çeyrek bilet teorisi ^*

• bir tek bilet almi$ligim olmamasina ragmen yillar yili savundugum milli piyango davrani$ $eklidir.
  
  onerme: matematige inanan ve bilet almak icin sabit buyuklukte fon ayiran herkes ceyrek bilet almalidir.
  
  ispat (ya da inani$ herneyse): herhangi bir numaranin cikma olasiligi biletin tam, yarim, ceyrek olmasindan bagimsizdir. bir ikramiye cikmasi durumunda "- ulan bunun ke$ke tamini alsaydim..." demek mantiksiz oldugundan (tam alsan ayni numara olmadigindan cikmayacakti. veya oyle olup tamini almi$ olmak farkli numara oldugundan, bu hazir kazanmi$ken -ceyrege cikmi$ken- almak istemeyecegin bir risk oldugundan) ayni para ile daha fazla sayida bilet almak genel ikramiye cikma olasiligini artiracaktir. genel olarak sabit fon ile beklenen mantikli davrani$ da budur. bu nedenle ceyrek bilete hucum etmek en manalisidir.
  
  (bkz: salak) (bkz: yoksa yoksa)
• bendenizin çeyrek bilet teorisi ise halk otobüslerine dairdir. mavi akbillerin hüküm sürdüğü dar gelirli toplu taşımacılık alemlerinde, belediye otobüsü dururken rağbet görmedikleri hatlarda sinek avlayan halk otobüsleri, nasıl ki köprü geçişli hatlarda çift bilet üzerinden tarifelendiriyorlarsa hizmeti, kısa hatlar ve indi-bindiler için de tıpkı dolmuşlar gibi indirimli tarifelere gitmelidirler. yarım olur, çeyrek olur, üç kuruş ucuz olur nitekim, hem vatandaşın gönlü çelinir işi görülür hem dolar taşar otobüsleri. vallahi diyorum, deneyin bakın!
• istatistik bilmeyen bir kitlenin inandığı, "büyük ikramiye hep çeyrek bilete çıkar, bu yüzden çeyrek bilet almalıyız" teorisi (ya da zırvası).. çeyrek biletlere talebin daha yüksek olmasından ve bilet numaralarının büyük bir yüzdesinin çeyrek biletlere ayırılmasından dolayı oluşan empirik tecrübeleri teorileştirme çabasının sonucu olarak ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. bunu iddia eden kişi seksen yaşında bir teyze ise kendisinin beynini olasılık, istatistik gibi kavramlarla yormamak, "allahın işi tabi, dört kulunu sevindiriyor" açıklamasını bulandırmamak, dünyayı açıklama yolu olarak bilimi değil inancı tercih etmesine saygı duymak esastır. geri kalan kitleye uygun cezayı ben bilmem, erkut abi bilir..
• (bkz: prospect theory)
• ozetle 2 ceyrek bilet almanin, yarim bilet alinmasina; 4 ceyrek biletin de tam bilet alinmasina tercih edilmesidir.
  yeterince buyuk bir ikramiyenin verdigi mutluluk, bu ikramiyenin 4 katinin verecegi mutlulugun 4'te birinden fazla olacagindan gayet dogru bir teoridir, hatta gercektir.
• öncelikle (bkz: risk severlik).
  
  yani, olay şu mantıklıdır bunu yapmak gerekir olayı filan değildir. daha risk-sever insanlar tam bilet alırlar, riski daha az seven insanlar çeyrek bilet alırlar, riski daha da az seven veya risk-nötr insanlar bilet almamayı tercih ederler.
  
  bütün insanlar eğer rasyonel iseler çeyrek bileti tercih etmeleri gerekir demek, herkesin riskten kaçan karakterde veya risk-nötr olduğunu varsaymakla eşdeğerdir ki, doğru değildir. zira zaten öyle olsaydı kimse bilet almazdı.
• en karli tecihin hic bilet almamak oldugu gercegi matematiksel olarak cok asikar gibi gorunse de, "utility teory"i gozardi etmemek gerekir.
  
  ayni nedenle ceyrek bilet teorisini bir kalemde cope atmak da o kadar kolay degildir. zira ceyrek bilet teorisine "tu kaka" diyen zihniyet; tam bilet cikan vatandasin, ceyrek biletten alacagi hazzin dort katini alacagini zanneder. ama bu senenin buyuk ikramiyesi 25 milyon ytl'yi ceyrek biletle kazanan kisi tum hayallerine ulasabiliyorsa ve hatta "fazla para basa bela" soylemi gercek ise, ceyrek bilet alarak (hatta ayni paraya 4 ceyrek bilet alarak) yerinde bi karar almis olur.
  
  ha diger bi taraftan, "ceyrek ikramiye alanin sansi artar" koca bi palavradir. ikramiye biletin boyuna degil, numarasina cikar. herkesin sansi aynidir. tek fark 2 kat fazla para yatiranin 2 kat fazla, 4 kat fazla yatiranin 4 kat fazla para kazanmasidir. yani aslinda matematiksel olarak biletin ceyregi-tamiyla, riskin de bi alakasi yoktur.
• aradan 13 yıl geçince artık savunduğum değil, uyguladığım teori.
  eskiden bilet almıyordum, iş arkadaşım sağolsun artık yılbaşından yılbaşına 50-100 liralık bilet alırım. hepsi çeyrek.
  
  memnunum, henüz çıkmadı yalnız...