bilgi

• dilin bozulması zorunlu olarak insan aklının da bozulmasını ve zekanın da körelmesini beraberinde getirir. bu sebeple türkçe'yi sığ akıllıların şerrinden korumamız icap eder.
  
  seyr-i enfüsi, kişinin kendi içinde derinleşmesidir. bunun sonucunda ortaya çıkan insana veya topluma dair bilgiye "ilim" denilir. ehli de âlim, ulema, allamedir.
  
  seyr-i âfâkî, kainat ve madde üzerinde tefekkürdür. bu tefekkür neticesinde hasıl olan bilgiye "fen" denilir. ehli de mütefennin veya bilginlerdir.
  
  her iki seyri de cem edip, allah'a dair edinilen bilgi ise "marifettir". bu minvalde marifet, eserden müessire intikal edebilmektir.
  
  aynı zamanda burada anlatılan mevzu, “ve alleme âdeme’l-esmâe külleha- adem'e bütün isimleri öğretti” ayetinin açılımıdır. o isimlerin,
  
  adem'e bakan yüzü, ilimler
  
  kainata bakan yüzü, fenler
  
  allah'a bakan yüzü, marifettir.