tamerlane

• ing. timurlenk
• edgar allan poe tarafından 1827 yılında yazılmış şiirdir.
  
  http://aetiusflavius.wordpress.com/…2/02/tamerlane/
• bir edgar allan poe şiiri:
  
  kind solace in a dying hour!
  such, father, is not (now) my theme-
  i will not madly deem that power
  of earth may shrive me of the sin
  unearthly pride hath revell'd in-
  i have no time to dote or dream:
  you call it hope- that fire of fire!
  it is but agony of desire:
  if i can hope- oh god! i can-
  its fount is holier- more divine-
  i would not call thee fool, old man,
  but such is not a gift of thine.
  
  know thou the secret of a spirit
  bow'd from its wild pride into shame.
  o yearning heart! i did inherit
  thy withering portion with the fame,
  the searing glory which hath shone
  amid the jewels of my throne,
  halo of hell! and with a pain
  not hell shall make me fear again-
  o craving heart, for the lost flowers
  and sunshine of my summer hours!
  the undying voice of that dead time,
  with its interminable chime,
  rings, in the spirit of a spell,
  upon thy emptiness- a knell.
  
  i have not always been as now:
  the fever'd diadem on my brow
  i claim'd and won usurpingly-
  hath not the same fierce heirdom given
  rome to the caesar- this to me?
  the heritage of a kingly mind,
  and a proud spirit which hath striven
  triumphantly with human kind.
  
  on mountain soil i first drew life:
  the mists of the taglay have shed
  nightly their dews upon my head,
  and, i believe, the winged strife
  and tumult of the headlong air
  have nestled in my very hair.
  
  so late from heaven- that dew- it fell
  (mid dreams of an unholy night)
  upon me with the touch of hell,
  while the red flashing of the light
  from clouds that hung, like banners, o'er,
  appeared to my half-closing eye
  the pageantry of monarchy,
  and the deep trumpet-thunder's roar
  came hurriedly upon me, telling
  of human battle, where my voice,
  my own voice, silly child!- was swelling
  (o! how my spirit would rejoice,
  and leap within me at the cry)
  the battle-cry of victory!
  
  the rain came down upon my head
  unshelter'd- and the heavy wind
  rendered me mad and deaf and blind.
  it was but man, i thought, who shed
  laurels upon me: and the rush-
  the torrent of the chilly air
  gurgled within my ear the crush
  of empires- with the captive's prayer-
  the hum of suitors- and the tone
  of flattery 'round a sovereign's throne.
  
  my passions, from that hapless hour,
  usurp'd a tyranny which men
  have deem'd, since i have reach'd to power,
  my innate nature- be it so:
  but father, there liv'd one who, then,
  then- in my boyhood- when their fire
  burn'd with a still intenser glow,
  (for passion must, with youth, expire)
  e'en then who knew this iron heart
  in woman's weakness had a part.
  
  i have no words- alas!- to tell
  the loveliness of loving well!
  nor would i now attempt to trace
  the more than beauty of a face
  whose lineaments, upon my mind,
  are- shadows on th' unstable wind:
  thus i remember having dwelt
  some page of early lore upon,
  with loitering eye, till i have felt
  the letters- with their meaning- melt
  to fantasies- with none.
  
  o, she was worthy of all love!
  love- as in infancy was mine-
  'twas such as angel minds above
  might envy; her young heart the shrine
  on which my every hope and thought
  were incense- then a goodly gift,
  for they were childish and upright-
  pure- as her young example taught:
  why did i leave it, and, adrift,
  trust to the fire within, for light?
  
  we grew in age- and love- together,
  roaming the forest, and the wild;
  my breast her shield in wintry weather-
  and when the friendly sunshine smil'd,
  and she would mark the opening skies,
  i saw no heaven- but in her eyes.
  
  young love's first lesson is- the heart:
  for 'mid that sunshine, and those smiles,
  when, from our little cares apart,
  and laughing at her girlish wiles,
  i'd throw me on her throbbing breast,
  and pour my spirit out in tears-
  there was no need to speak the rest-
  no need to quiet any fears
  of her- who ask'd no reason why,
  but turn'd on me her quiet eye!
  
  yet more than worthy of the love
  my spirit struggled with, and strove,
  when, on the mountain peak, alone,
  ambition lent it a new tone-
  i had no being- but in thee:
  the world, and all it did contain
  in the earth- the air- the sea-
  its joy- its little lot of pain
  that was new pleasure- the ideal,
  dim vanities of dreams by night-
  
  and dimmer nothings which were real-
  (shadows- and a more shadowy light!)
  parted upon their misty wings,
  and, so, confusedly, became
  thine image, and- a name- a name!
  two separate- yet most intimate things.
  
  i was ambitious- have you known
  the passion, father? you have not:
  a cottager, i mark'd a throne
  of half the world as all my own,
  and murmur'd at such lowly lot-
  but, just like any other dream,
  upon the vapour of the dew
  my own had past, did not the beam
  of beauty which did while it thro'
  the minute- the hour- the day- oppress
  my mind with double loveliness.
  
  we walk'd together on the crown
  of a high mountain which look'd down
  afar from its proud natural towers
  of rock and forest, on the hills-
  the dwindled hills! begirt with bowers,
  and shouting with a thousand rills.
  
  i spoke to her of power and pride,
  but mystically- in such guise
  that she might deem it nought beside
  the moment's converse; in her eyes
  i read, perhaps too carelessly-
  a mingled feeling with my own-
  the flush on her bright cheek, to me
  seem'd to become a queenly throne
  too well that i should let it be
  light in the wilderness alone.
  
  i wrapp'd myself in grandeur then,
  and donn'd a visionary crown-
  yet it was not that fantasy
  had thrown her mantle over me-
  but that, among the rabble- men,
  lion ambition is chained down-
  and crouches to a keeper's hand-
  not so in deserts where the grand-
  the wild- the terrible conspire
  with their own breath to fan his fire.
  
  look 'round thee now on samarcand!
  is not she queen of earth? her pride
  above all cities? in her hand
  their destinies? in all beside
  of glory which the world hath known
  stands she not nobly and alone?
  falling- her veriest stepping-stone
  shall form the pedestal of a throne-
  and who her sovereign? timour- he
  whom the astonished people saw
  striding o'er empires haughtily
  a diadem'd outlaw!
  
  o, human love! thou spirit given
  on earth, of all we hope in heaven!
  which fall'st into the soul like rain
  upon the siroc-wither'd plain,
  and, failing in thy power to bless,
  but leav'st the heart a wilderness!
  idea! which bindest life around
  with music of so strange a sound,
  and beauty of so wild a birth-
  farewell! for i have won the earth.
  
  when hope, the eagle that tower'd, could see
  no cliff beyond him in the sky,
  his pinions were bent droopingly-
  and homeward turn'd his soften'd eye.
  'twas sunset: when the sun will part
  there comes a sullenness of heart
  to him who still would look upon
  the glory of the summer sun.
  that soul will hate the ev'ning mist,
  so often lovely, and will list
  to the sound of the coming darkness (known
  to those whose spirits hearken) as one
  who, in a dream of night, would fly
  but cannot from a danger nigh.
  
  what tho' the moon- the white moon
  shed all the splendour of her noon,
  her smile is chilly, and her beam,
  in that time of dreariness, will seem
  (so like you gather in your breath)
  a portrait taken after death.
  and boyhood is a summer sun
  whose waning is the dreariest one-
  for all we live to know is known,
  and all we seek to keep hath flown-
  let life, then, as the day-flower, fall
  with the noon-day beauty- which is all.
  
  i reach'd my home- my home no more
  for all had flown who made it so.
  i pass'd from out its mossy door,
  and, tho' my tread was soft and low,
  a voice came from the threshold stone
  of one whom i had earlier known-
  o, i defy thee, hell, to show
  on beds of fire that burn below,
  a humbler heart- a deeper woe.
  
  father, i firmly do believe-
  i know- for death, who comes for me
  from regions of the blest afar,
  where there is nothing to deceive,
  hath left his iron gate ajar,
  and rays of truth you cannot see
  are flashing thro' eternity-
  i do believe that eblis hath
  a snare in every human path-
  else how, when in the holy grove
  i wandered of the idol, love,
  who daily scents his snowy wings
  with incense of burnt offerings
  from the most unpolluted things,
  whose pleasant bowers are yet so riven
  above with trellis'd rays from heaven,
  no mote may shun- no tiniest fly-
  the lightning of his eagle eye-
  how was it that ambition crept,
  unseen, amid the revels there,
  till growing bold, he laughed and leapt
  in the tangles of love's very hair?
• kendisine minnet borcum vardı. sözlüğe sadece okuyabildiğim zamanlarda bütün entry'lerine teker teker bakma fırsatım oldu.
  
  teşekkür ederim, yazılar için.
  
  (bkz: #68090276)
• sürekli fahişe deyip duran bir adam. kelime hazinesi değil de kelime kumbarası var sanki.
• poe'nun kuzgun kadar ünlenmese de yine en az onun kadar harika bir şiiri.
  ingilizcesi yazılmış mamafih adettendir çevirisini de bırakalım^*. pek bilinmeyen, bilindiğinde de yine etkileyen harika bir şiirdir;
  
  hoş teselli bir ölüm saatinde.
  böylesi değil, peder, (şimdi) beklediğim-
  medet ummayacağım deli gibi,
  bu dünyanın gücünden
  arınırım diye günahtan,
  boş bir gururun zevklendiği.
  ne sevmeye ne de düş kurmaya vaktim var:
  sen ümit de: o ateşin ateşi
  isteğin acısı bu yalnızca:
  umabilsem, tanrım, umabilsem ki
  daha kutsal -daha tanrısaldır- kaynağı,
  sana aptalsın demezdim yaşlı adam
  ama tanrı lütfu da değil, bu seninki.
  
  yabanıl gururdan utanca düşmüş
  bir ruhun sırrını biliyorsun sen.
  ey özleyen yürek, şanla şöhretle
  devraldım solup giden kısmını.
  tahtımın kuyumları arasında
  parlıyordu, cehennemin aylası. o silinen ihtişam
  ve yeniden bir acıyla,
  cehennem ürkutemeyecek beni.
  ey yaz günlerimin gün ışığını
  ve yitik çiçeklerini isteyen yürek,
  senin boşluğunun üstünde çınlar tükenmiş müziği ile,
  afsun gibi,
  -bir çan- o ölü zamanın ölmeyen sesi.
  
  her zaman şimdiki gibi değildim
  istedim ve söke söke kazandım
  alnımın üstündeki, kızgın tacı.
  aynı haşin soy değil miydi,
  onu bana veren- sezar'a roma'yı.
  gururlu bir ruh,
  zaferle savaşmış insan soyuyla
  ve muhteşem bir zihnin mirası.
  
  ilk kez, dağ toprağında yaşamı bulup çektim,
  gecenin çiğlerini döktüğünde
  başımın üstünde taglay'ın pusları.
  ve inanıyorum ki saçlarımın
  içine yerleşmişti kanatlı kavga,
  ve boşanan havanın karmaşası.
  
  gökten böylesine geç düşen bu çiğ,
  (günahkar bir gecenin rüyaları arasında)
  bana cehennemin dokunuşuyla değdi.
  kızıl çalkantısıyla
  bayrak gibi asılı bulutlardan gelen ışık,
  yarı kapalı gözlerimde
  bir krallık görkemiyle belirdi.
  ve derin kükreyişi gök gürültüsü -trampetlerin
  kendi sesimin yükseldiği yerde, zaferin savaş narasıyla
  bana aceleyle-aptal çocuk- savaş haberi verdi.
  (ah, nasıl da coşmuştu, o çığlıkla nasıl da coşmuştu ruhum)
  
  korunmasız başıma yağmıştı yağmur,
  ve şiddetli rüzgarlar çıldırtmış,
  kör ve sağır etmişti beni.
  sandım ki insanlar değildi
  üzerime defneler seren: ve o dağdağa-
  kulağımın içinde ezilen krallıklar
  soğuk havanın akışıyla çatırdadı.
  yakarışı tutsağın-ricacıların vızıltısı
  ve dalkavukluğun sesi,
  bir hükümdar tahtını çevreleyen.
  
  bu bahtsız saatten sonra,
  tutkularımla zapt edildi bir krallık,
  ve insanlar saygı duydu bana.
  çünkü ben güce ulaşmıştım.
  ama daha o zamandan biri vardı, peder
  delikanlılığımda -tutkularımın daha harlı bir ateşte yandığı.
  
  yaradılışım gereği -öyle diyelim,
  (çünkü tutkulu gençlik çağıyla birlik soğumalı)
  daha o zamandan biliyordu, bu demirden kalp,
  kadın güçsüzlüğünden bir parça taşımakta.
  
  -yazık- aşkın güzelliğini anlatacak sözüm yok.
  ne de daha öteye gideceğim, bir yüzün
  güzelliğini anımsamaktan.
  esen rüzgardaki gölgeler gibi, çizgiler zihnimde-
  gözlerimin eski bir kitaba daldığını anımsıyorum, bu yüzden
  ta ki harfler dönüşüne dek
  anlamlarıyla birlikte hayallere.
  
  ah, o kız sevmeye değerdi.
  aşk -çocuklukta benim olduğu gibi-
  gökteki melekler kıskanabilirdi bu aşkı,
  ve onun genç yüreğini benim ümitlerimin,
  düşüncelerimin tüttüğü bir sunak gibiydi.
  güzel bir armağandı bu çünkü-
  çocuksuydu, onurluydu ve saftı,
  onun gençliğinin öğrettiği gibi:
  neden bıraktım onu ve sürüklendim,
  ışık için, içimdeki ateşe güvendiğimden mi?
  birlikte büyüdük -aşkta- ve yaşta
  gezerek kırları ve ormanı.
  benim göğsüm onun kalkanıydı kışın-
  ve o açılan gökleri gösterirdi,
  arkadaşça güldüğünde gün ışığı.
  başka bir gökyüzü görmedim -onun gözlerindekinden gayrı.
  
  yeni aşkın ilk dersi -yürek:
  çünkü küçük sorunlarımızdan azade
  gün ışığının, o gülümseyişlerin içinde,
  onun genç kız cilvelerine gülerken,
  göğsüne atardım kendimi ve
  gözyaşlarıyla avuturdum ruhumu-
  neden diye sormazdı, yalnız
  sessiz bakışlarını çevirirdi yüzüme
  gerek yoktu korkularını yatıştırmaya,
  gerisini konuşmaya gerek yoktu.
  
  ama dağın tepesinde yalnızken
  aşktan fazlası için dövüştü ruhum
  yeni bir ses vermişti ona hırs
  yeni bir hazdı bu ideal.
  bir varlığım yoktu -sendekinden başka,
  dünya ve dünyanın yerde,
  gökte ve denizlerde içerdiği her şey
  sevgi ve küçük acı payı
  loşluklar, geceleyin rüyaların boşlukları
  ve daha karanlık hiçlikler -gerçek olan
  (gölgeler ve daha gölgeli bir ışık)
  karışarak senin görüntüne dönüştü
  -ve bir isme, bir isme,
  puslu kanatlarının üzerinde açılarak.
  iki farklı ama çok da yakın şey,
  
  ben hırslıydım -sen tutku nedir
  bilir misin peder? bilmezsin.
  bir köylüyken, peder? bilmezsin.
  bir köylüyken taht kurdum
  dünyanın yarısının üstüne.
  ve böylesi alçakgönüllü
  bir kadere söylendim.
  ama başka rüyalar gibi
  benim rüyam da geçip gitti
  şebnemlerin buğusu üzerinde.
  güzelliğin ışığı ise geçmedi.
  gün be gün, saat be saat, an be an
  kıvrandırmıştı zihnimi çifte güzelliği ile.
  
  yüksek bir dağın zirvesini dolaştık,
  kaya ve ormandan yapılmış
  o mağrur kulelerinden tepelere üstten bakan:
  gitgide alçalan tepeler, küçük
  köşklerle çevrelenmiş ve
  çınlayan bin tane çanla.
  
  ona güçten ve gururdan söz ettim.
  ama öylesine gizemle
  kılık değiştirmişti ki sözlerim,
  o anki konuşmanın ötesinde
  bir anlam yakıştırmadı sözlerime,
  ve ben onun gözlerinde -fazlasıyla dikkatsizce belki
  benimkine karışmış bir duyguyu okudum.
  parlak yanaklarındaki pembelik
  bir kraliçenin tahtını anımsattı bana,
  öylesine ki, yalnız bırakamazdım yabanıllığın ortasında.
  
  sonra yüceliğe büründüm
  ve hayali bir taç giydim.
  ama hayal değildi pelerinini üstüme seren
  yalnız, kalabalığın -insanların arasında
  zincire vurulmuştur tutkunun aslanı,
  ve bir bekçinin önünde siner.
  oysa böyle değildir, çöllerde, büyük olanın
  yabanıl ve müthiş olanın, onun ateşi
  kendi nefesiyle üfledikleri yerde.
  
  semerkant'a bak şimdi.
  kraliçesi değil mi yeryüzünün, gururu
  bütün kentlerin üzerinde -elinde
  tutmuyor mu onların kaderini ve
  dünyanın bildiği ihtişamın ötesinde,
  yalnız ve soylu.
  düştüğünde, bir hükümdarın tahtının kaidesini
  oluşturur herhangi bir taşı.
  ve onun efendisi kim? timur!
  imparatorlukların üzerinden kibirle,
  atlarken gördüğü şaşırmış halkın,
  taçlı bir kanun dışı.
  
  ey aşk, ruha verilmiş olan,
  sensin, yeryüzünde, gökyüzünde bütün beklediğimiz.
  ruha, güney yelinin kuruttuğu topraklara
  düşen yağmur gibi, giren
  ve bir çöle çeviren yüreği,
  ama gücü mutlu etmeyen.
  yaşamı, öylesine tuhaf bir sesin müziğiyle
  ve öylesine vahşi bir güzellikle bağlayan, düşünce
  elveda, çünkü dünyayı kazandım ben.
  bir tepe görmezse, kendinden yukarılarda
  o zaman, göklere yükselen o kartal, ümit
  kanadını düşürür ve yuvasına
  döndürür sakinleşen bakışlarını.
  gün batımı: bir sıkıntı çöker yüreğine
  hala bakarken ihtişamına
  batacağı vakit yaz güneşinin.
  o ruh kinlenir, akşam pusuna çoğu kez güzel olan
  ve geceleyin bir düşte uçabilen ama
  yakın bir tehlikeden kaçamayan biri gibi
  yaklaşan karanlığın sesini dinler. (dinleyen ruhların
  bildikleri)
  
  neye yarar ay -beyaz ay-
  dökse parlaklığının bütün ihtişamını
  gülümsemesi soğuk ve ışığı
  o kasvetli zamanda
  (senin nefesinde topladığın gibi)
  ölümden sonra yapılmış bir portre gibi görünecek.
  ve bir yaz güneşidir delikanlılık
  solup gidişi en çok hüzün veren.
  çünkü bilinmiştir bilmek için yaşadığımız her şey
  ve tutmaya çalıştığımız her şey, akıp gitmiştir.
  öyleyse bu kadar hepsi, bırak yaşam
  ayçiçeği gibi, öğle vakti güzelliğe düşsün.
  
  evime ulaştım -ama evim değildi artık
  çünkü onu, benim evim kılan her şey akıp gitmişti.
  yosun tutmuş kapısından geçtim
  ve yumuşak olmasına karşın adımlarımın,
  eşik taşından önceden bildiğim birinin sesi geldi.
  ah, cehennem, göster haydi gösterebilirsen
  daha kırık bir kalp, daha derin bir acı
  ateş öbeklerinin üzerinde, aşağıdaki.
  
  peder, gerçekten inanıyorum,
  biliyorum çünkü; benim için
  kutsal yüceliklerden gelen olüm
  aldatıcı hiçbir şeyin olmadığı yerden,
  aralık bıraktı demirden kapısını.
  ve senin göremeyeceğin, gerçeğin ışıkları
  sonsuzluğun içinde parlamakta
  inanıyorum ki iblis tuzak kurmuş
  geçeceği tüm yollara insanın.
  aksi halde nasıl, kutsal korulukta
  bırakırdım tanrım -aşkı,
  hiç kirletilmemiş sunuların buhuruyla
  her gün karlı kanatlarını kokulandıran,
  ve güzelim çardaktan yukarıda
  göğün kafesli ışıklarıyla bölünmüş
  ne bir toz zerresi -ne de küçücük bir sinek-
  kaçabilir onun kartal gözlerinin yıldırımından
  öyleyken, nasıl sürünüp geçti hırs,
  görünmeden oradaki şölenlerin arasından
  ta ki cesaret bulana dek,
  aşkın bukleleri arasında gülüp oynadı.
• tam ismi "tamerlane: sword of islam, conqueror of the world" olan ingiliz gazeteci ve tarihçi justin marozzi imzalı olan timurlenk biyografisi. 2006 yılı da capo press basımı olan eser, hülya kocaoluk tarafından türkçe'ye çevrilmiş ve "timurlenk / islam'ın kılıcı, cihan fatihi" adıyla yapı kredi yayınları tarafından yayımlanmıştır.
  
  amazon.com - https://www.amazon.com/…queror-world/dp/030681465x/
• (bkz: tamerlano)
• (bkz: chamberlain)