the east india company

• british east india company olan şirketin hindistan üzerinde yıllarca sürmüş ingiliz hükmünde önemli payı vardır.
  
  ticaret için hindistana ilk giren portekizlilerdi. bunlar 1510'da goa limanını kurdular ve hint okyanusundaki ticaretten müslümanları süpürdüler. boş durmaya alışkın olmayan ingilizler 17. yüzyıl başlarında kraliçe elizabeth tarafından imzalanmış bir belgeyle londralı 80 tüccar olarak bu şirketi kurmuşlardır. amaç portekizlilerle hindistandan yapılan baharat ve pamuk ticaretini kontrol ederek rekabet etmekti. 1619'da mughal/babur imparatoru cihangir batı yakasındaki surat limanına önemli imtiyazlar tanıdı. sonradan britanyadan akan hediyeler, rüşvet, ve tıbbi gereçler ingilizlerin hindistan sahilleri boyunca 27 tane daha ticari liman veya "fabrika" açmalarını sağladı. en önemli 3 merkez madras, bombay (bunu portekizlilerden almışlar bir anlaşmayla) ve kalküta idi. "fabrika" dediğimiz yerler atölyeler, depolar, ikametgahlar, bahçeler ve british east india company'nin ofislerini içeriyordu. şirketin başkanı tüm bu fasiliteler üzerinde otorite sahibiydi. şirket hintlilere gümüş, bakır, çinko, kurşun ve kumaş satarken pamuk ürünleri, ipek, biber başta olmak üzere baharat, şeker ve afyon almaktaydı. hem hintli hem ingiliz tüccarları bu şirket sayesinde ciddi karlar yapmışlardır. şirketin birincil amacı kar etmek olduğundan başlarda ülkenin politikasına pek karışılmamış, fazla misyonerlik yapılmamıştır.
  
  düzensizlik ve şiddet 18. yy başlarında hindistan kırsalını kavurdukça şirketler çalışma alanlarını garantiye alma ihtiyacı hissetmiş, ve siyasi istikrarsızlık sağolsun kendi bölgelerinde politik olarak gittikçe güçlenmeye başlamışlardır.
  hindistanlıların politikadaki zayıflığı fransızların da bengal ve bir kaç yerde daha bir french east india company açmasına mahal vermiştir. 1740 ila 1763 arası fransızlarla ingilizler sürekli çatışma halinde olmuşlar ve hindistan da önemli savaş alanlarından biri olmuştur (her iki taraf da sepoy adı verilen yerel halktan oluşan taburlar kurmuşlardır örneğin). fransızlar karada bir çok zafer elde etmişse de ingilizler denizde fransızların eline vermiş, 1763'te paris antlaşmasıyla fransızların hindistandaki britanya üstünlüğünü tanıması sağlanmıştır. buna 1784'teki india act de eklenince ingilizler hindistan politikasında iyiden iyiye söz sahibi haline gelmişlerdir.
  bu tarihten itibaren hindistan göstermelik prensler, sepoylar ve ingilizlerce eğitilmiş yerliler yoluyla londra'dan yönetilmeye başlanmıştır.
• kökleri bildiğin korsanlardan gelen şirket, kendine ait bir ordusu bile var bi ara, koca hindistan'ı öyle dize getiriyorlar, üstelik kraliçeye filan da hesap verme zorunlulukları yok başta, tam bir ali kıran baş kesen vakıası. ayrıca afyon savaşları denen insanlık ayıbının müsebbibi.
• amerika'nin bagimsizligina dolayli yoldan katkida bulunmuslardir. kralice tarafindan cay ticaretinin tekeli bunlarin eline verilince, amerika'nin ticaretini elinde bulunduran tuccar aileler bu olaya acaip sinirlenmis, arkasindan boston tea party olayi olmustur.
• orospu çocukluğunda bir dünya markası.
• hollandali olanin 1602'de amsterdam'da kurdugu borsa da dunyanin ilk menkul kiymetler borsasidir. daha o zamanlarda hisse senedi ve tahvil cikarmi$ heyvanogularrii.
• bazı türk kaynaklarında ingiliz doğu hindistan kumpanyası olarak da geçen şirket. sonra aramayın bu hisseli harikalar kumpanyası hindistan'da mı açıyor perdesini diye.
• hollanda, fransa, danimarka ve hatta isveç gibi çoğu ülkenin o zamanlar doğu hindistan şirketi adıyla kurulmuş şirketi vardı ancak, en iz bırakan the british east india company olmuştur. halk arasında john company olarak bilinir, kendileri ise, yaptıkları aşağılık işleri gizlemek için olsa gerek, isimlerinin önüne honourable sıfatını koyarlar. ''akarı yok kokarı yok'' denilebilecek o zamanların en temel ticari emtiaları pamuk, ipek, indigo boyası, tuz, güherçile^* , çay ve haşhaş gibi ürünlerin ticaretini yapmış ve piyasaları türlü yollarla domine ederek muazzam bir monopole dönüşmüştür. kendi askeri, madeni parası, mahkemesi vs. olan.
  britanya, hindistanı bu şirket üzerinden 1874 e kadar 250 sene sömürmüş, şirket tasfiye olduktan sonra da gandhi gelene kadar 75 yıl doğrudan yönetip sömürmüştür. hindistan halkı ve gandhi' nin çabalarıyla 1947 de britanya'nın hindistan'daki hakimiyeti son bulmuştur.
  karayip korsanları filminde şirketin ismi sıkça geçer ve gerçekte olduğu şekilde filmde de kötü karakterlerin toplandığı bir deniz şirketidir.
• bu sirketin etkisini gunumuzde anlamak icin petrol, gaz vs sirketleri dusunulmelidir.
  
  nasil bugun, malum bir takim sirketler topraklarinda enerji kaynaklari bulunan ulkelere istedikleri gibi mudahele edip, oralarda diledikleri isleri ceviriyorlarsa, o zaman da dogu hindistan kumpanyasi ayni isi yapmaktaydi.
  
  degisen bir sey yok.
• burda bahsi geçen east india company britiş olanıdır, halbuki bu şirketin kökü hollandalıdır, yani çay ticaretini ilk yapan "the dutch east india company"dir. ama işi gevşek bıraktıklarından ingilizler bi şekilde devralırlar pazarı, hollandalı olan şirket batar, kraliçe şirketin ingiliz versiyonunu kurdurur korsanlarına vs.
• ing. dogu hindistan sirketi
  
  daha once lafi gecmis ama acikca belirtilmemis. belirtelim: buyuk ve etkili olanlarindan iki tane vardir bu sirketten biri hollandalilarin digeri ingilizlerin. ikisi ayri sirkettir. hindistan'i kasip kavuran bir sure orayi yoneten sirket ingiliz olanidir.