thema

• roma imparatorluğu'nda eyalet hesabı siyasi/yönetsel birim.
• üç aylık thematik yayın dergisi, teknoloji holding tarafından çıkartılıyo
• ortadönem bizans çağını başlatan heraklius döneminde kurulmuş askeri valilik sisteminin adı.eksarklık denilen bir öncülü vardır ki bu sadece devlet içindeki önemli uc bölgelerde bulunurdu.başlarında bulunan askeri valilere strategus denir ve bunların sokrum polatium denilen sarayları olurdu bi nevi küçük imparatorluk gibi düşünün yani . ha bir de toprakları işleten askerler/köylüler bulunurdu ki bunların adı da stratiot tu.ilk kuruluş evresinde doğu,orta anadolu,başkent ve deniz themaları da mevcuttu.
• 7 yüzyıla gelindiğinde bizans devleti iktisadi ve askeri anlamda çökmüş vaziyetteydi.balkanlarda avarlar istediği gibi at koşturuyor sasaniler ise doğu sınırında büyük bir tehlike arz ediyordu.devlet ordusu güvensiz,disiplinsiz ve ağır mali külfet gerektiren paralı askerlerden oluşuyordu.
  
  bizans,anadolu'ya selçuklular gelene kadar,yaklaşık olarak 400 yıl daha toprak bütünlüğünü koruyacak muazzam thema sistemini uygulamaya başladı.
  
  thema'nın kelime anlamı kolordu demek.bu sistem sayesinde bizans ordusunun esas kütlesini taşra vilayetlerinden toplanan mahalli ordular oluşturuyordu.ilk oluşturulan thema armeniakon bölgesiydi.bu thema'nın başına da ermeni mzez gnouni getirilmişti.thema'lar strategos isimli bir generalin komutası altındaydı.
  
  bu themalardan sorumlu strategoslar seçtiği kişiye toprak bağışlıyor.bu kişiler asker-çiftçi olarak hayatlarına devam ediyorlardı.toprak sahibinin en büyük oğlu kabul ettiği taktirde araziyi devralabiliyordu.
  
  ilerleyen dönemlerde yeni themaların açıldığıda oluyordu.böyle durumlarda ya themalar küçük parçalar bölünüyor ya da mevcut themanın sınırları genişletiliyordu.6.leo,kurduğunda bukellarion themasından 3,armeniakon themasından 2,kappadokia themasından ise 1 bandonu yeni kurulan kharsianon themasına konuşlandırmıştı.
  
  *bandon=ortalama 200 asker.
  
  themaların bulundurduğu asker sayısı ortalama şu şekildeydi:
  
  anatolikon=15.000 kişi
  thrakasion=10.000 kişi
  armeniakon=9.000 kişi
  bukellarion=8.000 kişi
  opsikion=6.000 kişi
  paflagonia=5.000 kişi
  seleukia=5.000 kişi
  thrakia=5.000 kişi
  kappadokia=4.000 kişi
  kharsianon=4.000 kişi
  optimaton=4.000 kişi
  
  genel itibariyle 10.000 kişilik bir thema 1.000 kişilik 5 bandona ayrılırdı.bandonların başında komes adında rütbeli bir subay bulunurdu.her bir bandon ise kontarhin komutasında 40 kişilik gruplara ayrılırdı.
  
  themalardaki askerlerin yıllık ücretleri 54-81 gram altına denk gelmekteydi bu da 12-18 sikke ücrete denk geliyordu.imparatorluk denizcilerine ise 648 gram altın verilmekteydi.maaş dışında askerlere ara sıra tayın dağıtılıyor,ganimetten pay almaları da sağlanıyordu.savaşta sakatlanan savaşçılara gazi maaşı bağlanıyordu.savaşta maktul düşen askerlerin eşlerine ise tek seferlik olmaküzere 1620 gram altın veriliyordu.
  
  9.yy da yüksek rütbeli subayların maaşı ise şöyleydi:
  
  birinci strategos=12.960 gram altın
  ikinci strategos=9.270 gram altın
  üçüncü strategos=6.480 gram altın
  dördüncü strategos=3.240 gram altın
  beşinci strategos=1620 gram altın
  komes=972 gram altın
  pentekontarkhos=648 gram altın
  dekarkhos=324 gram altın
  
  bu maaşlar doğu themaları için geçerliydi.batı themalarında asker ve subayların maaşı daha düşüktü.bugün de olduğu gibi 1000 yıl önce de doğuda çalışan askerler daha fazla maaş alıyordu.
  
  11.yy'da thema sistemi de çökmeye başlamış strategoslar ile emirlerindeki yüksek rütbeli subaylar merkez yönetimden uzaklaşıp bağımsız toprak sahipleri olmaya başlamıştı.merkezin bunlardan haberi olmasına rağmen yaptıkları pek fazla bir şey olmamıştır.merkez bu taşra aristokrasisinin isyan etmemesi için daha fazla hak ve imtiyaz tanımasına rağmen thema sisteminin çöküşünü engelleyememişlerdir.
  
  strategoslar ise kendilerinden daha güçük toprak sahiplerini sindirmeye başladı ve taşranın asker çıkarma potansiyelide yıldan yılda azalmaya başladı.bu seferde oğuz,kıpçak,peçenek,vareg,bulgar vs askerleri paralı olarak hizmet vermeye başladı.merkez teşkilatı da bünyesinde paralı asker bulundurmaya başladı.10.yy civarında imparatorun özel muhafızları arasında çok sayıda hazar ve fergana bölgesinden gelen türk asker bulunuyordu.
  
  kaynak:
  bizans orduları 900-1461 – ian heath
  bizans devlet tarihi-georg ostrogorsky
• kolordu manasına gelen kelime.
  
  diokletianus, konstantinos idare düzeninin en önemli özelliği askeri ve sivil iktidarın ilke bakımından birbirinden ayrılmasıdır.
  
  herakleios zamanında bizans ordu ve idare düzeni temelden değişir. thema'lar düzeni diokletianus ve konstantinos düzenine son verir.
  
  bu idari ve askeri yeni düzende anadolu arazisi askeri bölgelere (thema) bölünür. böylece bizans devletinin eyalet idaresine önemli bir süre damga vuran bir sistemin temeli atılmıştır.
  
  yeni askeri bölgeler, yani thema'lar tamamen askeri mahiyette idare birlikleridir. her thema'nın başında, bölgelerinde en yüksek askeri ve sivil güçleri uygulayan kimseler (strategos'lar) vardır.
  
  askeri birliklerin anadolu'daki bölgelere iskan edilmesiyle thema müessesesi ortaya çıktı. askeri birliklere de (kolordu), bu askerlerin yerleştirildiği bölgelere de thema denir.
  
  thema'lar hem idari hem de askeri birliklerin iskan bölgeleridirler. askerlere yönelik düzenlenen yasada, ırsi ordu hizmetini yüklenmek karşılığında askerlere evlatlarına kalacak askeri arazi parçaları verilir. toprağa bağlı yerleşik askerler yapılanması.
  
  thema'lar organizasyonu yerli bizans ordusunun meydana gelmesi için temel oluşturdu ve yabancı asıllı ücretli askerlere mecburiyetten kurtardı.
  
  thema'lar ordusu, iaşe ve donanımını stratiotes mülklerinden (askeri arazi) sağlayan toprağa bağlı asker köylülerden oluşuyordu. kendisine toprak verilmiş asker çağrıldığı an donatılmış olarak ve bir at ile birlikte orduya katılmakla sorumludur. ayrıca bu askerlere az bir tutar da ücret olarak ödenirdi.
  
  kaynak : georg ostrogorsky, bizans devleti tarihi.
• arap akın’ları yüzünden bizans en önemli iki kaynağı olan suriye ve mısır’ı kaybetmiştir. bu iki kaynağın yokluğu demek başkent konstantinye’de açlık demektir. bizans’ın elinde kalan verimli tek alanın anadolu olması ve arapların anadolu’yu işgale yönelik bütün denemelerin boşa çıkmasının sebebi olan bir toprak düzeni. bizans imparatoru heraklieos döneminde uygulamaya geçmiştir. bizans-sasani mücadelesi o kadar uzun sürmüştür, bölgedeki insanları o kadar yıpratmıştır ki, heraklios tarafından yenilgiye uğratılan sasaniler sonrası bütün bir ortadoğu coğrafyası islamı kurtarıcı olarak karşılamış ve anadolu’nun sınırlarına kadar neredeyse dirençsiz bir şekilde ilerlemişlerdir. (suriye, mısır, ırak ). mısır ve suriye’nin kaybedilmesi anadolu’nun hem tarım hem maden hemde insan gücü açısından elindeki en önemli bölge olmasına neden olmuştur. bu koşullar altında imparatorluk bir takım mali, ekonomik ve askeri tedbirler almıştır. işte thema sistemi bu tedbirlerin kesiştiği bir sistemdir. hem askeri hem mali hem de ekonomik bir öneme sahiptir.
  
  “sivil yetkilerle askeri yetkilerin birbirinden ayrılmasının yüzyıllar boyunca roma idaresinin bir ilkesi olduğu bilinmektedir. themalar düzeni ise aksine yetkilerin aynı ellerde toplanması anlamına gelmektedir. bu yöntem aslında, devletlerin çok büyük bir tehlike karşısında atmış oldukları bir adımdır. bu tedbiri sasaniler’de vı. yüzyılda almış ve muhtemelen bizans imparatorluğuna bu noktada örnek teşkil etmiştir. önce taşra illerinde uygulamaya konan sistem vıı. yüzyılda gelişim kaydetmiştir. armenikon ve daha sonra kurulan anatolikon themaları muhtemelen ilk kurulan themalardır. daha sonra arap donanmasına karşı deniz theması, bulgarlara karşı trakya theması ve batı’daki arap tehdidiyle mücadele için sicilya theması kurulmuştur.”
  
  sistem bizans için bir can simitidir adeta. bu sayede imparatorluk sekizyüz yıl daha ayakta kalmayı başarmıştır.
  
  “thema sisteminde esas olan mantık kendi kendine yetebilmedir. thema askerleri savaş zamanında asker barış zamanında ise işçidirler. başlarında bulunan “strategos” ise yarı sivil bir validir. bu çerçevede themaların roma dönemindeki sınır bölgelerine yerleştirilmiş “limitahei” (limes) toprağa bağlı askerlik sistemiyle benzerlik göstermektedir. herakleios’un kurduğu themalar şunlardı; opsikion: kuzey batı anadolu’da, armenikon: doğu anadolu’da, anatolikon: batı anadolu’dan başlayarak orta anadolu’yu da kapsayan bölgede, karabision (kybration): antalya civarında olan deniz themasıdır.”
  bizans’ın bu sitemi başka başka adlarla selçuklu ve osmanlı devleti tarafından uygulanmıştır.
• thema sistemi, bizans’ta bir idari-askeri düzendir. bu sisteme, bizans imparatoru heracleius (610-641) zamanında geçilmiştir.
• ostrogorsky abi kitabında büyük bir ısrarla bu askerî teşekkülün önemini şöyle açıklıyor:
  
  «heraclius'un temelini attığı thema'lar ortaçağ bizans devletinin belkemiğidir.»
  
  bizans devlet müessesinin çöküşü, umûmen bu askerî oluşumun ve dahî ordu nizamının bozuluşuna bağlı diyor kıymetli georg abi.
• bizans imparatorluğu'nun vıı. yüzyıldan xı. yüzyılın ortalarına kadar idari, askeri ve sosyo-ekonomik yapısının temelini oluşturan, her bir themanın başında olağanüstü yetkiler verilmiş ve strategos olarak adlandırılan yöneticilerin bulunduğu sistemin adı. ilk başta arap saldırılarına karşı koymak ve bizans'ın doğudaki topraklarını savunmak için anadolu'da kurulmuştur ve arkasından olumlu etkilerinin sonucunda slav tehdidini engellemek için balkanlar'da ve adalar'da yaygınlaştırılmıştır. daha anlaşılabilir kılmak için osmanlı eyalet sistemini gözünüzde canlandırabilirsiniz. (geniş sınırları bir beylerbeyi, sancakbeyi vasıtasıyla bölerek yönetmek gibi)
  buna ostrogorsky'nin, bizans devleti tarihi kitabındaki çevirisiyle "kolordu" demek tam anlamıyla haksızlıktır. çünkü thema, belki ilk başlarda bir sistemi ifade etmemekle birlikte vııı. yüzyılın ortalarından itibaren bir sistemi ifade etmektedir. bu sistem, en başta toprağa dayalıdır ve toprağı ekip biçen ve gerektiğinde sefere katılan çiftçi-askerlere yani stratioteslere de sahiptir. anadolu'da sekizinci yüzyılın ortalarına kadar beş büyük thema mevcuttu ve bu themalar, toros dağları'nın batısında ve kuzeyinde kuruldular. nitekim toros dağları neredeyse x. yüzyılın ortalarına kadar bizans-islam devleti arasında doğal bir sınır hattı oluşturdu. malazgirt savaşı öncesinde imparatorluğun uygulamış olduğu yanlış politikalardan dolayı thema sistemi xı. yüzyılın ortasında çöktü ve bu çöküş, imparatorluğu bir daha ayağa kaldıramayacak sebeplerin başında gelmektedir.
• beşiktaşta sanırım yeni açılmış bir pub.
  mekan öyle şahane değil,iç kısmının masa düzeni bana biraz kötü geldi ama buluşmalar için gayet ideal. çalan müzikleri falan özellikle çok beğendim.
  üstelik beşiktaştaki diğer mekanlara göre fiyatları epey ucuz,arada tercih edilebilir.