david hilbert

• pantolonu yırtılmıştır ve bunu farkeden öğrencisi cesaret edipte söyleyemez bir türlü, çok asabi ve mizaci sert bir adam olduğu için öğrencileri kendisinden çekinirmiş.^* aradan bir hafta geçer ve o pantolon hala yırtıktır ve bir kır gezisinde öğrencisi cesaretini toplayıp hilbert'e söylemeye karar verir.
  
  neyse, öğrencisi kibarca pantolonun yırtık olduğunu söyler ve hilbert hiç bir şey olmamış gibi "ha evet, o bir haftadır yırtık der" anlayacağınız; adam zaten farkındaymış... sonrasında durumu anlamayan ve haliyle mala bağlayan öğrencisine aynen şunu der:
  
  "bir matematikçinin en önemli özelliği bazı şeyleri unutabilmesidir"
• (bkz: matematik/#38311569)
• "he who seeks for methods without having a definite problem in mind seeks in the most part in vain."
  
  david hilbert
• "mathematics knows no races or geographic boundaries; for mathematics, the cultural world is one country."
  
  david hilbert
• "the infinite! no other question has ever moved so profoundly the spirit of man."
  
  david hilbert
• izafiyet teorisinin matematiksel çözümün einstein ile aynı anda bitirmiş ancak teslim etmek yerine ''bu einsten'in teorisi ve övgüleri hak ediyor'' diyerek einstein'a destek olmuştur.
  
  kendi döneminin en prestijli matematikçisidir. ayrıca: '' bilmeliyiz, bileceğiz.'' sözü ünlüdür.
• hilbert ogrencilerine sunu tavsiye eder, "uzerinde ugrasmaya devam edin, cozdugunuzu goreceksiniz".
  
  bu basli basina bir mental anlayis'in yansimasidir.
  
  mezarinda yazan "bilmeliyiz, bilecegiz", camus'un "insani asan sey, insanligin birgun asacagi seydir" lafzasi ile ayni ruhun baskaldirisidir.
  
  einstein ile yasadigi disputy, iki acidan onemlidir ve evet hilbert bir hafta oncesinden denklemleri cozerek, bilimler akademisine calismasini sunmustur.
  
  ilki, konu uzerine yazismalaridir, einstein iki 'geniune chap'da boyle yaparsa halimiz nicedir, der ozunde. hilbert ise cok yanlis anlasildigini, amacinin bu olmadigini soyler, aslinda demek istedigi buna kisisel hirslarim sebep olmadi'dir.
  
  ikincisi ise, general relativite'nin arkasinda duran yaraticiligin esas payeyi hak ettigini, teorinin asil sahibi oldugunu deklare etmesidir.
  
  bagil olarak, hilbert'in bu yayini kaybolur ve bir daha da asla ortaya cikmaz.
  
  masalsi ve gercek
  iste bu davranis kalibini benimsemis insanlara temas etmek, dokunmak cok onemlidir. benzeri bir mantikla gunumuzde unlu matematikciler sahip olduklari erdos numarasi ile gurur duyarlar.
  
  bizler artik ne ogrencisi nede arkadasi olamayacagimiza gore, misalse emanuel laskar'dan daha yakin nasil olabiliriz?
  
  biraktigi sorularin anlami birazda budur. gelecek ile bagini koparmamak, hatirat isteginden cok (ki elbet bir miktarini tasimasi gerekir) bir kaptan-i derya edasidir. gercekten buyuk insanlardan bahsediyoruz.
  
  ornegin problem #16, fizik icinde cok onemlidir.
  
  "hilbert's sixteenth problem in the field of dynamical systems."
  
  bu acidan bakinca adamimiz sanki bir zaman yolcusu gibi gorunur (metaphorically).
• hilbert uzayı'nı bulan bu büyük matematikçi, bir öğrencinin artık derslere gelmediğini fark edince sebebini sınıfa sorar. söz konusu öğrenci şair olma hayaliyle okulu bırakmıştır. profesör hilbert birçok kitaba konu olan o ünlü sözü söyler: "iyi yapmış, onda matematikçi olmayı sağlayacak bir hayal gücü yoktu."
• david hilbert, ünlü alman matematikçi. geometriyi bir dizi aksiyoma indirgeyen ve matematiğin biçimsel temellerinin oluşturulmasına önemli katkıda bulunan alman matematikçi david hilbert integralli denklemlere ilişkin çalışmalarıyla fonksiyonel analizin 20. yüzyıldaki gelişmesine öncülük etmiştir.
  
  1895 ile 1929 yılları arasında göttingen üniversitesi'nde profesörlük yaptı. yirminci yüzyılın başlarında, alman matematik okulunun önderi sayılır. 1897 yılında cisim kavramını ve cebirsel sayılar cisminin kuramını kurdu. 1890 yıllarındaki ilk çalışmaları sırasında, cebirsel geometri ve modern cebirde önemli bir rol oynayan çokterimli idealleri kuramının temellerini atarak, invaryantlar kuramının temel kanunlarını ortaya koymayı başardı. 1899 yılında, geometrinin temelleri üstüne araştırmalarının bit sentezi olan "geometrinin temelleri" adlı eserini yayınladı. bu, matematiğin çeşitli bölümlerinde aksiyomlaştırma amacına yönelen birçok verimli çalışmaya yol açtı.
  
  somut görüntülere başvurmaktan kaçınan hilbert, noktalar, doğrular ve düzlemler diye adlandırdığı "üç nesne sistemini" matematiğe soktu. ne oldukları kesin olarak gösterilmeyen bu nesneler, 5 grupta toplanmış 21 aksiyomla açıklanan bazı ilişkiler ortaya koyar. ait olma, sıra, eşitlik veya denklik, paralellik ve süreklilik aksiyomu bunlardandır. bundan sonra, aksiyomlardan birinin veya öbürünün doğrulanmadığı geometriler kurdu. temel terimleri kendilerine aksiyomlarla yüklenen özelliklerden başka özelikleri bulunmayan mantıksal varlıklar olarak ele aldı. klasik matematiği savunmak ve ondaki apaçıklığı göstermek için brouwer ile giriştiği tartışmalar, matematikte geniş biçimli incelemelere yol açtı.
  
  1930'da göttingen üniversitesi'nden emekli olan hilbert, aynı yıl königsberg'in fahri hemşeriliğine seçildi. hilbert'in bu seçim nedeniyle yaptığı naturerkennen und logik (doğanın anlaşılması ve mantık) başlıklı konuşmasının son tümcesi şöyledir:
  
  wir müssen wissen, wir werden wissen. (bilmeliyiz, bileceğiz.)
• kuantum mekaniğinin yapıldığı matematiksel uzaylardan biri olan 'kompleks hilbert uzayı' nı bulmus olabileceginden suphelendiğim şahıs. kesin bilgi varsa netlestirin gencler.o hilbert bu hilbert mi diye.