ecological fallacy

• bir gruba ait ortalama verilerden yola cikarak o gruptaki bireyler hakkinda cikarimlarda bulunuldugunda dusulebilen hata. soyle ornekleyelim hemen. iki lisemiz olsun sehrimizde. a lisesinin son sinif ogrencilerinin oss yi kazanma orani yuzde 89 b lisesinin yuzde 67 olsun. bu bilgiden yola cikarak her biri iki liseden birinden gelen iki ogrenciyi degerlendirirken a lisesinden gelen ogrenci b lisesinden gelen ogrenciden daha akilli ya da daha basarilidir diye bir cikarimda bulunursak ecological fallacy dedigimiz benim turkcesinin bilmedigim icin utandigim ama sikca islenen istatistik sucunu islemis oluruz.
  
  ecological fallacy kavrami ilk olarak william robinson tarafindan 1950 de 1930 amerika nufus sayimi sonuclari uzerine yaptigi incelemede ortaya atilmistir. robinosn ilk once eyalet okuma yazma oranlariyla gocmen nufus oranlarini karsilastirip pozitif bir iliski oldugunu gostermis, ancak teker teker bireylere bakinca gocmenlerin ortalamda daha az okuma yazma bildiklerini gostermistir. bu tek basina ilginc bir bulgu olmasa da makaleyi asil onemli yapan robinsonun bu sonuclardan yola cikarak demografik calismalarda ortalamalardan ve butune ait verielrden yola cikarak bireye dair cikarimlar yapmanin tehlikesini ilk defa vurgulamasidir.
• 4. (bkz: çevresel yanılgı)
• quantitative metotların kullanıldığı çalışmalarda daha da özen gösterilmesi gereken ampirik tuzak.
• bu safsatayı bilhassa seçimlerden sonra ekranlara çıkan tipler yapar.
  
  mesela son seçimlerde önceki seçimlere göre diğer partilerin oy oranları aynıyken mhp'nin oyu düşüp iyi parti'nin oyları artmıştır. bu ekranlara çıkan tipler de "mhp'den iyi parti'ye oy kayması olmuş" diye yapıştırır şap diye.
  
  böyle bir çıkarımı seçmenlere anket yapıp son iki seçimde hangi partilere oy verdiniz diye sormadan yapmak pek sağlıklı değildir, zira düz sonuçlara bakılıp yapılan çıkarımın aksine mhp seçmeni ak parti'ye, ak parti seçmeni de iyi partiye kaymış olabilir. üstüne üstlük iki seçime katılan seçmen grubu da aynı değildir, iki seçim arasında seçmenlerin bir kısmı vefat ederken bir kısmı da yeni 18 yaşını doldurmuştur. ilave olarak böyle de bir denyoluk var yani.