flavius belisarius

• askerî zekası, lojistiğe adadığı önem ve rakibi aldatma taktiklerindeki ustalığı ile kariyeri boyunca kendisinden sayıca üstün sayısız düşmanı alt etmeyi başarmış, zannımca bir müdafî savaşta ya da savunulması gereken bir kale ya da tahkimat söz konusuysa antik ve orta çağlardan çağrılacak ilk isim olan, doğu roma imparatorluğu'nun tarihi boyunca görmüş olduğu tartışmasız en büyük komutan; nam-ı diğer "flavius belisarius vandalicus gothicus maximus".
  
  kendisinin dara'da, ad decimum savaşı'nda, neapolis kuşatmasında ve roma'nın gotlara karşı savunulmasındaki akıllara ziyân başarıları biraz tarih okuyan ve bilen herkeslerin malumu, ancak ben daha az bilinen iki zaferinden söz ederek kendisinin askerî dehasına odaklanmak isterim.
  
  söz konusu iki zaferden ilki sicilya adası'nın günümüzde de en önemli merkezlerinden birisi olan palermo kentinin, daha doğrusu m.s. 6'ncı asırdaki adıyla panormos kentinin doğu roma ordusu tarafından ele geçirilmesi hakkındadır. biraz bilgisel alt yapı oluşturmak gerekirse; ostrogot krallığı'nda yaşanan taht oyunlarının nihayetinde krallık tacını theodahad'ın takması ve doğu roma imparatoru i. justinianus'un meşru ostrogot hükümdarı olarak tanımış olduğu önceki kraliçe amalasunta'nın öldürülmesiyle italya'yı işgal ve ilhak etme hususunda aradığı savaş nedeni adeta kucağına düşen imparator, m.s. 533 ve 534 senelerinde kuzey afrika'yı vandallar'ın elinden tereyağından kıl çekercesine almayı başaran belisarius'u sicilya'nın tamamıyla ilk etapta italya'nın güneyini fethetmesi için yedi bin kişilik bir orduyla bölgeye irsal etmiştir.
  
  bilge ve kabiliyetli kral theoderic'in hayatını kaybetmesinin ardından ostrogotlar'ın iç çatışmalarından, kifayetsiz yönetiminden ve kendilerini sadece italya'nın tahıl ambarı olarak görmelerinden bıkmış olan ve isyan noktasında olan sicilyalılar ise belisarius'u adeta bir kahraman gibi karşılamış ve agrigentum, messana ve siraküza gibi metropoller kendisine ve doğu roma ordusuna şehirlerinin kapılarını ardına kadar açmıştır. içerisinde yunan ve latin'den ziyade vandal ve got kökenli bir nüfus barındıran panormos ise bilakis teslim olmayı reddetmiş ve belisarius ile savaşma yoluna gitmiştir.
  
  önce catania'yı ve hemen ardından da bölgenin en mühim ve kadim metropolü siraküza'yı kendisine ana üs olarak belirleyen belisarius, kısa süre içerisinde adanın doğusundaki lokasyonundan gemilerle adanın etrafından dolaşıp adanın kuzey batısında kalan panormos'a çıkarma yapmak için yola çıkmıştır.
  
  yüksek surlarıyla bilinen panormos'a deniz yoluyla yaklaşmaktayken, kentin deniz tarafındaki surlarının diğerlerine nazaran çok daha alçak olduğunu fark eden belisarius, surlar okçularının menziline girdiğinde ise inanılmaz bir şey yapıp amiral gemisinin bayrağını indirip göndere bir tahta platform içerisinde okçularını çekmiştir. gönderin yüksekliği, surlarınkinden fazla olduğu için alevli okları hakim konumdan surlara yağdırmaya başlayan doğu roma askerleri, kısa süre içerisinde deniz tarafındaki sur savunmasını kırmayı başarmış ve şehir birkaç saat içerisinde düşmüştür. haftalar ve belki de aylar sürmesi beklenebilecek bir kuşatma hiç gerçekleşmemiş ve kartaca ile kuzey afrika'dan bir sene sonra sicilya adası'nın tamamı belisarius'un dahiyane stratejisi sonucunda doğu roma toprağı haline gelmiştir.
  
  takvim yapraklarını biraz çevirip m.s. 538 senesinde geldiğimizdeyse bu kez flavius belisarius'u kadim roma şehrini gotlar'ın o dönemdeki kralı vitiges'e karşı kenti savunurken bulmaktayız. sicilya'nın fethedildiği m.s. 535 senesini takip eden 536 senesinde neapolis'i^* ve roma'yı kolaylıkla ele geçiren belisarius yönetimindeki doğu roma ordusu, 537 senesinin mart ayından 538 senesinin mart ayına dek sürecek olan uzun bir kuşatma boyunca da roma'yı başarıyla müdafaa etmeyi başarmıştır. bu kuşatmanın sonlarına doğru, komutası altındaki generallerden ioannes'e picenum olarak da bilinen italya'nın doğu kıyısındaki şehirleri ele geçirmek ve böylece yarımadanın güneyini tamamen güvence altına almak maksadıyla bir görev tevdi eden belisarius, birkaç hafta sonra ioannes'in kendi emirlerinin aksine bölgedeki neredeyse tüm şehirleri pas geçerek gotlar'ın italya'daki kalbi olan ravenna'ya doğru yolda olduğu haberini almıştır. bu esnada, ioannes'in kendi başkentlerine yürüdüğünü öğrenen vitiges ise roma kuşatmasını kaldırıp derhal bu toy generalin peşine koyulmuştur.
  
  ravenna yakınlarındaki ariminum^* kentini kuşatmak için hazırlıklara başlayan ioannes ise kentin içindeki romalı eski senatörlerin torunlarının da desteğiyle kenti kısa sürede ele geçirmiştir. ne var ki kısa bir süre sonra ariminum kapılarına bu kez vitiges ve komutasındaki got ordusu dayanmıştır. ioannes, vitiges'i bir kez surların önünde mağlup edip gotlar'a uzun bir kuşatma olmadan bu kadim kenti bırakmayacağı mesajını verince, vitiges de kenti kuşatma altına almıştır. bu esnada, belisarius da roma'dan yola çıkıp ioannes'i ve ariminum'u kurtarma seferine başlamıştır. bu esnada da italya'nın güney doğusundaki barium'da^* konuşlu donanmasına da ariminum'a doğru yola çıkma emri vermiştir. prokopios başta olmak kaydıyla bazı kaynaklar ise bunun doğru olmadığını ve narses idaresinde konstantinopolis'ten yola revan olan donanmanın çoktan adriyatik denizi'nde olduğunu iddia etmektedirler.
  
  yolda da yaklaşık bin kişilik bir got ordusunu mağlup edip italya'nın doğusuna doğru yürüyüşünü sürdürünce, gotlar peşlerinde büyük bir ordu olabileceği inancına kapılıp kuşatmanın şiddetini yükseltmişlerdir. ioannes bu sırada belisarius ile yazışmış mıdır, bilinmez, lâkin kuşatmanın ve saldırıların şiddetinin zirve yaptığı 538 senesinin haziran ayında da kenti tutmayı başarmıştır.
  
  hızır gibi yetişen ama elindeki 3 ilâ 4 bin kişilik güç ile takriben 20 bin kişilik got ordusunu alt etmesinin mucizelere bağlı olduğunu bilen belisarius ise ariminum önlerine akşam saatlerinde varıp ordusunu dört kola ayırmıştır. bir kol karanlıkta kentin limanının birkaç kilometre güneyinde beklemekte olan ve bölgeye henüz teşrif etmiş gemilere doğru giderken, diğer üç kol ise kente eşit uzaklıkta üç ayrı noktada kamp kurmuştur. en fazla biner kişi olduğu tahmin edilen bu birliklerin her biri belisarius'un emirleri doğrultusunda geniş mesafeli kamp ateşleri yakmıştır. doğu roma donanmasının da içinde askerlerle ariminum limanı açıklarında belirmesini
  takiben bilhassa belisarius'un afrika seferinde de rol oynayan martinus'un başında bulunduğu güney kampındaki birlik öyle geniş bir arazide ateşler yakmıştır ki vitiges, kendisinden sayıca çok daha üstün bir roma ordusunun civarda olduğuna kanaat getirerek kuşatmayı kaldırmış ve daha kuzeyde yer alan ravenna'ya çekilmiştir. taktik dehasını konuşturan flavius belisarius, tek bir kılıç dahi sallamadan italya'nın adriyatik kıyısındaki en önemli iki kentinden birisini ele geçirmeyi başarmıştır.
  
  muhteşem fetihleri, efsanevî savunmaları, strateji ve lojistik alanlarındaki eşsiz zekası ve doğu romalı generallerde tarih boyunca pek az görülecek türden bir bağlılık ile imparatoru i. justinianus'a bağlı olmasıyla gerçekten çok özel ve bambaşka bir karakterdir flavius belisarius! hikayesi, burada anlatılandan çok daha uzun, çok daha ayrıntılı ve çok daha çetrefillidir. yine de görece az bilinen bu iki askerî başarısı bile kendisinin ne ölçüde bir askerî deha olduğunun karşı konulamayacak kadar net bir ispatıdır.