kara delik

• uzayzamani pek fazla egip buktugu icin zaman algisi ile oynayan, pek cok yerde kafa karisikligina yol acan astronomik nesne, yildiz eskisi.
  
  bu baslik da dahil, populer pek cok ortamda 'olay ufku' kavrami epey kotu, hatta bazen dupeduz yanlis anlatiliyor. sebebi de karadeligin uzayzamani fazla bukup, gorelilik teorisinin 'kime gore, neye gore' prensibini iyice ortaya dokmesi.
  
  diyelim ki bir karadeligi ziyaret edeceksiniz, tabii yalniz gitmiyor yaniniza amcaoglunu da aliyorsunuz. oncelikle kucuk bir karadelik (gunesin bes on kati kutleli) secmeyiniz, bu nesnenin cekim gucu olay ufkuna yaklastikca oyle bir gelgit kuvveti uygular, sizi spagetti gibi uzatmaya kalkar ki ortadan cart diye yirtilirsiniz. en iyisi bizim galaksinin merkezindeki hayvani karadelige gidelim, hem muhit merkezi, hem gelgit kuvveti az.
  
  simdi bu karadelikten belirli bir mesafe uzakta durdunuz, durmayin tabii yorungeye girin yoksa icine dusersiniz. siz yorungeden envai cesit gozlem yapadurun, amcaoglu 'dur ben bi icine bakip gelecegim' diyip olay ufkuna dogru ilerlemeye baslasin. bu durumdan sonra, olayi amcaoglunun ve sizin gozununuzden ayri ayri incelemek lazim, ayni uzayzaman noktalarinda degilsiniz artik.
  
  siz amcaoglunun giderek karadelige yaklastigini ama olay ufkuna yaklastikca yavasladigini goreceksiniz, bir turlu dusmeyecek icine. olay ufkuna yaklastikca size telsizden gelen sesi de yavaslayacak, hatta durma noktasina gelecek. niye? cunku size gore amcaoglunun referans sisteminde zaman yavasladi, hatta tam olay ufkunda zaman duracagi icin asla oraya ulasamayacak. 'forever falling into the black hole' durumunda amcaoglu.
  
  peki amcaoglu ne gorecek, buyuk ihtimalle garip bir durum hissetmeyecek, olay ufkunu gecerken bile. olay ufkunu gectikten sonra ise sizinle 'causal connection' kaybolacak, yani artik ne sizin yaptiginiz birsey onu etkileyebilir, ne onun yaptigi sizi. niye buyuk ihtimalle dedim, cunku 'gidip de goren mi var, gorup de donen mi var?', hah bir de bu olaya kuantum mekanigini ve hawking isimasini katmadik, olay ufkunda garip olaylar donuyor olabilir. peki amcaoglu gectikten sonra geri donebilecek mi, hayir, sonsuz enerjiye ihtiyaci var kacabilmek icin, bosuna kara delik demiyorlar.
  
  not: bu entri yazilirken hic bir amcaoglu zarar gormemistir.