak çölüdür.
    sayılan ülkelerin tamamı sahra'da yer almaktadır: cezayir, çad, mısır, libya, fas, moritanya, mali, nijer,sudan, tunus, batı sahra.

    613-) iyiki varsın eren / maçka
    türk hava yolları, filosuna yeni kattığı trabzonlu şehit eren bülbül'ün anısına 'maçka' ismi verilen 'boeing 787-9 dreamliner' ile ilk seferini trabzon'a yaptı.
    trabzon'a alçalma sırasında uçağın kaptan pilotu öner samyel'in yaptığı, "değerli misafirlerimiz şu an eren'imizin doğup büyüdüğü ve kahramanca şehit olduğu trabzon'a alçalmaya başladık. thy ailesi olarak bir kez daha söylemek istiyoruz ki iyi ki varsın eren" anonsu yolcular tarafından alkışlandı.
    (temmuz 2019)

    614-) yayla yolu (yeşil yol projesi)
    •türkiye turizm stratejisi 2023 belgesinde doğu karadeniz için “yayla koridoru” önerilmekte olup, samsun ilinden hopa’ya kadar uzanan bu koridorun ülkemizde yayla ve doğa turizminde öne çıkan merkezleri barındırdığı ifade edilmektedir. yeşil yol projesinin ana fikri olan bu koridor ile;
    •yayla yollarını birbirine bağlamak
    •ulaşım kalitesini artırmak ve kolaylaştırmak
    •turizm potansiyelini ziyaretçilerle buluşturmak
    •fiziki altyapıyı iyileştirmek
    •bölge insanının gelir düzeyini artırmak amaçlanmaktadır.

    615-) anadolu'nun pompeisi
    aydın'ın söke ilçesindeki "anadolu'nun pompeisi" olarak bilinen unesco dünya miras geçici listesi’ndeki priene antik kenti'dir.

    616-) mmu (tf-x)
    tusaş mmu (milli muharip uçak), ingilizce adıyla taı tf-x (turkish fighter x), tusaş tarafından geliştirilen ve türkiye'nin 2020'li yılların sonunda seri üretim aşamasına getirmeyi planladığı beşinci nesil jet muharip uçak projesidir. 2023 yılında motor çalıştırıp taksi testlerine başlaması, 2025 yılında da ilk uçuşunu yapması hedeflenmektedir. mmu'nun türk hava kuvvetleri envanterinde bulunan eski f-4 ve f-16 uçaklarının yerini alması beklenmektedir.

    617-) margaret hilda thatcher (demir leydi)
    (13 ekim 1925, grantham, lincolnshire - 8 nisan 2013, londra), britanyalı siyasetçi. birleşik krallık'ta en uzun süre başbakanlık yapan kişi ve ülkenin ilk kadın başbakanı. görev süresi, 4 mayıs 1979 - 28 kasım 1990.
    ülkesi içinde sol muhalefetle, uluslararası alanda ise soğuk savaş kapsamında doğu bloğu ülkeleriyle mücadele yürüttü. o dönem için radikal sayılabilecek sağ politikaları taviz vermeden uygulaması nedeniyle kendisine takılan demir leydi lakabını severek benimsedi.

    618-) hacı bayram-ı veli
    (1352 - 1430) türk mutasavvıf ve şair. safevî tarikâtı büyüklerinden hoca alâ ad-dîn ali erdebilî'nin talebelerinden olan şeyh hamid-i veli'nin müridi ve bayramîyye tarikâtı'nın kurucusudur. türbesi, ankara'da hacı bayram câmii'nin bitişiğinde bulunmaktadır.

    619-) şehir simgeleri / turizm
    hacı bayram-ı veli: ankara
    hacı bektaş-ı veli: nevşehir
    not: inanç turizmi için türbelerin yeri önemlidir.

    620-) gevher nesibe şifaiyyesi / kayseri
    anadolu selçuklu devleti sultanı ı. gıyaseddin keyhüsrev yapıyı, kız kardeşi gevher nesibe’nin vasiyeti üzerine, 1204 yılında inşa ettirmeye başlamıştır. yapı; tıp medresesi (tıbbiye), şifahane (hastane) ve bimarhane bölümlerinden oluşmaktadır. gevher nesibe medresesi, anadolu’nun ilk uygulamalı tıp medresesi olması bakımından dikkat çekicidir.
    not: bazı kaynaklarda dünyadaki ilk tıp merkezi olarak da geçmektedir. kesin olan şey; anadolu'daki ilk tıp merkezi olduğudur.

    621-) abd'de enflasyon
    abd'de yıllık enflasyon yüzde 8,5 ile son 41 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. (nisan 2022)
    abd'de enflasyon rakamları açıklandı.
    açıklanan verilere göre 1981'den beri en yüksek rakam kaydedildi. yıllık enflasyon yüzde 8,5 ile son 41 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
    abd'de enflasyon rakamları, şubat ayında 7,9'u görmüştü.

    622-) roma
    uefa avrupa konferans ligi finalinde roma, feyenoord'u 1-0 yenerek kupanın sahibi oldu. (mayıs 2022)

    623-) tahtalı dağı
    tahtalı dağı'nın diğer adı olimpos dağı'dır.
    batı toroslar'da, bey dağları grubunun içinde, teke yarımadası'nda yer alır. antalya sınırlarında, kemer'in güneybatısı, tekirova'nın batısında kalır. olimpos beydağları millî parkı sınırlarındadır.
    not: olimpos'un sönmeyen ateşi: yanartaş... antalya'nın kemer ilçesi çıralı köyü yakınlarında küçük, tarihi ve turistik önemi olan doğalgaz kaynağı. denize yakın manzaralı bir konumda yer alır, taşlar arasından çıkan alevler turistlerin ilgisini çekmektedir. 2500 senedir yanmaktadır, yunan mitolojisine de konu olmuştur.

    624-) ülkelere göre ithalat (2021)
    1. çin
    2. rusya
    3. almanya
    4. abd
    5. italya
    (2021 tüik verileri)

    625-) ülkelere göre ihracat (2021)
    1. almanya
    2. abd
    3. ingiltere
    4. ırak
    5. italya
    (2021 tüik verileri)

    626-) kenevir / sakarya
    türkiye'de il bazında en çok yetiştirilen il sakarya'dır. (2021 tüik verileri)
    not: daha önce samsun'da en fazla yetiştirilirdi. 2022 yılında açıklanan 2021 tüik verilerine göre sakarya öne geçmiştir.

    627-) kruvaziyer liman
    organize turlar ile seyahat eden kişilerin taşındığı yolcu gemilerinin (kruvaziyer gemilerin) bağlandığı, günün teknolojisine uygun yolcu gemisine hizmet vermek amacıyla liman hizmetlerinin (elektrik, jeneratör, su, telefon, internet ve benzeri teknik bağlantı noktaları ve hatlarının) sağlandığı, yolcularla ilgili gümrüklü alan hizmetlerinin görüldüğü, ülke tanıtımı ve imajını üst seviyeye çıkaracak turizm amaçlı (yeme-içme tesisleri, alışveriş merkezleri, haberleşme ve ulaştırmaya yönelik üniteler, danışma, enformasyon ve banka hizmetleri, konaklama üniteleri, ofis binalar) fonksiyonlara sahip olup, kruvaziyer gemilerin yanaşmasına ve yolcuları indirmeye müsait deniz yapıları ve yan tesislerinin yer aldığı liman olarak tanımlanıyor.
    1. sırada marmaris limanı (31 kruvaziyer gemi), 2. sırada kuşadası limanı (27 kruvaziyer gemi) ve 3. sırada ise galaport istanbul limanı (9 kruvaziyer gemi) yer almaktadır. (2021 verilerinin kaynağı denizcilik genel müdürlüğü)
    çok önemli not1: bir önceki yıl ilk sırada kuşadası limanı yer almaktaydı. kpss kaynaklarında basım tarihlerinden kaynaklı olarak kuşadası limanı görülmektedir.
    not2: ösym daha önce kruvaziyer liman sorusu sormuştu.

    628-) şatt'ül-arab
    diğer adıyla ervend rd, fırat ve dicle nehirlerinin basra körfezi'nden denize dökülmeden önce birleştikleri yerdir. uzunluğu 193 km'dir. şatt-ül-arap su yolunun hangi kısmının hangi devlete ait olduğu sorunu iran-ırak savaşı'nın sebebi olarak gösterilmiştir.

    629-) mantıku't-tayr
    iranlı sufi şair ferîdüddîn-i attâr tarafından kaleme alınmış bir manzum eserdir. tasavvuf edebiyatının başlıca eserlerinden olan mantıku't-tayr'da kuşlar ile ilgili bir hikâye kullanılarak, çeşitli semboller aracılığıyla tasavvufun temellerini, önemli prensiplerini ve tasavvufî yaşam ile inancı anlatılmaktadır. 4724 beyitten oluşan mesnevi tarzında yazılmış bir eserdir.
    hüdhüd mesnevi hikâye içerisinde önemli bir semboldür ve giriş kısmında kuş topluluğundaki hüdhüd şu şekilde betimlenir:
    "sırtında tarikat elbisesi, başında ise hakikat tacı vardı."
    eserde tanrı'yı sembolize eden simurg kuşuna yapılan betimlemelerden biri ise şudur:
    "kuşkusuz bizim de bir padişahımız vardır. o da kaf dağı'nın ardındadır."
    "adı simurg'dur, kuşların padişahıdır. o bize yakındır lakin biz ona oldukça uzağız."

    630-) anka kuşu
    simurg, zümrüdüanka veya sadece anka; kökeni pers mitolojisi ve edebiyatına dayanan, efsanevi, iyicil bir kuştur. sênmurw ve sîna-mrû diğer isimlerindendir. eski mısır mitolojisindeki feniks ve türk mitolojisindeki hüma veya tuğrul gibi kuşlarla benzer özellikler taşır.
    kendini yakan ve kendisinden yeniden doğan bir kuştur. anka ya da zümrüd-ü anka orta doğu geleneğine göre, kaf dağı’nda yaşar. bu efsanevi kuş sembolizmlerinde simgelenen başlıca anlamlar, spiritüel aydınlanma ve reenkarnasyon olarak açıklanır.

    631-) uluslararası anadolu ankası tatbikatı / konya
    türkiye'nin ev sahipliğinde 4 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen tatbikatın basın turu, konya'daki 3. ana jet üs komutanlığı atış sahası'nda yapıldı.
    türkiye'nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve gerçek mühimmatın kullanıldığı uluslararası anadolu ankası tatbikatı gerçeğini aratmadı.
    konya'daki 3. ana jet üs komutanlığı atış sahası'nda yapılan tatbikata, azerbaycan, kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti ve polonya katıldı. (mayıs 2022)

    632:) isveç ve finlandiya'nın nato üyeliği
    türkiye heyetinin, isveç ve finlandiya heyetleri ile nato'ya üyelik başvurularına ilişkin istişarelerde bulunmak üzere gerçekleştirdiği toplantı sona erdi. (mayıs 2022)
    cumhurbaşkanlığı külliyesi'ndeki görüşmede, türkiye heyetine, cumhurbaşkanlığı sözcüsü büyükelçi ibrahim kalın ve dışişleri bakan yardımcısı büyükelçi sedat önal başkanlık etti.
    isveç ve finlandiya ise görüşmeye, isveç başbakanlık ofisi devlet sekreteri oscar stenström ve finlandiya dışişleri bakanlığı müsteşarı jukka salovaara'nın başkanlıklarında katıldı.
    not1: daha önce de güncelde paylaştım. bu iki ülkenin nato üyeliğine (terör örgütlerine desteklerinden dolayı) türkiye olumsuz bakmaktadır.
    not2: bosna hersek de nato üyeliği için çabalıyor.
    not3: 2020'de son olarak kuzey makedonya nato üyesi ülke oldu.

    633-) salvador ramos
    abd'nin teksas eyaleti valisi gregg abbott, eyaletteki bir okulda düzenlenen silahlı saldırıda 14 öğrenci ve 1 öğretmenin öldürüldüğünü açıkladı.
    saldırıda 14 öğrencinin ve 1 öğretmenin hayatını kaybettiğini aktaran abbott, 18 yaşındaki salvador ramos isimli saldırganın olaya müdahale eden polisler tarafından etkisiz hale getirildiğini de sözlerine ekledi. (mayıs 2022)
    not1: polise yönelik eleştiriler var
    not2: ölü sayısı 21'e çıktı.

    634-) 112 acil yardım çağrısı
    türkiye'de acil durumların artık tek bir numarası var. sağlık, itfaiye, jandarma, emniyet, afad ve diğer tüm birimlere ulaşmak için 112 tuşlanacak.
    acil durumlarda 110 yangın ihbar, 112 sıhhi imdat, 155 polis imdat, 156 jandarma imdat, 122 alo afad, 177 orman yangın ihbar ve 158 sahil güvenlik numaraları tek çatı altında birleştirildi.
    türkiye'de, avrupa birliği'ne uyum çalışmaları çerçevesinde, 2015 yılında içişleri bakanlığı tüm acil yardım numaralarını 112 acil çağrı merkezi çatısı altında birleştirmek üzere proje yürütmüş ve pilot il olarak antalya seçilmiştir. kademeli olarak tüm illerde faaliyete geçirilen proje, 10 temmuz 2021 tarihi itibarıyla türkiye’nin tamamında faaliyete geçmiştir.

    635-) cumbre vieja yanardağı
    2021 la palma volkan patlaması, ispanya'nın la palma adasındaki kanarya adaları'ndaki en aktif yanardağlardan biri cumbre vieja yanardağında oluşan bir çatlak boyu yanardağı patlamasıdır. 85 günle, la palma'da bilinen en uzun süreli yanardağı patlaması olarak kayda geçmiştir. (eylül 2021)

    636-) mansur yavaş / world mayor 2021
    ankara büyükşehir belediye başkanı mansur yavaş, "şeffaf yönetim" anlayışı ve toplumun "yoksul ve en korunmasız" kesimlerini destekleyen çalışmaları ile dünya belediye başkanı başkent ödülü'ne layık görüldü.
    ankara büyükşehir belediye başkanı mansur yavaş, londra merkezli belediye başkanları vakfı (city mayors foundation) tarafından verilen 2021 dünya belediye başkanı başkent ödülü'nü kazandı. (eylül 2022)

    637-) cumhurbaşkanlığı idari işler başkanı
    en yüksek devlet memurudur.

    638-) women-up
    sosyal güvenlik kurumunun (sgk), avrupa birliği'nin (ab) desteğiyle hayata geçirdiği kayıtlı kadın istihdamının desteklenmesi projesi'nin (women-up) tanıtımı yapıldı. (mayıs 2022)

    639-) tedros adhanom ghebreyesus
    dünya sağlık örgütü'nün (dsö) genel direktörü dr. tedros adhanom ghebreyesus, ikinci kez örgütün genel direktörü seçildi. (mayıs 2022)

    640-) şamahı / azerbaycan
    azerbaycan'ın şamahı şehri, türk devletleri teşkilatınca (tdt) türk dünyası 2023 turizm başkenti seçildi. (mayıs 2022)
    not1: uluslararası türk kültürü teşkilatı (türksoy) kültür bakanları daimi konseyi olağanüstü toplantısı'nda, azerbaycan'ın şuşa kenti "2023 türk dünyası kültür başkenti" ilan edildi. (mart 2022)
    not2: türk dünyası 2022 turizm başkenti, bursa'dır.

    641-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    anayasada 7 kısım, 177 madde ve 16 geçici madde bulunmaktadır.
    anayasa başlangıç hariç olmak üzere toplam yedi kısımdan oluşur. bunlar şu şekildedir: başlangıç, genel esaslar, temel haklar ve ödevler, cumhuriyetin temel organları, mali ve ekonomik hükümler, çeşitli hükümler, geçici hükümler ve son hükümler. başlangıç anayasa metnine dahildir.
    not: anayasanın ilk 9 maddesini paylaşıyorum.

    642-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    başlangıç metni, anayasanın maddelerinin başlamasından önce yer alan, madde numarası olmayan, 9 paragraftan oluşan ve anayasaya hakim olan temel felsefeyi yansıtan bir metindir. anayasaya dahildir ve bağlayıcıdır.
    not1: başlangıç metni çok uzun olduğu için paylaşmıyorum. anayasanın diğer maddelerinin genel felsefesi hakimdir.
    not2: anayasa başlangıç metni ilk kez 1961 anayasasında yer almıştır.
    önemli not3: 1982 anayasası'ndaki başlangıç metninin ilk paragrafı olan 12 eylül 1980 harekâtının meşruluğu 1995'te anayasa'dan kaldırıldı.

    643-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    ı. devletin şekli
    madde 1- türkiye devleti bir cumhuriyettir.

    644-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    ıı. cumhuriyetin nitelikleri
    madde 2- türkiye cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir.

    645-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    ııı. devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti
    madde 3- türkiye devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. dili türkçedir.
    bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
    millî marşı “istiklal marşı”dır.
    başkenti ankara’dır.

    646-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    ıv. değiştirilemeyecek hükümler
    madde 4- anayasanın 1 inci maddesindeki devletin şeklinin cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

    647-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    v. devletin temel amaç ve görevleri
    madde 5- devletin temel amaç ve görevleri, türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

    648-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    vı. egemenlik
    madde 6- egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.

    649-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    vıı. yasama yetkisi
    madde 7- yasama yetkisi türk milleti adına türkiye büyük millet meclisinindir. bu yetki devredilemez.

    650-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    vııı. yürütme yetkisi ve görevi
    madde 8- yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından, anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

    651-) türkiye cumhuriyeti 1982 anayasası
    ıx. yargı yetkisi
    madde 9- yargı yetkisi, türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.

    652-) ilk türkoloji kürsüsü
    macaristan’da türkoloji, türkiye’den de eskidir. 1830’lu yıllarda macar üniversitesi’nde ilk türkoloji dersleri verilmeye başlanmıştır. macarlar ve türkler arasında çok eskilere dayanan iyi ilişkiler nedeni ile macaristan’da türkoloji kurulmuş, macarların türklerle tarihsel bakımdan ortaklık bağına sahip olmaları, türklük bilimi araştırmalarını heyecanlı bir bilimsel alanda tutmaya yetmiştir. bu noktada macar ve türk türkologlarını birleştiren ortak kavram ve ideal ‘turan’ olmuştur. çünkü turan, kökenler ve göçler konusuyla, dolayısıyla türklük bilimiyle doğrudan ilintilidir. ilk türkoloji kürsüsü de 1870’de macaristan’da (budapeşte) kurulmuştur.

    653-) vordonos adaları
    1010 yılında meydana gelen bizans depreminde battığı belirtilen, istanbul'un kayıp adalarıdır. büyük vordonos ve küçük vordonos isminde iki adadan oluşmaktadır. üstündeki manastır ile battığı bilinmektedir. bostancı çöken ada olarak da bilinen bu eski adanın bulunduğu yere şimdilerde höreke ya da manastır kayalıkları denmektedir.

    654-) bimarhane
    tarihteki ilk bimarhane emeviler döneminde kuruldu. bu bimarhanede hem ruh ve sinir hastaları hem de cüzzamlılar tedavi edildi. daha sonraki yıllarda büyük selçuklu devleti ve osmanlı imparatorluğunda da birçok bimarhane açıldı.
    ilk uygulama: emeviler
    türklerde ilk uygulama: selçuklular

    655-) botan çayı beğendik köprüsü
    van-tatvan-bitlis ile siirt-mardin-batman hattını birbirine bağlayan botan çayı beğendik köprüsü 165 metre yüksekliği ile türkiye'nin en yüksek köprüsüdür.
    not: türkiye'nin siirt ilinin pervari ilçesinde yer alan köprü, temmuz 2020'de hizmete girdi.

    656-) cumhurbaşkanlığı kabine üyeleri
    cumhurbaşkanı
    cumhurbaşkanı yardımcısı
    adalet bakanı
    aile ve sosyal hizmetler bakanı
    çalışma ve sosyal güvenlik bakanı
    çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanı
    dışişleri bakanı
    enerji ve tabii kaynaklar bakanı
    gençlik ve spor bakanı
    hazine ve maliye bakanı
    içişleri bakanı
    kültür ve turizm bakanı
    millî eğitim bakanı
    millî savunma bakanı
    sağlık bakanı
    sanayi ve teknoloji bakanı
    tarım ve orman bakanı
    ticaret bakanı
    ulaştırma ve altyapı bakanı
    not1: toplamda 17 bakanlık vardır.
    not2: 2021 yılında resmi gazetede yayımlanan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile "aile, çalışma ve sosyal hizmetler bakanlığı" ikiye ayrıldı. yerine "aile ve sosyal hizmetler bakanlığı" ile "çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı" kuruldu.
    not3: 2017 anayasa değişikliğine göre; bakanlıkların kurulması, kaldırılması, isim değişikliği cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılır, hükmü getirilmiştir.

    657-) türkiye cumhuriyeti'nin suriye'deki operasyonları
    1. şah fırat operasyonu (kobani - halep)
    artan ışid saldırıları sonrası süleyman şah'ın naaşı ve 38 personelin ülkeye getirilmesi. (22 şubat 2015 - 23 şubat 2015)
    sonuç: süleyman şah'ın naaşı türkiye'ye getirildi.
    2. fırat kalkanı harekâtı (cerablus, el-bab - halep) işid'i türkiye sınırından uzaklaştırmak, menbic'i ele geçiren ypg'nin afrin kantonu ile menbic kantonu'nu birleştirip koridor kurmasını engellemek. (24 ağustos 2016 - 29 mart 2017)
    sonuç: cerablus ve el-bab türk ordusu tarafından ele geçirildi. ışid halep'in kuzeyinden çıkarıldı. menbic-afrin arası bağlantı kesildi.
    3. idlib operasyonu (idlib)
    olası bir göçü engellemek için idlib'de gerginliği düşürmek. (8 ekim 2017 - 27 şubat 2020)
    sonuç: operasyon, bahar kalkanı harekâtı olarak genişletildi.
    4. zeytin dalı harekâtı (afrin, halep)
    ypg'yi afrin'den atarak hatay, kilis ve gaziantep sınırlarını güvene almak. (20 ocak 2018 - 24 mart 2018)
    sonuç: ypg afrin'den çıkarıldı.
    5. barış pınarı harekâtı (rasulayn, tel abyad)
    suriye kürdistanı'nda bulunan ypg'yi türkiye sınırından uzaklaştırmak. (9 ekim 2019 - 18 ekim 2019)
    sonuç: türk silahlı kuvvetleri, resulayn, tel abyad, suluk dahil olmak üzere 600 yerleşim yerini ele geçirdi, m4 karayolu'nun fırat'ın doğusunda kalan kısmını büyük ölçüde kontrol etti ve 4820 kilometrekare alanda hakimiyet sağladı.
    6. bahar kalkanı harekâtı (idlib)
    olası göçü engellemek. (27 şubat 2020 - 5 mart 2020)
    sonuç: ateşkes yapıldı, çatışmalar ve türkiye sınırına doğru göç hareketleri durdu.

    658-) pençe serisi operasyonlar
    pençe operasyonları, türk silahlı kuvvetlerinin (tsk) kuzey ırak'ta pkk'ya karşı başlattığı sınır ötesi harekât olan kararlılık harekâtı'nın devamı olan operasyonlardır. mayıs 2019'da başlayan ve halen devam eden operasyonlar süresince tsk kuzey ırak'ta hakurk, sinat-haftanin bölgelerine askerî üs kurarak ilerlemekte ve bölgeye yerleşmektedir. türk yapımı balistik füze olan bora da ilk kez bu operasyonlar süresinde denenmiştir.
    pençe operasyonu (mayıs 2019-ilk operasyon)
    pençe-2 operasyonu
    pençe-3 operasyonu
    pençe-kartal operasyonu
    pençe-kaplan operasyonu
    pençe kartal-2 operasyonu
    pençe-yıldırım operasyonu
    pençe-şimşek operasyonu
    pençe-kilit operasyonu (mayıs 2022 itibariyle devam eden operasyon)

    659-) laodikya antik kenti
    denizli'nin pamukkale ilçesindeki laodikya antik kenti'nde yer alan 2200 yıllık antik tiyatro, tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından ilk misafirlerine kavuştu.
    unesco dünya miras geçici listesi'nde yer alan antik kentteki tiyatro, kazı başkanı prof. dr. celal şimşek başkanlığında 2019'da başlatılan restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından bugün akşam ilk misafirlerini ağırladı.
    yaklaşık 15 bin kişinin katılım sağladığı tiyatro açılışı kapsamında izmir devlet senfoni orkestrası özel bir konser gerçekleştirdi. (mayıs 2022)

    660-) beyaz şapkalı hackerlar
    kötü niyetli hackerlardan önce sistemlerdeki güvenlik açıklarını fark edip, siber güvenliğin güçlendirmesini sağlayan "beyaz şapkalı" hackerlar olarak da bilinen etik hacker mesleğinin ulusal meslek standardı resmi gazete'de yayımladı.
    mesleki yeterlilik kurumu (myk), kötü niyetli hackerlardan önce sistemlerdeki güvenlik açıklarını fark edip siber güvenliğin güçlendirmesini sağlayan "beyaz şapkalı" hackerlar olarak da bilinen "etik hacker"ların ulusal meslek standardını belirledi. (mayıs 2022)

    661-) zengezur koridoru
    azerbaycan cumhurbaşkanı ilham aliyev, ermenistan'la hem demir yolları hem de kara yollarının inşası da dahil olmak üzere zengezur koridoru'nun açılması konusunda anlaştıklarını bildirdi. (mayıs 2022)

    662-) salif keita
    kültür ve turizm bakanlığınca düzenlenen başkent kültür yolu festivali'ne konuk olacak sanatçı, afrika'dan geleneksel, batı'dan modern ezgileri bir araya getirdiği şarkılarıyla 3 haziran cuma cso ada ankara'da olacak.
    afrika'nın ve ülkesi mali'nin müziğini 40 yıldır dünyaya yenilikçi bir tarzla sunan salif keita, başkent kültür yolu festivali'ne konuk olacak.
    kültür ve turizm bakanlığınca düzenlenen başkent kültür yolu festivali kapsamında 28 mayıs-12 haziran'da ankara'daki farklı kültür duraklarında çeşitli etkinlikler düzenlenecek. (mayıs 2022)

    663-) altıntepe kalesi / arkeopark
    urartular'ın anadolu'da günümüze ulaşan en önemli kentlerinden olan ve kazı çalışmaları sonrası açık hava müzesine dönüştürülen 2900 yıllık altıntepe kalesi, çevre düzenlemesinin ardından ziyarete açılacak.
    erzincan'da tarihi ipek yolu üzerinde yer alan ve "arkeopark" olarak bilinen açık hava müzesine dönüştürülen urartular dönemine ait altıntepe kalesi'nde çıkarılan eserler, temsil ettiği kültürün tek örneklerini oluşturuyor.
    urartuların ve doğu roma imparatorluğu'nun da günümüze ulaşan en önemli merkezlerinden olan altıntepe kalesi, erzincan il merkezinin 14 kilometre kuzeydoğusunda üzümlü ilçesinde yer alan yaklaşık 60 metre yüksekliğindeki tepede bulunuyor.

    664-) desiderius erasmus
    (28 ekim 1466, rotterdam - 12 temmuz 1536, basel), kuzey avrupa rönesansı'nın önemli felemenk felsefeci ve klasik edebiyat araştırmacısı, hümanist bilgin ve ilahiyatçı.
    "bütün insan ömrü, deliliğin yarattığı bir hayalden ibarettir.” sözünü "deliliğe övgü" adlı kitabında kullanmıştır.

    665-) nuri pakdil
    (1934, kahramanmaraş - 18 ekim 2019, ankara), türk yazar ve hukuk müşaviri. kudüs şairi olarak bilinir.
    ünlü sözü:
    "yüreğimin yarısı mekke'dir, geri kalanı da medine'dir. üstünde bir tül gibi kudüs vardır."
    önemli ödülleri:
    türkiye cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat büyük ödülü (2019)
    t.c. kültür ve turizm bakanlığı kültür ve sanat büyük ödülü (2010)
    bazı önemli eserleri:
    biat
    bir yazarın notları
    anneler ve kudüsler
    bağlanma

    666-) ispanyol gribi
    1918 - 1920 yılları arasında h1n1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıdır. ispanyol gribi, 500 milyondan fazla kişiye bulaşması sonucu 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri olmuştur.

    667-) siha'da tarihi gün
    ab ve nato üyesi ülkeye ihraç edilecek.
    ilk kez türk yapımı bir silahlı insansız hava aracı, avrupa birliği ve nato üyesi ülkeye ihraç edilecek. polonya cumhurbaşkanı duda, bu önemli anlaşma için ankara'ya geldi. (ekim 2021)

    668-) bükreş / romanya
    radyo ve televizyon üst kurulu (rtük) ile yunus emre enstitüsü (yee), romanya'nın başkenti bükreş'te "dijital çağda medya okuryazarlığı ve türkçe çalıştayı"nın üçüncüsünü düzenledi. (ocak 2022)

    669-) quad
    japonya'nın başkenti tokyo'da başbakan kişida fumio'nun ev sahipliğinde dörtlü güvenlik diyaloğu "quad" liderler zirvesi düzenleniyor.
    abd başkanı biden, avustralya'nın yeni başbakanı anthony albanese ile hindistan başbakanı narendra modi'nin de katılacağı zirvede bölgesel politikalar ele alınacak. (mayıs 2022)
    quad: dörtlü güvenlik diyaloğu (abd, avustralya, hindistan, japonya)
    2022 ev sahibi: japonya
    not: avustralya başbakanı antony albanese, 2023 quad liderler zirvesi'ne ev sahipliği yapacaklarını açıkladı.

    670-) ali kuşçu
    timur imparatorluğu ile osmanlı imparatorluğu'nda yaşamış olan bir astronom, matematikçi ve dil bilimcidir.
    ıı. mehmed’in (fatih) davetiyle istanbul’a geldi. osmanlı akkoyunlu sınırında büyük bir törenle karşılandı. kendisi daha sonra ayasofya medresesine müderris oldu ve burada matematik ve astronomi dersleri vererek yeni ali kuşçular yetiştirdi. ayrıca kendine ait bir kütüphane oluşturularak müdürlük görevine atandı.
    fatih külliyesinde bir güneş saati yapan ali kuşçu, istanbul’un enlem ve boylam derecesini belirlemiştir. ay’ın ilk haritasını çıkarmış ve bir bölgesine yer vermiştir. ali kuşçu’nun en büyük eserlerinden biri olan astronomi risalesi’dir. matematik ve astronomi alanında büyük bir çığır açan bu eserde gök cisimlerinin dünyamızdan uzaklıklarına kadar tüm bilimsel detaylar bulunmaktadır.
    ali kuşçu’nun buluşları
    ayın haritasını çizmiştir.
    uzay alanında araştırmalar yapmıştır.
    ay’ın uydu olduğunu, güneş’ten aldığı ışınları yansıttığını ortaya koymuştur.
    uzay ve uzay bilimi alanında özgün çalışmalar yapmıştır.
    istanbul’un enlem ve boylamını ölçmüştür
    güneş saatleri yapmıştır.

    671-) kınalızade ali
    hicrî 916'da (m. 1511) ısparta'da doğdu. türk ahlakçılarındandır. anadolu kazaskerliği yaptı, kitabını suriye beylerbeyi ali paşa'ya ithaf etti. hicrî 979'da (m. 1571) öldü. ahlak-ı alai adlı eseriyle tanınmıştır. kitabı türkçe yazılmış ilk ahlak eseridir.

    672-) yakutiye medresesi
    türkiye'de erzurum ilinde bulunmaktadır. ilhanlı hükümdarı olcaytu zamanında emir hoca cemalettin yakut tarafından 1310 yılında inşa ettirilmiştir.
    not: eser, anadolu selçuklu veya saltuk beyliği eseri olarak karıştırıldığından yazma ihtiyacı duydum. çok iyi korunmuş bu eser ilhanlılara aittir.

    673-) leyla erbil
    (d. 12 ocak 1931, istanbul - ö. 19 temmuz 2013, istanbul). türk edebiyatının 1950 kuşağı yazarlarındandır.
    2002 yılında nobel edebiyat ödülü’ne aday gösterilen erbil, türkiye'den bu ödüle aday gösterilen ilk kadın yazardır.

    674-) mescid-i aksa
    müslümanlarca kutsal kabul edilen ve müslümanların ilk kıblesi olduğuna inanılan yapı. yapı kudüs'ün doğusundaki eski şehir bölgesinde, tapınaklar tepesi olarak bilinen alandadır.
    not: 15 yıl sonra ilk ziyaret: önce filistin sonra israil...
    israil ile ilişkileri normalleştirme çerçevesinde dışişleri bakanı çavuşoğlu, bugün filistin ve israil’i kapsayan bir geziye çıktı. çavuşoğlu, 15 yıl aradan sonra israil’i resmen ziyaret eden ilk türk dışişleri bakanı oldu. ayrıca çavuşoğlu mescid-i aksa'yı da ziyaret etti. (mayıs 2022)

    675-) gümüş motor
    türkiye'nin ilk yerli ve milli motoru necmettin erbakan'ın ileri görüşlülüğü ve azmi sayesinde üretilmişti. adına 'gümüş motor' denilmiştir.
    ilk gümüş motor fabrikası da 1960 yılında açılmıştır. gümüş motor, ileride adını pancar motor olarak değiştirmiştir.

    676-) bretton woods sistemi
    ıı. dünya savaşı sırasında temmuz 1944'te abd'nin küçük bir kasabası olan bretton woods'da toplanan birleşmiş milletler para ve finans konferansında ortaya çıkan iktisadi sistemdir.
    uluslararası para sisteminin kurallarını belirleyen bu anlaşma, dünya bankası ve uluslararası para fonu'nun (ımf) kurulmasına karar vermiştir.
    çok önemli not: bu konferansta (bretton woods konferansı) altına dönüştürülebilen tek para biriminin dolar olmasına, diğer para birimlerinin değerlerinin de dolara göre ayarlanmasına karar verilmiştir. yani artık altın yerine dünya piyasalarında dolar kullanılması kararlaştırmıştır.

    677-) fârâbî
    (872 - 950) batıda bilinen adıyla alpharabius, 8. ve 13. yüzyıllar arasındaki islam'ın altın çağı'nda yaşamış ünlü filozof ve bilim insanı. aynı zamanda gökbilimci, mantıkçı ve müzisyendir. yorumları ve incelemeleri sayesinde farabi orta çağ islam aydınları arasında muallim-i sânî ya da hace-i sâni olarak bilinir.
    büyük düşünür farabi hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıklı izahını yaptı. bu keşfi sayesinde musiki aletlerin yapımında gerekli olan kaideleri buldu.
    not1: birleşmiş milletler fikrini ortaya atan ilk kişidir.
    not2: ilk türk-islam müzik olan ihsa el-ulum musiki el-kebiri kitabının yazarıdır.
    not3: önemli eserleri...
    ehli'l-medineti'l-fadıla
    es-siyasetu'l-medeni (mebadiu'l-mevcudat)

    678-) 75. dünya sağlık asamblesi
    sağlık bakanı dr. fahrettin koca, isviçre'nin cenevre kentinde düzenlenen 75. dünya sağlık asamblesi'nin açılışına katıldı.
    birleşmiş milletler'in (bm) cenevre ofisi'nde düzenlenen ve dünya sağlık örgütü'nün (dsö) en üst karar alma organı olan asamble kapsamında ikili görüşmelerde bulunan bakan koca, ilk olarak cezayirli mevkidaşı dr. abdurrahman bin bozid ile bir araya geldi. (mayıs 2022)

    679-) 2022 balkan spor tırmanış şampiyonası
    türkiye dağcılık federasyonunun (tdf) düzenlediği 2022 balkan spor tırmanış şampiyonası, aydın'da yapıldı.
    efeler belediyesi tırmanış kompleksi'nde gerçekleştirilen şampiyonaya türkiye, yunanistan, kuzey makedonya, bulgaristan, romanya ve sırbistan'dan toplam 81 sporcu katıldı.
    organizasyonu 6 altın, 7 gümüş ve 8 bronz madalya ile tamamlayan spor tırmanış milli takımı, balkan şampiyonu oldu. (mayıs 2022)

    680-) kvkk
    kişisel verileri koruma kurulunun (kvkk) kararları, kişisel verileri işleyen şirket, kurum ve kuruluşlarla gerçek kişilere yol gösterirken, diğer yandan verisi işlenen kişilerin haklarının korunmasını da sağlıyor.
    vatandaşlar, 2016 yılında yürürlüğe giren kişisel verilerin korunması kanunu sayesinde, kendileriyle ilgili verilerin işlenip işlenmediğini öğrenebiliyor, verileri işlenmiş ise bu veriler hakkında bilgi talep edebiliyor, verilerinin hangi amaçla işlendiğini sorgulayabiliyor, eksik veya yanlış işlenen veriler hakkında düzeltme işlemi sağlayabiliyor, veri işleme faaliyetinden dolayı aleyhinde çıkan sonuçlara itiraz edebiliyor ve kanuna aykırı veri işlemeden dolayı zarara uğraması halinde zararın giderilmesini talep edebiliyor.

    681-) berna gözbaşı
    türk sanayici ve spor yöneticisi. kayseri'de kurulu yatak üreticisi brn yatak firmasının kurucusudur. girişimcilik ve ihracat alanında birçok ödüle layık görüldü. 2019 yılında kayserispor futbol kulübü'nün başkanı seçilerek süper lig'deki ilk kadın spor kulübü başkanı oldu. (2019)

    682-) milli uzay programı
    cumhurbaşkanı erdoğan: "(milli uzay programı) başvuru için 'uzaya.gov.tr' adresini oluşturduk. eğitim şartlarını sağlayan 45 yaşından genç tüm vatandaşlar başvurabilir." (mayıs 2022)
    not1: sanayi ve teknoloji bakanlığı, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın milli uzay programı kapsamında belirlenen "türk uzay yolcusu ve bilim misyonu" görevini başlattığını bildirdi.
    not2: açıklamada, uzay yolcusu adaylarında aranacak genel şartlar şu şekilde belirtildi:
    "türkiye cumhuriyeti vatandaşı olmak, 45 yaşından küçük olmak, kamu haklarından yasaklanmamış bulunmak, yükseköğretim kurumlarının en az 4 yıllık lisans eğitimi veren mühendislik, fen bilimleri/temel bilimler, fen bilimleri alanındaki eğitim ve tıp fakültelerinden birini bitirmiş olmak, çok iyi derecede ingilizce bilgisine sahip olmak, boy uzunluğu 149,5-190,5 santimetre, kilonun 43-110 kilogram arasında olması."

    683-) hasan turan
    ırak türkmen cephesinin (ıtc) kerkük'te düzenlenen 2. olağan kurultayı'nda yaklaşık bir yıl önce yürütme kurulu kararıyla göreve getirilen hasan turan yeniden başkan seçildi. (mayıs 2022)

    684-) yeni tip 6 denizaltı
    cumhurbaşkanlığı savunma sanayii başkanlığı tarafından yürütülen proje kapsamında üretilecek denizaltılar, yakıt pili teknolojisi sayesinde havadan bağımsız tahrik kabiliyeti özellikleriyle türk deniz kuvvetleri için ilk olma özelliği taşıyor.
    proje kapmasında gölcük tersanesi komutanlığında yapımı süren ilk denizaltı piri reis'in bu yıl içinde hizmete alınması hedeflenirken, bugün havuza çekim işlemi gerçekleştirilen hızırreis'in 2023'te, selmanreis'in ise 2027'de hizmete girmesi planlanıyor.
    bunların yanı sıra denizaltılar muratreis'in 2024, aydınreis'in 2025, seydialireis'in ise 2026 yılında hizmete alınmasıyla beraber, 2027 yılına kadar yeni tip 6 denizaltının donanmaya kazandırılması amaçlanıyor. (mayıs 2022)

    685-) konstantinos tsakalidis
    anadolu ajansı tarafından bu yıl sekizincisi düzenlenen istanbul photo awards 2022 yılın en iyi fotoğraf ödülünü konstantinos tsakalidis kazanan isim olmuştur. bir bloomberg fotoğrafçısı olan konstantinos tsakalidis ödül kazandığı fotoğrafı yunanistan'da bir orman yangını sırasında çekmiştir. istanbul photo awards platformuna 14 bin kayıtlı fotoğrafçı olduğu bilinmektedir. (mart 2022)
    not: ıstanbul photo awards'ın bu yılki "seri portre" birincilik ödülünü ise kazanan rus foto muhabiri sergei stroitelev kazandı.

    686-) hacizli malların elektronik ortamda satılması
    adalet bakanlığının, hacizli malların elektronik ortamda açık artırmayla satılabilmesine olanak sağlayan yeni uygulamasına ankara, bursa ve kayseri'de 1 haziran'da başlanacak. (mayıs 2022)

    687-) hint-pasifik ekonomik çerçevesi (ipef)
    abd başkanı joe biden, japonya dahil 13 ülkeyle "hint-pasifik ekonomik çerçevesi"ni (ıpef) başlattıklarını duyurdu.
    beyaz saray açıklamasına göre, başlangıçta ıpef'te abd ve japonya'nın yanı sıra hindistan, güney kore, avustralya, endonezya, tayland, singapur, malezya, filipinler, vietnam, yeni zelanda ve brunei yer alıyor. (mayıs 2022)

    688-) hasan şeyh mahmud
    somali'de yapılan seçimleri kazanarak 2. kez cumhurbaşkanı olan hasan şeyh mahmud, resmi olarak göreve başladı. (mayıs 2022)

    689-) itecik lalesi
    uşak'ta yaklaşık 50 dekarlık alanda yetişen ve ender görülen bir şakayık türü olan itecik lalesi, baharın gelmesiyle çiçek açtı.
    kayaağıl köyü sınırlarındaki yaklaşık 1200 metre rakımlı itecik tepesi'nde yetişen, halk arasında itecik lalesi olarak bilinen "paeonia peregrina"nın çiçek açması nedeniyle vali turan ergün'ün katılımıyla etkinlik düzenlendi.
    koyu kırmızı rengiyle çiçeklenen bitkiyi inceleyen vali ergün, ender görülen bitkinin yetiştiği 50 dekarlık alanın, 2020 yılında "itecik lalesi tabiatı koruma alanı" olarak ilan edildiğini anımsattı. (mayıs 2022)

    690-) moody's
    moody's'in ülke riskleri grubu kıdemli başkan yardımcısı muehlbronner, türk bankalarının sağlam ve açık bir şekilde ekonomik dengelenmenin sağlanmasındaki önemli unsurlar arasında olduğunu belirterek "türk bankaları sağlam büyümede iyimseriz. türk ekonomisi her zaman dirençli oldu" dedi. (mayıs 2022)
    not1: 2022 mayıs itibariyle türkiye'nin güncel kredi notu b2'dir.
    not2: moody's yatırım hizmetleri, genellikle moody's diye hitab edilir, moody's şirketi'nin bono ve tahvillerin kredi derecelendirmesi konusunda uzmanlaşmış alt şirketidir. moody's yatırım hizmetleri, ticari ve kamu işletmelerinin çıkardığı bonolar üzerinde uluslararası finansal araştırmalar sağlar. merkezi abd'nin new york şehridir.

    691-) kavılca buğdayı
    ardahan'da tarım ve orman il müdürlüğünün çiftçilere dağıttığı 50 ton ata buğdayı kavılca tohumu ekilmeye başlandı.
    yörede yüzyıllardır ekilen ancak unutulmaya yüz tutan, "anadolu buğdayının anası" olarak da bilinen 13 bin yıllık kavılca buğdayının üretimi yaygınlaşıyor. (mayıs 2022)

    692-) mayıs ayı spor başarıları
    a. türk sporu, birçok branşta avrupa ve dünya şampiyonluklarıyla tarihi bir hafta yaşadı.
    19 mayıs atatürk'ü anma gençlik ve spor bayramı'nın kutlandığı haftada basketboldan voleybola, bokstan tekvandoya, kürekten ampute futboluna kadar türkiye büyük başarılara imza attı. (mayıs 2022)
    b. basketbolda avrupa'nın kulüpler bazındaki en önemli organizasyonu thy avrupa ligi'nde anadolu efes, türk halkını sevince boğdu.
    sırbistan'ın başkenti belgrad'da 19-21 mayıs'ta düzenlenen dörtlü final organizasyonunda lacivert-beyazlılar önce yunan ekibi olympiakos'u sonra da finalde ispanyol temsilcisi real madrid'i geçerek üst üste 2. kez avrupa şampiyonu oldu.
    avrupa'nın basketboldaki en prestijli kupası da 3. kez türkiye'ye geldi. (mayıs 2022)
    c. voleybolda zirve bir kez daha vakıfbank'ın
    vakıfbank kadın voleybol takımı, cev şampiyonlar ligi'nde bir kez daha tarihe geçti.
    slovenya'nın başkenti ljubljana'da düzenlenen cev şampiyonlar ligi süper finali'nde italya'nın ımoco volley ekibini 3-1 yenen sarı-siyahlı takım, bu branşta avrupa'nın kulüpler düzeyindeki en büyük kupasını 5. kez müzesine götürme başarısı gösterdi.
    vakıfbank, 2011, 2013, 2017 ve 2018'in ardından 2022 yılında da zirveye ulaşırken, türk takımları da bu organizasyonda son 11 sezonun 7'sinde şampiyonluk kupasını kazandı. (mayıs 2022)
    d. kadın milli boksörler dünya şampiyonu
    kadın milli boksörler, geride kalan haftada yumruklarıyla dünya şampiyonluklarına uzandı.
    istanbul'da düzenlenen dünya kadınlar boks şampiyonası'nda milli sporcular 5 altın, 2 bronz madalyayla tarihe geçti. bu madalyalarla kadın milli boks takımı, dünya şampiyonu oldu.
    ayşe çağırır, buse naz çakıroğlu, busenaz sürmeneli, hatice akbaş ve şennur demir altın, sema çalışkan ve elif güneri ise bronz madalya alarak türkiye'yi dünya arenasında başarıyla temsil etti. (mayıs 2022)
    e. milli tekvandocular avrupa'nın zirvesinde
    türkiye, ingiltere'de düzenlenen avrupa tekvando ve para tekvando şampiyonası'nda avrupa şampiyonu oldu.
    milli tekvandocular manchester kentindeki organizasyonda 5 altın, 2 gümüş ve 4 bronz olmak üzere toplam 11 madalyayla, milli para tekvandocular ise 4 altın, 3 gümüş ve 1 bronz olmak üzere toplam 8 madalya takım halinde avrupa'nın zirvesine çıktı.
    şampiyonada merve dinçel, zeliha ağrıs, hatice kübra ilgün, hakan reçber, emre kutalmış ateşli altın, emine gögebakan ve görkem polat gümüş, nafia kuş, deniz dağdelen, muhammed emin yıldız ve enbiya taha biçer bronz madalya alan milli tekvandocular olarak kürsüde yer aldı.
    para tekvandoda ise nurcihan ekinci, gamze gürdal, alican özcan, mahmut bozteke altın, meryem betül çavdar, seçil er ve mehmet sami saraç gümüş, oktay atalay ise bronz madalya alarak türkiye'yi sevindirdi. (mayıs 2022)
    f. bir avrupa şampiyonluğu da ampute futboldan
    etimesgut belediye ampute spor kulübü, polonya'da düzenlenen ampute futbol şampiyonlar ligi'nde kupaya uzanmayı başardı.
    finalde ev sahibi wisla krakow'u 5-2 yenen başkent ekibi, kupayı türkiye'ye getirdi. (mayıs 2022)
    g. genç kürekçilerden iki avrupa şampiyonluğu
    italya'da hafta sonu düzenlenen avrupa gençler kürek şampiyonası'nda milli sporculardan iki avrupa şampiyonluğu geldi.
    genç erkekler dört tek dümencili sınıfında hamdi okan atmaca, fatih mehmet avcı, alper şevket eren, yusuf ziya ateş ve tuana fatma yıldız'dan oluşan milli takım, altın madalya elde etti.
    genç erkekler iki çifte kategorisinde de ahmet ali kabadayı-halil kaan köroğlu ikilisi altın madalya kazandı. (mayıs 2022)
    h. okul sporlarında da madalyalar geldi.
    uluslararası okul sporları federasyonu (ısf) tarafından fransa'da gerçekleştirilen dünya okul sporları olimpiyatları'nda da milli sporculardan güzel haberler geldi.
    türkiye, 25'i altın, 25'i gümüş, 42'si bronz olmak üzere 92 madalyayla oyunları bitirdi. (mayıs 2022)

    693-) malabadi köprüsü
    40.86 metre açıklığındaki sivri ana kemeri ile dünyanın günümüze ulaşan en büyük kemer açıklığına sahip taş kemer köprüsüdür. artuklu beyliği döneminde, timurtaş bin-i ilgazi tarafından 1147 yılında yapılmıştır. diyarbakır'ın silvan ilçesinde; batman yolu üzerinde bulunmaktadır.
    not1: albert gabriel de köprü için şöyle demektedir: “modern statik hesabının olmadığı devirde bu açıklıkta o zaman için böyle bir eser hayranlık ve takdiri muciptir. ayasofya’nın kubbesi köprünün altına rahatlıkla girer. balkanlarda, türkiye’de, orta doğu’da bu açıklıkta, bu yaşta köprü yoktur.”
    not2: evliya çelebi, seyahatname'de köprü hakkında şöyle yazmıştır: “malabadi köprüsünün altına ayasofya'nın kubbesi girer.”

    694-) piri reis
    osmanlı türk'ü denizci ve kartograf. asıl adı muhyiddin pîrî bey'dir. künyesi ahmet ibn-i el-hac mehmet el karamani'dir. amerika'yı gösteren dünya haritaları ve kitab-ı bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. kanuni sultan süleyman döneminde etkilidir. hint deniz seferlerine de katılmıştır.
    başlıca eserleri:
    düzenle
    kitab-ı bahriye
    pîrî reis haritası
    hadikat'ül bahriye
    bilad-ül aminat
    eşkalname
    not1: pîrî reis'in, 1517'de yavuz sultan selim'e sunduğu dünya haritasında amerika kıtasının adı vilayet antilia'dır.
    not2: pîrî reis haritası günümüze kalan, amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan birisidir. osmanlı kaptan-ı derya'sı pîrî reis tarafından 1513'te çizilmiştir. avrupa ve afrika'nın batı kıyıları ile güney amerika'nın doğu kıyılarını göstermektedir.

    695-) 20. yüzyılda önemli dünya liderleri
    1. mustafa kemal atatürk (1881 - 1938)
    20. yüzyılın en ileri görüşlü devlet adamı olan mustafa kemal atatürk siyasetçi, asker ve türkiye cumhuriyeti'nin kurucusudur. türkiye cumhuriyet'nin ilk cumhurbaşkanı olan atatürk tüm uluslara örnek teşkil etmiş devrimci, teorisyen, siyasi ve askeri bir liderdir.
    atatürk'ün yazdığı eserler
    -takımın muharebe talimi
    -cumali ordugahı
    -birinci ta'biye meselesinin halli
    -taktik tatbikat gezisi-1
    -bölüğün muharebe eğitimi
    -taktik meselesinin çözümü ve emirlerin yazılmasına ilişkin öğütler
    -ta'lim ve terbiye-i askeriye hakkında nokta-i nazarlar
    -zabit ve kumandan ile hasbial
    -nutuk
    -medeni bilgiler
    -geometri
    2. mahatma gandhi (1869 - 1948)
    mahatma gandhi "hindistan bağımsızlık hareketi"nin öncü lideri, dünyayı etkilemiş olan sivil itaatsizlik formunun mimarıdır. 20. yüzyılın önemli aktivistlerinden olan gandhi, şiddet içermeyen eylemleriyle ve ölüm oruçlarıyla ingiltere'ye istediklerini kabul ettirdi ve hindistan halkının özgürlüğünü almasını sağladı. tuz yürüyüşünü yapmıştır.
    3. nelson mandela (1918 - 2013)
    nelson mandela güney afrika cumhuriyeti'nin nobel barış ödülü sahibi, ayrımcılık karşıtı aktivisti ve ilk siyahi cumhurbaşkanıdır. güney afrika'ya özgürlük getiren isim olan mandela hakkında güney afrika halkı şu şekilde söyler; "mandela olmasaydı, güney afrika'da demokrasi diye bir şey olmazdı."
    4. josif broz tito (1892 - 1980)
    yugoslavya federal cumhuriyeti'ninin kurucusu ve askeri liderdir. balkan ülkelerinde 20. yüzyılda en çok değer verilen devlet adamıdır.
    5. winston churchill (1874 - 1965)
    birleşik krallık başbakanı winston churchill'in, ıı. dünya savaşı sırasında abd başkanı franklin d. roosevelt ile kurmuş olduğu başarılı ilişki onun 20. yüzyılın en etkili devlet adamlarının arasında olmasını sağladı. dünya savaşından sonra avrupa konseyi ve nato örgütlerinin kurulmasında oldukça önemli rol oynadı. sovyet rusya tehlikesine karşı "demir perde" terimini ortaya atmıştır.
    önemsiz not: churchill (çörçil) tarifi nasıl yapılır?
    bir bardağın dibine tercihe göre bir parmak limon suyu ve göreceli bir miktar da tuz ilave edilir.
    köpürme ihtimaline karşı da üzerine soda yavaşça ilave edilir ve bir pipet aracılığı ile yavaşça karıştırılır. baş ağrısına çok faydalıdır.
    6. franklin d. roosevelt (1882–1945)
    siyasetçi ve devlet adamı olan franklin d. roosevelt, ıı. dünya savaşı ve büyük buhran sırasındaki abd'ye başkanlık yaptı. amerika birleşik devletleri tarihinde 4 kez seçilen tek başkan ünvanına sahiptir.
    7. francisco franco (1892 - 1975)
    20. yüzyılda ispanya'nın iç savaşı sırasında mililyetçi güçlere liderlik eden francisco franco savaşın bitmesiyle ülkeyi tam 36 yıl boyunca dikdatörlükle yönetmiş bir devlet adamı ve liderdir.
    8. adolf hitler (1889 - 1945)
    teorisyen bir devlet adamı ve nazi almanyası lideri olan adolf hitler, polonya'yı işgal ederek ıı. dünya savaşı'nı başlatan ve holokostu gerçekleştiren siyasi liderdir. 20. yüzyılın en önemli isimi ve dünya tarihini değiştiren isimlerin başında gelmektedir.
    9. benito mussolini
    italya’daki ulusal faşist parti’nin lideri, italya sosyal cumhuriyeti'nin başkanı olan benito mussolini, ıı. dünya savaşı’nda almanya ile beraber güçlerini birleştirme düşüncesiyle adolf hitler ile beaber hareket eden faşist liderdir. 20. yüzyılda yapmış olduğu faşist katliamlarla tarihte bilinmektedir.
    10. vladimir lenin (1870 - 1924)
    politik teorisyen vladimir lenin, rus komünist partisinin öncüsü, bolşevik devriminin lideri, sovyet soyalist cumhuriyeti birliği'nin mimarı ve ilk başkanı olan devrimci rus liderdir. politik ve ekonomik bir akım olan leninizmin kurucusudur.
    11. josef stalin (1878 - 1953)
    vladimir lenin'in ölümündenden sonra sscb'nin başına geçen devlet adamı ve askeri liderdir. ekim devrimini gerçekleştiren lider ve ıı. dünya savaşının meşur ordusu kızıl ordusu'nun başkomutanıdır.
    12. mao zedong (1893 - 1976)
    askeri lider, devlet adamı ve teorisyen bir devrimci olan mao zedong, çin komünist partisinin öncü ismi ve çin halk cumhuriyeti'nin kurucusudur.
    13. saddam hüseyin (1937 - 2006)
    1979 yılında iktidara gelen saddam hüseyin ırak’ın devlet başkanı olarak görev yapmıştır. arap milliyetçiliği ve arap sosyalizminin önemli bir lideri haline gelen saddam hüseyin israil hükümeti koyduğu tavırla da arap dünyasında saygınlık kazandı. 11 eylül 2001 tarihinde amerika birleşik devletleri’nde yaşanan terör eylemlerinin ardından saddam hüseyin amerika’nın hedefi olmuştur.
    14. che guevara (1928-1967)
    fidel castro ile beraber küba devrimi'ni gerçekleştirmiş olan marksist bir devrimcidir. günümüzde belirli çevreler tarafından ikonik bir kahraman olarak adledilmektedir.doktor, yazar, askeri lider ve devlet adamı ve olan che guevara fidel castro ile beraber küba devrimi'ni gerçekleştirmiş olan marksist bir devrimcidir. günümüzde belirli çevreler tarafından ikonik bir kahraman olarak adledilmektedir.
    15. fidel castro (1926 - 2016)
    che guevara ile beraber küba devrimi gerçekleştiren fidel castro küba'nın efsanevi marksist devrimci lideridir. castro, küba başbakanlığı, devlet başkanlığı ve küba kominist partisi birinci sekreterliği görevini yaptı ve uluslararası alanda oldukça önemli bir rol oynadı.

    696-) antonov an-225 mriya
    merkezi ukrayna'da bulunan antonov tasarım bürosu tarafından yapılmış stratejik hava taşıtıdır. "buran uzay mekiğini" taşıma amaçlı yapılmıştır. an-124 modelinin daha büyük halidir. mriya ukrayna dilinde "hayal" demektir. kargo taşımacılıkta kullanılan bu uçaktan sadece bir adet mevcuttur.
    en büyük kalkış ağırlığı alanında dünyanın en büyük uçağıdır. ilk uçuşunu yaptığı yılda (1988) en yakın rakibi olan lockheed c-5 galaxy'den de %50 daha büyük idi. uluslararası havacılık federasyonu tarafından guinnes rekorlar kitabı'na 240 alanda aday gösterilmiştir.
    27 şubat 2022 tarihinde rusya-ukrayna savaşı sırasında rus güçleri tarafından imha edildiği ukrayna dışişleri bakanı dmitro kuleba tarafından açıklanmıştır.

    697-) abd'deki bebek maması krizi
    pudra içerikli bebek maması nedeniyle 4 bebeğin ağır hastalanması ve 2'sinin yaşamını yitirmesinin ardından fda, abbott'un michigan'daki tesisinde inceleme başlatmıştı. fabrika, şubat ayında bakteri riski nedeniyle kapatılırken, bazı ürünler "güvensiz" olduğu gerekçesiyle toplatılmıştı.
    abd'de tedarik zincirindeki aksamaların da etkisiyle zirve yapan "bebek maması krizi" nedeniyle aileler son aylarda raflarda bebek maması bulmakta zorlanırken üreticiler de tam kapasite çalışmalarına rağmen yoğun talebe yetişemediklerini bildirmişti.
    bir süredir bebek mamasında tedarik sıkıntısı yaşanan abd'ye avrupa'dan ilk sevkiyatın gerçekleştiği bildirildi. (mayıs 2022)

    698-) avrupa yayın birliği (ebu) medya zirvesi
    trt'nin ev sahipliğinde 23 ve 24 mayıs'ta istanbul'da düzenlenecek. trt'nin de üyesi olduğu ebu temsilcileri, salgın nedeniyle iki yıl sonra ilk defa yüz yüze düzenlenecek etkinlikte buluşacak. (mayıs 2022)

    699-) etimesgut belediye ampute spor kulübü
    polonya'da düzenlenen ampute futbol şampiyonlar ligi'nin finalinde wisla krakow'u 5-2 yenerek şampiyon oldu. (mayıs 2022)

    700-) vakıfbank kadın voleybol takımı
    cev şampiyonlar ligi'nde şampiyonluğa ulaşarak tarihi başarılarına bir yenisini daha ekledi.
    slovenya'nın başkenti ljubljana'da düzenlenen cev şampiyonlar ligi süper finali'nde italya'nın ımoco volley ekibini 3-1 yenen sarı-siyahlı takım, avrupa'nın kulüpler düzeyindeki en büyük kupasını 5. kez müzesine götürme başarısı gösterdi.
    vakıfbank, cev şampiyonlar ligi'nde 2011, 2013, 2017 ve 2018'in ardından 2022 yılında da şampiyonluğa ulaştı. (mayıs 2022)
  • g.) 701-800 güncel ve genel kültür bilgileri

    701-) ibrahim el-fezari
    islam dünyasında ilk usturlabı kullanan müslüman astronom ve matematik bilgini. doğum tarihi bilinmemekle birlikte 777'de bağdat'ta ölmüştür.

    702-) longan
    tayland ve çin'de yetiştirilen "ejderha gözü" olarak bilinen meyvedir.

    703-) ahmed haşim
    (1887-1933) türk edebiyatında "fecr-i ati" şiirinin önemli temsilcisi ve sembolizmin öncülerinden türk şairidir. 1921'de basılan ilk şiir kitabı "göl saatleri"nin başındaki küçük manzumeler, bu dönemin asıl eserleridir. izlenimci ressam etüdlerini andıran bu şiirlerle ahmed haşim, doğanın özünü sızdırmak ister gibidir.
    ikinci ve son şiir kitabı "piyale"nin girişinde "şiir hakkında bazı mülahazalar" bölümünde şiirle ilgili görüşlerini açıklar.

    704-) teknofest 2022
    yurtiçinde samsun'da düzenlenecektir (30 ağustos-4 eylül).
    yurtdışında ise azerbaycan'da düzenlenecektir (26-29 mayıs).
    önemli not1: dünyanın en büyük havacılık, uzay ve teknoloji festivali teknofest, türkiye dışında ilk kez uluslararası olarak azerbaycan’da gerçekleştiriliyor. bakü crystal hall ve denizkenarı milli park'ta düzenlenecektir.
    önemsiz not2: daha önce de teknofesti paylaştım fakat her yerde gözüme iliştiği için yeniden paylaştım.

    705-) avrupa karate şampiyonası / gaziantep
    gaziantep'te şahinbey spor salonu'nda düzenlenen organizasyonda kadın kumite 68 kilo finalinde milli sporcu eda eltemur, slovakya'dan miroslava kopunova'yı yenerek altın madalya kazandı.
    kumite 75 kiloda ise erman eltemur altın madalya kazandı. (mayıs 2022)

    706-) 1967 kayseri stadyum faciası
    17 eylül 1967'de kayserispor ve sivasspor takımları arasındaki maçta çıkan, 43 kişinin ölümü, yüzlerce kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan tribün olaylarıdır.

    707-) istanbul arkeoloji müzeleri
    osmanlı dönemi'nde kurulan türkiye'nin ilk müzesi istanbul arkeoloji müzeleri'dir.
    müzede özellikle iskender lahdi başta olmak üzere, dünyanın en büyük lahdi olarak bilinen ve milattan sonra 3. yüzyıl ortası döneme ait sidamara lahdi, ağlayan kadınlar lahdi, lykia lahdi gibi nadide eserlerin yanında, büyük iskender heykeli, nehir tanrısı heykeli, aslan heykelleri ve medusa başlı madalyon ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
    not: istanbul arkeoloji müzesi, çeşitli kültürlere ait bir milyonu aşkın eserle, dünyanın en büyük müzeleri arasındadır. türkiye'nin müze olarak inşa edilen en eski binasıdır. 19. yüzyılın sonlarında ressam ve müzeci osman hamdi bey tarafından imparatorluk müzesi olarak kurulmuştur ve 13 haziran 1891'de ziyarete açılmıştır.

    708-) sigara yasağı / isveç
    isveç parlamentosu 2025 yılından itibaren ülkede tütün ürünlerinin piyasaya sürülmeyeceğini ve böylece başta sigara olmak üzere puro, pipo tütünü, elektronik sigaranın satışının men edileceğini ilan etti.

    709-) john locke
    ingiliz klasik liberalizm düşüncesinin öncüsü ingiliz filozof. meşruti demokrasinin temel fikirlerini tutarlı bir şekilde toparlayabilen ilk yazardır.
    17. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. düşünce özgürlüğünü, insan eylemlerini akla göre düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde yayan ilk düşünür olduğu için avrupa'daki aydınlanma ve akıl çağı'nın gerçek kurucusu olarak kabul edilir. john locke'a göre insan zihni doğuştan boş bir levhadır (tabula rasa). daha sonra bu zihin deneyimle (tecrübe) birlikte dolar.

    710-) kara veba
    kara ölüm olarak da bilenen hastalık, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. avrasya ve kuzey afrika'da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir. 1347-1351 yılları arasında avrupa'da zirveye ulaşan salgın, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındı.

    711-) tanap
    trans anadolu doğal gaz boru hattı, azerbaycan doğalgazını türkiye üzerinden avrupa'ya transfer etmesi planlanan boru hattı. şahdeniz doğal gaz tesislerinde çıkarılan gazın transferinde kullanılacaktır. maliyetinin 5-7 milyar dolar olacağı öngörülmüş, 2018 yılında da tamamlanmıştır.
    not: 2021 yılı itibariyle de avrupa'ya gaz akışı sağlanmıştır.

    712-) cehennem kapısı
    diğer adıyla derveze çukuru, türkmenistan'ın ahal ilinin derveze ilçesinde bir doğal gaz kuyusu. karakum çölü'nün ortasında, derveze kasabasının yakınlarında bulunmaktadır. yaklaşık 50 yıldır yanmaktadır.

    713-) fahrettin altay
    (12 ocak 1880, işkodra - 25 ekim 1974, emirgan, istanbul) türk kurtuluş savaşı kahramanlarından asker ve siyasetçi. dumlupınar meydan muharebesi sonrası yunan ordusu'nun geri çekilmesini sağlayarak izmir'e giren ilk türk süvarilerinin komutanıdır.

    714-) altay tankı
    altay, türkiye'de geliştirilen 3+ nesil milli ana muharebe tankıdır. ismini türk kurtuluş savaşı'nda 5. süvari kolordusu'nu komuta eden fahrettin altay'dan almıştır.

    715-) nehir özzengin
    2005 doğumlu özzengin almanya'nın saygın okullarından karlsruhe müzik üniversitesi'nin kabul sınavlarında tam puan alarak, derece ile üniversitenin piyano bölümü öğrencisi olmaya hak kazandı. sınav jürisindeki profesörler tarafından sıra dışı bir yetenek olarak nitelendirilen 15 yaşındaki nehir, tüm dünyada çok az genç yeteneğin ulaşabileceği bir başarıya imza attı. (2021)
    nehir özzengin'in bugüne kadar kazandığı 12 müzik ve başarı ödülü şöyle:
    -sırbistan'da düzenlenen uluslararası sanja pavlovic piyano yarışması 1.'lik ödülü
    -lüksemburg'da düzenlenen uluslararası artistes en herbe müzik beste yarışması'nda 1.'lik ödülü
    -italya'da düzenlenen uluslararası cortemilia piyano yarışması'nda 1.'lik ödülü
    -italya'da düzenlenen uluslararası nicola di stefano piyano yarışması'nda 1.'lik ödülü
    -türkiye'de düzenlenen 26.halıcı ulusal beste yarışması 1.'lik ödülü
    -elele yılın en başarılı kadını ödülleri'nde güzel sanatlar alanında halk oylaması sonucunda türkiye'de yılın en başarılı genç kızı 1.'lik ödülü
    -belçika'da düzenlenen uluslararası cesar frank piyano yarışması'nda 2.'lik ödülü
    -italya'da düzenlenen uluslararası ıschia piyano yarışması'nda 2.'lik ödülü
    -uluslararası mozart akademi piyano yarışması'nda 2.'lik ve 3.'lük ödülü
    -2018 yılında ege ekonomiyi geliştirme vakfı ve ntv yayın kuruluşu tarafından ege'nin başarılı beş kadınından biri olarak seçildi.
    -2019 yılında istanbul üsküdar belediyesi tarafından uluslararası iz bırakan kadınlar zirvesi'ne başarıları ile seçilen beş kadından biri olarak ödül aldı.

    716-) türkiye'deki 30 büyükşehir
    adana – adana büyükşehir belediyesi
    ankara – ankara büyükşehir belediyesi
    antalya – antalya büyükşehir belediyesi
    aydın – aydın büyükşehir belediyesi
    balıkesir – balıkesir büyükşehir belediyesi
    bursa – bursa büyükşehir belediyesi
    denizli – denizli büyükşehir belediyesi
    diyarbakır – diyarbakır büyükşehir belediyesi
    erzurum – erzurum büyükşehir belediyesi
    eskişehir – eskişehir büyükşehir belediyesi
    gaziantep – gaziantep büyükşehir belediyesi
    hatay – hatay büyükşehir belediyesi
    istanbul – istanbul büyükşehir belediyesi
    izmir – izmir büyükşehir belediyesi
    kahramanmaraş – kahramanmaraş büyükşehir belediyesi
    kayseri – kayseri büyükşehir belediyesi
    kocaeli – kocaeli büyükşehir belediyesi
    konya – konya büyükşehir belediyesi
    malatya – malatya büyükşehir belediyesi
    manisa – manisa büyükşehir belediyesi
    mardin – mardin büyükşehir belediyesi
    mersin – mersin büyükşehir belediyesi
    muğla – muğla büyükşehir belediyesi
    ordu – ordu büyükşehir belediyesi
    sakarya – sakarya büyükşehir belediyesi
    samsun – samsun büyükşehir belediyesi
    şanlıurfa – şanlıurfa büyükşehir belediyesi
    tekirdağ – tekirdağ büyükşehir belediyesi
    trabzon – trabzon büyükşehir belediyesi
    van – van büyükşehir belediyesi

    717-) fenike alfabesi
    tahminen mö 1200 yılında ortaya çıkmış, fenike dilini yazmak için kullanılmıştır. günümüzde kullanılan birçok çağdaş alfabe fenike alfabesinden türemiştir. paleo-ibrani alfabesi, doğrudan fenike yazı sisteminden gelmektedir. modern arap alfabesinin kökeni olan arami alfabesi, yunan alfabesi ve latin alfabesi; fenike alfabesinden türemiş alfabelerdir.

    718-) joe biden
    20 ocak 2021'de birleşmiş devletler'in 46'ncı başkanı olarak göreve başladı. 78 yaşında bu görevi devralan biden, en yaşlı başkan olmuştur.
    not: abd tarihinde 151 sene sonra bir ilk yaşandı.
    trump, abd başkanlık devir teslim törenine (yemin töreni) katılmadı ve yaklaşık 151 sene sonra bir ilk gerçekleşmiş oldu. abd'nin 1865'te göreve gelen 17. başkanı andrew johnson, 4 mart 1869'da görevini teslim edeceği abd'nin 18'inci başkanı ulysses s. grant'ın yemin törenine katılmamıştı.

    719-) kamala harris
    abd'nin ilk kadın başkan yardımcısı kamala harris yemin ederek görevine başladı. (20 ocak 2021)

    720-) tac mahal
    hindistan'ın agra şehrinde, 1631-1654 yıllarında inşa edilmiş anıt mezardır. dünyanın yeni yedi harikasından biridir. 1983'ten bu yana unesco'nun dünya miras listesi'nde yer almaktadır.
    babür imparatorluğu'nun 5. hükümdarı şah cihan'ın 17 haziran 1631 tarihinde genç yaşta ölen eşi ercümend bânû begüm (mümtaz mahal) için o zamanki imparatorluğun başkenti olan agra'da yamuna nehri'nin kıyısında yaptırılmıştır. mümtaz mahal'in ve 1666'da ölen imparator şah cihan'ın mezarlarını barındırır.
    tac mahal'in yapımında parlak, ince mavi damarları olan beyaz mermer kullanılmıştır. aynı mermerden yapılan ve yerden yüksekliği 82 metre olan kubbe, mimar ismail efendi tarafından yapılmış ve 1648 yılında tamamlanmıştır. yapıdaki yazıları yazan hattat settâr efendi'dir.

    721-) hüseyin avni botsalı
    mısır'daki son büyükelçimizdir. mısır'da sisi, darbe yaptıktan sonra 2013 yılında büyükelçi geri çağrılmıştı. o günden itibaren mısır'da büyükelçimiz bulunmuyor.
    not: mısır’a dokuz sene sonra, büyükelçi seviyesindeki islam işbirliği teşkilatı daimi temsilciliği de yapan büyükelçi salih mutlu şen yeni ‘kahire maslahatgüzarı’ olarak atandı, diye 6 nisan 2022 tarihli bazı internet sitelerinde haberler var. fakat devletin resmi sitesinde elçilik boş görünüyor. (mayıs 2022)

    722-) meclis başkanları
    -ilk meclis-i mebusan başkanı: ahmed vefik paşa (1877 / 1. meşrutiyet dönemi)
    -son meclis-i mebusan başkanları: reşat hikmet bey (31 ocak 1920 - 28 şubat 1920) ve celalettin arif bey (4 mart 1920 - 18 mart 1920)
    not1: misak-ı milli kararları son osmanlı meclis-i mebusan'da onaylanmıştır (28 ocak 1920).
    -tbmm ilk başkanı: mustafa kemal atatürk (24 nisan 1920 - 29 ekim 1923)
    -cumhuriyet ilan edildikten sonra ilk meclis başkanı: fethi okyar (1 kasım 1923 - 22 kasım 1924)
    -atatürk dönemi son meclis başkanı: abdülhalik renda (1 mart 1935 - 5 ağustos 1946)
    not2: en uzun süre meclis başkanlığı yapan bürokrattır.
    -son tbmm başkanı: mustafa şentop (24 şubat 2019 - günümüz)
    not3: atatürk döneminde;
    -ali fuat okyar (1923-1924)
    -kazım özalp (1924-1935)
    -abdülhalik renda (1935-1946) yılları arasında meclis başkanlığı yapmışlardır.

    723-) mustafa şentop
    tbmm başkanı 2019 yılından beri mustafa şentop'tur.

    724-) prof. dr. erol özvar
    yükseköğretim kurulu (yök) başkanlığına, marmara üniversitesi rektörü prof. dr. erol özvar seçildi. (temmuz 2021)

    725-) şeref malkoç
    2016 yılından beri kamu başdenetçisidir (ombudsman).
    not: mehmet nihat ömeroğlu, kamu başdenetçisi ve türkiye'nin ilk ombudsmanıdır (2012-2016 yılları arasında).

    726-) kenan yaşar
    meclis'te yapılan seçimde çorum baro başkanı avukat kenan yaşar anayasa mahkemesi'nin yeni üyesi seçildi. (ocak 2022)
    not: anayasa mahkemesi genel kurulunca 10/2/2015 tarihinde anayasa mahkemesi başkanlığına prof. dr. zühtü arslan seçilmiştir ve halen bu görevi yürütmektedir.

    727-) zeki yiğit
    07.05.2020 tarihinde danıştay başkanlığına seçilmiştir ve halen bu görevi yürütmektedir.

    728-) ismail aktaş
    sayıştay daire başkanlığı görevine 2. daire üyesi ismail aktaş seçildi. (mayıs 2022)
    not: tbmm tarafından seçilen metin yener, 22.06.2021 tarihinden beri sayıştay başkanlığı görevini yürütmektedir.

    729-) yaşar şimşek
    yargıtay 5. ceza dairesi başkanlığına, aynı daire üyesi yaşar şimşek seçildi. (mayıs 2022)
    not1: mehmet akarca, yargıtay büyük genel kurulunca 24.03.2020 tarihinde yargıtay birinci başkanlığına seçilmiş olup halen bu görevi sürdürmektedir.
    not2: bekir şahin, 04.06.2020 tarihinde yargıtay büyük genel kurulunca gösterilen adaylar arasından cumhurbaşkanınca yargıtay cumhuriyet başsavcılığına seçilmiş olup halen bu görevi sürdürmektedir.

    730-) gustave flaubert
    fransız romancı. edebiyat eleştirmenleri tarafından modern romanın kurucusu kabul edilir. en tanınmış eseri, 19. yüzyıl toplumsal gerçekliğini çarpıcı biçimde aktaran ve dünya klasikleri arasına giren madame bovary'dir. 1857'de yayımlanan ve fransa'da ciddi tartışmalara neden olan bu eserden sonra realist akımı başlatan kişi olarak gösterilmiştir.
    "madam bovary: taşra hayatı" orijinal ismiyle 1856'da yayınlanan ilk romanıdır. yaşadığı sıkıcı ve sıradan taşra hayatından kurtulabilmek için sınırlarını umutsuzca zorlayan madam bovary'nin hikâyesini anlatır.
    not: madam bovary, meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

    731-) efesli heraklitos
    efes'te yaşamış sokrates öncesi yunan filozof. efes'in yerlisi olduğu ve babasının adının bloson olduğu gibi detaylar dışında hayatı hakkında pek az şey bilinmektedir. batı felsefe tarihinde dinamik bir felsefi sistem ortaya koyan ilk kişidir.
    not: devrimci filozof heraklitos değişimin önemini "aynı nehirde iki defa yıkanılmaz" sözleri ile altını çizmiştir.

    732-) türkiye'nin ilk paleontoloji müzesi
    temeli kayseri'de atıldı. müzede, kentte sürdürülen kazılarda ortaya çıkarılan 7,5 milyon yıl öncesine ait fil, zürafa, gergedan, boynuzlugiller, kaplumbağa gibi hayvan fosilleri sergilenecek. (müzenin temeli, ağustos 2021'de atılmıştır.)

    733-) ibn-i heysem
    islam bilgini matematikçi, astronom, ve islam'ın altın çağının önemli fizikçilerinden biriydi. "modern optiğin babası" olarak da anılır.
    en etkili eseri, 1011–21 yılları arasında oluşturduğu ve latince baskılar sayesinde günümüze kadar gelmiş kitb el-manzir (optik kitabı) olmuştur. polimat, felsefe, teoloji ve tıp üzerine yaptığı birçok çalışmayı da kitaplarına kaydetmiştir.
    ibn-i heysem, ışığın bir nesneden yansıdığı, sonra gözlerine geldiğini ve böylece görüntünün gerçekleştiğini ilk açıklayan kişiydi. aynı zamanda görüntülenmenin, gözler yerine beyinde meydana geldiğini ispatlarıyla birlikte ilk gösterendi. bilimsel yöntemi kullanan ilk insan, yani ilk bilim insanı yaptı.

    734-) frida kahlo
    (1907-1954) meksikalı ressamdır. bir yirminci yüzyıl popüler kültür ikonu hâline gelen ressamdır.
    frida kahlo’nun 143 resmi vardır; 55 tanesi otoportredir. yaşamının büyük bir bölümünü yatakta başının üstünde duran, “gündüzlerinin ve gecelerinin celladı” olarak tanımladığı bir aynaya bakarak geçirdiği için sürekli oto-portre çizmiştir. resimlerindeki ustalık, pablo picasso'ya bile "biz onun gibi insan yüzleri çizmeyi bilmiyoruz" dedirtmiştir.
    bazı eserleri
    otoportre (diego ve ben)
    frida ve diego rivera
    frida ve sezaryen
    iki frida
    doğumum
    birkaç pickets
    yaralı geyik
    önemli not: frida kahlo'nun otoportresi (diego ve ben) new york'taki açık artırmada 34,9 milyon dolara alıcı buldu. bbc'nin haberine göre, bunun latin amerika'dan bir sanat eserine ödenen en yüksek fiyat olduğu açıklandı. (kasım 2021)

    735-) pirinkayalar tüneli
    türkiye'yi kafkaslara bağlayacak olan erzurum-artvin kara yolu üzerindeki pirinkayalar tüneli açıldı. (aralık 2021)

    736-) john steinbeck
    amerikalı gerçekçi yazardır. yazdığı eserlerin her biri kült olmuş, çoğu sinemaya aktarılmıştır. bir ailenin oklahoma'dan, kaliforniya'ya göçünü anlattığı gazap üzümleri eseri ile pulitzer ve ulusal kitap ödülünü kazandı. ayrıca edebiyat alanında verdiği katkılardan dolayı 1962’de nobel edebiyat ödülü’ne layık görüldü.
    not: bir başka önemli eseri de fareler ve insanlar'dır. ilk defa 1937 yılında yayınlanan eser, iki gezgin çiftlik işçisi olan george milton ve lennie small'un büyük bunalım sırasında kaliforniya'da yaşadıkları trajik olayları anlatır. bu eser meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

    737-) büyük buhran
    asıl adıyla 1929 dünya ekonomik bunalımı, 1929'da başlayan (etkilerini ancak 1930 yılının sonlarında tam anlamıyla hissettiren) ve 1930'lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir. buhran, kuzey amerika ve avrupa'yı merkez almasına rağmen, dünyanın geri kalanında da (özellikle de sanayileşmiş ülkelerde) yıkıcı etkiler yaratmıştır. “kara perşembe” olarak anılan 24 ekim 1929 perşembe günü borsa (new york menkul kıymetler borsası) dibe vurdu.
    buhranın etkilediği insanlar açlığa sürüklendi ve sebze ve meyve yetiştirip satarak yaşamaya çalıştılar. piyasadaki para bir anda yok olduğu için insanlar ihtiyaçlarını karşılamada takas yoluna gitmek zorunda kaldı ve bir nevi değiş-tokuş ekonomisine geri döndüler. insanlar maddi varlıklarıyla beraber sosyal konumlarını ve ruh sağlıklarını da kaybettiler. bunalımın etkileri ıı. dünya savaşı’na kadar yaklaşık on yıllık bir süreçte devam etti.
    amerikan halkı bu büyük çöküşün faturasını hoover yönetimine çıkardı. bir sonraki seçimde hoover’ın başkan seçilmeyeceği aşikârdı. onun yerine adını verdiği programla ekonomik sistemde köklü değişiklikler vadeden franklin d. roosevelt seçildi. roosevelt “new deal”ı 1930 ila 1937 yılları arasında uygulama fırsatı buldu.
    not: gazap üzümleri, john steinbeck'in yazdığı romandır. steinbeck, 1939 yılında yayınladığı eseriyle pulitzer ödülü'nü kazanmıştır. bu romanında yazar, amerika'da 1930'lu yılların ekonomik kriz dönemlerini, insanlığın dramını etkileyici bir dille anlatmaktadır.

    738-) semiha berksoy
    türk opera sanatçısı, tiyatrocu ve ressamdır. türkiye'nin uluslararası alanda tanınmış ilk sanatçılarından birisi ve cumhuriyet döneminin sanat simgelerindedir. sesli ilk türk filminde ve mustafa kemal atatürk'ün emri ile sahneye konan ilk türk operasında, ankara devlet opera ve balesinde opera sanatının başlıca yapıtlarının ilk sahnelenişlerinde sahne aldı. 1939'da berlin'de richard strauss'un "ariadne auf naxos" isimli eserinde başrol oynayarak batı avrupa'da sahneye çıkan ilk türk opera sanatçısı unvanının sahibi oldu.

    739-) william shakespeare
    ingiliz şair, oyun yazarı ve oyuncu. çoklukla ingilizce dilinin en büyük yazarı ve dünyanın en iyi dram oyun yazarı olarak anılır. ingiltere'nin ulusal şairi ve "avon'un ozanı" olarak da bilinir.
    günümüze ulaşan eserleri, bazı ortaklaşa yazılanlarla birlikte 38 oyun, 154 sone, iki uzun öykü şiir ve birkaç kaynağı belirsiz şiirden oluşur. oyunları bütün büyük dillere çevrildi ve diğer bütün oyun yazarlarından daha çok sergilendi.
    önemli bazı eserleri:
    romeo ve juliet, macbeth, kral lear, hamlet, othello, titus andronicus, julius caesar, antonius ve kleopatra...

    740-) mehmet çavuş
    milli mücadele döneminde mehmet çavuş ilk kurşunu, hatay dörtyol'da, 19 aralık 1918'de attı.
    not: ilk kurşun, bilinenin aksine izmir'in işgali sırasında hasan tahsin değil, hatay'da mehmet çavuş tarafından atılmıştır.

    741-) liberland
    tam adı ile özgür liberland cumhuriyeti, avrupa kıtasının orta kesiminde hırvatistan'ın zmajevac ve sırbistan'ın vojvodina bölgesine bağlı baki monoštor kasabaları arasında, tuna nehri'nin hırvatistan bölümünde kalan batı (sağ) yakasında ilan edilmiş, birleşmiş milletler üyesi ülkeler tarafından tanınmayan bir mikro ulus.
    kurucu başkanı liberteryen politikacı ve aktivist vít jedlika'dır.

    742-) sirimavo ratwatte dias bandaranaike
    dünyanın ilk kadın başbakanı olan sri lankalı politikacıdır. 1960-65, 1970-77 ve 1994-2000 yılları arasında 3 kez başbakanlık yapmıştır.

    743-) endonezya
    g20'nin 2022 dönem başkanlığını yapacak ülke endonezya'dır.
    not: g20 liderleri "birlikte kalkın, daha güçlü kalkın" sloganıyla 30-31 ekim'de endonezya'nın bali adası'nda bir araya geleceklerdir.

    744-) nordik konseyi
    iskandinav kurulu ya da kuzey avrupa kurulu, orijinal adıyla nordic council; ıı. dünya savaşı sonrasında üye ülkeler arasında serbest market oluşturmak ve ülke vatandaşlarının pasaporta gerek duymaksızın üye ülkeler içinde serbest dolanımını sağlamak amacıyla 1952 yılında kurulmuş bir organizasyondur.
    üye devletler:
    danimarka
    finlandiya
    izlanda
    norveç
    isveç

    745-) iskandinav ülkeleri
    kuzey avrupa ve kuzey atlantik'te en çok norden olarak bilinen coğrafi ve kültürel bir bölgedir. bölge, danimarka, finlandiya, izlanda, norveç ve isveç'in yanı sıra faroe adaları ve grönland gibi özerk bölgeleri de kapsamaktadır.

    746-) giordano bruno
    (1548; nola, napoli krallığı - 17 şubat 1600; roma, papalık devleti), italyan filozof, rahip, gökbilimci ve okültist. rönesans felsefesini biçimlendiren filozofların en önemlilerinden biridir ve şair yönüyle de edebiyata en yakın duranıdır. ona doğacı coşkunluğun düşünürü de denilebilir. aristotelesçi kapalı evren görüşünden ilk sıyrılanlar arasında yer alan italyan filozof, kopernik'in tezini savundu. evrenin sonsuz ve eşdağılımlı olduğunu ve evrende, dünyadan başka birçok gezegenin bulunduğunu söyledi. aykırı görüşler beslediği için 1600 yılında roma katolik kilisesi'nin engizisyon mahkemesinde yargılanıp sapkın ilan edildi ve roma'da diri diri yakılarak idam edildi.

    747-) hans lippershey
    (1570-1619) almanya'da doğup hollanda'da yaşamını devam ettirmiştir. teleskobu bulan kişi olarak kabul edilir. optik aletlerle uğraşıyordu. ilk merceği arka arkaya koyup arkasından baktığında uzaktaki cismin yakına geldiğini gördü. gözleyici adını verdiği bu buluşu hollanda'da askeri alanda kullandı.

    748-) galileo galilei
    15 şubat 1564 tarihinde italya’nın pisa şehrinde dünyaya gelmiş, 8 ocak 1642’de 77 yaşında arcetri italya’da hayata gözlerini yummuştur. astronomi, fizik ve matematik alanında çalışmış olup modern fizik için çok önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. rönesans döneminin bilimsel devriminde yeri büyüktür.
    galileo galilei astronomdur. modern fiziğin babası olarak anılır. rönesans döneminde bilimin gelişmesinde önemli katkıları vardır. venüs’ün teleskopik incelemesi, jüpiter’in uydularının keşfi gibi önemli çalışmalarda bulunmuştur. güneş merkezli sistemi savunmuş ve bunun üzerine eserler vermiştir. ancak engizisyon tarafından yargılanmış ve fikirlerinden caymaya zorlanmıştır. ayrıca ev hapsine mahkum edilmiştir.
    not: kpss'nin bazı kaynaklarında teleskobu icat ettiği geçiyor. aslında teleskobu hollandalı hans lippershey icat etmiştir.
    not: "her şeye rağmen dünya dönüyor!" dediği için mahkemeye çıkarılan galileo, doğruyu söylediği için hapse atıldı ve işkence gördü. engizisyon mahkemesinde son anda "yok dünya dönmüyor" dediği için cezası ev hapsine çevrildi.

    749-) sör william fothergill cooke
    (4 mayıs 1806 - 25 haziran 1879) ingiliz bir mucitti. mayıs 1837'de patenti alınan cooke-wheatstone elektrikli telgrafın ortak mucidi charles wheatstone ile beraberdi.

    750-) enıac
    elektrikle çalışan ve elektronik veri işleme kapasitesine sahip ilk bilgisayar. ıı. dünya savaşı esnasında amerikalı bilim insanları tarafından inşa edilen enıac ilk çıkan bilgisayardı enıac, yaklaşık 167 m² bir alana sığıyordu ve ağırlığı otuz tondu.

    751-) batı kipaş kağıt fabrikası/ aydın
    aydın'ın söke ilçesinde 658 dönüm üzerine kurulan batı kipaş kağıt fabrikası cumhurbaşkanı erdoğan'ın katıldığı törenle açıldı. avrupa'nın en büyük kağıt fabrikasıdır.

    752-) kemal haşim karpat
    (15 şubat 1923, babadağ - 20 şubat 2019, madison), türk tarihçi, osmanlı tarihi uzmanı ve akademisyen.
    kemal karpat, tbmm onur ödülü sahibi ve türk tarih kurumu şeref üyesidir.

    753-) tahtelbahir
    1719 yılında osmanlı devleti tarafından yapılan denizaltıdır. ııı. ahmed zamanında tersane baş mimarı ibrahim efendi tarafından yapıldı. timsah şeklinde olan denizaltının deneme sürüşü ııı. ahmed'ın çocuklarının sünnet merasimine denk getirilmiştir. dünyanın ilk denizaltısı olan timsah şeklindeki “tahtelbahir” böylece tarih sahnesine çıktı.

    754-) ayasofya
    resmî ismiyle ayasofya-i kebîr câmi-i şerîfi, eski ismiyle ayasofya kilisesi veya ayasofya müzesi, istanbul'da yer alan bir cami, eski bazilika, katedral ve müze. bizans imparatoru ı. justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında istanbul'un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali olup 1453 yılında istanbul'un osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra ıı. mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür.
    not1: mustafa kemal atatürk tarafından 1934 yılında yayımlanan bakanlar kurulu kararnamesi ile müzeye dönüştürülmüş, kazı ve tadilat çalışmaları başlatılmış ve 1935-2020 yılları arasında müze olarak hizmet vermiştir.
    not2: 2020 yılında ise müze statüsü iptal edilerek cami statüsü verilmiştir.
    not3: ayasofya'nın anlamı
    aya: kutsal, azize
    sofya: bilgelik anlamına gelir.
    ayasofya: kutsal bilgelik anlamına gelmektedir.

    755-) birlik heykeli
    diğer adıyla patel heykeli, hindistan'ın gucerat eyaletinde yapılmıştır. hindistan'da bağımsızlık lideri sardar vallabhbhai patel'in, gujarat eyaletinde inşa edilen 182 metrelik heykeli törenle açıldı. dünyanın en uzun heykelidir. (2018)

    756-) prof. dr. mehmet toner
    türk biyomedikal mühendisi. harvard üniversitesi tıp fakültesi cerrahi bölümünde ve harvard-mıt sağlık bilimleri ve teknolojileri programında profesörlük yapmıştır. istanbul teknik üniversitesi makine mühendisliği lisans bölümü mezunudur. kanser üzerine yaptığı çalışmalarla bilinmektedir.
    prof. dr. mehmet toner, 3 saniye içinde 100 milyar hücre içinden kanserli hücreyi bulan bir teknik geliştirildi.

    757-) benelüks
    belçika, hollanda ve lüksemburg'un coğrafi olarak birlikteliğini anlatan, politik ve ekonomik iş birliği temeline oturan uluslararası bir birliktir. "benelüks" adı, bu üç ülkenin kendi dillerindeki adlarının ilk hecelerinin birleştirilmesiyle oluşur.
    not: 1944 yılında kurulmuştur.

    758-) brexit
    birleşik krallık'ın avrupa birliği'nden ayrılması, kısaca brexit, çeşitli kişiler, çıkar grupları ve siyasi partiler tarafından birleşik krallık'ın 1973'te avrupa birliği'nin önceli olan avrupa ekonomik topluluğu'na katılmasından beri yürütülen bir siyasi hedeftir.
    not1: 31 ocak 2020'de, saat 23:00'de birleşik krallık resmî olarak avrupa birliği'nden ayrılmıştır.
    not2: britanya'nın ilk iki harfi ile exit (çıkış) kelimesinin birleşmesiyle brexit oluşur.

    759-) lityum karbonat tesisi / eskişehir
    türkiye'de ilk kez lityum karbonat üretimi başladı.
    eskişehir'deki eti maden tesisleri'nde lityum karbonat üretimine başlandı. yıllık 10 ton lityum karbonat üretimi yapılacak tesisin kapasitesinin 600 tona çıkarılması hedefleniyor. (aralık 2020)

    760-) dörtlü takrir
    7 haziran 1945'te chp'li celâl bayar, refik koraltan, adnan menderes ve fuad köprülü'nün meclis grubunda açık olarak görüşülmek üzere verdiği önergedir. dört kişi verdiği için dörtlü takrir diye anılır. amacı, türkiye'nin tek parti yönetiminden çok partili hayata geçmesi, serbest seçimlerin yapılması, üniversite özerkliği, tek dereceli seçim sistemi, yürütme erkinin chp'nin tüzel hamiliğinden çıkarılması idi. menderes ile köprülü vatan gazetesinde muhalif yazılar yazmaya başlayınca 21 eylül 1945'te ikisi de partiden ihraç edildi. buna tepki gösteren refik koraltan'ın partiden ihraç edilmesi takip etti. gelişen olaylar doğrultusunda celâl bayar ise hem milletvekilliğinden hem de partiden istifa etmiştir.
    partiden ayrılan bu dört kişi, 7 ocak 1946'da demokrat parti'yi kurmuşlardır.

    761-) demokrasi ve özgürlükler adası
    önceki adıyla yassıada veya plati, marmara denizi'nde istanbul'a yakın küçük bir adadır. biri sivri, diğeri yassı görünümlü olan, birbirine yakın iki metruk adadan yassı olanıdır.
    27 mayıs darbesi döneminde burada gerçekleştirilen ve demokrat partililerin (dp) yargılandığı yassıada yargılamaları ile de tanınır. darbenin izlerini silmek için adanın adı demokrasi ve özgürlükler adası olmuştur.
    not1: mahkeme sonunda idam cezasına mahkûm edilen 15 sanıktan adnan menderes (başbakan), hasan polatkan (maliye bakanı) ve fatin rüştü zorlu'nun (dışişleri bakanı) cezaları imralı adası'nda infaz edildi.
    not2: celâl bayar (cumhurbaşkanı) da idama mahkûm edildi. hüküm verildiği zaman 78 yaşında olan bayar'ın cezası millî birlik komitesi tarafından yaşam boyu hapse çevrildi ve yassıada'dan kayseri cezaevi'ne nakledildi.

    762-) yassıada mahkemesi yargılanıyor
    cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, demokrasi ve özgürlükler adası'ndaki adnan menderes kongre merkezi'nde 27 mayıs darbesi'nin 62. yılı vesilesiyle düzenlenecek "yassıada mahkemesi yargılanıyor" temalı anma programına katılıyor. (mayıs 2022)

    763-) sultan abdülaziz heykeli
    osmanlı sultanı abdülaziz'in 1872'de yaptırdığı at üstündeki bronz heykelidir. ilk osmanlı padişahı heykelidir. beylerbeyi sarayı'nda sergilenir. heykel, padişahın siparişi üzerine ingiliz heykeltıraş charles fuller tarafından yapıldı. fuller heykeli floransa'da tamamladıktan sonra bronz dökümün münih'te yapıldı.

    764-) naim süleymanoğlu
    (1967-2017) bulgaristan türk'ü halterci. birçok otoriteye göre tüm zamanların en iyi haltercisi olarak kabul edilir. yapıca ufak tefek ancak çok güçlü olması nedeniyle cep herkül'ü olarak anılan naim süleymanoğlu, türk süpermen adıyla da anılır.
    haltere 1977'de, dokuz yaşındayken başladı. on beş yaşındayken brezilya'da düzenlenen dünya gençler halter şampiyonası'nda iki altın madalya alarak şampiyon oldu. on altı yaşında rekor kırarak yine şampiyon oldu. böylece halter tarihinde en genç dünya rekortmeni unvanını aldı. kariyeri boyunca üç altın olimpiyat madalyası, yedi dünya şampiyonluğu ve altı avrupa şampiyonluğu vardır. tam 46 kere dünya rekoru kırmıştır. 1984 yılında (16 yaşındayken), silkme kategorisinde vücut ağırlığının üç katını kaldıran ikinci halterci olarak tarihe geçti.

    765-) giuseppe donizetti
    donizetti paşa. italyan müzisyen. türkiye'yi 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk türk bandosu olan mûsikâ-i hümâyûn'un gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan kişidir. (doğum tarihi: 6 kasım 1788, bergamo, italya
    ölüm tarihi ve yeri: 12 şubat 1856, istanbul)
    osmanlıyı 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk türk bandosu olan mûsikâ-i hümâyûn'un (günümüzde cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası) gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan kişidir.
    28 yıl boyunca osmanlı devleti'nin hizmetinde çalışan ve kendisine "paşa" unvanı verilen donizetti, hükümdarın kurduğu modern ordunun bando teşkilatını hayatı boyunca yönetti ve ikinci vatanı olan istanbul'da hayatını kaybetti.
    giuseppe donizetti'nin, ıı. mahmut için bestelediği "mahmudiye marşı" on bir yıl, ıı. mahmut'un ölümünden sonra tahta çıkan oğlu sultan abdülmecit için bestelediği "mecidiye marşı" da (1839) 22 yıl boyunca osmanlı devleti'nin marşı olarak çalınmıştır.

    766-) bosna hersek islam birliği riyaset binası
    temelleri 2008'de atılan ve 2011'de tamamlanması beklenen, ancak finansal sebeplerden dolayı 2010-2018 arasında inşası durdurulan bina, türkiye cumhuriyeti vakıflar genel müdürlüğünün desteğiyle tamamlanan bosna hersek islam birliği riyaset binası açılıyor. (mayıs 2022)

    767-) seçim ilkeleri
    seçimlerin serbestliği:bu ilke vatandaşların hiçbir baskı ve zorlama olmadan oy kullanabilmelerini ifade eder. ama anayasamız ‘’mecburi’’ oy sistemini kabul etmiştir.
    genel oy ilkesi: maddi ve cinsiyet gibi farklılıklarına bakılmaksızın tüm vatandaşların oy hakkına sahip olmasını ifade eder.
    eşit oy ilkesi:her seçmenin bir tek oya sahip olmasıdır.
    tek dereceli seçim ilkesi:tek dereceli seçim,seçmenlerin temsilcileri aracısız yani doğrudan seçmesidir.
    gizli oy ilkesi: oyun gizli olarak verilmesi, kullanılmasıdır.
    açık sayım ve döküm ilkesi: oyların sayımının açık olarak yapılmasıdır.
    not: tek dereceli seçim sistemi ilk kez 1950 yılında uygulanmıştır.

    768-) bülbül destanı
    bülbül destanı, 1920'li yıllardan yunanlıların bursa'yı işgali üzerinde mehmet akif ersoy taceddin dergahında yazılmıştır.
    not: bursa, yunan ordusu tarafından işgal edildiği gün, tbmm’de çok acılı bir toplantı yapılmış ve bursa kurtulana kadar kaldırılmamak üzere, meclis kürsüsüne siyah bir örtü (puşide-i siyah) örtülmüştü. bu örtü, tüm bursa’nın kurtarıldığı 10 eylül günü, gözyaşları içinde yaşanan bir oturum sonrasında kürsüden kaldırıldı.

    769-) yalnızlık bakanlığı
    ingiltere - 2018 (ilk kez)
    japonya - 2021

    770-) toprak razgatlıoğlu
    superbike dünya şampiyonası'nda yamaha adına yarışan türk motosiklet yarışçısıdır. 2021 superbike dünya şampiyonası'nı kazanıp jonathan rea'nın altı yıllık şampiyonluk serisini sona erdiren razgatlıoğlu, superbike tarihindeki ilk türk dünya şampiyonu olmuştur.

    771-) hanuka bayramı
    ışıklar bayramı olarak da bilenen bayram, seleukos imparatorluğu'nun elindeki kudüs'ün (yeruşalim) mö 200'lerde yahudiler tarafından geri alınmasının şerefine 2200 yıldır kutlanan bir yahudi bayramıdır. ibrani takvimine göre kislev'in 25. gününden başlayarak sekiz gün sekiz gece boyunca sürer. gregoryen takvimine göre en erken kasım sonunda, en geç ise aralık ortalarında meydana gelir.
    not: türkiyeli yahudiler, türkiye tarihinde ilk kez hanuka bayramı'nı kamusal alanda kutladılar (istanbul - 2015). ortaköy meydanı'nda saat 18.00'de başlayan kutlamalar renkli görüntülere sahne oldu. etkinlik beşiktaş belediyesi'nin desteğiyle gerçekleşti.

    772-) gazi koşusu
    ilk kez türk kurtuluş savaşı yıllarında ankara’daki at yarışlarını kendi himayesinde yaptıran mustafa kemal, 1927 yılında emir vererek gazi koşusu’nun düzenlenmesini istemiştir. ali muhiddin hacıbekir'in sahibi olduğu neriman adlı kısrağın 1927 yılında kazandığı gazi koşusu’nu atatürk ile ismet inönü birlikte izlemişlerdir.
    not: ankara'da yapılan koşu, 1980 yılından itibaran gazi koşusu istanbul'da veli efendi hipodrumunda koşulmaktadır.

    773-) çivi yazısı
    sümerler çivilere çizmiş olduğu semboller yazının bulunmasını sağlamıştır. yazını bulunması m.ö 3500 yıllarda olmuştur. mezopotamya'da yaşamış olan sümerler bu şekilde ilk yazıyı icat etmiş oldular. 5500 yıl önce ilk kez çivi yazısını kullanan sümerler, yazıyı bulan ilk uygarlıktır.

    774-) sigmund freud
    psikolojinin en önemli alt dallarından biri olan psikanaliz biliminin kurucusu olan avusturya doğumlu yahudi nörologdu. psikanaliz, hasta ile psikanalist arasında gerçekleşen diyalog yoluyla psikopatolojik vakaları tedavi etmekte kullanılan klinik yöntemidir.

    775-) orhun yazıtları
    göktürk yazıtları ya da köktürk yazıtları, türkler'in bilinen ilk alfabesi olan orhun alfabesi ile göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır.
    yazıtlar, 1889 yılında moğolistan’da orhun vadisi'nde bulunmuşlardır. bu yazıtlar ıı. göktürk kağanlığı'na aittir. yazılış tarihleri ms. 8. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. yazıtlardan tonyukuk yazıtı 731 yılında, kül tigin yazıtı 732 yılında, bilge kağan yazıtı 735 yılında yazılmışlardır.
    1893 yılında danimarkalı dilbilimci vilhelm thomsen tarafından, rus türkolog vasili radlof’un da yardımıyla çözülmüştür.

    776-) sultan ahmet camii
    1609-1617 yılları arasında osmanlı padişahı ı. ahmed tarafından istanbul'daki tarihî yarımadada, mimar sedefkâr mehmed ağa'ya yaptırılmıştır. cami mavi, yeşil ve beyaz renkli iznik çinileriyle bezendiği için ve yarım kubbeleri ve büyük kubbesinin içi de yine mavi ağırlıklı kalem işleri ile süslendiği için avrupalılarca "mavi camii (blue mosque)" olarak adlandırılır.

    777-) sibel siber
    kktc'nin ilk ve tek kadın başbakanı ve eski kktc cumhuriyet meclisi başkanı. görev süresi; 13 haziran 2013 - 2 eylül 2013...

    778-) siyasi partiler
    a. izin almadan 30 gerçek türk vatandaşı tarafından kurulur.
    b. genel seçimlerde %3'ün üzerinde oy alan partilere devlet hazine yardımı yapar.
    c. genel seçim barajı %10'dan %7'e düşürüldü. (nisan 2022)

    779-) pasavan
    ülkelerin komşu ülkelerdeki sınır bölgesinde oturan yurttaşlar için ülkeye serbestçe giriş çıkış sağlayan belge olarak bilinmektedir.

    780-) bir zamanlar anadolu'da
    bbc'nin, 36 ülkeden 177 eleştirmenin seçimlerine göre hazırladığı '21. yüzyılın en iyi 100 filmi' listesine göre senaryosunu ercan kesal, ebru ceylan ve nuri bilgi ceylan'ın yazdığı ve yönetmenliğini nuri bilge ceylan'ın yaptığı bir zamanlar anadolu'da filmi 53. sırada yer aldı. (ağustos 2016)

    781-) ölüm cezası
    türkiye'de ölüm cezası 2004 yılında kaldırılmıştır.

    782-) odunpazarı modern müze / eskişehir
    eskişehir'in odunpazarı ilçesinde, tarihi evlerin arasında inşa edilen odunpazarı modern müze (omm), prestijli sanat yayınlarından artnews tarafından son asrın iyi 25 müze binası arasında gösterildi. (ocak 2022)
    not: odunpazarı modern müze, 2021 yılında ise ingiltere'de düzenlenen avrupa müze forumu (emf) tarafından düzenlenen "avrupa yılın müzesi ödülleri" kapsamında özel takdir ödülü'nün sahibi oldu.

    783-) titus tüneli / samandağ
    titus kaya tüneli veya vespasianus tüneli, günümüzde türkiye'nin hatay iline bağlı samandağ ilçesi sınırları içerisinde, üzerinde çevlik mahallesinde kurulu olan ilçenin 5 km. kuzeyinde kalan dağlık ve denize hâkim yamaçlarda bulunan titus adıyla bilinen titus flavius vespasianus tarafından yaptırılmış, yapımı yüzyılı aşkın bir zaman sürdüğü düşünülen tünellerdir.

    784-) osman ferhan şensoy
    (doğum tarihi: 26 şubat 1951 - ölüm tarihi ve 31 ağustos 2021) t ürk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu; roman, deneme, günlük, televizyon dizisi ve film senaryoları yazarı, şair ve ortaoyuncular tiyatro topluluğunun kurucusudur. 1980 yılında ortaoyuncular adıyla, kendi tiyatrosunu kurdu. tek kişilik oyunu ferhangi şeyler, 1987 yılından beri aralıksız devam eden en tanınmış oyunudur.
    kel hasan efendi'den günümüze gelen ortaoyuncuları kavuğu'nu münir özkul'dan devralmış ve rasim öztekin'e devretmiştir.
    not1: ferhan şensoy ağustos 2021'de vefat etmiştir.
    not2: kel hasan efendi'den günümüze gelen ortaoyuncuları kavuğu'nu devralan rasim öztekin, bu kavuğu şevket çoruh'a devretmiştir.

    785-) filiz dinçmen
    1982 yılında hollanda lahey büyükelçisi görevine getirilerek türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi unvanını almıştır.

    786-) yedi güzel adam
    türk edebiyatına damga vuran cahit zarifoğlu, erdem bayazıt, rasim özdenören, nuri pakdil, mehmet akif inan, alaeddin özdenören ve ali kutlay'dır. yolları kahramanmaraş'ta kesişen 7 güzel adam'ın eğitim gördüğü 169 yıllık tarihi maraş lisesi 2019 mart ayında müzeye çevrilmiştir.

    787-) neşet ertaş
    (1938-2012) türk halk ozanı, abdallık geleneğinin son büyük temsilcisi. "bozkırın tezenesi" olarak tanınır. 1950'li yıllardan itibaren yaptığı plaklarla özellikle orta anadolu türkülerini ve bozlakları kayıt altına aldı. 1960'lı yıllardan itibaren bizzat kendisinin yazdığı türküleri seslendirdi.
    2009 yılında unesco'nun yaşayan insan hazineleri envanterine girmeye değer görüldü.
    2002'de devrin cumhurbaşkanı süleyman demirel tarafından kendisine takdim edilmek istenilen devlet sanatçısı unvanını geri çevirdi. 2006 yılında tbmm üstün hizmet ödülü'nde değer görüldü.

    788-) hasan sabbah
    nizârî-ismaili devleti'nin ve haşhaşî fedai tarikatının kurucusu ve ilk lideridir. şii mezhebine bağlı olan ismaililik alt mezhebindendir.
    dünyada bilinen ilk terör örgütünü kurmuştur (haşhaşiler). tarikatın merkezi alamut kalesi'dir. büyük selçuklu devleti'nin yıkılışında etkili olan batınilik hareketini başlamışlardır. alamut kalesi, ilhanlılar tarafından yıkılmıştır.

    789-) 12 temmuz beyannamesi
    türkiye cumhuriyeti cumhurbaşkanı ismet inönü tarafından 12 temmuz 1947'de yayımlanan bildiridir. metin, 1946 seçimleri ve hürriyet misakı sonrasında muhalefet partisi demokrat parti ile iktidardaki chp arasında yaşanan şiddetli siyasi gerilim üzerine ortaya çıkmıştır. bu bildiri ile inönü, iktidar ve muhalefete eşit mesafede duracağını ve aralarında uzlaşma sağlamayı hedeflediğini açıklamıştır.

    790-) 5 nisan kararları
    5 nisan 1994 kararları, türkiye'de yaşanan ekonomik krizden kurtulmak amacıyla 5 nisan 1994 tarihinde açıklanan kararlar bütünüdür. tansu çiller dönemi politikalarından olan kararlar, genel olarak kamu finansmanı üzerindeki dengesizliği gidermeye yöneliktir. kararların alınmasında imf etkilidir.

    791-) 24 ocak kararları
    43. türkiye hükûmeti (kerhen milliyetçi cephe hükûmeti) tarafından 24 ocak 1980 tarihinde ekonomik literatüre geçen ve yapısal dönüşümleri içeren bir program. süleyman demirel, 1979 yılında başbakanlık müsteşarlığında göreve getirdiği turgut özal'a yeni bir ekonomik istikrar programı hazırlama görevi vermiş ve bu program kısa sürede hazırlanmıştı. 24 ocak 1980'de kamuoyuna açıklandı.

    792-) surre-i hümâyûn alayı
    surre alayı, osmanlı imparatorluğu'nda surre emini adıyla bilinen bir kurum, istanbul'dan mekke ve medine'ye yardımları ve armağanları götürmüş olan topluluktur. surre-i hümâyûn alayı, istanbul'dan törenle uğurlanılırdı.
    not: osmanlılar'dan mekke ve medine'ye ilk surre gönderen hükümdar çelebi sultan mehmet'tir. (kemal reis önderliğinde 14.000 altın)

    793-) cahit arf
    türk matematikçi ve bilim insanı, eski tübitak bilim kolu başkanıdır. (11 ekim 1910, selanik - 26 aralık 1997, istanbul)
    2009 yılından itibaren 10 türk lirası üzerinde arf'ın sureti yer almaktadır. "gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız benim yaptığım gibi sayılara gelin." sözünü söylemiştir.
    arf, inönü armağanı'nı (1943) ve tübitak bilim ödülü'nü kazandı (1974). bu ödülü alırken yaptığı konuşmada 'bilim insanının amacı anlamaktır' hemen ardından 'ama büyük harflerle anlamaktır' sözüyle kendine göre bilim insanını açıklamıştır.
    cahit arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır. sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilirliği konusunda yaptığı çalışmalar, cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin arf değişmezi ve arf halkaları gibi literatürde adıyla anılan çalışmaların yanı sıra "hasse-arf teoremi" adı ile anılan teoremi matematik bilimine kazandırmıştır. ''arf sabiti'' ve ''arf kapanışları'' gibi terimleri buldu.

    794-) maveraünnehir
    orta asya'da, ceyhun ve seyhun nehirleri arasında kalan tarihi bölge. bugün bu bölge kazakistan, özbekistan ve türkmenistan arasında bölünmüştür. orta çağ'da islam uygarlığının geliştiği bölgelerden biri olan maveraünnehir'deki semerkand ve buhara kentleri önemli kültür merkezleridir.

    795-) oktay sinanoğlu
    türk kimya mühendisi ve akademisyen (1935-2015). kimya, moleküler biyofizik, biyokimya ve matematik alanlarında dersler vermiştir. 1975 yılında özel kanunla oktay sinanoğlu'na ilk ve tek türkiye cumhuriyeti profesörü unvanı verilmiştir.
    1960'ta yale üniversitesinde öğretim üyesi oldu. 1 temmuz 1963 tarihinde kimya alanında tam profesörlük unvanı alarak, 20. yüzyılda yale üniversitesinde "tam profesörlük" unvanını en genç yaşta kazanan öğretim üyesi olduğu açıklandı. ilerleyen zamanlarda, son yüzyılda tam profesörlük unvanını alan en genç ikinci öğretim üyesi olduğu ortaya çıktı. yale üniversitesinin son 300 yıllık tarihinde tam profesörlük unvanını alan üçüncü en genç öğretim üyesi olduğuna inanılmaktadır.

    796-) mahmut gazi yaşargil
    1925 doğumlu türk bilim insanı ve tıp hekimidir. beyin ve sinir cerrahisi uzmanıdır. beyin cerrahisi pratiğinde, mikroskop kullanımının hayata geçirilmesinde ve yaygınlaştırmasındaki katkılarıyla bilinmektedir. katkıları sayesinde "yüzyılın beyin cerrahı" unvanına sahiptir.

    797-) ısparta elektrik dağıtım cezası
    enerji piyasası düzenleme kurumunun (epdk) tamamladığı soruşturma kapsamında, akdeniz elektrik dağıtım aş ısparta'da yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle 3,2 milyon lira idari para cezası ve kesintiden etkilenen abonelere toplamda 15,6 milyon lira tutarında tazminat ödeyecek. (mayıs 2022)
    not: şubat ayında ısparta'da uzun süreli elektrik kesintileri yaşanmıştı.

    798-) doğunun kuş cenneti / ığdır
    doğu anadolu’nun kuş cenneti olan aras nehri kuş cenneti’nin kuş bilimine katkıları her geçen gün artıyor.
    ığdır’ın tuzluca ilçesine bağlı yukarı çıyrıklı köyünde bulunan aras kuş cenneti, dünya kuş bilimi açısından oldukça önemli noktalar arasında yer alıyor.

    799-) yeşil sukuk çalışma raporu
    cumhurbaşkanlığı finans ofisi tarafından yeşil mutabakat eylem planı kapsamında hazırlanan “yeşil sukuk çalışma raporu” kamuoyuna sunuldu.
    cumhurbaşkanlığı finans ofisi'nden yapılan açıklamaya göre, dünyada son yıllarda hız kazanan yeşil dönüşüme yönelik en önemli politika adımlarından bir tanesi olan avrupa yeşil mutabakatı, avrupa birliği tarafından 2019 yılında açıklandı. söz konusu mutabakata türkiye'nin de uyum sürecini hızlandırmak ve türkiye'nin yeşil kalkınma devrimi’ni etkin biçimde desteklemek amacıyla ticaret bakanlığı öncülüğünde “yeşil mutabakat eylem planı” hazırlanarak kamuoyuyla paylaşıldı. (mayıs 2022)

    800-) baykal gölü / rusya
    dünyanın en derin gölü olarak anılmaktadır. sibirya'nın güneyinde, irkutsk oblastı ve buryatya arasında yer alır. irkutsk şehrinin yakınında bulunan göl, "sibirya'nın mavi gözü" diye adlandırılır.
  • ğ.) 801-900 güncel ve genel kültür bilgileri

    801-) medeniyetler / uygarlıklar
    ilk çağ anadolu uygarlıkları
    -asurlular: eski asur imparatorluğu kuruluş yılı olarak m.ö 2025 senesinde kurulmuştur. mızrak ve ok benzeri savaş aletlerini anadolu'da ilk kullanan medeniyet asur medeniyeti olmuştur.
    -hattiler: anadolu'da mö 2500 – 1700 seneleri zamanında hüküm sürmüş olan hattiler'e dair en önemli bilgileri bugün alacahöyük adı verilen yerde elde edilen malzemelerden almaktayız.
    -hititler: hiyeroglif yazısını ilk defa kullanmalarıyla bilinen hititler m.ö. 1607 senesinde kurulmuş ve tıpkı diğer ilkçağ uygarlıkları gibi mutlak monarşi ile hüküm sürmüştür. ilkçağ döneminde kralın ve kraliçenin dışında bir meclis ilk defa pankuş meclisi adına hitit medeniyetinde gerçekleşmiştir. mahkeme sistemleri ile de oldukça ileri bir düzeyde olan hititler, mısır ile imzaladıkları kadeş antlaşması ile tarihin ilk uluslararası antlaşmasına da imza atmışlardır.
    -lidyalılar: sikkeyi icat etmeleriyle bilinen lidya devleti batı anadolu bölgesinde m.ö 687 senesinde kurulmuştur.
    -iyonyalılar: iyonyalılar izmir'den başlayıp büyük menderes nehri olarak bilinen bölgeye kadar topraklarını genişletebilmiş bir uygarlıktır.
    -frigler: sakarya nehri civarında kurulmuş olan frigler'in ilk bilinen kralı gordias'tır. kibele ismindeki bereket tanrıçaları daha sonra roma dünyasına da geçerek ilk çağlarda büyük bir dini tapınım oluşturmuştur. midas bu uygarlığın en önemli dini merkezidir ve bunun yanında friglerin başkenti gordion olarak tespit edilmiştir.
    -urartular: milattan önce birinci yüzyılın başında, anadolu’da, van gölü çevresinde kurulan bir devlettir. bu bölgeye yerleşen kavimler, beylikler ve aşiretler halinde yaşamaktansa, bir devlet kurarak kendilerini koruyabilmek adına, zaman içinde bir araya gelmiş ve urartu devleti’ni kurmuştur. başkenti tuşpa (van) olan urartu devleti, milattan önce 8. ve 7. yüzyılda en güçlü olduğu dönemi yaşamıştır.
    -truva: homeros’un ilyada ve odeyssia destanlarına konu olmuş olan, günümüzde çanakkale’nin tevfikiye köyü yakınlarında bulunan tarih sahnesinin en önemli kentlerinden biridir. dokuz tarihsel katman halinde ele alınabilecek olan truva, varlığı boyunca dokuz kere doğal afetler yüzünden yıkılmıştır; bu sebeple de kentin dokuz ayrı katmanı bulunmaktadır. bu dokuz katman ortalama olarak 5000 yıllık bir dönemi kapsamaktadır.
    akdeniz uygarlıkları
    -yunan uygarlığı: yunan uygarlıkları, daha çok denizcilikle uğraşmış, ticaret yapmışlardır. bu uygarlık birçok yerde koloniler kurmuştur. yunan uygarlığı, polis adı verdikleri şehir devletleri kurmuşlardır. tanrıları adına düzenledikleri yarışmalar, olimpiyatların başlangıcını oluşturmuştur.
    -roma uygarlığı: tarımla uğraşmış, tarımın yanı sıra akdeniz havzasında denizcilik ve ticaret yapmışlardır. roma’da toplum asiller (patriciler), vatandaşlar (plepler) ve kölelerden oluşmaktaydı. roma’da hazırlanan 12 levha kanunları, avrupa hukuk sisteminin temellerini oluşturur. bu uygarlık, latin alfabesine ve miladi takvime son şeklini vermiştir.
    mezopotamya uygarlıkları
    -sümerler: mezopotamya’nın verimli topraklarında yaşamış uygarlıklardandır. tarımla uğraşan bu topluluk buğday, arpa ve çavdar yetiştirmiş, ayrıca hayvancılıkla uğraşmıştır. ur, uruk, kiş, lagaş ve nippur adı verilen şehir devletleri kuran bu uygarlık, çivi yazısını geliştirmiştir. yazının icadıyla tarihî çağları başlatan bu uygarlık, ortaya koyduğu gelişmeler sayesinde küresel bir etki yaratmıştır. ay ve güneş tutulmalarıyla ilgili de hesaplar yapmışlardır. sümerler, edebiyat alanında da gelişmişlerdir. gılgamış, yaratılış ve tufan, bu uygarlığa ait destanlardır. sümerler tarafından geliştirilen urgakina kanunları, tarihte bilinen ilk yazılı kanunlardır.
    -babiller: mezopotamya’da yaşamış uygarlıklardandır. fırat ve dicle’nin suladığı verimli topraklarda yaşayan bu uygarlık, tarımla uğraşmıştır. dünya’nın yedi harikası’ndan biri olan babil’in asma bahçeleri, bu uygarlığın eseridir. tarihe hammurabi adıyla geçen kanunları, ilk anayasa niteliğindedir.
    -asurlular: mezopotamya’nın kuzeyinde yaşamış bir uygarlıktır. asurlular, daha çok ticaretle uğraşmışlardır. anadolu başta olmak üzere birçok yerde koloniler kurmuşlardır. çivi yazısının yaygınlaşmasında bu uygarlığın etkisi fazla olmuştur. anadolu’ya yazıyı bu uygarlık getirmiştir. böylece anadolu’da tarihî çağlara geçiş, asurlular tarafından gerçekleştirilmiştir.
    amerika uygarlıkları
    -inka uygarlığı: güney amerika’da and dağları bölgesinde yaşamış, büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. bu uygarlığın, peru ile bolivya arasında yer alan titicaca (titikaka) gölü çevresinde yaşamaya başladıkları, buradan çevreye yayıldıkları belirtilmektedir.
    -aztek uygarlığı: orta amerika’da yaşamış bir uygarlıktır. azteklerin temel geçim kaynakları tarımdı. mısır, bu uygarlığın yetiştirdiği başlıca tarım ürünüydü. ayrıca fasulye, kabak ve domates de yetiştiriyorlardı.
    -maya uygarlığı: orta amerika’da yaşamış bir uygarlıktır. bu bölge iklim koşulları bakımından yaşamaya elverişli alanlardandır. mayalarda tarım gelişmiştir. başlıca ürünleri aynı zamanda temel besin maddeleri olan mısırdı. kakao, fasulye ve bal kabağı da yetiştirilen tarım ürünlerindendi. mayalarda avcılık ve balıkçılık da gelişmişti.
    not1: bunların dışında hint, çin ve mısır uygarlıkları da vardır.
    not2: uygarlıklarla ilgili daha önceden soru gelmiştir (inka uygarlığı).

    802-) dilan çiçek deniz
    bu yıl 75.si düzenlenecek olan cannes film festivali'nin onur konuğu oyuncu ve model dilan çiçek deniz oldu. (mayıs 2022)

    803-) mehmet ali birand
    (9 aralık 1941, tophane - 17 ocak 2013, nişantaşı), türk gazeteci, yazar, köşe yazarı, haber sunucusu, televizyon yapımcısı. 1964 yılının temmuz ayında abdi ipekçi'nin vasıtasıyla milliyet gazetesinde mesleğe başladı. bu dönem brüksel'e yerleşerek burada yirmi yıl yaşadı ve 1985 yılında trt 1'de 32. gün adlı bir aylık haber programı yapmaya başladı. program oldukça başarılı oldu ve birand, bu programla birlikte tanındı.

    804-) türk edebiyatında sanatçıların unvanları
    ıstırap şairi: fuzuli,
    sultanü’ş-şuara (şairler sultanı): baki
    hiciv üstadı: nefi
    hacı kalfa: kâtip çelebi
    zevk-eğlence şairi: nedim
    lale devri şairi: nedim
    vatan şairi: namık kemal
    hürriyet şairi: namık kemal
    şair-i azam: abdülhak hamit tarhan
    tezatlar şairi: abdülhak hamit tarhan
    üstat: recaizade mahmut ekrem
    mistik şair: necip fazıl kısakürek
    milli şair/türk şairi: mehmet emin yurdakul
    sokağı getiren romancı: hüseyin rahmi gürpınar
    server bedii: peyami safa
    ağıtlar şairi: recaizade mahmut ekrem
    bayrak şairi: arif nihat asya
    evler şairi: behçet necatigil
    çimdik: yusuf ziya ortaç
    kirpi: refik halit karay
    yazı makinesi: ahmet mithat efendi
    ölüm şairi: cahit sıtkı tarancı
    istanbul öykücüsü: sait faik abasıyanık
    halikarnas balıkçısı: cevat şakir kabaağaçlı
    deli ozan, çamdeviren: faruk nafiz çamlıbel
    istanbul şairi: yahya kemal beyatlı
    ümmetçi şair: mehmet akif ersoy
    sokağı şiire getiren şair: orhan veli kanık
    anadolu şairi: ömer bedrettin uşaklı

    805-) bozok
    türk savunma sanayisi bünyesinde insansız hava araçları (iha) için geliştirilen lazer güdümlü minyatür mühimmat bozok'un seri üretimi başladı. (haziran 2022)

    806-) plan-s
    türkiye’nin ilk ticari uydusu plan-s, florida'daki cape canaveral uzay kuvvetleri istasyonundan spacex firmasının transporter 5 görevi kapsamında falcon-9 roketiyle uzaya fırlatıldı. (mayıs 2022)

    807-) prof. dr. mehmet öz
    abd'nin pennsylvania eyaletinde cumhuriyetçi partinin senato adaylığını türk kalp cerrahı prof. dr. mehmet öz kazandı. (haziran 2022)
    not1: seçim mayıs'ta yapılmıştı, itiraz nedeniyle seçim sonuçları henüz kesinleşti.
    not2: mehmet cengiz öz (d. 11 haziran 1960, cleveland), türk-amerikan hekim, sunucu ve siyasetçidir. the dr. oz show adlı televizyon programının sunuculuğunu yapmıştır. columbia üniversitesi’nde başkan yardımcısı ve cerrahi profesörü olan öz, new york presbyterian hastanesi’nde kalp ve damar enstitüsü ve tamamlayıcı ilaç programını yönetmektedir.

    808-) hakan reçber
    italya'nın başkenti roma'da düzenlenen 2022 tekvando grand prix'sinde erkekler 68 kiloda milli tekvandocu hakan reçber, altın madalya kazandı. hakan, grand prix altın madalyası kazanan ilk türk erkek tekvandocu oldu. (haziran 2022)

    809-) tıbbi aromatik bitki digital kütüphanesi
    muğla sıtkı koçman üniversitesi kozmetik ürünler uygulama ve araştırma merkezi müdürü prof. dr. nazan demir, teknopark istanbul'da, türkiye'nin ilk tıbbi aromatik bitki dijital kütüphanesinin kurulacağını bildirdi. (haziran 2022)

    810-) hürjet
    türk havacılık ve uzay sanayii (tusaş), jet eğitim ve hafif taarruz uçağı hürjet'i 18 mart 2023'teki ilk uçuşa hazırlıyor. (haziran 2022)

    811-) türkiye'de yaşanan büyük depremler
    -1939 erzincan depremi (7,9)
    27 aralık 1939'daki 7,9 büyüklüğünde büyük erzincan depremi’nde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetti, 100 bin kişi yaralandı ve 116 bin civarında bina yıkıldı. erzincan depremi, dünyada meydana gelen büyük depremlerden biri olarak sayılıyor.
    -1999 gölcük (kocaeli) depremi (7,4)
    17 ağustos 1999'da yerel saatle 03:02'de merkez üssü gölcük olan 40,70 kuzey enlemi ile 29,91 doğu boylamında 7.4 büyüklüğündeki 45 saniye süren gölcük depremi sadece kocaeli’nde değil, ankara'dan izmir'e kadar geniş bir bölgede ve marmara'da hissedildi. türkiye'nin deprem geçmişinde "en uzun deprem" olarak biliniyor.
    -1999 düzce depremi (7,2)
    12 kasım 1999 cuma günü saat 18.57’de düzce’de 30 saniye süren 7,2 büyüklüğündeki depremde, 894 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 679 kişi yaralandı ve binlerce kişi evsiz kaldı.
    -2011 van depremi (7,2)
    van merkeze bağlı tabanlı köyü merkez üssü olmak üzere büyük bir deprem meydana geldi. 23 ekim 2011 pazar günü saat 13.40 sularında gerçekleşen depremin aletsel büyüklüğü 7,2 olarak ölçüldü. 601 vatandaşımız hayatını kaybetti, 1.966 vatandaşımız yaralandı, 252 vatandaşımız ise enkazlardan sağ olarak kurtarıldı.
    -2020 elazığ depremi (6,8)
    24 ocak 2020 tarihinde yerel saat ile 20.55’te elazığ'ın sivrice ilçesi çevrimtaş köyü civarında büyüklüğü 6.8, derinliği 8.05 km. olan deprem bölgede hasar ve can kaybına yol açtı.
    çıkarıldı.
    -2020 izmir seferihisar depremi (6,6)
    30 ekim 2020'de izmir'in seferihisar ilçesi açıklarında 6,6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. depremde 116 kişi hayatını kaybetti, 1034 kişi ise yaralandı.

    812-) süleyman çelebi
    cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, 2022 yılının "süleyman çelebi yılı" olarak kutlanmasına ilişkin genelge yayımladı. (haziran 2022)

    813-) nüfus miktarı en fazla olan iller
    sırayla
    1. istanbul
    2. ankara
    3. izmir
    4. bursa
    5. antalya
    .....
    .....
    .....
    77. gümüşhane
    78. kilis
    79. ardahan
    80. bayburt
    81. tunceli
    not: 2021 yılı güncel tüik verilerine göre hazırlanmıştır.

    814-) nüfus artış hızı
    tüik verilerine göre 2020 yılında nüfus artış hızı binde 5,5 olmuştur ve cumhuriyet tarihinin en düşük nüfus artış hızı olmuştur.
    önemli not: yine tüik güncel verilerine göre 2021 yılında nüfus artış hızı binde 12,7'ye yükselmiştir.

    815-) coğrafya kültür bilgileri
    edit ve çok önemli not1: 7 haziran tarihli resmi gazete'de konya ili, derebucak ilçesi, çamlık mahallesi sınırları içerisinde yer alan derebucak çamlık mağaraları milli park olarak ilan edildi.
    edit ve çok önemli not2: 10 haziran 2022 tarihli resmi gazete’de yayımlanan karara göre, bolu sınırları içerisinde bulunan alan “abant gölü milli parkı” olarak belirlendi.
    türkiye’nin en küçük ve ilk milli parkı ‘’yozgat çamlığı’’dır.
    türkiye’nin son milli parkı ‘’sarıçalı dağı’’ (ankara) milli parkıdır. (bu bilgi güncelliğini kaybetmiştir)
    2019 yılında milli park statüsünü kaybeden ‘’göreme vadisi’’ milli parkıdır.
    türkiye'nin ilk tabiat anıtı "samandere şelalesi’’dir.
    türkiye'nin ilk tabiat parkı "muğla- ölüdeniz tabiat parkı"dır.
    türkiye'nin ilk ve tek biyosfer rezervi "artvin camili"dir.
    türkiye’nin ilk tabiat koruma alanı samsun-hacı osman ormanı alanıdır.
    türkiye’nin ilk jeopark alanı ‘’kula volkanik jeopark’’ alanıdır.
    en son ramsar sözleşmesine dahil edilen yer ‘’nemrut kalderası’’dır. (not: ilk ramsar alanı mersin'deki göksu deltası'dır.
    türkiye'nin ilk yavaş şehri izmir seferihisar’dır.
    türkiye'nin son yavaş şehri erzincan-kemaliye’dir. (2022 yılı)
    türkiye unesco kalıcı listesine en son arslantepe (malatya) dahil olmuştur.

    816-) islam medeniyetleri müzesi
    büyük çamlıca camisi külliyesi'ndeki islam medeniyetleri müzesi'nin açılışı, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan tarafından yapıldı. (nisan 2022)
    7. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar islam sanatının gelişimini yansıtan 800'e yakın eserin sergilendiği müze, türk dokuma sanatı, hz. peygamber'e atfedilen eserler, islam sanatında mimari ve dekoratif ögeler, ilk mabet kabe, şam evrakı, kur'an-ı kerim ve mahfazaları, islam'da bilim, berat ve fermanlar, hüsn-i hat, tılsımlı gömlekler, osmanlı'da giyim, destimal geleneği, sanduka puşideleri, islam'da fetih, türk çini sanatı, islami sikkeler olmak üzere 15 tematik bölümden oluşuyor.

    817-) belçika
    başkent brüksel'de, sağlık ve kültür alanında çalışan binlerce kişi ücretlerinin artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle gösteri düzenledi. (haziran 2022)

    818-) fransa
    fransız diplomatlar ülke tarihinde ikinci kez greve gitti. çok sayıda sendikanın çağrısıyla başkent paris’te toplanan diplomatlara farklı ülkelerdeki üst düzey fransız diplomat ve büyükelçiler de sosyal medyadan destek veriyor.
    paris’teki ınvalides meydan'ında toplanan yaklaşık 200 kişilik kalabalık, ülkede üst düzey kamu hizmetine ilişkin yapılacak reforma karşı olduklarını dile getirerek gösteri düzenledi. (haziran 2022)

    819-) geely-01
    çin'de otomotiv üreticisi geely'nin sürücüsüz araçlara veri hizmeti sağlamak için tasarladığı uyduların ilk grubu, uzaya gönderildi. (haziran 2022)

    820-) franz kafka
    almanca konuşan bohemyalı roman ve hikâye yazarı. 20. yüzyıl edebiyatının en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
    önemli eserleri:
    dönüşüm
    dava
    yargı
    şato
    gözlem
    açlık sanatçısı
    milena'ya mektuplar
    not: dönüşüm
    ilk olarak 1915 yılında yayımlanmıştır. kafka'nın en popüler eseri sayılabilir. öykü, gregor samsa'nın bir sabah kendini dev bir böceğe dönüşmüş bulmasıyla başlar ve hayatındaki değişiklikleri anlatarak devam eder.

    821-) 2022 avustralya açık tenis turnuvası
    erkeklerde rafael nadal şampiyon oldu.
    kadınlarda ashleigh barty, christine o'neil'dan 44 yıl sonra avustralya açık'ı kazanan ilk ev sahibi kadın tenisçi oldu. (ocak 2022)
    önemli not: tenis tarihinde en fazla grand slam kazanan erkek tenisçi rafael nadal'dır.

    822-) 2022 kazakistan protestoları
    kazakistan hükûmetine göre, yüksek talep ve fiyat sabitlemesi nedeniyle gaz fiyatlarındaki ani keskin artışın ardından 2 ocak 2022 tarihinde başladı. protestolar ilk olarak petrol işleme tesislerinin bulunduğu janaözen'de başladı, ancak daha sonra hükûmetten artan memnuniyetsizlik ve ekonomik eşitsizlik nedeniyle ülkenin diğer şehirlerine, özellikle de en büyük şehir olan almatı'ya yayıldı.
    not: protestolar, 11 ocak 2022'de son bulmuştur.

    823-) mehmet vedat tek
    türk mimar. 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta ve birinci ulusal mimarlık akımı'nın mimar kemalettin bey ile birlikte en önde gelen iki isminden biridir. türkiye’nin formel eğitim görmüş ilk türk mimarı olarak tanınır.
    ünlü yapıtları:
    büyük postane
    ankara palas
    haydarpaşa iskelesi
    cemil topuzlu köşkü
    moda iskelesi
    tayyare şehitleri anıtı
    ıı. tbmm meclis binası
    kastamonu hükûmet konağı
    not1: 2. meclis binasının mimarıdır.
    not2: ulustaki 2. tbmm binası, cumhuriyet müzesine dönüştürülmüştür.

    824-) hisarlar
    anadolu hisarı: yıldırım beyazıt döneminde yapılmıştır.
    rumeli hisarı (boğazkesen): fatih sultan mehmet döneminde yapılmıştır.

    825-) mavi vatan
    türkiye cumhuriyeti'nin karadeniz, akdeniz ve ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını (karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge) kapsayan doktrin.
    mavi vatan kavramını ilk kez kullan isim cem gürdeniz'dir.
    cihat yaycı ise mavi vatan terimini doktrin haline getiren, disiplinler arası bir çalışma ile literatürde yerine almasını sağlayan doktrini yazan kişidir.

    826-) pomaklar
    balkanlar'da rodop dağları, kuzey bulgaristan ile aşağı trakya ve makedonya bölgelerinde yaşayan müslüman slav bir halktır. müslümanlığı seçen bulgarlara da verilen bir isimdir. osmanlı’nın balkanlar’a yaptığı akınlarda müslümanlığı seçen bir topluluktur.

    827-) batı trakya türk cumhuriyeti
    31 ağustos 1913 tarihinde batı trakya’da kurulmuştur. balkan savaşları sonrasında batı trakya'da türkler ve pomaklar başta olmak üzere çoğunluğu müslüman ahali tarafından kurulan 3 ay yaşamış bir devlettir. başkenti gümülcine olanı bu yeni türk devleti rejim olarak cumhuriyet rejimini benimsemişti. bu devlet 1918’de güneybatı kafkasya’daki türk cumhuriyetinden 5 sene önce, türkiye’den ise 10 yıl önce cumhuriyet rejimini benimseyen ilk türk devleti olarak tarihe geçti. batı trakya türk cumhuriyeti ülke sınırlarını belirledikten sonra, siyah, yeşil ve beyaz renkleri içeren ay yıldızlı bir bayrağı kabul etti.
    bayraktaki siyah balkanlardaki zulmü temsil etmektedir. yeşil islamı, ay yıldız türklüğü temsil etmektedir. batı trakya bağımsız hükûmeti'nin ulusal marşını süleyman askeri bey, dedeağaç'ta yazmıştır.

    828-) yüzellilikler
    türk kurtuluş savaşı sonrası düşman iş birlikçisi olarak görülen ve türkiye'den sürgün edilen, hepsi üst düzey makamlarda yer alan türkiye cumhuriyeti vatandaşlarına verilen isimdir. 23 nisan 1924 tarihinde türkiye cumhuriyeti bakanlar kurulu ve türkiye büyük millet meclisi'nin oturumunda liste belirlenmiştir.
    not1: sevr antlaşması'nı imzalayanlar da bu listeye dahil edilmiştir.
    bağdatlı mehmed hâdî paşa - eski maarif nazırı
    rıza tevfik bölükbaşı - şura-yı devlet eski reisi
    reşat halis - bern eski elçisi
    not2: damat ferit paşa bu liste hazırlanmadan önce (1923 yılında) öldüğü için listede yer almamıştır.

    829-) watergate skandalı
    amerika birleşik devletleri'nde 1972-1974 yılları arasında başkan richard nixon yönetimini içeren ve nixon'ın başkanlığının sona ermesiyle sonuçlan büyük bir federal siyasi skandal. siyasi olarak kaset, gizli dinleme, hırsızlık, şantaj vb. suçların işlenmesi üzerine yargı komitesi nixon'a karşı adaleti engelleme, görevi kötüye kullanma ve meclis'e saygısızlık suçlarından görevden alma isteğini onayladı.
    skandalı örtbastaki rolü ve siyasi desteği tamamen kaybetmesi sebebiyle nixon, 9 ağustos 1974'te görevinden istifa etti.

    830-) reşat çiğiltepe
    büyük taarruz'un ikinci gününde çiğiltepe'yi geri alma emrini başkomutan mareşal gazi mustafa kemal paşa'ya söz verdiği sürede yerine getiremeyince intihar etti. ölümünden sonra kırmızı şeritli istiklâl madalyası ile onurlandırıldı. türkiye cumhurbaşkanı mustafa kemal atatürk tarafından ailesine "çiğiltepe" soyadı verildi. albay reşat bey olarak da bilinmektedir.

    831-) kültürel soykırım / kanada
    kanada’nın british columbia eyaletinde 1978'de kapatılan kamloops yerli yatılı okulu'nın aslında bir soykırım merkezi olduğu ortaya çıktı.
    kanada’nın british columbia eyaletinde yerli çocukları asimile etmek üzere faaliyet gösteren kamloops yerli yatılı okulu, gelen tepkiler üzerine 1978’de kapatılmıştı. yer altına nüfuz eden radar yardımıyla kamloops kasabası yakınlarındaki okulun bahçesinde 215 çocuğun ceset kalıntıları ortaya çıktı. çocuklardan bazılarının üç yaşında olduğu açıklandı.
    ülkede altı sene süren ve 2015’te sonuçlanan soruşturmada, yerli çocukların ana dillerini konuşmaları veya kültürel pratikler yapmaları yasaklanarak ailelerinden zorla alınması “kültürel soykırım” olarak nitelendirilmişti. raporda, 1840’larda hristiyan kilisesi tarafından kurulan ve kapanıncaya kadar kilise tarafından işletilen okulda 150.000 kadar çocuğun fiziksel istismar, tecavüz, kötü beslenme ve benzeri zulümlere maruz kaldığı ifade edilmişti.
    not: ülkedeki birçok yatılı kilise okulunun bahçesinde çocuk cesetleri bulunmuştur. haziran 2022 itibariyle 6.500 çocuğun öldüğü ya da öldürüldüğü tespit edilmiştir.

    832-) türkiye
    birleşmiş milletler, türkiye'nin talebinin ardından yabancı dillerde “turkey” olarak kullanılan ülke adını "türkiye" olarak değiştirdi. (haziran 2022)
    not: ihraç ürünlerinde, her türlü faaliyet ve yazışmalarda marka olarak "made in turkey" ibaresi yerine "made in türkiye" kullanılmasıyla ilgili cumhurbaşkanlığı genelgesi resmi gazete'de yayımlanmıştı. (aralık 2021)

    833-) muammer sun
    (d. 15 ekim 1932, ankara - ö. 16 ocak 2021, ankara), türk besteci ve müzik eğitimcisidir.
    türkiye'nin üçüncü kuşak bestecilerindendir ve müzik politikasında 60'lı ve 70'li yıllarda etkili olmuş bir isimdir. trt ankara radyosu çoksesli korosu ve trt'nin müzik dairesinin kurucusudur.
    türkiye'de 166 çocuk ve gençlik korosu kurmuştur. profesyonel, amatör ve genel müzik eğitimi için birçok kitap yazan sun, eğitim müziği için yazdığı eserlerle müzik eğitiminde de önemli bir ekol haline gelmiştir.[2] dörtlü armoni anlayışıyla bestelenmiş piyano, oda müziği ve orkestra eserleri vardır.[2] yalın, ezginin ön planda olduğu, anadolu toprağına dayalı müzikler üretti.
    sun, trt'nin yapımını üstlendiği kurtuluş dizisinin ve cumhuriyet filminin müziklerini de yapmıştı.

    834-) gufran verasine
    işgal altındaki batı şeria'nın el-halil kentinde bu sabah israil askerlerinin açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden filistinli gazeteci gufran verasine, yüzlerce kişinin katıldığı cenaze töreniyle toprağa verildi. (haziran 2022)

    835:) kuzugöbeği mantarı
    mersin’de bulunan alata bahçe kültürleri araştırma enstitüsü’nde ilk kez kuzugöbeği mantarı örtü altında üretildi. dünyada sadece birkaç ülkenin az miktarda üretebildiği nadir türlerden biri olan mantarın, kilosunun 400 lira olduğu öğrenildi. (nisan 2022)

    836-) kırım kongo kanamalı ateşi virüsü (kkka)
    afrika, asya, doğu avrupa ve orta doğu’da endemik olarak görülen, ölümcül hastalıklardan biridir. kkka, nairovirüs grubuna ait bir virüsle şiddetli ateşe neden olmaktadır. keneler aracılığıyla yayılan hastalık, zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan) bir yapıya sahiptir. virüs, özellikle hyalomma türüne ait keneler aracılığıyla yayılır.

    837-) agatha kasırgası
    meksika'nın oaxaca eyaletinde etkili olmaya başlayan agatha kasırgası'nda 10 kişinin öldüğü, 20 kişinin de kaybolduğu bildirildi. pasifik'te mevsimin ilk kasırgası olan agatha meksika kıyılarında etkili oluyor. (haziran 2022)

    838-) 4. dünya göçebe oyunları
    29 eylül-2 ekim'de bursa iznik'de düzenlenecektir.

    839-) önemli akıncı aileleri
    -bosna ve çevresinde yer alan malkoçoğlu ailesidir. -arnavutluk ve dalmaçya bölgesinde bulunan gazi evrenos ve oğulları,
    -mora ve yunanistan'da bulunan gazi turhan bey ve oğulları
    -bulgaristan'da bulunan gazi mihal bey ve oğullarıdır.

    840-) gemilerin karadan yürütülmesi
    fatih sultan mehmed, seferleri boyunca üç defa gemileri karadan yürütmüştü. ilki istanbul'un fethi, diğeri 1456 belgrad kuşatması ve 1470 eğriboz adası kuşatmasıdır.

    841-) turan yazgan
    (1938, eğirdir - 22 kasım 2012, istanbul), türk akademisyen ve yazardır. türk dünyası araştırmaları vakfı'nın kurucusudur.
    gaspıralı ismâil bey’in idealine bağlı kalarak “dilde, fikirde, işte birliği” oluşturmak için vakfın davetiyle türk dünyasından gelenler için türkiye türkçesi kursları açtırmıştır.

    842-) uluğ bey
    timur imparatorluğu'nun 4. sultanı ve türk matematikçi ve astronomi bilginidir. uluğ bey, semerkant'ta bir medrese ve bir de rasathane yaptırmıştır. uluğ bey'in adı aydaki bir kratere verilmiştir.
    "zîc-i uluğ bey", uluğ bey’in (ö. 853/1449) kurduğu rasathânede gerçekleştirilen gözlemlerin sonuçlarının toplandığı eserdir. kısaca zic denilmektedir.

    843-) izmir
    paris, amsterdam, barselona gibi dünya markası olmuş şehirler arasında artık bir türk şehri de olacak. ege’nin incisi izmir, dünya turizm federasyonu tarafından ülkemizden kabul edilen ilk şehir ünvanını aldı.
    dış ilişkiler ve turizm dairesi başkanlığı vasıtasıyla temasa geçen dünya turizm kentleri federasyonu (wtcf), pekin’in girişimiyle dünyadaki ünlü turizm şehirleri ve turizmle ilgili kurumların gönüllü olarak oluşturduğu, dünyanın ilk uluslararası turizm örgütü olarak biliniyor. federasyon turizm sektörünün önde gelen 223 şehrinden oluşmakta. üye şehirler arasında barselona, paris, amsterdam, dubai, moskova ve xiamen bulunuyor. böylece izmir, türkiye’den federasyona kabul edilen ilk şehir olarak dünya turizm şehirleri arasındaki yerini almış bulunmakta. (mayıs 2022)
    not: ayrıca avrupa konseyi parlamenterler meclisince (akpm), yerel ve bölgesel idarelerini ödüllendirmek amacıyla 1955'ten bu yana verilen "avrupa ödülü"ne bu yıl izmir layık görüldü. (nisan 2022)

    844-) kadın voleybol milli takımı
    brezilya'da devam eden 24. işitme engelliler yaz olimpiyatları'nda kadın voleybol takımı, finalde italya'yı 3-1 yenerek olimpiyat şampiyonu oldu. (mayıs 2022)

    845-) dede korkut hikayeleri nüshası
    kadim türk kültürüne ayna tutan dede korkut hikâyeleri'nin yeni bir nüshası bulundu. bursa nüshası olarak adlandırılan eserin keşfi edebiyat dünyasında büyük heyecana yol açtı. (mayıs 2022)
    not1: eseri kitap haline akkoyunlular getirmiştir.
    not2: eserin günümüze ulaşan üç adet el yazması mevcuttur. biri 19. yüzyılda dresden’de, diğeri 20. yüzyılda vatikan'da, üçüncüsü ise 21. yüzyılda kazakistan'da bulunmuştur.
    not3: dede korkut kitabı (dresden yazmasının adıyla: kitb-ı dedem orud al lisn-ı tife-i ouzân, vatikan yazmasının adıyla: hikâyet-i oğuznâme, kazan beğ ve gayrı), oğuz türklerinin bilinen en eski epik destansı hikâyeleridir. 14. veya 15. yüzyılda anonim bir yazar tarafından yazılmıştır.
    not4: hikâyeler
    dresden nüshasına göre eserde sırasıyla şu oğuz hikâyeleri gelmektedir:
    dirse han oğlu boğaç han
    salur kazan'ın evi yağmalanması
    kam büre bey oğlu bamsı beyrek
    kazan bey oğlu uruz'un tutsak olması
    duha koca oğlu deli dumrul
    kanlı koca oğlu kanturalı
    kazılık koca oğlu yegenek
    basat'ın tepegöz'ü öldürmesi
    begin oğlu emren
    uşun koca oğlu segrek
    salur kazanın tutsak olup oğlu uruz'un çıkarması
    iç oğuz'a taş oğuz asi olup beyrek öldüğü
    vatikan yazmasında altı öykü vardır:
    hikayet-i han oğlu boğaç han
    hikayet-i bamsı beyrek
    hikayet-i salur kazan'ın evi yağmalanduğudur
    hikayet-i kazan begün oğlu uruz han tutsak olduğudur
    hikayet-i kazılık koca oğlu yegenek bey
    hikayet-i taş oğuz iç oğuz'a asi olup beyrek vefatı

    846-) kuş olsam
    italya'daki uluslararası kısa film festivali "tulipani di seta nera"da (siyah ipek laleler) yönetmenliğini cüneyt ışık’ın üstlendiği "kuş olsam", "en iyi yabancı kısa film" ödülünü aldı. (mayıs 2022)

    847-) milli tenisçi ipek öz
    isveç'te düzenlenen bastad turnuvası'nda tek kadınlarda şampiyon oldu. (mayıs 2022)

    848-) diego armando maradona
    arjantinli futbol efsanesi diego armando maradona'nın 1986 dünya kupası'nın çeyrek finalinde ingiltere'ye iki gol attığı milli takım forması yapılan müzayedede 7.1 milyon sterlin karşılığında satılarak, spor tarihinin en pahalı koleksiyon ürünü olarak kayıtlara geçti.
    not: maradona gollerden birini elle attı. maç sonunda bu gol için "tanrının eli" demiştir.

    849-) vahran / cezayir
    2022 akdeniz oyunları veya resmî adı ile 19. akdeniz oyunları, organizasyon tarihindeki 19. etkinlik. 25 haziran - 5 temmuz 2022 tarihlerinde cezayir'in vahran kentinde yapılacaktır.

    850-) murad sezer
    nisan 2004’te ırak felluce’de çektiği fotoğrafla 2005’te “breaking news photography” da-lında pulitzer ödülü kazanan associated press’in (ap) ekibinde yer aldı.

    851-) pulitzer ödülü
    new york şehrinde, columbia üniversitesi tarafından gazetecilik, edebiyat ve müzik gibi alanlarda verilen saygın bir ödüldür. amerika'da en büyük ve saygın ödül kabul edilen pulitzer ödülü, 19. yüzyılda musevi kökenli macar asıllı joseph pulitzer adlı bir gazeteci tarafından kuruldu.

    852-) harper lee
    (d. 28 nisan 1926, abd - ö. 19 şubat 2016, abd) amerikalı yazardır. 1960 yılında ünlü bülbülü öldürmek romanını yazdı. yazarın bu esero çok başarılı bulundu, büyük başarı kazandı ve filme çekildi.
    "bülbülü öldürmek" ilk yayımlandığında satış rekorları kırdı ve yazarını kısa sürede üne kavuşturdu. 1961 pulitzer edebiyat ödülü kazandı, bir yıl sonra gregory peck'in başrolünü oynadığı bir filmde beyazperdeye aktarıldığında da oscar aldı.
    bülbülü öldürmek, abd'nin güneyinde yer alan maycomb adlı kurgusal bir kasabada geçer. jean louse "scout" finch adında küçük bir kızın bakış açısından kaleme alınmış olan eser, bugüne dek dünyada en çok satılan romanlar arasında yer almaktadır.
    not: new york times’ın 67 ülkeden ankete katılan okurların oylarıyla belirlediği “125 yılın en iyi kitapları” listesinde ilk sırayı harper lee’nin efsane romanı “bülbülü öldürmek” aldı. (ocak 2022)

    853-) paulo coelho
    brezilyalı roman ve söz yazarıdır. 1988 yılında yayınlanan romanı simyacı, coelho'yu en çok okunan çağdaş yazarlardan biri yaptı.simyacı, 1996 yılından bu yana türkiye'de de çok okundu, çok sevildi ve çok övüldü. bir büyük doğu klasiği olan mevlânâ'nın ünlü mesnevî'sinde yer alan bir küçük öyküden yola çıkarak yazılmıştır. simyacı, ispanya'dan kalkıp mısır piramitleri'nin eteklerinde hazinesini aramaya giden endülüslü çoban santiago'nun masalsı yaşamının felsefi öyküsüdür.
    başka romanı "elif", portekizce'den sonra ilk olarak türkçeye çevrildi ve mart 2011'de yayınlandı. romanda, yazar ve yetenekli bir keman virtüözü, sıra dışı genç bir türk kızı hilal'in sibirya'yı baştan başa geçecekleri bir yolculuk sırasında, kendileri, birbirleri ve varoluşları ile yüzleşmeleri anlatılmaktadır. kitabın tanıtımı için açtığı yarışmayı aleph by raif kurt videosuyla, türk sanatçı raif kurt kazanmıştır.
    ayrıca coelho, unesco'nun kültürlerarası diyaloglar programında danışman olarak görev yapmaktadır.
    not: brezilyalı yazar paulo coelho, "okçu'nun yolu" adlı yeni kitabını olimpiyat oyunları'nda altın madalya kazanarak şampiyon olan milli okçu mete gazoz'a adadı. 74 yaşındaki coelho twitterdan paylaştığı videoda mete gazoz için "okçuluğun dahisi" ifadelerini kullandı. (eylül 2021)

    854-) beş hececiler (“hecenin beş şairi”, “hececiler”, “hecenin beş ozanı”)
    1. meşrutiyet’ten sonra hece vezniyle ve konuşulan halk diliyle, millî edebiyat akımının görüşleri doğrultusunda şiir yazan beş şairin türk edebiyatındaki genel adı.
    grubu oluşturan beş şair; orhan seyfi orhon, enis behiç koryürek, halit fahri ozansoy, yusuf ziya ortaç ve faruk nafiz çamlıbel’dir.

    855-) ahmet kutsi tecer
    ahmet kutsi tecer, türk öğretmen, halk bilimci, şair, oyun yazarı ve siyasetçidir. halk kültürü alanında çalışmaları ile tanınır. çalışmaları, karacaoğlan ve yunus emre’nin hayatına ışık tutmuştur. halk şairi âşık veysel’i türkiye'ye tanıtan, halk müziği derlemecisi muzaffer sarısözen'i keşfeden kişidir
    anadolu’yu efsaneleriyle, halk bilimiyle köy hayatıyla işlemiştir.
    en çok bilinen "orada bir köy var uzakta" adlı şiirini babasının memleketi olan apçağa köyü (erzincan/kemaliye) için yazmıştır.
    not1: orda bir köy var uzakta
    orda bir köy var, uzakta
    o köy bizim köyümüzdür.
    gezmesek de, tozmasak da
    o köy bizim köyümüzdür...
    not2: şiirleri, bütün şiirleri kitabında toplanmıştır.
    not3: oyunları köşebaşı, koçyiğit köroğlu, satılık ev, köylü temsilleri...

    856-) rafadan tayfa
    almanya'nın duisburg kentinde, trt çocuk kanalı'nın sevilen çizgi filmlerinden rafadan tayfa'nın karakterleri tiyatro gösterisi yaptı.
    yurtdışı türkler ve akraba topluluklar başkanlığı ile kültür ve turizm bakanlığının organize ettiği gösteri, diyanet işleri türk islam birliğine bağlı duisburg merkez camisi'nde gerçekleştirildi. (mayıs 2022)
    not: organizasyon avrupa'nın birçok şehrinde yapılacak.

    857-) saha girişim programı
    bünyesinde 770 firma ve 22 üniversiteyi barındıran türkiye'nin en büyük, avrupa'nın ikinci büyük sanayi kümelenmesi olan savunma, havacılık ve uzay kümelenmesi (saha istanbul), savunma sanayinde yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesi için girişimci destek programı başlattı.
    saha istanbul açıklamasına göre, ilk dönem çağrısına çıkan "saha girişim programı" ile yüksek teknoloji projesi olan girişimci firmalara hukuki ve teknik danışmanlıktan, eğitim ve mentorluğa kadar pek çok konuda destek sağlanacak. (mayıs 2022)

    858-) alpaslan çakar
    türkiye bankalar birliği (tbb) yönetim kurulu başkanlığı’na alpaslan çakar seçildi. (mayıs 2022)

    859-) karin berra karagöz
    abd ulusal havacılık ve uzay ajansı’nın (nasa), 4 ila 6 yaşındaki çocuklara yönelik düzenlediği 2022 uluslararası çocuk sanat yarışması'nın "uzayda yaşam ve çalışma" kategorisinde "genişletilmiş dünya" adlı resmiyle manisalı karin berra karagöz birinci olmuştur. (mayıs 20220

    860-) türk destanları
    islamiyetten önceki türk destanları
    1. yaratılış destanı
    2. saka destanları
    a. alp er tunga destanı ( i.ö. 7. yy)
    b. şu destanı ( i.ö. 4. yy)
    3. hun-oğuz destanları
    a. oğuz kağan destanı ( i.ö. 4. yy)
    b. atilla destanı
    4. göktürk destanları
    a. bozkurt destanı ( i.ö. 2. yy)
    b. ergenekon destanı (7-8. yy)
    5. siyempi destanları
    6. uygur destanları
    a. türeyiş destanı (8-9. yy)
    b. mani dininin kabulü destanı
    c. göç destanı (8-9. yy)
    islamiyetten sonraki türk destanları
    1. kazak - kırgız: manas destanı
    2. türk - moğol: cengiz han destanı
    3. tatar - kırım: timur ve edige destanları
    4. karahanlı dönemi: saltuk buğra han destanı
    5. selçuklu - beylikler ve osmanlı dönemleri
    a. seyid battal gazi destanı
    b. danişmend gazi destanı
    c. köroğlu destanı

    861-) mısır piramitleri
    mısır'da yer alan piramit şeklinde antik yapılardır. tespit edilen piramitlerin sayısı 118 ile 138 arasındadır. piramitlerin büyük çoğunluğu eski krallık ile orta krallık dönemlerinde firavunlar ve eşleri için anıt mezarlar olarak inşa edilmiştir.
    bilinen en eski mısır piramitleri, memfis'in kuzeybatısındaki sakkara'da bulunur.
    yazıtlar ve dönemin diğer arkeolojik kalıntıları, daha başkalarının da olabileceğini düşündürmektedir. bunlar arasında mastaba 3808'den sonra gelen en eski piramit, üçüncü hanedanlık döneminde, mö 2630 - 2610 tarihleri arasında inşa edilen zoser piramidi'dir. bu piramit ve onu çevreleyen kompleks genellikle, kesilmiş taşlı duvar işçiliğiyle inşa edilmiş dünyanın en eski anıtsal yapıları olarak kabul edilir.
    en ünlü mısır piramitleri gize'de yer almaktadır. bunlardan en büyüğü keops piramidi olup dünyanın yedi harikası arasında günümüze değin ulaşan tek yapıdır.
    özet:
    en büyük piramit olan keops piramidi, dünyanın eski yedi harikasından biridir ve günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. piramitler; sakkara ve giza'da bulunur.

    862-) dünya ortak evimiz
    cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın eşi emine erdoğan'ın öncülüğünde hazırlanan ve 28 çevre gönüllüsünün ilham veren hikayelerinin yer aldığı "dünya ortak evimiz" kitabının tanıtımı yarın yapılacak. (mayıs 2022)

    863-) pardus
    tübitak ulusal gözlemevi'nde (tug) görev alan astronomlar, bilimsel çalışmalarında ihtiyaç duydukları programları yazmak ve işletmek için açık kaynak kodlu işletim sistemi pardus'u kullanıyor. (mayıs 2022)

    864-) gelin tatlısı ve helvası
    uşak'ın geleneksel tatlarından "gelin tatlısı" ve "helvası"na coğrafi işaret tescil belgesi verildi. (mayıs 2022)

    865-) olimpiyat oyunları
    temelleri mö 8. yüzyılda olimpiya'da gerçekleştirilen antik yunan oyunlarına dayanmaktadır. modern olarak ilk olimpiyatlar 1896'da atina'da düzenlenmiştir. kadın sporcular 1900 yılında düzenlenen paris olimpiyatlarında ilk kez yarışmıştır. türkiye millî olimpiyat komitesi 1908 yılında kurulmuş ve 1911 yılında uluslararası olimpiyat komitesi tarafından kabul edilmiştir. kurucusu selim sırrı tarcan'dır.
    not1: 1924'te fransa'nın chamonix bölgesinde sadece kış sporlarını kapsayan 11 gün süren ilk kış olimpiyatları düzenlendi.
    not2: paralimpik oyunları
    1948'de ludwig guttmann ıı. dünya savaşı'ndan dönen askerlerin rehabilitasyonu amacıyla 1948 yaz olimpiyatları ile aynı tarihlerde çeşitli hastaneler arasında çoklu spor etkinlikleri düzenledi. ludwig guttmann'ın yarışmaları her yıl düzenlenmeye başladı ve 12 yıl boyunca sportif etkinlikler rehabilitasyon amacıyla kullandı. guttmann'ın çabasıyla, "paralel olimpiyatlar" olarak anılan paralimpik oyunlara 1960 yaz olimpiyatları'na (roma) 400 sporcu katıldı.
    not3: olimpiyatların sloganı üç kelimelik latince ifadedir: citius, altius, fortius. "daha hızlı, daha yüksek, daha güçlü." anlamına gelen ifade sporcunun birinci olmayı değil, elinden gelenin en iyisini yapmasını öğütler. sloganın bir diğer anlamı da şudur: "en önemlisi kazanmak değil, katılmaktır".
    not4: olimpiyat halkaları, 5 kıtayı temsilen ilk kez 1920 olimpiyatları'nda kullanıldı. dünyanın beş kıtasını dostluk ve sevgi duyguları içinde birbirine bağlamayı simgeleyen bu halkalardan üçü üstte, ikisi alttadır. üstteki üç halka soldan sırasıyla mavi, siyah ve kırmızı; alttakiler ise sarı ve yeşildir. bu renkler önceleri kıtalara göre değerlendirilip, daha sonra ise uluslararası olimpiyat komitesi bu beş rengin olimpiyat oyunları’na katılan üye ülkelerin bayrak renklerini simgelediğini açıklamıştır.
    olimpiyat bayrağındaki mavi halka avrupa'yı, sarı halka asya'yı, siyah halka afrika'yı, yeşil halka avustralya'yı, kırmızı halka da amerika'yı temsil eder.
    not5: jesse owens
    1936 berlin olimpiyatlarında 100 metre, 200 metre, 4 x 100 metre ve uzun atlamada 4 altın madalya kazanan owens, adolf hitler’in stadyumu terk etmesine neden olan atlet olarak ün yaptı. hitler, yarışı birinci olarak bitirenin kendi aryan ırkının üstünlüğü ideolojisini çürütecek şekilde siyahi bir atlet olmasından dolayı stadı terk etmiştir.

    866-) olimpiyatlarda ilklerimiz
    a. 1908 yaz olimpiyatları (londra)
    1908 yılındaki olimpiyatlara katılan tek osmanlı sporcusu olan cimnastikçi aleko mulos, olimpiyatlarda resmi olarak osmanlı'yı temsil eden ilk sporcu oldu.
    b. 1924 yaz olimpiyatları (paris)
    türkiye cumhuriyeti'nin katıldığı ilk olimpiyatlardır.
    c. 1936 yaz olimpiyatları (berlin)
    türkiye 1936 yaz olimpiyatları'na 2'si kadın 60 sporcuyla katılan türkiye, ilk kez bir olimpiyatta türk kadın sporcularla da yer almış oldu. türkiye, olimpiyat tarihinin ilk madalyalarını 1936 olimpiyatları'nda elde etti. türkiye'nin olimpiyat oyunları tarihinde şeref kürsüsüne çıkan ilk türk sporcusu serbest güreş 79 kg'da bronz madalya kazanan mersinli ahmet kireççi oldu. onun ardından grekoromen (güreş) 61 kg'da yaşar erkan altın madalyanın sahibi oldu.
    d. 1988 yaz olimpiyatları (seul)
    ilk kez bir türk sporcusu, olimpiyat rekoru kırma başarısı gösterdi. naim süleymanoğlu, halterde türkiye'nin ilk altın madalyasını kazandırırken
    dokuz olimpiyat rekoru kırarak muhteşem bir zafer elde etti ve böylece türkiye'ye olimpiyatlar tarihinde güreş dışında ilk altın madalya kazandıran sporcu oldu.
    e. 1992 yaz olimpiyatları (barcelona)
    judoda hülya şenyurt'un bronz madalya almasıyla olimpiyatlar tarihi boyunca ilk kez bir türk kadın sporcu, kürsüye çıkma başarısı gösterdi.
    f. 1996 yaz olimpiyatları (atlanta)
    halterci naim süleymanoğlu; bir kez daha altın madalyaya ulaşarak üst üste üç olimpiyat altın madalyası kazanan halterci unvanıyla olimpiyatlar ve türk spor tarihine geçti.
    g. 2004 yaz olimpiyatları (atina)
    ilk altın madalya kazanan kadın sporcu 2004 atina'da altın madalya kazanan halterci nurcan taylan'dır.
    h. 2020 yaz olimpiyatları (tokyo)
    ferhat arıcan’ın paralel barda kazandığı bronz madalya ülkenin jimnastikte kazandığı ilk madalyadır. mete gazoz’un okçulukta elde ettiği altın madalya türkiye’nin bu spordaki ilk olimpiyat madalyasıdır. en çok madalya kazandığımız olimpiyat; 2 altın, 2 gümüş, 9 bronz madalya kazanılan 2020 tokyo'dur. ayrıca artistik cimnastikte bronz madalyanın sahibi olan ferhat arıcan, cimnastikte madalya alan türk sporcu oldu. tokyo 2020'de kadın boksörler türk sporuna damgalarını vurdu. buse naz çakıroğlu gümüş madalya alarak boksta madalya kazanan ilk türk kadın sporcu unvanını aldı. buse naz çakıroğlu'ndan sonra ringe çıkan busenaz sürmeneli ise türkiye'ye boksta ilk altın madalyayı getiren isim olarak tarihi bir başarıya imza attı.

    867-) cumhurbaşkanlarımız
    1. m. kemal atatürk
    görev süresi: 29 ekim 1923 - 10 kasım 1938
    2. ismet inönü
    görev süresi: 11 kasım 1938 - 22 mayıs 1950
    3. celal bayar
    görev süresi: 22 mayıs 1950 - 27 mayıs 1960
    4. cemal gürsel
    görev süresi: 27 mayıs 1960 - 28 mart 1966
    5. cevdet sunay
    görev süresi: 28 mart 1966 - 28 mart 1973
    6. fahri korutürk
    görev süresi: 6 nisan 1973 - 6 nisan 1980
    7. kenan evren
    görev süresi: 9 kasım 1982 - 9 kasım 1989
    8. turgut özal
    görev süresi: 9 kasım 1989 - 17 nisan 1993
    9. süleyman demirel
    görev süresi: 16 mayıs 1993 - 16 mayıs 2000
    10. a.necdet sezer
    görev süresi: 16 mayıs 2000 - 28 ağustos 2007
    11. abdullah gül
    görev süresi: 28 ağustos 2007 - 28 ağustos 2014
    12. recep tayyip erdoğan
    görev süresi: 28 ağustos 2014 - günümüz

    868-) tuna 1 bölgesi
    fatih sondaj gemisi, karadeniz'deki tuna 1 bölgesinde ağustos 2020'de 320 metreküp, ekim 2020'de ise 85 milyar metreküp daha doğal gaz rezervi bularak toplamda 405 milyar metreküplük doğalgazı keşfetmiştir. karadeniz'de keşfedilen bu rezerv, ülkemizin bugüne kadarki en büyük hidrokarbon kaynağıdır.

    869-) malta kuşatması
    1565 yılında malta adasının osmanlı imparatorluğu kuvvetleri tarafından kuşatılması ve hospitalier şövalyeleri tarafından adanın savunulması sürecidir. kanuni sultan süleyman dönemindeki kuşatma, ünlü osmanlı denizcisi turgut reis'in de şehit düşmesiyle kısa bir süre sonra kaldırılmıştır.

    870-) hayme ana
    ertuğrul gazi'nin annesi, osmanlı devletinin kurucusu osman gazi'nin babaannesi, "devlet ana'' olarak bilinen kişi hayme ana'dır.

    871-) enes ergun
    borsa istanbul olağan genel kurulu'nda, genel müdürlük görevine korkmaz enes ergun getirildi. (mart 2021)

    872-) lut gölü
    diğer adıyla ölü deniz, doğuda ürdün, batıda israil ve batı şeria ile sınırlanmış bir tuz gölüdür. ürdün rift vadisi'nde yer almaktadır ve ana kolu ürdün nehri'dir.
    yüzeyi ve kıyıları, yeryüzü'nün en düşük rakımlı gölüdür. (deniz seviyesinden 430.5 metre daha altındadır)
    342 g/kg tuzluluk oranı ile dünyanın en tuzlu su kütlelerinden biridir.

    873-) mimar sinan
    diğer adıyla koca mi'mâr sinân âğâ, veya koca sinan, osmanlı başmimarı ve inşaat mühendisi. kariyerinde önemli eser verdiği osmanlı padişahları kanuni sultan süleyman, ıı. selim ve ııı. murat dönemlerinde başmimar olarak görev yapan mimar sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır.
    mimar sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır. başyapıtı, "ustalık eserim" dediği selimiye camii'dir. (edirne'de yer alan selimiye camii, 2011 yılında unesco dünya mirası listesine girmiştir)
    ünlü yapıtları:
    süleymaniye camii (kalfalık eseri)
    haseki külliyesi
    haseki camii
    selimiye camii (ustalık eseri)
    eski valide camii
    mihrimah sultan külliyesi
    mihrimah sultan camii
    şehzade camii (çıraklık eseri)
    cihangir camii
    şah sultan camii
    rüstem paşa camii
    sokollu mehmed paşa külliyesi
    sokollu mehmed paşa köprüsü
    not1: mihr-î-mâh sultan camii istanbul'un karagümrük semtinin edirnekapı bölümünde surların hemen yanında bulunan cami. banisi (yaptıran) kanuni sultan süleyman'ın kızı mihrimah sultan'dır. 1562-1565 yılları arasında mimar sinan tarafından yapıldı.
    nisan ve mayıs aylarında bayezid yangın kulesinden veya o bölgedeki yüksek bir noktadan iskele camii'sine doğru bakıldığında; sabah gündoğumunda iskele camii'nin iki minaresi arasından güneşin doğuşu ve akşam gün batımında ise (hicrî takvime göre her ayın 14'ünde) ayın doğuşu izlenebilmektedir. aynı kuleden batı ufkuna edirnekapı istikâmetine doğru bakılır ise; mihr-î mah sultan edirnekapı külliyesi'nde de, sabah ayın akşam da güneşin batışı izlenebilmektedir. onun için mihr-î mah güneş ve ay manasına gelmektedir.
    not2: 1976'da merkür'de keşfedilen bir kratere uluslararası astronomi birliği tarafından, mimar sinan'a ithafen ''sinan'' ismi verildi.

    874-) abd ulusal bilimler akademisi
    amerika birleşik devletleri'nde doğa bilimleri, mühendislik ve tıp alanlarında, kamuoyuna kamu yararı gözeterek önerilerde bulunan bilim insanlarından oluşan bağımsız bir akademik topluluktur. dünyanın en iyi bilim akademilerinden biridir. 190'dan fazla nobel ödülünü bu akademi üyeleri kazanmıştır.
    abd ulusal bilimler akademisine seçilen türk üyeleri:
    prof. dr. aziz sancar (ilk seçilen - 2005)
    prof. dr. mehmet özdoğan (ilk seçilen - 2005)
    prof. dr. ivet bahar (seçilen ilk türk bilim kadını - 2020)
    prof. dr. daron acemoğlu
    prof. dr. celal şengör

    875) türkiye'nin nobel geçmişi
    a. fazıl hüsnü dağlarca
    2022 yılında 50 yıllık arşivlerini açan isveç akademisi, yayımladığı belgelere göre şilili şair ve yazar pablo neruda'nın kazandığı 1971 nobel edebiyat ödülü için hazırlanan 90 kişilik aday listesinde fazıl hüsnü dağlarca'nın adının da yer aldığı ortaya çıktı. böylece nobel edebiyat ödülünün ilk adayı olmuştur.
    not1: arşiv açılmadan önce nobel edebiyat ödülüne ilk aday yaşar kemal olarak bilinirdi.
    b. leyla erbil
    2002 yılında nobel edebiyat ödülü’ne aday gösterilen erbil, türkiye'den bu ödüle aday gösterilen ilk kadın yazardır.
    c. orhan ferit pamuk
    türk romancı. birçok başka edebiyat ödülünün yanı sıra, 2006 yılında nobel edebiyat ödülü'ne layık görüldü ve 54 yaşında, bu ödülü kazanan en genç edebiyatçılardan biri oldu.
    eserleri: sessiz ev, beyaz kale, kara kitap, yeni hayat, benim adım kırmızı, kar, masumiyet müzesi, kafamda bir tuhaflık ve kırmızı saçlı kadın, veba geceleri...
    not2: 7 aralık 2006 tarihinde isveç akademisi'nde gerçekleşen nobel ödül töreninde konuşmasını türkçe yaptı ve konuşmasına babamın bavulu başlığını verdi. (geçmiş yıllarda çıkan kpss sorularından biri: nobel edebiyat ödül törenindeki orhan pamuk'un konuşmasının başlığı nedir?)
    d. aziz sancar
    türk doktor, akademisyen, biyokimyager, moleküler biyolog ve bilim insanıdır. yapmış olduğu çalışmalarla 2015 yılında nobel kimya ödülü'nü kazanmıştır. son 20 yıldır dna onarımının pek çok parçasının tanımlanmasında kullanılan biyokimyasal yaklaşımlardaki öncülüğü ile tanınır.
    sancar, hücrelerin hasar gören dna'ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmalarından dolayı amerikalı paul modrich ve isveçli tomas lindahl ile birlikte 2015 nobel kimya ödülü'ne layık görüldü.
    ödül, isveç kralı xvı. carl gustaf tarafından takdim edildi. sancar, ''beni ödüle götüren, atatürk’ün ve türkiye cumhuriyeti'nin yaptığı eğitim devrimidir. dolayısıyla bu ödülün sahibi, atatürk ve türkiye cumhuriyeti’ni temsil eden anıtkabir müzesi'dir.'' diyerek nobel ödülü ile madalya ve sertifikasını anıtkabir'e teslim etmiştir. ödül, anıtkabir'deki atatürk ve kurtuluş savaşı müzesi'nde kendisine ayrılan özel alanda sergilenmektedir.

    876-) pirogovo açık hava müzesi
    avrupa’nın en büyük açık hava müzesidir (kiev / ukrayna)

    877-) tango (aşkın ve tutkunun dansı)
    buenos aires, arjantin ve montevideo, uruguay kökenli bir dans ve müzik türüdür. dansla beraber gelişen müzik tarzı da aynı adla anılmaktadır.

    878-) solingen faciası / almanya
    almanya'nın solingen kentinde 1993 yılındaki ırkçı saldırıda genç ailesinin beş üyesi öldürüldü. amasya'nın taşova ilçesine bağlı mercimek köyünden olan ve solingen'deki kundaklamada hayatını kaybedenler: gürsün ince, hatice, hülya, saime genç ile gülistan öztürk'tür.

    879-) yükseköğretimde büyük veri projesi
    yükseköğretim kurulu'nun (yök), yeni vizyonu arasında yer alan "yükseköğretimde büyük veri projesi" yarın başlayacak.
    yök'ten yapılan açıklamaya göre, kurul, büyük miktarda verinin keşfedilmesi ve yaygın kullanımı, ulusal ve uluslararası düzeyde türk yükseköğretimine önemli ivmeler kazandırması hedefiyle büyük veri projesi çalışmalarını başlattı. (mayıs 2022)

    880-) berlin duvarı (utanç duvarı)
    doğu almanya vatandaşlarının batı almanya'ya kaçmalarını önlemek için doğu alman meclisinin kararı ile 13 ağustos 1961 yılında berlin'de yapımına başlanan 46 km uzunluğundaki duvar.
    yıkılmadan önce berlin duvarı, 1986
    batı'da yıllarca "utanç duvarı" (schandmauer) olarak da anılan ve batı berlin'i abluka altına alan bu betondan sınır, 9 kasım 1989'da doğu almanya'nın, isteyen vatandaşların batı'ya gidebileceğini açıklamasının ardından tüm tesisleriyle birlikte yıkıldı.

    881-) ekim devrimi
    diğer adlarıyla bolşevik devrimi, rus devrimi ya da büyük ekim sosyalist devrimi, ayrıca bilinen adı ile ekim ayaklanması, rusya’da jülyen takvimine göre 25 ekim 1917’de (miladi takvime göre 7 kasım 1917), petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın lenin önderliğindeki bolşeviklere geçmesini sağlayan ve sovyetler birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.
    not: rus iç savaşı, 1917 ekim devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. savaş beyaz ordu birliklerinin 1918 baharında beyaz terör saldırılarıyla başladı. ana muharebe rusya sovyet federatif sosyalist cumhuriyeti'ne bağlı bolşevik kızıl ordusuyla komünizm karşıtlarının beyaz ordusu arasında geçti. ancak savaşa beyaz ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan abd, ingiltere, fransa, polonya ve japonya da müdahil oldu. 1921 yılında bolşevikler beyaz terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da sovyetler birliği kuruldu. (1991 yılında da bu birlik dağılmıştır)

    882-) dünyada enerji ve gıda krizi
    ukrayna - rusya savaşı nedeniyle enerji krizi yaşanmaktadır. (mayıs 2022)
    ayrıca korona virüs salgınından ve yine ukrayna - rusya savaşı nedeniyle dünyada gıda krizi yaşanmaktadır. dünyanın tahıl ambarları; ukrayna ve rusya'dır. küresel buğday üretiminin yaklaşık yüzde 33’ü rusya ve ukrayna’nın üretiminden karşılanıyor. benzer şekilde iki ülke arpa, mısır ve ay çekirdeği üretiminde toplamda yüzde 15-25 arasında değişen oranlarda orana sahipler. (mayıs 2022)

    883-) helal belgesi
    helal gıda; islami kurallar dahilinde tüketilmesine izin verilen ve ts oıc/smııc 1: 2011 helal gıda genel kılavuzu standardında verilen kurallara uygun olan yiyecek ve içeceklerdir. genellikle gıda üretimi gerçekleştiren ya da gıda ile temas eden ürünler üreten firmaların aldığı sertifikaya "helal belgesi" denilmektedir.
    şu anda türkiye’de helal ürün belgelendirme konusunda akreditasyon verme yetkisi hak (helal akreditasyon kurumu) tarafından gerçekleştirilmektedir.

    884-) geometrik desenli mozaik / bergama
    unesco dünya miras listesi'nde yer alan bergama'daki kızıl avlu çevresinde yapılan kazılarda, milattan sonra 2-3'üncü yüzyıllarda yapıldığı değerlendirilen geometrik desenli taban mozaiği bulundu. (mayıs 2022)

    885-) teknofest / azerbaycan
    a. azerbaycanlı bir grup genç tarafından geliştirilen, aynı anda hem balık hem de bitki yetiştirmeyi sağlayan "deltask" isimli proje, teknofest azerbaycan'da "tarım teknolojileri" kategorisinde birinci oldu. (mayıs 2022)
    b. yolcu uçaklarına yerleştirilecek termal kameralarla orman yangınlarının önüne geçmeyi hedefleyen azerbaycanlı gençlerin "greenlines" isimli projesi, teknofest azerbaycan'da "yeşil teknolojiler" kategorisinde birinciliğe layık görüldü. (mayıs 2022)
    not1: teknofest 2022 yurtiçinde samsun'da düzenlenecektir.
    not2: teknofest 2022 yurtdışında ilk kez azerbaycan'da düzenleniyor.

    886-) georg jellinek
    alman kamu hukuku avukatıdır.
    jellinek üçlüsü, alman hukukçu georg jellinek tarafından yapılan temel hak ve hürriyetleri ayırma yöntemidir. bu yöntemde haklar üçe ayrılır. bu haklar; negatif, pozitif ve aktif statü hakkıdır.
    not: anayasasımız da bu doğrultuda hazırlanmıştır.

    887-) karadeniz'e kıyısı olan ülkeler
    karadeniz'e kıyısı olan altı ülke var. karadeniz'e kıyısı olan ülkeler alfabetik sıra ile bulgaristan, gürcistan, romanya, rusya federasyonu, türkiye ve ukrayna.

    888-) sudan
    99 yıllığına kiralanan 780 bin dönümlük arazide tropikal meyveler üretilecek.
    türkiye tarihinde ilk defa devlet ve özel sektör işbirliğiyle sudan'dan 99 yıllığına tarım arazisi kiraladı. (mayıs 2014)

    889-) izlanda
    ordusu olmayan tek nato üyesidir.

    890-) kazakistan
    nükleer enerji santrallerini kendi isteğiyle kapatan ilk devlettir.
    önemli not: 2022 yılında çıkan bazı haberlere göre kazakistan, nükleer enerji santrali inşasını yeniden gündeme almış.

    891-) çernobil faciası / ukrayna
    26 nisan 1986 tarihinde sovyetler birliği'ne bağlı ukrayna sovyet sosyalist cumhuriyeti'nin pripyat şehri yakınlarındaki çernobil nükleer santrali'nin 4 numaralı reaktöründe gerçekleşen nükleer kazadır.

    892-) fukuşima ı nükleer santrali kazaları / japonya
    2011 thoku depremi ve tsunamisi sonrasında, 11 mart 2011'de fukuşima ı nükleer santralinde atmosfere radyoaktif madde salınmasına sebep olan olaylar dizisidir. uzmanlar kazayı çernobil felaketinden sonra en büyük ikinci nükleer kaza olarak tanımlamakla birlikte, tüm reaktörlerde sorun yaşanması kazaları bugüne kadarki en karmaşık nükleer kaza yapmaktadır.

    893-) three mile adası kazası / abd
    nükleer erime sonucu three mile adasında nükleer elektrik santralinde meydana gelen kazadır. 28 mart 1979 yılında amerika birleşik devletleri pensilvanya eyaletinde meydana gelmiştir. olay uluslararası nükleer olay ölçeği (ınes) skalasında 7 üzerinden 5 puanla değerlendirilmiştir. yani geniş sonuçlar doğuracak bir kaza olarak tanımlanmıştır.

    894-) hüzün üçgeni
    isveçli yönetmen ruben östlund'un trt ortak yapımı filmi "hüzün üçgeni" (triangle of sadness), 75. cannes film festivali'nde "altın palmiye"nin sahibi oldu. (mayıs 2022)

    895-) gizemli hepatit vakaları
    dünya sağlık örgütü (dsö), ingiltere'de ortaya çıkan ve daha sonra çok sayıda ülkede görülen nedeni belirsiz hepatit virüsünün bulaştığı çocuk sayısının en az 650'ye çıktığını, 9 çocuğun virüs nedeniyle yaşamını yitirdiğini açıkladı. (mayıs 2022)

    896-) şaziye erdoğan
    milli halterci şaziye erdoğan, arnavutluk'ta düzenlenen avrupa halter şampiyonası'nda 3 altın madalya kazanarak avrupa şampiyonu oldu. (mayıs 2022)

    897-) real madrid
    uefa şampiyonlar ligi finalinde ingiltere ekibi liverpool'u 1-0 mağlup eden ispanya temsilcisi real madrid, kupanın sahibi oldu. (mayıs 2022)
    önemli not: kupa finali normalde rusya'nın saint petersburg kentinde oynanacaktı. fakat rusya'nın ukrayna'ya saldırısı nedeniyle uefa icra komitesi kupa finalinin fransa'nın başkenti paris'teki stade de france'da oynanmasına karar vermiştir.

    898-) 2022 grammy ödülleri (64.)
    müzik dünyasının en prestijli ödülleri olan grammy ödülleri, salgın nedeniyle iki kez ertelenmesinin ardından nihayet dün gece las vegas'taki mgm grand garden arena'da düzenlenen ve trevor noah'ın sunuculuğunu üstlendiği törenle sahiplerini buldu. beş ödülü kucaklamasıyla jon batiste gecenin kazananı olurken, törenin en önemli anı, ukrayna devlet başkanı volodimir zelenski'nin grammy seyircisine karşı konuşma yapmasıydı. zelenski, rusya saldırısı altındaki ülkesinin yeniden özgürlüğüne kavuşması için destek istedi. (nisan 2022)

    899-) stephen william hawking
    (1942-2018) ingiliz fizikçi, kozmolog, astronom, teorisyen ve yazar. stephen hawking, einstein'dan bu yana dünyaya gelen en parlak teorik fizikçi olarak kabul edilmektedir.
    kuantum fiziği ve kara delikler ile ilgili fikirler ortaya atmıştır. als hastalığı nedeniyle hayatının büyük bir bölümünü tekerlekli sandalyede sürdürmüştür.
    önemli eserleri:
    -ceviz kabuğundaki evren
    -zamanın kısa tarihi: büyük patlamadan kara deliklere

    900-) leonardo da vinci
    rönesans döneminde yaşamış italyan hezârfen, döneminin önemli bir filozofu, astronomu, mimarı, mühendisi,mucidi, matematikçisi, anatomisti, müzisyeni, heykeltıraşı, botanisti, jeoloğu, kartografı, yazarı ve ressamıdır. en tanınmış yapıtları vitruvius adamı (1490-1492), mona lisa (1503-1507) ve son akşam yemeği'dir (1495-1497). rönesans sanatını doruğuna ulaştırmış, yalnız sanat yapısına değil, çeşitli alanlardaki araştırmaları ve buluşlarıyla da tanınan, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından ve dehalarından biri kabul edilmektedir.
    2. beyazit'e haliç ve boğaz üzerinde köprü yapmayı önermiştir.
    leonardo da vinci'nin en ünlü 10 tablosu aşağıdaki gibidir;
    - mona lisa
    - son akşam yemeği
    - vitruvius adamı
    - kakımlı kadın
    - kırmızı tebeşir otoportresi
    - kayalıklar bakiresi
    - la scapigliata
    - salvator mundi
    - ginevra benci'nin portresi
    - meryem ve oğlu azize anne ile
    not: salvator mundi (dünyanın kurtarıcısı), 2017 yılında düzenlenen bir açık artırmada 450.3 milyon dolara alıcı bulan tablo, dünyanın en pahalı sanat eserleri listesine ilk sıradan yerleşmeyi başarır.
  • (bkz: james webb uzay teleskopu)~~~~nasa'nın 25 aralık 2021 tarihinde uzaya gönderdiği teleskop

    (bkz: fatma girik)~~~~oynadığı filmler : ezo gelin, toprak ana, yılanların öcü, keşanlı ali destanı

    (bkz: ibn-i heysem)~~~~ (bkz: kitab el-manazir) kitabının yazarı ve modern optiğin babası olarak bilinen müslüman bilim adamı

    (bkz: elon mask)~~~~ 2022 yılında dünyanın en zengin iş insanı ve 44 milyar dolara twitter' ı satın alan oç.
hesabın var mı? giriş yap