mingitav
-
elbrus'u vatan bellemiş karaçaylıların elbrus'a verdikleri isim. ulu, kutsal dağ demek (mingi-mengü-bengi, tav-dağ). tolstoy da karaçaylıları bu dağla anmış "mingi tav'ın eteklerinde, kimseye zarar vermeden, kendi emeğiyle yaşayan bir halktır karaçay" demiş.
aynı isimde çok da güzel bir türküleri var.
(bkz: orta asyadan balkanlara türk dünyası müzikleri) -
elbruza cerkeslerin verdigi isim ise oshamafe dir
-
(bkz: elbruz)
-
adige-kabardeyler'in kendi dillerinde nurlu dağ anlamına gelen oşhamafe adını verdikleri elbruz'a karaçay-malkarlılar'ın verdikleri isimdir.
mingi tav karaçay-malkar dilinde “ebedi, sonsuz dağ” anlamına gelir.bu isim binlerce yıldan beri elbruz dağını bir tanrı kabul eden karaçay-malkar halkının eski şamanist inançları ile ilgilidir. -
adına ne şarkılar, şiirler yazılmıştır.
-
ayna grubunun ceylan adlı şarkılarının müziği mingitav adlı karaçay türküsü ile aynıdır. oldukça etkilyici bir türkü mingitav, dinlenmesi tavsiye olunur.
-
karaçayca sözleri ve türkçe çevirisi şu şekildedir;
sen kökge cete miyikse /sen göğe ulaşacak kadar yücesin
kafkaz tavlanı içinde /kafkas dağlarının içinde
miyala kibik cıltıray /cam gibi parıldayarak
kanga buzlarıng üsüngde /ağaç gibi buzların üstünde
üsüngde bardı ak tonung /üstünde vardır beyaz kürkün
sen cay da kış da kiyese 7sen yaz-kış giyiyorsun
kün buzulurga tebrese /hava bozmaya başlasa
boran eterge süyese /fırtına çıkarmayı seviyorsun
kün aruv çuvak turganlay /gün güzel ve berrak iken
tohtamaydı boranıng /fırtınaların dinmiyor
cay da kış da erimeydi /yaz-kış erimiyor
üsüngdegi buzlarıng /üzerindeki buzların
karnı buznu ciyuvçu /karı ve buzu toplayan
başınga bulut konuvçu /başına bulut konan
tögereginge (ciyilıp) basınıb /etrafına (yığılıp) doluşup
tavlula karab toymavçu /dağlıların bakıp doyamadığı
senden sora kaysı tavdu /senden başka hangi dağdır
aruvluk bila bay bolgan /güzelliği ile zengin olan
başı kış bolub, beli caz bolub /zirvesi kış olup, yamaçları bahar olup
eteklerinde cay bolgan /eteklerinde yaz olan -
bir tavlunun her sabah kalktığında karşısında gördüğü, kokusunda ölmenin, dökülecekse kanın karında karışmasının istendiği mingi tav.
-
şarkı olanı birkaç farklı şekilde söylenir.
yaygın olarak bilineni/söyleneni (** / **) haricinde şu da vardır:
https://www.youtube.com/watch?v=juj8hyqglg8*
sen kökge cete miyikse
uvak tavlanı içinde
miyala kibik cıltıray
kaña buzlarıñ üssüñde
sen culduzlaga canaşa
kalganla senden alaşa
kiyimiñ aryu caraşa
kalay seyirse tamaşa
çıñ alga saña tañ ata
çıñ artda senden kün bata
sen kiyiz börknü agarta
etegiñ caşıl katapa
senden sonra kaysı tavdu
aryuluk bla aytılgan
başına bayrak tagılgan
beline güren tartılgan
senden sonra kaysı tavdu
aryuluk bla bay bolgan
başı kış bolup beli caz bolup
eteklerinde cay bolgan
üssüñde bardı ak tonuñ
sen cay da kış da kiyese
kün buzulurga tebrese
boran eterge süyese
tögeregiñde togay otlayla
altın müyüzlü kiyikle
seni başıña çıgalla
bögekle bla cigitle
maskvadan kursavayla
kelib seyirge karayla
kaynab çıkgan gara suvlarıñ
avruganlaga carayla
---
tam hali ise şudur:
sen kökge cete miyikse
kavkaz tavlanı içinde
miyala kibik cıltıray
kaña buzlarıñ üssüñde
üssüñde vardı ak tonuñ
sen cay da kış da kiyese
kün buzulurga tebrese
boran eterge süyese
kün aryu çuvak turganlay
tohtamaydı boranıñ
cay da kış da erimeydi
üssüñdeki buzlarıñ
tögereniñde togay otlayla
altın müyüzlü kiyikle
seni töppeñe çıgıvçandıla
bögekle bla cigitle
kiyik buvlarıñ öküredile
koñuravlanı kakgança
cuguturlarıñ turuşadıla
atlıla çarsha çabhança
kaplanlarıñ aslanlarıñ
bugoylarıña kirelle
pokunlarıñ gucarlarıñ
adam cıyınnı bilelle
ayuleriñ muruldaydıla
şındık çegetni içinde
börüleriñ kalkıydıla
koylanı köre tüşünde
kök caşnasa sızgıradıla
etekleriñ cel ete
menden küçlü cokdu deb
kesiñ kesiñe köl ete
kaplanlarıñ karab turalla
beklege kirib mıñayıb
borsuklarıñ tülküleriñ
cuvuk barırga uyalıb
kankazlarıñ kañkıldayla
çın tavuklarıñ cırlayla
kargalarıñ kark-kark ete
mıllık tabmayın cılayla
kögürünleriñ cüvüldeydile
künüñ cıltırab kakganlay
marallarıñ otlaydıla
geleuv kırdıkga bathanlay
çıpçıklarıñ çavkalarıñ
buday ındırnı çöbleyle
ararat bla kazbek tav*
saña tügel cetmeyle
ullu kuşla saña konsala
üyle kibik karaşıb
cur tekele cıgılsala
sürüvlerinden acaşıb
küz artında turnalarıñ
avub ketelle teñizde
kışha hazır boluguz deb
esgertivçense sen bizge
senden sora kaysı tavdu
aryuluk bla bay bolgan
başı kış bolub beli caz bolub
eteklerinde cay bolgan
mingi tav bla kazbek tav
aragız aryu cibek av
sen kiyiz börknü agarta
etegiñ caşil katapa
sen culduzlaga canaşa
kalganla senden alaşa
birbirigizge karaşa
kalay seyirsiz tamaşa
buznu karnı cıyıvçu
başıña bulut konuvçu
tögeregiñe basınıb
tavlula karab toymavçu
kış aylanı boranısa
cay aylanı salkını
cumuşaklık etmeseñ
incitirikse halkıñı
kesin begitmey çıkganña
başha bolmay bir cavsa
cav duniyanı başında
em belgili bir tavusa
söz: ismail semenov* -
karaçaylıların, elbrus dağına verdikleri isimdir.
üzerine nice şarkılar ve şiirler yazılmıştır.
mingi tav biz karaçayla çün bir bek önemi bolgan bir zattı.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap