iv. mihail

• paflagonya^* doğumlu olduğundan genellikle paflagonyalı mihail adıyla bilinen ve kağıt üzerinde makedon hanedanı'na mensup doğu roma imparatoru.
  
  kağıt üzerinde diyorum; zirâ kendisinin bu hanedana olan yegane bağı ikinci basileios'un eş imparatoru olan konstantinos'un kızı zoi ile evli olmasıdır. öte yandan, bu evlilik ise fiiliyatta neredeyse başlamadan bitmiştir. tarihçi michael psellos'a göre zoi, bir önceki eşi olan imparator üçüncü romanus'u aylarca zehirlemeye uğraşmış ve bunu bir türlü başaramayınca da 11 nisan 1034 tarihinde imparatoru banyosunda hizmetkârlarına boğdurtmuştur. zoi'nin oldukça yakışıklı ve alımlı bir genç olan paflagonyalı mihail'e uzun zamandır deyim yerindeyse vurgun olduğu da iddialar arasındadır. kendinden bir önceki imparatora dair ayrıntılı bilgi edinmek isteyenleri de şuraya yönlendirmek isterim:
  
  (bkz: romanos argyros/@silivrili)
  
  küçük yaşlarda konstantinopolis'e gelen mihail, geçimini ise ironik bir şekilde sahte para basarak kazanmakta olan bir doğu roma vatandaşıdır ve ilk etapta tahtla ve hatta sarayla dahi zerre alakası bulunmamaktadır. kendisinin yükselişi hususunda aslında bütün mesele ağabeyinin bir hadım olarak saraya girmesi ve daha sonra parakoimomenos'luğa terfi ederek hem romanus hem de zoi'yi adeta parmağında oynatmaya başlamasıyla hasıl olacaktır.
  
  (bkz: parakoimomenos/@ncpzbsn)
  
  bazı iddialara göre doğrudan hadım ağabey ioannes, zoi ile mihail'in arasını yapan kişidir. tarihçi matthaios'a göre zoi ile mihail, romanus'un öldüğü gün derhal evlenmiş ve bir gün sonra da iv. mihail olarak taç giyen genç kalpazan, kendisini imparator olarak tahtta bulmuştur.
  
  diadem kafaya, kabbadion da vücuda geçince, iv. mihail'in gerçek yüzü bir anda ortaya çıkıvermiştir. kısa süre içerisinde eşi zoi'yle yatakları ayıran ve kendisini bir nevi saray haremi denilebilecek gymnaikion'a kapattıran mihail, tahttaki ilk üç yılında aralarında dalassenos ve dukas gibi kayda değer ailelerden erkek üyelerin de bulunduğu pek çok soyluyu kendisine karşı tahtı gasp edebilecekleri korkusuyla hapse attırmıştır.
  
  bu ve benzeri hamleler hem kendisinin zaten pamuk ipliğine bağlı popülaritesine zarar vermiş hem de imparatorluğun sınırlarında pek çok kalenin düşmesiyle sonuçlanan bir dizi saldırının engellenememesine yol açmıştır. 1035 senesinde demre araplar'a, 1036 senesinde de bitola ve üsküp peçenekler'e kaybedilmiştir. aklı başına geç de olsa gelen imparator, 1037 senesinde 40 bin kişiye yakın bir orduyla büyük bir doğu seferine çıkmış ve sırasıyla demre, tarsus, edesa^* ve begiri'yi ele geçirerek konstantinopolis'e muzaffer bir imparator olarak dönmeyi bilmiştir.
  
  meşhur georgios maniakes önderliğinde 1038 senesinde sicilya ve italya'ya da bir sefer başlatan imparator, bu bölgede de önemli zaferler kazanan michele sphrondilo ve harald hardrada gibi bağlı komutanların da etkisiyle bir anda hayli popüler ve sevilen bir imparatora dönüşmüştür.
  
  askeri başarılar sürerken saray entrikaları da bitmemiş, zoi'nin önce imparatorun ağabeyi ioannes'i daha sonra da doğrudan imparator iv. mihail'i zehirleme çabaları sonuçsuz kalmıştır. öte yandan, ileri derecede epilepsi hastası olduğu bilinen imparatorun sağlığına pek dikkat etmiyor oluşu ve sırbistan'da 1040 senesinde çıkan isyanı bizzat kendi komutasındaki bir orduyla bastırmak için bu haldeyken yola revan oluşu, kendisinin sonunu da hazırlamıştır. bu isyanı bastırdıktan sonra ordusuyla beraber konstantinopolis'e dönmek üzere yola koyulan imparator, zar zor başkente ulaşmış ve büyük bir zafer alayı düzenlemiştir. bu esnada, kendisinin ne kadar hasta olduğunu gören konstantinopolis halkı büyük bir umutsuzluğa kapılmış ve artık hemen herkes yalnızca otuz yaşındaki imparatorun günlerinin sayılı olduğunun idrâkına varmıştır.
  
  1041 senesini de kâh yatakta kâh kilise ve manastırlarda hem kendi sağlığı hem de imparatorluğun refahı için dualar etmekle geçirdiği kayıtlara geçen imparator, 9 ya da 10 aralık 1041 sabahı hayatını kaybetmiştir. taht ise yalnızca dört ay imparator olarak kalabilecek olan imparatoriçe zoi'nin evlatlığı mihail kalafates'e geçmiş ve daha sonra da imparatorluğu nispeten fena yönetmeyecek olan konstantinos monomakos taç giyerek romalılar'ın imparatoru^* olmuştur.