kiklop

• dev tas bloklarla yapilan harcsiz duvarlarin orgusune ve bu duvarlarda kullanilan taslara verilen ad.
  
  adini aldiklari trakyali devler olan kyklop'larin yaptigi efsanesi gecerli olan ornekleri girit, italya ve yunanistan'da bulunur. ama anadolu'da gorulen yuvarlatilmis kenarli ve dev cakillara benzeyen ve bu efsaneyle alakasi kurulamayacak olan duvarlarin orgusune de bu ad verilmesi uygun gorulur turk arkeologlar tarafindan.
  
  hatta genel olarak dev taslarla orulmus tum eski duvarlar icin bu sozcuk kullanilir. ama nedense "eski" olmasi kriteri hala gecerliligini korur.
• yüzünün ortasinda tek gözü olan devlerdir kikloplar. insan eti yerler; az akilli ve cok güclü bir o kadar da zalimdirler.
  
  konstantin kavafis'nin ithaka siirinde adi gecer. ithaka'ya yolculukta önüne öfkeli poseidon da ciksa, kikloplar da, lestrigonlar da; vazgecme der kavafi.
• (bkz: tepegöz)
• (bkz: cyclops)
• troya savaşının organizatörü ve beyni olarak görevini tamamlayan odysseus'un başına tek gözüyle bela olmuş olan yaratık.
  
  odysseus troya savaşı bittikten sonra "hadi artık evlere dağılalım" demiş ve krallığı olan ithaki'ye geri dönmek için silah arkadaşlarıyla denizlere açılmıştır. yol boyunca pişmiş tavuk misali başına gelmeyen iş kalmamıştır. o kadar ki homeros troya savaşını anlattığı ilyada destanına ek olarak bi de odysseia'yı yazmak zorunda kalmıştır. öyle olaylı bir yolculuk.
  
  günlerden bir gün kahraman odysseus kiklop adasına varır ve "ıvır zıvır bi şeyler alalım şuradan, biraz ayağımız karaya bassın, belimiz doğrulsun" diyerek adaya çıkar adamlarıyla birlikte. geniş bir mağara bulurlar ve içeri girerler ama burası "misafir misarifi sevmez ev sahibi hiçbirini sevmez" düsturunu benimsemiş, hem dev olması hem de tek gözlü olması sebebiyle komplekslerden komplekslere koşan, komşu kızı kiklopiye'nin pas vermediği ve duygusallığını zalimlikle bastıran kiklop polyphemus'un mağarasıdır. babasının poseidon anasının deniz perisi thoosa olması ona hayatta hiç bir artı kazandırmamıştır. insan canlısı bir yaratık olmayan polyphemus keçi ve koyun çobanlığı yaparak hayatını idame ettirmektedir.
  
  odysseus kiklop'un halinden tavrından kıllandığı için kendini ve 12 adamını "deniz kazazedesi" olarak tanıttıktan sonra "hörmetler sayın abim, aga kalalım şurda bi kaç gün, sana zararımız dokunmaz" der. o dönmede denizlerde geçerli olan ancak yazılı olmayan kanunlar çerçevesinde aslında kiklop'un bu insanlara yardım etmesi gerekirdi ama hem dev hem huysuz olan polyphemus "ssiee, ne bakıcam lan size, ağzınızı kırarım" der ve mağaranın girişini devasa bir kaya ile kapatır. odysseus'un iki arkadaşını oracıkta şifa niyetine yer. ertesi gün de arkadaşlarından bir kaç tanesini açlığını bastırsın diye mideye indirir.
  
  odysseus kafası çalışan bir adam, "beyin bedava" diye düşünür taşınır ve kiklop'u sarhoş etmeye karar verir. homeros'un kitabında ağır bir şarap içirdikleri yazar ama yapılan son araştırmalarla odysseus'un kiklop'a önce köpek öldüren içirdiği ancak istediği verimi alamadığından sonrasında ispirto içirdiği kanıtlanmıştır. dağ gibi kiklop'un içtiği ispirtonun etkisi ile devrilmesiyle birlikte "ya allah" diyerek, öncesinde victorinox çakı ile sivrilttikleri zopayı kiklop'un biricik gözüne saplayıp kör ederler yiğidi.
  
  ertesi gün kiklop içerde depişip duran keçiyi koyunu çayıra salmak için kayayı mecburen kenara ittiğinde tek tek bütün hayvanların sırtlarını kontrol eder ama rabbimin boy pos verdiği bu yaratık akıldan yoksun olduğu için odysseus ve arkadaşlarının koyunların altına tutunup kaçtığını fark edemez.
  
  odyssues gemisine bindikten sonra da son bi itnelik yapmaktan geri duramaz ve kiklop'a nanik yapar, onunla dalga geçer. bunun üzerine sinirlenen dev "daş yok mu daş" diye aranıp, yerde bulduğu ilk kayayı gemiye doğru kör gözüne rağmen fırlatır ama kıl payı kaçırır.
  
  ha bu yaptıkları odysseus'un yanına kar kalmış mı? kalmamış tabi. kiklop poseidon'un oğlu, odysseus ise gemiyle evine gitmeye çalışıyor. polyphem babasına "baba odysseus beni döğdü ühühü" deyince poseidon odysseus'a musallat olur ve adam on sene boyunca evine, karısına, çoluğuna çocuğuna kavuşamaz.
  
  ana fikir; arkası sağlam olan adama seni öldürecek olsa bile bulaşma.
• türkçesi kiklop ama kyklop dense mi diye biraz düşündüm. türkçe karşılığı tepegöz, anlamını karşılıyor ve fakat ayrı bir öyküye/geçmişe dayandığından, kastettiğimiz belirli karakteri kiklop daha iyi anlatabilir. zyklop da almancası veya ismet zeki eyuboğlu'nun faust çevirisinde kullandığı karşılık. tekraren anayım, en ünlüleri odysseus'un alt ettiği polyphemos.
  
  nereus:
  "bir oyun sandı yaşlı adamın sözünü suçlu^*,
  kapıldı tutkusuna, ilios'da kaldı, sonunda.
  uzun bir can çekişme, sonra, katılaşan dev gövde
  görkemli bir şölen pindus kartallarına.
  ulysses de öyle! önceden demedim mi ona,
  circe'nin^* tuzaklarını, zyklop'un korkunçluğunu?
  onun duraksaması, yüzeysel anlayışı,
  ne kazandırdı ona tüm yaptıkları?
  onu çok salladı, sarstı, yeterince ezdi, götürdü
  dalgalar, sonra acıyarak konuksever bir kıyıya" goethe - faust (çev. ismet zeki eyuboğlu)
  
  phorkyas:
  "bir de onun^* kalesi! gözlerinizle görmeliydiniz!
  bambaşkadır bu üst üste yığılan kaba duvarlardan,
  sizin babalarınızın bana da, sana da kötü gelen,
  hani zyklopların yaptıkları biçimsiz taş yığınları,
  taş üstüne taş koyma^* türünde değil bunlar.
  kalenin tüm duvarları dikey, yatay düzende, ölçülü,
  dıştan bakılınca göğe doğru yükseliyor,
  eklemeler düzgün, ayna gibi, bütün bir çelik
  buna tırmanmak düşünceye sığmaz, olanaksız.
  avluların içinde geniş alanlar çepeçevre,
  değişik amaca göre yapılmış konutlar, dizili.
  burada sütunlar, sütuncuklar, kemerler, kemercikler,
  dışarıya, içeriye bakan balkonlar, gedikler,
  sonra armalar." agy
  
  (bkz: kyklops), kykloplar, zyklop, cyclops
• bu isimde bir şirketle iş görüşmesine gitmiştim ilk çalışmaya başladığım zamanlar.
• bağımsız kalite kontrol hizmeti veren firma;
  http://www.kiklop.com.tr/en
• birbirine lego gibi geçmiş şekilde taş örme stili. öyle ki bu stille örülen bir duvardaki iki taşın arasında bir kağıt bile geçiremeyeceğiniz söylenir. hitit mimarisinin genel özelliklerinden biridir. kyklop, cyclopean olarak da bilinir.
• (bkz: ciuuuu)