saruca paşa

• 1390 yılında i. murat tarafından kapudan-ı deryalık görevine getirilen türk denizcisi. geliboluya deniz üssü kurdu. gelibolu'daki limanı tahkim ve tersaneyi yeniden inşaa ettirdi. böylece gelibolu tersanesi, kadırgaların barınmasına müsait, gemi inşaa tezgahları, malzeme depoları ve baruthanesiyle tam teşekküllü bir devlet tersanesi halini aldı. bundan sonra boğazın türk hakimiyetinde olduğu ilan edildi ve boğazdan geçecek gemilerin kontrol edilmesine başlandı.
• osmanlı devletinin ilk deniz komutanı.
• ii. mehmed'in vezirlerinden biri. edirne'de adini taşıyan bir camii var. ayrica câmiinin haziresinde merzifonlu kara mustafa paşa ve 1680lerin başında budin valiliği yapmış olan melek ibrahim pasa'nin kesik baslarinin gömülü olduğu mezar mevcut.
• ı. murat ve ı. bayezid saltanat dönemlerinde görev yapmış osmanlı devlet adamı ve denizcisi.
• 14. asırda gelibolu tersanesi'ni kuran osmanlı beyi.
  
  osmanlı'nın 14. asırdaki rumeli akınlarında bulunan bir uç beyiydi. bu akınlar esnasında çirmen sancağının kurucusu ve ilk beyi olmuştu. murat hüdavendigar'ın giriştiği pek çok savaşa emrindeki kuvvetlerle katıldığı bilinmektedir.
  
  murat hüdavendigar saltanatında gelibolu, savoy dükü amedeo tarafından ele geçirilip, doğu roma imparatorluğu'na devredilmişti. osmanlıların bu stratejik bölgeyi geri alması yaklaşık 10 yıl sürmüştü. (1376) geçmişteki bu kayıp ve uğraşı da osmanlılara gelibolu ve çanakkale boğazı'ndaki hakimiyetin ne denli önemli olduğunu bir kez daha göstermişti. bu doğrultuda yıldırım bayezit tahta geçer geçmez gelibolu'daki kaleyi ve limanı tahkim ettirme vazifesini saruca paşa'ya verdi. çalışmaların sonucunda da gelibolu tersanesi - deniz üssü kuruldu ve böylelikle osmanlılar çanakkale boğazı'ndaki hakimiyetini güçlendirmiş oldu.
  
  tersanenin kurulmasından sonra saruca paşa komutasındaki osmanlı donanması ege denizi'ne açılarak, yağma faaliyetlerinde bulunmaya başladı. fakat bu donanma 1399 senesinde konstantinopolis'e yardıma gelen haçlı donanması'nın çanakkale boğazı'ndan geçişine engel olamadı.
  
  saruca paşa, 1402'deki ankara savaşı'nda da bulundu. osmanlıların bu savaştaki bozgunundan sonra da rumeli topraklarına geçip, ölümüne kadar çirmen'de yaşadı.
  
  son olarak şunu belirtmekte fayda var: gelibolu'da türbesi bulunan ve ilçedeki pek çok yerde ismi bulunan saruca paşa, yukarıda bahsedilen kişi değildir. gelibolu'daki saruca paşa, ikinci murat ve fatih sultan mehmet devrinde faaliyet gösteren vezirdir.
  
  kaynaklar:
  + idris bostan - saruca paşa - tdvia - cilt: 36.
  + idris bostan - ''ilk osmanlı deniz üssü: gelibolu'' - türk denizcilik tarihi 1 - deniz kuvvetleri komutanlığı - 2009.
• rumeli hisarı'nın kuzey burcunu (a kulesi) inşa ettiren paşa.