ilme'l-yakin

• (bkz: aynel yakin)(bkz: hakkal yakin) gibi tasavufi bilme mertebesi. tohum sivas ilini bilmek örneğini vermiş aynel yakin de. ordan devam edelim. ilmel yakin mertebesinde sivası bilmek haritada görmek gibi bişey.
• bir şeyin bilgisine sahip olmak demektir. yüzeysel bir biliş olarak, pejoratif anlamda kullanılmaz birinin bir kavrama yakınlığını ifade ederken.
  
  tıp eğitimi almış, kadavra kesmiş doğramış biri, üzerinde çokça eğitim almış olduğu kalp anatomisine ait tıbbi bilgiyi her bir damarın, dokunun, kasın fonksiyonunu, yerini bilecek anlayacak şekilde öğrenebilir kalbi hiç açıp bakmadığı halde bu kadavra seanslarında. bu ilmel yakîn biliş durumudur. kof bir bilgi değildir. sebep sonuç ve parça bütün ilişkilerine vakıf olmayı kapsamaktadır.
  
  aynı tıbbi bilgi, kalbi fiilen görüp, bilgisine sahip olduğu parça ve bileşenleri gözleme hatta fonksiyonlarını test etme deneyimini de içerirse aynel yakîn düzeyinde bir biliş-idrakı getirir (genellikle kalbi kesip biçme olayına şahitlik etme gibi).
  
  bu bilgi ve biliş hali, kişinin kendisinin kalbi incelemesi (mesela açık kalp ameliyatı yapması), dokuların kasların kalınlığı, hassasiyeti, gerginliğini ve kırılganlığını eliyle, bizzat, "hakkıyla" hissetmesi, öğrenmesi düzeyine geldiğinde hakkal yakin düzeyini ifade eder.
  
  not: bütün metaforlarda olduğu gibi bu kalp ve anatomisine dair analoji de konuya dair ve ilgisiz çağrışımlara yol açarak yanlış anlamaya sebep olabilir, anlatanın kapasitesinin sınırlılığı analojiye başvurmayı mecbur kılmıştır.
  
  https://islamansiklopedisi.org.tr/ilmel-yakin
• (bkz: duyma'l-yakin)
• kişisel gelişim safsatasıyla cebini dolduranların ekmek teknesi olan bilgi formudur. mantıksal yapılan tüm çıkarımlar, ilme'l yakin olan bilgiye örnektir. suyun toprağa düştüğünü daha sonra buharlaşarak tekrar gökyüzüne çıktığını ve tekrar su olup toprağa düştüğünü gözlemleyen birisinin evrendeki herşeyin kaynağına geri döndüğü ve bu yönde bir devinim içerisinde olduğunu, kendisinin de bu dönügünün içinde yer aldığı çıkarımını yapması, bilginin ilme'l yakin halidir. aynı şekilde yeryüzünde yaşayan tüm canlıların bir habitatı olduğu fakat insanın yeryüzünde heryerde yaşayabildiğini düşünen birisinin, insanın dünyaya ait bir canlı olmadığı çıkarımını yapması da bilginin ilme'l yakin hali olmakla birlikte ilk çıkarımdaki sonuç elde edilmeden önce değerlendirilmesi halinde o bilgide şüpheye düşürecek bir çıkarımdır. kişinin kendisi deneyimlemediği sürece, kendisi için kesinlik arz etmeyen bilgidir. bilginin bu formu, kitleleri etki altına almak için kullanıldığında çok tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir ya da bu işte güzel para vardır.
  
  (bkz: tefekkür)
  (bkz: bilgi)
  (bkz: bilgelik)
  (bkz: hakka'l-yakin)