marino sanuto

• vay bana, vaylar bana ki hakkında şimdiye dek bir tek laf edilmemiş. esasında bana düşmez buraya notunu düşmek de, öyle boş geçmek olmaz. 1466'da doğup 1536'de vefat eden bu mümtaz venedik siyasetçisi ve tarih tutkununun 1496'da başlayıp 1533'e kadar devam ettirdiği, tam 58 ciltten ve yaklaşık 40000 sayfadan mürekkep i diarii adlı kroniği (yahut tam olarak tercüme etmek gerekirse "günlüğü". sanudo venedik resmi tarihçisi olamadığından eserine tarih diyememiş, günlük demek zorunda kalmış, o da enterasanmış) o dönemin tarihini yazmak isteyen hemi avrupa hemi islam tarihçileri için inanılmaz bir kaynak. neden inanılmaz: çünkü sanuto dayı, venedik cumhuriyet senatosu'nun bir üyesi olarak senatoda tartışılan mevzuları, senato'ya dört bir yandan gönderilen bütün yazışma ve haberleri, bütün balyos ve casus raporlarını inceliyor, derliyor, topluyor, aktarıyor. e malum o dönem venediğinin yalnızca komşu italyan şehir devletleri ve avrupa'daki imparatorluklarla değil osmanlı ve safevilerle de çok yakın temasları var. bundan mütevellit, sanuto'suz bir 16. yüzyıl osmanlı (ve dahi islam) tarihi yazımı düşünülemez; ama doğrusu yıllarca düşünüldü ve bu kaynak maalesef çok çok az kullanıldı. birkaç perakende makale dışında monografik düzeyde peter mario luciano sebastian'ın 1496-1517 arası bazı önemli osmanlı devlet ricali hakkındaki iki ciltlik prosopografik çalışması (turkish prosopography in the diarii of marino sanuto) ve italyan müsteşrik amoretti'nin şah ismail üzerine kitabı (sah ismail i nei diarii) benim bildiklerim. ibrahim paşa hakkında pek şahane bir tezi olan ebru turan da neredeyse tamamen sanuto'dan faydalanmıştı. çok şükür ki yakın bir zamanda - ama ne kadar yakın bilemiyorum, herhalde birkaç sene sürer - emrah safa gürkan ve zeynep yelçe'nin ortaklığıyla sanudo'nun i diarii'sinin - zannedersem yalnızca osmanlılarla ilgili kısımlarının - bir tercümesi ya da türkçe veritabanı türünden bir büyük hizmeti olacak. hakikaten harika proje, aman zeval gelmesin.
  
  sanuto'nun i diarii'si 19. yüzyılda basılıyor ve google'da kısa bir aramayla elektronik olarak ciltlere erişmek mümkün. isminin zaman zaman sanudo diye yazıldığı da vaki; ama yapılan çalışmaların ve kütüphanelerdeki kayıtların ekseriyetle sanuto olması beni de sözlüğe o şekilde girmeye itti. bir kusur varsa affola.