leon phocas

• doğu roma imparatoru ii.nikephoros phokas'ın amcası ve doğu roma imparatorluğu'nun askerî aristokrasisi içerisinde kendisine asırlar boyu önemli bir yer edinmiş olan phocas ailesinin bir üyesi olan ve bilhassa m.s. onuncu asrın ikinci on yılında hem imparatorluk içi hem de dışındaki çatışmalarda büyük rol oynamış general.
  
  makedon hanedanı'nın ikinci imparatoru olan altıncı leon'un hüküm sürdüğü m.s. 886 ilâ 912 seneleri arasında konstantinopolis'te politik nüfuz basamaklarını birer birer tırmanan ve babası nikephoros'un sicilya ve brindisi'de başarılı bir strategos olarak imparatorluğa hizmet etmesinden ötürü saygın ve azimli bir genç komutan olarak sivrilmeyi başaran leon phocas, m.s. 911 senesinde imparator leon'un parakoimomenos'u barbaros'un kızkardeşi konstantina ile evlenerek imparator tarafından saray muhafızlarının başı^* olarak atanan leon phocas, kilikya taraflarında 912 senesinde bir arap ordusunu da mağlubiyete uğratınca popülaritesinin zirvesine ulaşmayı başarmıştır.
  
  dönemin doğu roma imparatorluğu'ndaki bazı rütbe ve makamları doğru bir şekilde anlamak, girinin geri kalanını da hakkıya okuyabilmek için gerekli olduğundan aşağıda bağlantılarını görebileceğiniz girilere de bir göz atmadan devam etmemenizi tavsiye ederim.
  
  (bkz: parakoimomenos/@ncpzbsn)
  (bkz: pinkernes/@ncpzbsn)
  (bkz: domestikos ton scholon/@ncpzbsn)
  
  antonios kaldellis'e göre altıncı leon'un hayatını kaybetmesinin ardından tahta çıkan aleksandros'un pinkernes'i olarak sarayda yine nüfuzlu bir görev almayı sürdüren leon, aleksandros'un bir çavgan^* maçı esnasında atından düşüp hayatını kaybetmesiyle taht, çocuk yaştaki konstantinos porfirogennetos'a kalınca bu kez de imparator naibi olarak öne çıkan imparatoriçe zoi'ye yanlamayı başarmış ve konstantinos helladikos ile konstantinos dukas'ın tahtı ele geçirme planını da çökerten ekibin içerisinde yer bularak bir kez daha saray erkânı içerisinde sivrilmiştir. bilhassa amiral romanos lakapenos ile arasında imparatorluğun en üst düzey askerî idarecisi olma hususunda adı konmamış bir mücadele de bu hadiseyle beraber baş göstermiştir.
  
  ilk etapta bu mücadeleden galip ayrılan leon phocas, naibe zoi'nin fikir anneliğini yaptığı bulgaristan seferi için de strategos autokrator^* olarak görevlendirilmiştir. bu esnada, yeniden domestikos ton scholon olarak da atanan phocas'ın bulgaristan seferinde ise kral simeon karşısında adeta madara olması kısa vadede saraydaki desteğini yitirmesine ve uzun vadede de hayatına mâl olmuştur. öyle ki önce meriç'in kuzeybatısında akhalous savaşı'nda bulgarlar tarafından ordusu neredeyse tamamen yok edilen leon phocas, kısa süre içerisinde başkente dönüp köylülerden, çiftçilerden ve kölelerden bir ordu tesis etmiş ancak bu kez de katasirtae savaşı'nda ağır kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kalmıştır. steven runciman'ın kendisinden "saray entrikalarına kafası çalışan ama askerî becerisi, babası ve yeğeninin yanına yaklaşamayan ve yanlış zamanda yanlış konumda bulunmuş bir trajedi öznesi" olarak bahsetmesi boşuna değildir. söz konusu muharebe hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz, aşağıdaki bağlantıdan devam edebilirsiniz.
  
  (bkz: katasirtae savaşı/@ncpzbsn)
  
  bu arada, bulgaristan seferinde alınan ağır mağlubiyetlerde romanos lakapenos'un da büyük bir rolü bulunduğunu belirtmeden geçmemek gerekiyor. zirâ, leon karadan ve güney yönlü olarak bulgar krallığı'na yürüyecekken peçenekler'den müteşekkil bir orduyu donanması vasıtasıyla tuna boylarına taşıması gereken lakapenos, peçenekler'e ödemesi gereken miktarı ödemediği için bu ordunun idaresini yitirmiş ve iki ayaklı olması planlanan saldırının kuzey ayağı hiç gerçekleşmemiştir.
  
  buna rağmen bu başarısızlığın faturası ise zoi ve phocas'a çıkmış olup başkentin güneyindeki bukoleon sarayı'nı 919 senesinin mart ayında komutasındaki askerlerle ele geçiren lakapenos, bir ay sonra kızı helena lakapena'yı genç imparator konstantinos porfirogennetos ile evlendirmiş ve kendisini basileopator ilân etmiştir. imparatorluk tarihinde pek rastlanmayan bu unvan kabaca "imparatorun babası" anlamına gelmekte olup lakapenos'un yaklaşık yirmi beş sene boyunca konstantinos porfirogennetos ile birlikte eş imparator olarak hüküm sürmesine giden yolu açmıştır. tüm bunlar yaşanırken hem saraydaki en büyük destekçisini hem de yaşadığı ardışık askerî hezimetlerle imparatorluk üzerindeki nüfuzunu yitiren leon phocas ise tahtı ele geçirmek için son bir isyan tertiplemekteyken bizzat emrindeki komutanlar tarafından son darbeyi yemiş ve nikaia^* yakınlarında lakapenos'un askerlerine bizzat emrinde bulunan askerlerce teslim edilip gözleri oyulmuştur.
  
  ardından konstantinopolis'e getirilen ve tıpkı beş sene evvel bastırdığı isyanın sonucunda mağlup ettiği konstantinos helladikos'a olduğu gibi kendisine de eşek üzerinde aç ve susuz bir şekilde şehir turu attırılan leon phocas'ın muhtemelen bir manastıra kapatıldığını tahmin etmekteyim; zirâ kendisine dair bu tarihten sonra pek bir tarihi kayda rastlamak mümkün olmuyor. dönemin geçer akçesinin ise gaspçı olarak görülen kişileri öldürmektense gözlerini oydurma ya da hadım etmenin ardından manastıra kapatma olduğunu düşündüğümüzde, kendisinin de kalan günlerini bir manastırda geçirmiş olma ihtimali hiç de düşük görünmüyor.