tenzih etmek

• tenzih etmek aslen olagan genellemelerden tumevarimlardan tanrinin sifatini pozisyonunu ayri tutmak anlamina gelir. yani "alem gotmus" dedikten sonra "allahi tenzih ediyorum" demek yerinde bir harekettir. lakin savas ay siyaset meydani kulturu neticesi tenzih etmek olagan fertlerin de ayri bir yere konulmasi anlaminda kullanilmaktadir, iyi de olmaktadir.
• politikacilarin toplantilarinda, basinda aslinda hakkaten herkese laf koyarken soyledikleri, "salondakiler ustume yurumesin" tamlamasi.
• (bkz: nezih)
• (bkz: tenzih)
• sınırları asla belli olmayan bir husustur "tenzih etmek". başka örnekler de verilmiş fakat kısaca diyeyim ki bu terimi daha çok meclisten, siyaset meydanı - a takımı gibi programlardan, il encümen heyeti'nden falan biliriz.
  
  bir tane aklı evvel çıkar ortaya, ateşli ateşli atıp saçmaktadır:
  
  - ve arkadaşlar şunu da söyleyeyim bu otel işletmecilerinin hepsi karı satıyor, karı pazarlıyor.
  
  o an, orada bulunmakta olan bir otel işletmecisi hemen ateşlenir:
  
  - beyefendi kendinize gelin. dediğinizi kulaklarınız duyumsamıyor olmalı. bizim otelimi...
  
  hemen aklı evvel tekrar araya girer:
  
  - beyefendi sizi tenzih ederim benim sözüm...
  
  otel işletmecisi tenzih edildiği için hemen yerine oturur bir daha da, adam ne derse desin ortaya çıkmaz. tenzih edilmiştir bir kere, tenzih edilmişler tarafına ayrılmış, o tartışmadan mezun olmuştur.
  
  sürekli böyle şeyler oluyor ve buna çıldırmamak elde değil. millet birbirine ana avrat sövüyor, daha sonra birbirlerini tenzih ediyorlar ve hiç bir şey olmamış gibi oluyor sonra. tenzih edilmek çok mühim bir mertebeye ulaşmak ama ben anlamıyorum sanırım.
  
  bir apartman toplantısında mesela şöyle oluyor. konuşmacılardan biri diyor ki:
  
  - bu apartmanda kedi köpek besleyen utanmaz, pis, arsız insanlar var, meriç bey sizi tenzih ederim {meriç be apartmanda kedi-köpek besleyen tek insandır} ve birinci kattaki iki dairede de edepsizce işler dönüyor, giren çıkan belli değil, apartmandaki bütün pisliği de bunlar yapıyor, yalnız sayın arkadaşlarım sizleri tenzih ediyorum {tenzih ettiği kişiler, birinci kattaki dairelerin sakinleriridir ve tenzih edildikleri için iki yana ayrılırlar, sesleri çıkmaz}.
  
  bir düşünürsek öyleyse, tenzih etmek, yani "tenzih ederim" demek bayağı büyük bir silah. herkese, istediğini söyleyebilirsin, hakaret et, vur kır parçala bu maçı kazan, ne yaparsan yap. örneğin sözlükte hiç bir entry'nin götümüze girmemesi "tenzih etmek"le mümkün. ajda pekkan başlığının altına, "ensesinde sibop varmış bir de ağız bölümüne sürekli ağda yapıyormuş" yazdıktan sonra sonunu "ama ajda pekkan'ı tenzih ederim" diye bağlarsan. kimse gelip sana bir şey demez. hakim karşısına çıkarsalar, hakim affeder "tenzih etmiş işte görmüyor musunuz" diye başlarına çalar davayı.
  
  bir futbolcu mesela her maç 50-100 gol atabilir. kendi sahasından topu alıp ilerlediğini düşününün, ilerlerken de, önüne gelen rakibe sadece şunu diyecek "arkadaşım seni tenzih ederim". rakip hemen çekilecek tabii ki, tenzih edildiği için, belki sahanın ortasına oturup kalacak, başka rakip gelecek falan, en son kaleciyi de tenzih edip golünü atacak.
  
  hatta bu durum musa'nın kızıldeniz'i ikiye ayırma mucizesini bile açıklıyor. hep bunun bir mucize olduğu anlatılır, oysaki şöyle olabilir. musa kızıldeniz'in karşısına geçer, sağ elini açıp "tenzih ediyorum", sol elini açıp "tenzih ediyorum" der ve kızıldeniz'in yarısı sağa, yarısı sola bölünür, ortadan geçerler.
  
  tenzihleme yüzme hususuna ise bir başka başlıkta değinmek isterim. (bkz: tenzihleme yüzmek)
  
  bu arada bir de derdim var. kaka yapmayı unutmuşum. yani tuvalete girmeyi değil de, tuvalete oturmuşken kaka yapabilmeyi unutmuşum. kakamı nasıl yaptığımı hatırlamıyorum, bir yerlerimizi mi sıkıyorduk, midemize mi bastırıyorduk, kendimizi sörf tahtasının üzerinde mi düşünüyorduk nasıl bir şeydi lan kaka yapmak. yılalrca yapmışımdır herhalde, benim için yeni bir şey değildir yani. ama nasıl yaptığımı hatırlamıyorum işte, patlamak üzereyim. oy. tamamdır, hemen tuvalete gidip, kakama, onu tenzih ettiğimi söylemeyi deneyeceğim, belki böylelikle ondan kurtulabilirim. çözeceğim ulan bu olayı. ah.
• ismini vermek istemediğim bir sözlük yazarının henüz öğrenip kullanıma geçtiği ifadedir. kendisini öğrendiği için tebrik ettiğimde şöyle demiştir:
  
  "oo hem de nasıl öğrendim. çok kullanışlı bi deyim, içimden her şeyi tenzih etmek geliyo
  
  - seni kapıya kadar tenzih edeyim abla
  - saçmalama fulya, o kesir öyle mi tenzih edilir
  - şimdi balığı önce tenzih ediyosun, sonra soğan ve papatesle fırına veriyosun"
• (bkz: münezzeh)
• "hariç tutmak" manasına gelir.
• sözüm meclisten dışarı demenin kısa, saygılı, etkileyici ve üzeri toz tutmuş şekli; zira yanınızdakini tenzih ettikten sonra herkese sallayabilirsiniz, kimse üstüne alınmaz. karşındakini tenzih ederek suratına bütün demek istediklerini söyleyebilirsin ki çok rahatlatıcıdır, biraz da tehlikelidir zeki insan karşısında fazla denenmemelidir.
• özellikle sözlükteki takım ve müsabaka başlıklarında görmek istediğim kalıptır. avradını sikeyim karşında yazan rakip taraftarların alayı troll, alayı beyin fakiri değil ki kardeşim sen ne diye genelleme yaparsın? hani alındığımdan falan da değil, yakışık almıyor sadece. sağ duyulu futbol gönüldaşlarını tenzih ederim.