• 14 ekim 1930 tarihinde yapılan seçimler.
  • türkiye'deki ilk çok partili seçimdir. sonuçlara göre chp 462 scf 40 belediyeyi kazanmıştır. atatürk'ün çok partili demokrasi istediğinin bir kanıtıdır. ama hala diktatör diye ötüp durur bazı mallar...

    bu arada kadınlara ilk kez seçme ve seçilme hakkı verilen seçimdir. sözlükte neredeyse kimsenin hakkında bir şey yazmaması düşündürücüdür.

    not: ısrarla 1908 seçimlerini yazanlar neyin peşindeler anlamadım. bir defa 1908'de ülke osmanlı imparatorluğu'ydu. toprakları sadece günümüz türkiye'sinden oluşmuyordu. günümüzdeki arnavutluk, makedonya, yunanistan (batı trakya, girit, ege adaları), suriye, ırak, filistin, ürdün, israil, lübnan, kuveyt, suudi arabistan, yemen, libya gibi ülkelerden oluşuyordu. bütün bu bölgelerden milletvekili seçilmişti.
  • boyle bir yerel secim yapilmis olmasindan yola cikip ataturk'un diktator olmadigini cikartirsaniz birisi de cikar 1908 secimleri'nden osmanli'nin demokrasiyle yonetildigini ispatlar.
  • --- spoiler ---

    atatürk karşıtı kesimden geliyor: saylanmaz

    --- spoiler ---
  • yorumlarla istenildigi kadar kirletilebilir sozluk, umrumda degil; trolluk degil ironi maksatli bilgi carpitmalarinin da ayrica hastasiyiz, eyvallah; ama ortada ne trolluk ne ironi, bariz bir bilgi (bakin yorum demiyorum) yanlisi oldugu halde hatada tum duzeltme cagrilarina ragmen israr ediliyorsa ben orada baska bir sey ararim. neyse, bir kez daha bilginin dogrulugu yolunda vazifemizi yerine getirelim: yukarida soylendiginin aksine 1930 secimleri turkiye'deki ilk cok partili secim degildir; turkiye cumhuriyeti'ndeki ilk cok partili secimdir. turkiye halki, her ne kadar turlu sikintilari da olsa (ki bu minvalde 1930 secimlerinden daha kotu degildir aslinda) 1908'de ilk cok partili genel secimi tecrube etmistir. bu konuyla ilgili milyon tane yayin, sebil kadar makale vardir; hadi hepsini gectim, usenme, tarik zafer tunaya oku. hadi onun iki cildine bakmaya da erineceksin madem, ozetleri dolaniyordur internette, ona bakiver. hadi ona da useneceksin, gel vazgec inadindan, ataturk'un buyuklugune halel gelmeyecek 1908'de secim oldugunu ikrar edersen.

    edit'i goruyor ve artiriyorum edit'i: topraklarinin "turkiye"yi de icerdigi cok sukur kabul edilen osmanli imparatorlugu'nda 1908'de (ve muteakip senelerde) yapilmis secimler varken, nasil oluyor da 1930 secimleri turkiye'deki ilk secim deneyimi olarak nitelendiriliyor, biri kafama mantik kitaplari firlatip beni kendime getirsin. halbuki zor degildi turkiye'yi turkiye cumhuriyeti yapmak, ki bunca entry gevezeligine bulasmadan hususi yolla da derdimizi ifade etmeye calistik. ne yapalim, olmadi; ama nacizane diyecegim, inat guzel hasletlerimizden degildir. su hayatta en sevmedigim islerdendir "aman onu okumadin mi, aman suna bakmadin mi, mmpf, pmff" yapmak, kimse illa bir baskasinin manali buldugunu okumak, bir baskasinin sahip oldugu bilgiye sahip olmak zorunda degil. boyle bir tavir icine girmekten azami imtina ederim; ama ote yandan dil bilgisi, cografya ve mantik gibi olmazsa olmaz dusunce ve yazma gerecleri var. neyse ben yazarkan sikildim, okuyan olursa kalin ciltli mantik kitaplariyla pekala kafama vurabilir "da get, ne uzatiyorsun" diye.
  • serbest şekilde yapılsa idi scf'nin açıkça kazanacağı seçim olacaktı. ama gazi biliyorsunuz yenileceği mücadeleye ya girmez, yahut "bir şekilde" o mücadeleyi kazanır. bu seçimlerin de nasıl kazanıldığı hasan rıza soyak'ın anılarında mevcuttur.

    gazi bu seçimlerin ardından scf'yi doğrudan kendisine bir tehdit olarak görmüş ve kapattırmıştır. fethi okyar'ın anılarında olayların nasıl başladığı ve nasıl geliştiği, gazi'nin bir süre sonra olayı nasıl kişisel algılamaya başladığı ve açıkça taraf tuttuğu yazıyor. ilgilenenler okuyabilir.
  • 14 ekim 1930 tarihinde yapılmış, kadınlara ilk kez seçme ve seçilme hakkı verilen seçimler.

    cumhuriyet halk fırkası ve serbest cumhuriyet fırkası arasında geçmiştir.

    seçimden önce özellikle serbest fırka'nın izmir mitinginde büyük olaylar çıkmış, 50 bin kişilik kalabalık jandarmayla çatışıp, hükümet binasına yürümüş, ismet inönü aleyhine sloganlar atmıştır. ölenler ve yaralananlar olmuştur.

    serbest cumhuriyet fırkası'nın, ismet paşa'nın atatürk'e ricası ile çoğu bölgede seçime girmesine izin verilmemesine rağmen, kurulmasından 3 hafta sonra üye sayısının cumhuriyet halk fırkası'nı geçmesi ve 2 ay seçim hazırlığı ile girdiği 40 yerde seçimi kazanması sürpriz olmuştur.

    'kapalı oy, kapalı tasnif' yönteminin uygulandığı seçimden bir hafta sonra seçimi cumhuriyet halk fırkası'nın kazandığı açıklanmıştır.

    serbest fırka yöneticileri bu seçim sonuçlarının gerçeği yansıtmadığını ileri sürdüler. onlara göre seçimi serbest fırka kazanmıştı. sonuçlar baskı ve fesat ile elde edilmişti.

    öte yandan hasan rıza soyakın hatıratında aktardığına göre atatürk'ün konuyla ilgili söyledikleri de manidardır;
    bana "hangi fırka kazanıyor?" diye sormuş; "tabii bizim fırka paşam" cevabını vermiştim. o gülmüş: "hayır efendim. hiç de öyle değil. hangi fırkanın kazandığını ben sana söyleyeyim: kazanan idare fırkasıdır, çocuk! yani jandarma, polis, nahiye müdürü, kaymakam ve valiler. bunu bilesin." buyurmuştu.

    seçimin ardından 'serbest cumhuriyet fırkası' kapatılmıştır.

    (bkz: yol ayrımı)
    (bkz: yağmur beklerken)

    https://tr.m.wikipedia.org/…best_cumhuriyet_fırkası
  • bu seçimler hakkında akademik bir çalışma için; http://www.ekevakademi.org/…2 bahattin demirtas.pdf

    vikipedi - https://tr.wikipedia.org/…0_türkiye_yerel_seçimleri
  • melih gökçekin ankara yı cehapenin elinden aldığı yerel seçimlerdir
  • diktatör m.kemal'in, diktatör olduğunu ispatlayan delillerden sadece bir tanesi bu 1930 yerel seçimleridir. ardından bir dizi parti kapatmaları, istiklal mahkemeleri, takrir-i sükunlar falan... onu örnek alan asker kısmısı da darbelerle bu gidişatı hala sürdürmek istemektedir. yalnız yurtta sus, cihanda sus devirleri geçti.. (bkz: 15 temmuz 2016)
hesabın var mı? giriş yap