öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• kadınların seçme seçilme hakkına cumhuriyet ile kavuştuğundan bahsedenlerin,
  erkeklerin de bu hakka cumhuriyet sayesinde kavuştuklarını es geçmeleri.
• büyük liderler
  
  bu dedenin dediklerine bir kulak vermek gerekir, dedikleri doğru olabilir.
• findeks notu; diğer isimleri ile kkb puanı & kredi puanı & kredi notu & findeks puanı & kredi risk raporu nedir? ne işe yarar? hangi eylemler findeks notunuzu olumlu, hangi işlemler olumsuz etkiler?
  
  9 yıl önce kendi yazdığım yazı ile çok yakın zamanda sözlükte bu konuda yazılmış güzel bir analizi harmanladım. iyi okumalar :)
  
  **kredi puanı hesaplanırken son 5 yıldaki mali veriler ve ödeme performansına bakılıyor. 5 yıldan öncekiler dikkate alınmıyor.
  **5 kategori belirledim. muhtemelen bunun daha net, daha açıklayıcı bir versiyonu vardır ama olsun.
  1800+ / 1800-1600 / 1600-1300 / 1300-1000 / 1000-
  
  **kredi puanınız 1800'den yüksekse; bugüne kadar çılgın bankacılık işlemi yapmışsınız, alayında mükemmel ödeme performansları göstermiş, neredeyse hiç gecikme yapmamış ve hiç kanuni takip dahi olmamış hakkınızda denilebilir. bu kategoride iseniz bankalar size sürekli sms ile, arama ile tacizde bulunuyor demektir. krediniz hazır, hadi gelin hemen kullanın, kredi kartı düşünmez misiniz temalı çağrılar peşinizi bırakmaz. bankacılık sektörünün en sevdiği, en potansiyelli müşteri adayı sizsiniz.
  
  **kredi puanınız 1600 ile 1800 puan arasında ise yüksek meblağlı kredileri dahi çekebilme potansiyeliniz vardır. aynı anda birden fazla kredi çekebilirsiniz maaş bordronuza ya da şirket ortağı veya sahibi iseniz şirket finansal durumuna göre. ilk seviye kadar olmasa da yine arzulanan müşteri adayısınız. puanınızı yükseltmek için küçük uğraşlar verebilir, kendinizi elit seviyeye çıkartabilirsiniz. alternatif olarak da bazı şeyleri doğru yapıyor gibisiniz, lütfen o şekilde devam etmeye gayret edin.
  
  **kredi puanınız 1300 ile 1600 arasında ise yine olumlu olarak düşünebilirsiniz. bu skorda da türkiye ortalamasına yakınsınız. kredi ve kmh talepleriniz direkt reddolmaz, direkt onaylanma ihtimali de zayıf. aşağıdaki öneriler ile puanınızı yükseltip kendinizi bir üst seviyeye atabilirsiniz.
  
  **kredi puanınız 1000 ile 1300 puan arasındaysa riskli profildesiniz demektir. bankalar size kredi vermek için 3 kez düşünürler. 1-2 bankadan kredi talebiniz reddedilebilir, belki 3. bankadan ancak alabilirsiniz. bu puanda iseniz düzenli ödeme yapmamışsınız, kredi kartı borçlarınızı zamanında ödememişsiniz, eski kullandığınız kredilerde gecikmeler yaşatmışsınız ve hatta hakkınızda takip bile başlatılmış olabilir.
  
  **kredi puanınız 1000'den de küçükse ne kredi ile araç alabilirsiniz, ne de bireysel kredi kullanabilirsiniz. siciliniz bok gibi demektir ve birileri sizi fena mimlemiş durumdadır. puanınız yükselene kadar bankacılar size “adam pisliğin teki çıktı rıza baba” muamelesi yapabilir.
  
  2023 mayıs ayında findeks'ten not danışmanı hizmeti alan biri, “ben aldım sizler almayın” diye birkaç püf noktayı paylaşmış. önce olumsuz etkilerden bahsedelim.
  
  **eğer ödeme tarihçenizde kanuni takip bulunuyorsa, bunun gözükmemesi için ödeme yapılmasının ardından 5 (beş) sene geçmesi gerekiyor.
  **eğer varlık yönetim şirketlerine devredilen borcunuz varsa hep sicilinizde kalıyor.
  **puan olayına gelirsek eğer, kepçeyle alıp kaşıkla veriyorlar. o yüzden ne yaparsanız yapın ödemenizi zamanında gerçekleştirin.
  **kullandığınız kredili ürünün (kredi kartı, kmh, kredi vb.) tutarının zerre önemi yok. mesela benim kredi kartımın asgarisi 90k, x kişinin 1k. ikimize de aynı puanı veriyor. aynı puanı vermesini geçtim, tutarlar yüksek olduğu için bazen ben ödeme güçlüğü çekiyorum, pat benim puanımı bu dalgalanmalar yüzünden 1400’e atarken aylık 100 lira ödeme yapan kişinin puanı 1800 oluyor. ilginç ama algoritma maalesef böyle.
  **yine mevduat hesabınızdaki tutarların da zerre önemi yok, verdiğiniz otomatik ödemelerin de puanınıza bir katkısı yok.
  
  gelelim bu puanı nasıl artırabileceğimize.
  
  **bir tane kmh, 3 tane farklı bankadan kredi kartı ve toplamda kapanmış 4 tane kredi işinizi görüyor.
  **kredi hariç diğer ürünlerde (kmh, kredi kartı) hiçbir şey yapamasanız dahi aylık bir paket sigara kesinlikle alın. not: sigara sağlığa zararlı, çikolata vs. alabilirsiniz. sebebi şudur; hiç harcama yapmazsanız banka bildirim yapmayı bırakabiliyor, bu da puanınızın artışını durdurur.
  **yine bunların limitlerinin hiçbir önemi yok, hepsi 250 tl dahi olabilir.
  
  **gelelim kredi bölümüne. kredilerinizi erken kapatmanızın hiçbir önemi yok, kullandığınız krediler minimum 6 ay olmalı, aylık kredi alıp kapatmayın. 12, 24, 36 vb. vadeyle kredi alırsanız da minimum 6. ayında krediyi erken kapatın. ama en çok istenen ve puan getiren durum; 24 ay çektiğiniz krediyi gerçekten de 24 ay geciktirmeden düzenli ödemenizdir. bunun sebebi şu; aynı ay ya da daha erken o krediyi kapattığınızda sizin ödeme alışkanlığınızı ölçemiyor. yukarıda bahsettiğim şartlarda 4 adet krediyi düzenli ödeyip bitirdiyseniz 5. krediye gerek yok, puanınıza ekstra bir katkı sağlamıyor çünkü. ihtiyacınız vardır çekersiniz, o sizin bileceğiniz iş tabi, puan için yapacaksanız boşa faiz ödemeyin diye söylüyorum.
  
  **ucuza kredi olayını da söyleyeyim, gidin turkcell pasaj üzerinden minimum 6 taksitli 300-500 tl değerinde dandirik şeyler alın. financell findeks'e bildirim yapıyor ve kredili ürün sayılıyor.
  
  şimdi gelelim her şeyi zamanında ödememe rağmen puanım düştücülere.
  
  **yeni bir kredili ürün kullandığınızda ya da açtırdığınızda yine puanınız düşer.
  **yeni bir kmh, kredi, kredi kartı açtırdığınızda/kullandığınızda o ürünü kullanım alışkanlığınız belirsiz olduğu için puanınız düşüyor, 6 aya geri düzeliyor.
  **toplam limit olayı var. kmh hesaplarınız ve kredi kartlarınızın toplamı diyelim 400k, 300k toplam harcama yaptıysanız limite göre borcunuz %75 olur. bu da risk oluşturur ve puanınız düşer. toplam borcunuz %35'i geçmesin, geçiyorsa da ödemesini yapın diğer ay.
  
  şimdi de gerçek ve tüzel şirketlere gelelim.
  
  **buradaki işlemlerin hiçbirisi sizin bireysel puanınızı düşürmüyor.
  **şöyle bir taktik verebilirim, bazı bankalar ortak limit veriyor, mesela şirket kredi kartıyla bireysel kredi kartınızın limiti ortak. burada ödemenizi bireysel karta yapıp ticari kart üzerinden harcama yapabilirsiniz. böylelikle bireysel limit/borç oranınız artmayacaktır ve puanınız düşmeyecektir. hem de ticari kart kullandığınız için asgari borcunuz %5 çıkacaktır.
  
  finansal hayatınızda başarılar dilerim, karma yazının umarım merak edenlere faydası dokunur, sevgiler.
  
  (bkz: findeks)
  (bkz: findeks notu)
  (bkz: kredi risk raporu)
  (bkz: kkb)
  (bkz: kredi notu)
  (bkz: kredi puanı)
  
  referans entryler:
  
  (bkz: kkb/#39670511)
  (bkz: findeks/#152270087)
• dünyanın en yüksek gökdeleni burj khalifa'nin kanalizasyon sisteminin olmaması.
  hergün kamyonlarla dışarıya 7 ton bok ve 15 ton atık su tasiyorlarmis.
• aslında son 10 yıldır var olan ama hem düşünce gelişimi hem de bilgisayar tarafında donanımsal gelişim sebebiyle ortaya çıkan bir yapay zeka'nın ürettiği şeylerin etik olup olmadığı tartışması var.
  
  aslında bu konunun tartışılmasının bile yanlış olduğunu düşünüyorum. lakin, belli bir birikime sahip olan kişilerin, yapay zeka tabanlı "yazılım geliştirme" ve "sanatsal içerik üretme" eylemlerinin neden etik dışı olduğunu iddia ettiklerini de pekala anlayabiliyorum.
  
  yine de etik, ahlak dışı ve hırsızlık olarak nitelenen, özellikle "yapay zeka" tabanlı sanatsal içeriklerin üretilmesinde bilerek, ısrarla görmezden gelinen gerçek var.
  insanoğlu, mağaralara bir şeyleri anlamlandırmak ve anlatmak için şekiller çizmeye başladığından beri, çizilen şekiller istisnası olmaksızın hep gördükleri şeyler ya da gördükleri şeylerden esinlendikleri birbiri ile bütünleştirdiği şeylerden oluşmuştur. bu durum hiç bir zaman değişmemiştir.
  
  bugün, bir sanatçı orc, elf, vulkan, vampir vb şeyleri çizebiliyorsa, bu sanıldığı gibi sıfırdan ürettikleri şeyler değildir. bugün, hiçbir insanoğlu sıfırdan bir şey üretemez. var olanın üstüne koyarak üretmiştir. bazen bu durum, sıfıra yakınsayan ama asla sıfır olmayan bir kavram üzerine de olabilir. bu sebeple sıfırdan bir şey üretilmiş gibi durur.
  
  yapay zeka ile bir sanatçının iddia ettiği ve bugüne kadar yıllarını verip, dirsek çürüttüğü bir alanda klasik ya da dijital çizim fark etmeksizin, yapay zeka tabanlı bir yazılım birkaç saniye de "benzer" stille ürün üretmesi hırsızlık değildir. ahlaksızlık da değildir.
  
  garip olan şey, bir sanatçının ben yıllarımı verdim ve benim ürettiğim stili çalıyorlar derken, aslında kendisi de gördüğü ve düşündüğü şeyi, kağıda aktarırken taklit etmesinden öte değildir. bu taklit, öylesine kompleks olur ki, kimse buna taklit diyemez ve yetenek der.
  
  gerçeklik akımında ( realism) çizilen portreler, fotoğraf makinalarının icadı ile bittiği gibi fotoğrafçılık bir yan sanat dalı halini almış, ardından "düzenleme" yazılımları ( photoshop vs) çıkmış ve bir başka sanat dalı halini almıştır. klasik, yağlı boya ya da kara kalem ile çizilen gerçekçi portreleri çizenlerden benim emeğimi çaldı isyanını pek duymazsınız. hem sayıları azdır hem de iyi yönde değişime karşı çıkmak kadar salakça bir düşünce yoktur.
  
  bugün, dijital sanatlarda, çizimle para kazananların emekleri yazılım ile çalınmamıştır. aksine, son 6-8 aydır var olan durum insanoğlunun zekasının daha kompleks alanlara harcaması için bir fırsat vermiştir. dijital sanat hali hazırda zaten oldukça kompleks bir alan olduğu için bunu otomasyonlaştırabilen insanoğlu zekasının, önümüzdeki 50 yıl içinde neleri otomasyonlaştırabileceğini düşünürseniz, nasıl bir devrime girdiğimizi biraz daha iyi anlayabilirsiniz.
  
  hali hazırda neural link denen, zihni sihir elon musk destekli proje de bu gelişimin öncülerindendir. vr gözlüklerde bu gelişimin bir ayağıdır.
  
  bugün herhangi bir sanatçı, yapay zeka ile benim emeğimi çalıyor derse, size bilerek söylemediği bir şey vardır. o da, kendisinin tecrübelerinin başkalarının tecrübeleriyle birleştirilmiş hali olduğudur ve bunu kullanarak yani iddia ettiği gibi çalarak kendisinde birleştirmiş olduğudur.
  
  bu anlamda bakıldığında, üniversiteye giderek herhangi bir iş kolunda "diploma" alan herkes, ona öğretilen bilgileri çalarak, sıra arkadaşlarının bilgilerini çalarak, profesörün verdiği bilgileri çalarak mezun olmuş denebilir.
  
  yani, modern dünyada, eğitim gören ve bundan para kazanan herkes hırsız, ahlaksız olacaktır. işte bu, oldukça yanlış ve kimine göre hastalıklı bir düşüncenin filizlenmesine yataklık eder.
  
  bugün, dijital sanatçı, önüne serilen bütün araçlara adapte olmalıdır. ne yazık ki, dijital sanatçılar, artık eski usul çizim yanında, yazılım ve sayısal ağırlıklı eğitim almak zorundadır. bundan sonra, bu eğitimi almayan herhangi bir sanatçı artık piyasada tutunamayacaktır.