vahram varajnouni

• malazgirt meydan muharebesi sonrasında tahta çıkan mihail dukas'a karşı isyan bayrağını açarak kendisini imparator ilân eden ve kapadokya ve kilikya bölgesinde bağımsızlığı bir hayli kısa ömürlü bir dükalık oluşturmuş ermeni kökenli komutan.
  
  doğu roma ordusunda hızla yükselen ve imparator romanos diogenes ile yakın ilişkiler kurarak kendisine kapadokya taraflarında bir de valilik kapan varajnouni, dönemin kaynaklarında philaretos bahramios adıyla de geçmektedir. doğu roma hizmetinde bulunan ermeni, gürcü ya da türk kökenli generallerin isimlerinin değiştirilmesindense mezizius, baktangios ve artabasdus gibi örneklerden de anımsayabileceğimiz üzere ekseriyetle helenleştirildiğini biliyor olsak da kendisine bunun uygulanmamış olmasının iki nedeni olabileceğini sanmaktayım.
  
  birincisi; isminin kökeninin zerdüştlük'teki^* zafer tanrısı olan verethragna'ya dayanıyor olması olabilir. orta çağ koşullarını düşündüğümüzde ve daha büyük skizmanın^* çok taze olduğu bu dönemde, ortodoks inancında küfre denk gelebilecek bir isimle kendisinin devlet kademesinde yükselmesinin pek de mümkün olmadığını söylemek mümkün olabilir. daha zayıf bir ihtimal olarak görmekte olduğum ikinci olası neden ise protospatharios gibi hayli yüksek ehemmiyette bir unvana layık görülmüş olan varajnouni'nin bunu kabul etmek için gregoryen kökenlerinden tamamen vazgeçmiş olabileceğidir. sebebi her ne olursa olsun, bu ermeni kökenli generalin dönemin tüm kaynaklarında adının "philaretos" yani "erdem sahibi" ya da "erdem seven" olarak geçiyor olduğunu söyleyelim. günümüzdeki bazı ermeni tarihçiler kendisinin ismini pilartus ya da pilart olarak verseler de bildiğim kadarıyla ermenice'de bu herhangi bir anlama gelen bir sözcük değil; ama bu konuda bilgisi olan birileri varsa bu bilgiyi de derhal yeniden düzenleyebilirim.
  
  (bkz: protospatharios/@ncpzbsn)
  
  malazgirt sonrası imparator esir düşünce tahta çıkan mihail'i basileus olarak tanımayan varajnouni, 1072 senesinin başlarında kendisini muhtemelen doğum yeri de olan palu'da imparator^* ilan etti. malazgirt sonrası 9 ilâ 12 bin arası askerin komutası kendisine kalan varajnouni, kısa süre içerisinde maraş'tan elazığ'a uzanan oldukça büyük bir alanın hakimi konumuna yükselmişti. ne var ki bu macerası kendisi için çok da verimli olmadı ve 1078 senesinde üçüncü nikephoros konstantinopolis'te taç giyince, onu imparator olarak tanıdı ve bunun karşılığında da doux antiokheia, yani antakya valisi olarak ona hizmet etmeyi kabul etti. böylece altı seneden biraz daha uzun süren dükalık macerası sona eren varajnouni, burada da çok başarılı bir iş çıkarmıştır diyemeyeceğiz. zirâ; kutalmışoğlu süleyman şah'a 1081 ve 1083 senesinde iki savaş kaybedip en nihayetinde de 1084 senesinde antakya'yı kaybetmiştir. selçuklular'ın akınları karşısında batıda roberto guiscardo ile uğraşmakta olan yeni imparator aleksios komnenos'tan da destek göremeyen varajnouni, bölgedeki en önemli kent olan edesa'nın da^* selçuklular'ın eline geçmesine engel olamamıştır.
  
  (bkz: aleksios komnenos/@ncpzbsn)
  
  1060'larda konstantinopolis'in en gözde isimlerinden olup 1070'lerde kendi çapında imparatorculuk oynamış olan bu renkli doğu roma askeri, 1080'lerde ise kelimenin tam anlamıyla çuvallamıştır. 1087 senesinde hayatını kaybettiğinde, hem vali olarak görev aldığı hem de üzerinde imparatorculuk oynadığı tüm topraklar artık türk beylerinin egemenliğine girmiş bulunmaktadır.