bayan çor kağan

• sozlukte adina, bayan çur kağan olarak baslik acilmis, uygurlarin ikinci kagani.. 747-759 yillari arasinda kaganlik yapmis ve uygurlarin teskilatlanmasini gerceklestirmistir..
  
  755 yilina kadar tatarlari, kitanlari, çikleri, basmıllari, turgisleri, karluklari yenip buyruklari altina aldi.. bununla kalmayip cinlileri de dize getirdi, cin iclerinde yasanan karisikliklari bastirip cin yonetiminde soz sahibi oldu, is o dereceye vardi ki t'ang imparatoru oz kizini bayan çor kagan'a es olarak gonderdi..
  
  devrinde oyle buyuk bir kaganmis ki bayan çor kagan adina, sine-usu golu civarina orhun anitlari gibi bir yazit dikilmis ve bu yazitta bayan çor kaganin basarilari ve zaferleri anlatilmis.. kendisi, cinli ve sogd'lu ustalara selenga nehri uzerinde ordu-balık adinda bir sehir kurdurtmus..
• uygur devletinin en parlak dönemi bayan çor kağan devridir.bayan çor kağan, göktürk kağanlığı'na başkaldırıp 744'te göktürk kağanlığı'nı yıkıp uygur kağanlığı'nı kuran babası kutluk bilge kül kağan'ın yerine tahta çıkmıştır.sekiz yıllık saltanat süresi uygur devletinin sağlam temellere oturduğu bir dönem sayılır.onun devrinde devlet her bakımdan büyümüş, etrafındaki boy ve devletlere üstünlüğünü kabul ettirdiği gibi teşkilatlanmasını tamamlamıştır. orhun vadisi'nde türkler için kutsal sayılan ötüken şehrinin hemen yanında "ordu balık " kentini kurmuştur.ordu-balık'ın inşasından yaklaşık yedi yıl sonra selenge ırmağı dolaylarında, ülkenin ticaret ve yönetimsel bağlantılarını kuvvetlendiren bay-balık (zengin şehir) kenti kurulmuştur. kağanlığın ekonomik, iktisadi ve siyasi gücü; bu çabalar sonrasında iyice artmış ve ülke sınırları baykal gölü'ne kadar uzanmıştır.hun ve göktürk dönemlerinde olduğu gibi, öncelikle orta asya’daki boyları kendine bağlamaya çalışmıştır.egemenliği için tehtit oluşturan kitanları ve tatarları çok ağır şekilde bozguna uğratmıştır.özellikle tatarlar keyra ırmağı kaynağında ve üç birkü suyu’nda sıkıştırılıp, askerlerinin yarısı öldürüldükten sonra teslim alındılar.bayan çor,altay-tanrı dağları arasında geniş cungarya-tarbagatay bozkırlarında karlukları yenerek, onları batıya doğru çekilmek zorunda bıraktı. daha sonra türgişleri de mağlup edince uygur devleti’nin sınırları seyhun ırmağına kadar genişledi.
  
  bu sırada çin imparatorluğunda ortaya çıkan büyük an luşan isyanın bastırılmasında büyük rol oynamıştır.büyük hükümdar düşman boylara karşı sayan dağına düzenlediği başarılı bir seferden sonra bu zafere adanan bir toy sırasında 759 yılının yazında vefat etmiştir.
• “bayan çor kağan abidesinde, kağanın bina ettiği ordu-örginlerden (taht kurulan hükümdar kalelerinden) mükerreren bahsedilmektedir.
  bunların başlıcası olan il-örgin, orkun bölgesinde bulunuyordu. bu şehir ordu-balık^* (hükümdar kalesinin bulunduğu surlarla çevrili şehir) adı ile de bilinir.”
  
  (emel esin - islamiyetten önceki türk kültür tarihi ve islama giriş)