veri bilimi

• oncelikle nedir ne degildir: #52447790
  
  bir de boktan taraflarina bakalim:
  
  * isi yapmak kadar anlatabilmek de onemli. yani devasa teknik detaylari olan bir calismanin sonucunu cogu kez bilal'e anlatacaksiniz, ki zurnanin zirt dedigi yer de burasi. akliniz level ustune level atlamisken, karsinizda en basit istatistik konsepti bilmeyen bir adama iki histogramin ayni sey olmadigini anlatmak zorunda kalmak emin olun isin kendisini yapmaktan daha zor. cunku onun icin sekil itibari ile ikisi de birbirine benziyorsa, siz bir aydir ayni seyi yapmissinizdir. (bkz: organize isler filoloji esprisi)
  
  * o sebepten isin adi science da olsa, bilimsel detaylari ve etigi bosvermek gerekiyor, isin guzelim detaylarini atlayip bilal'i ilgilendiren kismi uc bes guzel gorselle ve uc bes suslu kelimeyle (bkz: corporate language) ozetlemek zorunda olmak cidden cok sinir bozucu.
  
  * yukaridaki maddeyle baglantili olarak, yoneticilerin beklentisi tam olarak sunu bilmek, bize veriden para kazandirabilir misin?
  
  hayir cicim, gucci nasil ki parayi pamuk tarlasindan kazanmiyorsa, sen de parayi veriden kazanmayacaksin, cunku google degilsin. verinin sana getirecegi, ne yaptigini bilerek yapman, musterinin karsisina son gelismeleri takip etmeyen, kendini modernize edememis bir avanak olarak degil, cagini yakalayabilen bir firma olma guveniyle cikman, sana veriyle ne yaptigini sorduklari zaman apisip kalmaman. veriden para kazanmak icin ciddi yatirim ve donusum yapman gerekiyor. o yatirimi yapmadan bir veri bilimciyi ise alip sihirli degnek bekleyenlerle calismak bu isin baska bir sinir bozucu tarafi.
  
  * bu isin en boktan tarafi ise su: verinin yalan soylemedigini goren himbil calisma arkadaslari o yalani sizin soylemenizi bekleyebilir. dongu soyle isler:
  
  veri uzmani epey mesakkatli bir surecle veriyi konusturduktan sonra, sonuclar birilerinin isine gelmez. (ki boyle birileri illa ki vardir. isin niteligine gore artik, analizin bir noktasinda illa ki olmamasi gereken birseye toslarsiniz.)
  
  bu kisiler once veri uzmanini ikna etmeye calisir, aramizda kalabilir mi? minvalinden ricalar baslar.
  
  bu noktada yonetim ile is arkadaslari arasinda, farkli departmanlar arasinda, bizzat kendi yoneticiniz ile onun ustu arasinda vs. vs. gibi boktanlik skalasi degisebilen bir yerde arada kalirsiniz.
  
  isin bir kismi raporlama oldugundan ve belli bir seffaflik gerektiginden, sonuclari manipule etmek ya da kendi isminize leke getirmemek gibi iki seceneginiz vardir, genelde bir ucuncusu yoktur. (sonuclari excel'e tasidiktan sonra manipule edenini bizzat gordum.)
  
  ucuncu bir secenek varsa, suna benzer: durum cok vahim degildir, sonuclar direk etkilenmiyordur, sirkete getirisi goturusu direk olan birsey degildir, ve tesadufen rastlanilmis olup esasen raporlanmasi istenen sey degildir. o zaman gormezden gelmek kimseye zarar vermez.
  
  diger durumlarda ise veri uzmani kendini yeminli tercuman gibi dusunmeli ve oyle davranmali. verinin dilini teknik altyapisi olmayan insanlara tercume ediyorsunuz, ve birisi kicini yaydi, isini duzgun yapmadi ise, bu sizin de isinizi duzgun yapmayacaginiz anlamina gelmez, cunku tercumanin bile isteye bir cumleyi yanlis cevirmesi nasil bir serefsizlikle, sizin de sonuclari manipule etmeniz oyle bir serefsizliktir.
  
  durumu anlatmaya calisirsiniz, sizin de sadece sizden isteneni yaptiginizi, sonuclari degistiremeyeceginizi, saklayamayacaginizi, vs. vs.
  
  bundan sonraki asama tam olarak soyle gelisir, 'bu analist bisey bilmiyor, analizleri hep yanlis'
  
  ya da kullandiginiz kodlar istenir, ya da 'biz analizimizi kendimiz yapacagiz' denir.
  
  sizi ekarte etmek icin turlu yollar denenir.
  
  isin basindaysaniz, bir ise yeni girdiyseniz, girdiginiz isteki calisma kulturune bagli turlu entrikalarla karsilasabilirsiniz.
  
  verinin soyledigi isine gelmeyen kisi eger bilgi akisinizin bir parcasi ise, sizi bilerek yanlis yonlendirebilir. (burada yine yaptigi analizler de hep yanlis cikiyo caaanim cakalligi soz konus.) tabi gorev bittikten sonra asla sizi tanimayacaktir, size oyle bir bilgiyi verdiginden haberi olmayacaktir.
  
  eger bu konularda zaten felegin cemberinden gecmis iseniz, rapor sundugunuz kisilerle direk iletisim isteyebilirsiniz. yoneticilerin cogu tembeldir, buna genelde yanasmazlar.
  
  bilgi akisini mumkun mertebe yazili tutun. size kim ne dediyse, email yazin, skype yapin, bunun zekice bir yolunu bulun ve o bilgiyi o kisiden aldiginizla ilgili yazili bir dokumaniniz olsun iste.
  
  diyelim ki bu durumu yazili bir hale getirmeye basladiniz, kolay lokma olmadiginiz anlasildi. mucadele bitti mi? bitmedi.
  
  ekraniniz denetlenecek, ne yaptiginizi gormek icin habire sudan bahanelerle yaniniza gelinecek. gunde bes vakit ne yaptiginiz, hangi asamada oldugunuz, o ekrandakinin neyin verisi oldugu, o grafikte neyi gosterdiginiz vs. ahiret sorusu sorar gibi sorulacak. velev ki anlattiniz, sizin fikriniz yoneticiye sizden once o kisinin adiyla gidecek. ve bu vesileyle analizlerinize dahil olmasinin yolu acilacak. yani hatasini bulduysa da kendisi buldu, size o fikri kendisi verdi olacak. yonetici asla dusunmeyecek, 'yahu bu analist gelmeden once bu herif x sene burada calisti, bunu niye simdi farketti?'
  
  ekran kilidi candir, masadan kalktiginiz anda ekraninizi kilitleyin. sifre candir, sifrelerinizi yaninizda tasiyin. seffaflik candir, raporu cikarir cikarmaz attiginiz ve ilgili herkesin erisebilecegi bir ortak dosya talep edin, sirketlerin genelde bu tip paylasim dosyalari olur. analizlerinizi bitmeden kimseye anlatmak zorunda degilsiniz, cevrenizde sivrisinek gibi donen birisi varsa kibarca kovun.
  
  raporlama yaptiginiz kisiden baska kimseye rapor sunmak zorunda degilsiniz, sizden bunu isteyenler oldugunda cicim ben de emir kuluyum argumanindan yuruyun, raporunuzu ortak alana koyduktan sonra haber verin. ikinci ucuncu sahis emirlerini dinlemeyin.
  
  kisacasi, keyifli oldugu kadar lanetli de bir is koludur.
  
  bi de sozum yoneticilere: sizi ne kandiriyorlar, ne kandiriyorlar. en guvendiginiz adaminiz, en iyi kiviran adaminiz, 'ben buna muhtacim' dediginiz adaminiz var ya, sizi iste en cok o kandiriyor. analistleri, business intelligence'cilari, veri bilimcilerini, artik departmaninizin adi neyse, iste onlari ne yapin edin izole edin. ayri dukkan mi acarsiniz, evlerinden mi calistirirsiniz, aya mi gonderirsiniz, artik hangisi en uygun cozumse. tecrube konustu.