beyit

• iki satirdan olusan siir olcu birimi
• çoğunlukla divan edebiyatında kullanılan nazım şekli.
• beyit arap dilinde ev manasına gelmektedir; mısra ise çadır kapısının bir kanadına denir. iki mısra bir olunca samanlık seyran olur. kendi ellerimle seçtiğim bazı seçkin beyitler şu şekildedir:
  
  ehl-i irfâne karîn ol eyle kesb-i ma’rifet
  câhile yâr olma câhil âdem olmaz câh ile (hisâlî)
  
  sana her meclisinde söyler isem mülzem olmazsın
  değil kürsüye vâiz arşa çıksan âdem olmazsın (sâbit)
  
  rahat istersen takarrüb etme bâb-ı devlete
  gerçi âvâz-ı dühül pek hôş gelirmiş dûrden (süleyman fehîm)
  
  nâdânlar eder sohbet-i nâdânla telezzüz
  dîvânelerin hemdemi dîvâne gerekdir (ziya paşa)
  
  cihânda âdem olan bî-gam olmaz
  anunçün bî-gam olan âdem olmaz (necâtî beg)
  
  istikâmet mahz-ı cinnettir bu mülk-i millete
  eyyuhen-nâs eyleyin sirkat ki nimet bundadır (la edri)
  
  elsiziz dilsiziz belsiziz ammâ
  gezeriz âlemde erkekçesine ( mir’atî)
  
  dil-i bîmârım eyler seyr-i dil-rübâdan haz
  meseldir âşinâ elbette eyler âşinâdan haz ( çermikli zihni)
  
  deme kim dost ana kim sefâda
  yakın olup ırağ olur belâda ( güvâhi)
  
  yâr odur kim belâde hemdem ola (la edri)
  
  minnet hüdâye devlet-i dünyâ fenâ bulur
  bâki kalur sâhife-i âlemde adımız ( bâkî)
  
  âdem odur ki adını âlemde andıra
  âlemde ad kalır ü âdem gelir gider ( âdem dede)
  
  ne mihrinden sefâ kesb et ne mâhından saâdet um
  sakın aldanma bu dehre iki yüzlü münafıkdır ( hayali beg)
  
  dilersen her dü âlem içre râhat
  kanâat eylegil cânım kanâat ( ahmed-i mürşid)
  
  çünki kalbden kalbe yol var bî-gümân
  arz-ı ihlâse ne hâcet her zamân
  
  cihân âlâyişinden dest-şûy ol râhat istersen
  kanâat dâmenin elden bırakma devlet istersen (râgıp paşa)
  
  iptidâ-ı emelin âhiri derpîş gerek
  kâr-ı evvelde kişi âkibet-endîş gerek
  
  anlatma teşebbüsün âdûya
  gavgâda kılınç ödünç verilmez (emirizade emiri)
  
  budur sırr-ı velâyet muktezâsı
  ola hakkın kazâsına rızâsı (taşlıcalı yahya)
  
  tedbîrde noksan eyleyüp takdîre bühtân eyleme!
  
  etme da’vâ-yı bekâ dünyâde kim
  mahkeme kadıya mülk olmaz imiş ((hilmi)
  
  mâle mülke mağrûr olma deme yokdur ben gibi
  bir muhâlif rüzgâr eser savurur harmen gibi (emrî)
  
  mal sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi
  mal da yalan mülk de yalan var biraz da sen oyalan (yunus)
  
  sadr-ı a’zam etsen eğer seyisi
  ölmüş eşek arar nalın sökecek (seyrânî)
  
  evvel refîk sonra tarîk oldu aşk işi
  yol korkulu olunca eder âkil ihtiyât (lâmiî)
  
  esrarını mesneviden aldım
  çaldımsa da mîrî malı çaldım
  fehm etmeğe sen de gayret eyle
  ol cevheri bul da sirkat eyle (şeyh galip)
  
  garibindür ânı hoş tut efendim işte biz gittik
  gönül dirler kûyında bir divânemiz kaldı (hayali beg)
  
  ya dâmen-i cânâne ya hod cândan elün çek
  olmaz nazar-ı vahid iki cânibe ma’tuf (kazım paşa)
  
  âkil isen rızk içün gerdûn-ı dûne eğme ser
  âsyâb-âsâ yürü var ekmeğin taşdan çıkar (haşimi)
  
  ârif ol ehl-i dil olan rind-i kalender meşrep ol
  ne müselmân-ı kâvî ne mülhid-i bî dîn ol (nefi)
  
  firkatinle ey peri hâlim perîşân oldı gel
  başıma teng oldu âlem çâh-ı zindân oldu gel (neşet)
• iki satırdan oluşan bir neyzen tevfik şiiri^*;
  
  su-i tedbirimle ya hu öyle. oklaştı ki işim
  hem ağzıma sıçtı felek hem de sikildi geçmişim.
• aynı vezinde iki mısradan oluşan nazım birimi
• (bkz: çiftdize)
• ayağı yere mi basar zülfüne berdar olanın,
  zevk ü şevk ile verir can u seri döne döne.
  
  yani diyor ki: saçlarına asılanın ayağı yere mi basar, zevk ve şevk ile canını ve kellesini verir.
• güzellerde vefa olmaz demek yanlıştır ey baki!
  olur wallahi billahi hemen yalvarı görsünler.
  
  yani diyor ki: kadınlara ısrar edeceksin, yalvaracaksın ^*
• billah söyleyin bana ey ahuvan-ı deşt,
  sizden mi, yoksa nev-i beşerden mi sevdiğim.
  
  yani diyor ki: söyleyin bana ceylanlar, sevdiğim insanoğullarından mıdır, yoksa sizden mi?
• ilkokul öğretmenim söylemişti bir kez. ama o öğretmen ayrılmıştı okuldan ve deprem olmuştu, biz de başka bir şehre taşınmıştık zaten.
  
  şimdi bu öğretmenim yahut sınıf arkadaşlarım bilemezdi ki...zaten konusmaları da bir garipti. o neydi acaba? şiir değil de iki dize sadece. özel bir adı vardı... neydi?
  
  çocuktum ve bir kelimenin peşine düşmüştüm. 1-2 yıl kafamı meşgul etmişti, her türkçe dersinde algılarım o kelimeyi duymayı bekliyordu. sonunda buldum, çocuk ruhu için ne güzeldi o bulmak.