ikinci abdülhamit

• basında yaşanan sansür tartışmalarının başlangıcına denk düşen iktidar döneminde uyguladığı sistemli politikalarla anılan padişah. öyle ki matbuat idaresi sansürle ilgili özel çalışmalar yapmıştır.
  
  cevdet kudret'in iki ciltlik eseri olan abdülhamit döneminde sansür kitabının ilk cildinde şöyle bir bilgi var ki hafızaya atmak gerekiyor;
  
  --- spoiler ---
  
  matbuat-ı dahiliye müdürlûğü'ne bağlı sansür kurulu nasıl işler, neleri denetlerdi? bu, "serkâtib-i hazret-i şehriyari (padişah hazretlerinin başkatibi) tahsin" imzasıyla matbuat idaresi'ne gönderilen ve gazetelerin uyması gereken şeyleri bildiren 9 maddelik gizli yönetmelikle saptanmıştı:
  
  1. her şeyden önce, dünya değer padişah hazretlerinin sağlığı, ürünün durumu, memlekette ticaret ve sanayiin ilerlemesi üzerine havadis verilecektir.
  
  2. ahlak bakımından yayınlanmasında sakınca olmadığı, maarif nazırı paşa hazretleri tarafından tasdik edilmedikçe, hiçbir tefrikanın yayınlanmaması.
  
  3. hepsi bir nüshaya konulamayacak kadar uzun edebiyat ve fen makalelerinin yayınlanmasında, "mabadı var ", ya da "mabadı yarına " sözcüklerinin kullanılmasına müsaade edilmemesi.
  
  4. bir makalede beyaz yerler ve noktalar geçilen boş yerler bırakılması, birtakım uygunsuz varsayımlara ve zihinleri karıştırmağa sebep olacağı için, bunlara kesinlikle meydan verilmemesi.
  
  5. "şahsiyata " kesinlikle meydan verilmeyip bir vali ya da mutasarrıfın hırsızlık, yiyicilik, öldürme ya da çirkin bir iş işlemiş olduğu söylenecek olursa, bunun doğruluğunun ispat
  olunamadığı bildirilerek saklanması ve yayınlanmasına asla müsaade olunmaması.
  
  6. vilayetler ahalisinden bir kişinin ya da bir topluluğun, hükümetin yolsuzluğundan şikayetlerinin ve yüce padişaha duyurulmasını bildiren kağıt ve dilekçelerinin yayınlanmasının kesinlikle yasaklanması.
  
  7. "ermenistan" sözcüğü gibi tarih ve coğrafyayla ilgili adların anılması yasaktır.
  8. yabancı hükümdarlar aleyhinde yapılan suikast girişimlerinin ya da yabancı memleketlerde yapılacak kargaşa çıkarıcı gösterilerin sadık ve kendi halinde ahalimizce bilinmesi uygun olmadığından, bunların herhangi bir biçimde ve yolda olursa olsun, kesinlikle yayınlanmamaları.
  
  9. bu yönetmelikten gazete sütunlarında söz edilmesi bazı kötü düşünce sahiplerinin yersiz eleştirme ve görüşlerine yol açacağından bundan şiddetle sakınılması. (osman nuri, abdülhamid-i sani ve devr-i saltanatıyc. ii, s. 581-582 - bk. belgeler viii.)
  
  --- spoiler ---