freze

• deliklerin agzini genisletmeye yarayan celik alet.
• yuksek hızlarda donen, i$lenecek metalden daha sert materyale sahip kesici takım vasıtası ile,
  çe$itli aparatlar sayesinde tezgahın govdesine baglanan i$ yüzeyinde, makinenin ozelliklerine gore üç^* eksen üzerinde hareket ederek form verme işlemi yapan alet. delik delmek ve diş açmak icin kullanılmayan alettir ayrıca.
• freze çakıları yardımıyla iş parçasına form verme amaçlı kullanılan tezgahlardır. x,y,z kartezyen kordinatları yerine polar kordinatlar kullanıldığında hep tanımı yapıldığı gibi iş parçası sabit olmadan da imalat yapılabilir. bu durumda takıma telafi/kompanse veremezsin, o yüzden takım esnemesinden ya da takım çapı hatalarından kaynaklı ölçü yakalayamama durumlarında başa bela olur. bu işin tezgah kısmı, bir de freze çakısı var ki ona da ülkemizde sadece freze denmekte. frezenin havuz boşaltma, kanal açma, yüzey işleme, profil işleme gibi bir çok uygulaması vardır. delik delmek için kullanılmaz ama delik büyütmek için gayet de güzel kullanılır. matkaplar geometrik olarak uç kısmı metale ağızlama yapacak şekilde koniktir fakat konik uçtaki ufak bir aşınma düzgün ağızlama yapamadığından ötürü matkap özellikle l/d si yüksek olan metal parçalarda ilerleme esnasında sapmaya sebebiyet verebilir. ayrıca açılı bir yüzeye matkapla girerseniz de konik uç ilk teması açılı yaptığı için yine saparak ilerler, yani kısaca deliğin girişi ile çıkışı arasında bir sapma oluşur (düzlersin, puntalarsın vs.). rayba ise geometrik olarak uç kısmı kesik konik şeklindedir yani pah kırılmış gibidir, matkaptan sonra deliği düzeltmek için raybayı salarsanız, rayba kesik konik olan ucuyla mevcut deliği ağızlar ve aynı yolda ilerler yani sapmayı toparlamaz, sadece mevcut deliği ölçüye getirip yüzey kalitesini artırır. bu sapmayı nasıl bertaraf edeceğiz aga diyorsanız işte orda devreye freze girer. frezenin ağzı geometrik olarak düzdür (sen yuvarlamadığın sürece), freze ağızlama yapmaz fakat ortadaki core çapından ötürü frezeyi dolu malzemeye dik şekilde gönderemezsin , kırılır; ama mevcut delinmiş deliği büyütmek için frezeyi gönderirsen ortadaki dolu olan core çapı zaten kesim yapmayacağı için direk temas core çapının etrafındaki flute denilen kesici ağızlarla olacaktır ve delik istenilen ölçüde büyütülebilir. ayrıca başta söylediğimiz ağızlama yapmama özelliğinden dolayı sapmış deliği toparlar. konum tolerasları çok dar giremiyoruz ne yapacağız diyorsanız, delik delerken freze kullanacaksın derim.. (bkz: plunge milling)
  
  yüzey, profil, alın işlerken normal frezeleme dışında helical ramp milling denilen bir nane vardır ki tadından yenmez. genelde yüksek hızda frezelemeyle kullanılır, burda freze helisel hareketlerle çok yüksek devir ve ilerlemede çok küçük paso miktarlarıyla kesim yapar. dikkat edilmesi gereken nokta şudur, bu kesim sırasında yüksek hız ve ilerlemeden dolayı kesim yönünde yüksek ve darbeli bir kuvvet oluşur, bu kuvveti dağıtmak gerekir. o yüzden freze kesici ağızları yuvarlatılır ve frezeye binen eksenel kuvvet yuvarlama boyunca açısal olarak dağıtılmış olur. hatta ball nose type denilen tamamen ucu yuvarlatılmış freze takımları kullanılır. normal bir frezede genelde 4 ya da 6 olan kesici ağız miktarı da bu tür frezelerde 12, 16, hatta 32 ye kadar çıkarılıp ağız başına düşen yük de azaltılmış olur. böyle bir takımla beş eksen freze tezgahında atatürk büstünü bile yaparsınız. çok zevklidir.. bir de denilir ya frezede delik delinmez diye, işte bu ball nose type frezelerle takım yolunu tükenmez kalemin yayı gibi tanımlarsanız her türlü deliği delersiniz.. freze bu durumda tamamen alın çalışır ve uç kısmı kesici ağız verilerek yuvarlatılır.. uç kısmının kesici yapısından ötürü direk doluya girerek alın kesimi yapmasına rağmen kırılmaz.. her türlü şekilli deliğin (badem delik, eliptik delik veya slot) işlemesinde çok avantajlıdır.. geleneksel yola yani ilk olarak matkapla patlat sonra peripheral milling ile slota form ver yöntemine süper bir alternatiftir..
• üzerinde işlem yapılan parçaları ölçmek için kullanılan saçmasapan cetvelden ötürü kendisinden de kardeşi tornadan da nefret ettiğim makinedir. bir devrini 1.5 mm den hesaplar, misal altı devir zet ekseninde döndürürsün; sonra x eksenini bir devri 6mm den hesaplar, iki devir döndürürsün. emin olacağın bir şey varsa o da asla işlemden önce ve işlemden sonra yapılan ölçümün asla hesabını tutmuyor oluşudur.
  cetvelin de sistemine tarafımdan ayrıca hayran kalınmıştır: önce cetvelin gösterdiği yerin bir solundaki tamsayıyı al, sonra cetvelin ucundaki çizgilere bak, ilk olarak hangi çizgi yukardaki değerlerin yazıldığı çizgiyle tam olarak kesişiyorsa onu ondalık sayı olarak al.^**
• bu tezgahların yaygınlaşması ile planya ve vargel tezgahlarının papucu dama atılmıştır.
  ayrıca ww2 nin bütün yükünü bu tezgahlar çekmiştir.
• eğer matkaba netbook dersek, frezeye de masaüstü bilgisayar diyebiliriz.
• x, y ve z eksenlerinde parçayı işleyebilen bi takım tezgahı.
• mikro ölçekte olanından bir adet edinmeye çalıştığım alet. hobi çalışmalarında yüksek performans göstereceğini düşünüyorum.
  bir sonraki hedefim kendi cnc tezgahımı yapmak olacak.
• dik işleme yapabilen makine.
• birbirine paralel yüzeyler elde etmenin en kolay yöntemlerinden biri frezedir.