domuşmak

• bir diğer sesletimi/türevi tomuşmak olan fiil. sözce.com şive sözlüğüne göre anlam listesi somurtmak, sessiz ve dargın durmak; sırıtmak; soğuktan üşüyen insan ve hayvan büzülmek, büzülerek oturmak; çömelmek; ölmek.
  
  benim aklıma dömbelmek sözcüğünü getiriyor, aynı olmasa da kesişimleri var. büzülme tarafında da çömelme tarafında da kamburu çıkmak, topalak olarak dom olmak, domalma benzeri duruş oluşuyor. dargın duranın da yere oturmuş, başını dizleri arasına gömmüş, elini kolunu önden kendini yarı kavrayacakmış gibi toparlamayla kümbet gibi hareketsiz bir hali olur ya.
  
  diğer benzer sözcüklerle ilişkisine göz atalım: sorutmak, kamıtmak, oyurtmak, doykurmak. hepsi birbirine benziyor, ortak özellikleri esnek değil düz/dik olmak, bir de hareketsizlik. sadece oyurtmak ile domuşmak daha topalak veya bazen topalak, ötekiler kadar doğrusal değiller. dombelmek, domuşmak, oyurtmak o kubbemsilikleriyle ıkınmak/iğinmek çağrışımını sağlıyor olmalılar. ıkınma duruşu hareketsizliği de sağlıyor.
  
  dik/düz/doğru olan da hareketsiz; ıkınan, dertop olmuş, domalmış olan da. o harfini baskın içeren kavram ve sözcüklerde bir şekilde dom olma, kubbe olma tarafı görünürleşiyor. türkçe, sesin yapısıyla da nüans sağlıyor. o harfi/kavramı hem ağızda hem yazımda yuvarlak; eylem veya resmi de yuvarlak olacak. dolayısıyla bu anlamları birbiri içine giren, karışan, her gün kullanmadığımız için anlaşılmaz, kavranmaz görünen sözcükler için sesletiminde o harfi baskın olanlarda (oyurtmak, domuşmak, dombelmek gibi) direksiyonu düzden yuvarlağa doğru kaydırın derin. somurtanın (somurtuk/somurtak olanın) da ağzı o harfine öteki muhtemel duruşlardan daha yakın değil mi? hatta büzük büzük^*? spekülatif olacak, belki somuna topalak anlamını eklemek gerekir.
  
  düzce'de, belki bolu'da da sevimli ve şişman çocuklar için "tomuş tomuş" diyorlarmış. bir o harfi çeşitlemesi.
  
  not: acaba fiilin kuruluşundaki işteşlik, duruşu alan kişinin yeryüzüyle/zeminle bütünleşmesinden, yekpare uzantı haline gelmesinden mi kaynaklanıyor? acaba "sözcük yapıcı^*" o sırada neyi gözetti?
  
  (bkz: döbermek)
  (bkz: dom/@ibisile), tom/@ibisile, tomalmak
  (bkz: domuşuk)