episkepsis

• makedon hanedanı ile birlikte kullanılmaya başladığı bilinen, doğu roma imparatorluğu'nda sıklıkla ege kıyılarının iki tarafı ile birlikte batı ve orta karadeniz kıyılarındaki tarım alanları ve trakya'daki işlenebilir toprak ve işletilebilir arsalardan mürekkep, ticari olarak "dinatoi" adıyla anılan imparator ve ailesi, saray erkânı ve din adamlarından oluşan doğu roma toplumunun en üst tabakası tarafından kontrol edilen, işletilen ya da sahibi olunan araziler bütününe verilen isim.
  
  sözgelimi; manuel komnenos döneminde (1143-1180) sadece konstantinopolis patriği'nin trakya'daki strymon vadisinde ve strobilos'ta^* şahsî mülkü olarak kaydedilmiş arazileri varken aegina adası, doğrudan patrikhane'nin mülkü idi. 1170'lerde imparatorun kız kardeşlerinden birisinin chios adasının sahibi olarak yine kayıtlara geçtiği bilinmektedir. bizantolog paul magdalino'ya göre m.s. dokuzuncu ve onuncu asırlarda doğrudan imparator ve ailesine bağlı mülklerin çoğu küçük asya'da bulunurken gerek selcukiyan-i rum'un 11'inci ve 12'nci asırdaki fetihlerinin etkisiyle gerek de imparatorların kendi şahsi mülklerini sıklıkla trakya ve günümüzde yunanistan'ın ege kıyılarında kalan bölgelere taşımış olmaları nedeniyle küçük asya bilhassa komnenos hanedanı döneminde yalnızca din adamları ve imparatorların uzak akrabalarının birkaç arazisini ihtiva eden ve ticarî olarak eski ehemmiyetini yitiren bir bölge haline gelmiştir. bilhassa sınıra yakın olmayan bazı episkepsis sıfatlı arazi ve mülklerin ise doğrudan imparatora bağlanması halinde "kuratoria" adını aldığı da bilinmektedir.
  
  öte yandan, bir diğer tarihçi michael decker'a göre ise kuratoria doğrudan vergi ve ticarî gelir elde edilen istasyonvâri yapılardan oluşmaktayken, episkepsis ise sıklıkla tarım ve hayvancılıkla bağdaştırılan geniş arazilerden mürekkep mülkiyete verilen genel bir isimdir. her iki terimin de birbirine belli noktalarda geçiş gösterdiği, bilhassa dönemin ticarî kaynaklarının da her iki ibareyi tanımlamakta görece yetersiz kaldığı da unutulmamalıdır.