• çin seddi'ni yaptıran hanedandır.
  • (bkz: yao ming)
  • çin önceden bir çok küçük kralıktan oluşuyordu. bu krallıklar içinde en güçlü olan kral ming tarafından yönetilen ming krallığı(yani ming dynasty) idi.
  • (bkz: çin seddi)ni yaptıran değil onaran sağlamlaştıran ve bugünkü görünümüne kavuşturan hanedanlıktır. zira çin seddi mö 200 lerde yapılmıştır.
  • grand canal ve yasak şehir bu hanedanlık zamanında yapılmıştır.
  • (bkz: #69930877)
  • 1368-1644 yılları arasında çin'e hakim olmuş hanedandır. zhu yuanzhang’nın 1368 yılında nanjing kentinde tahta geçmesiyle kuruldu. 1627 yılında shanxi bölgesinde yaşanan doğal afet sonrası toplanan vergiler sonucunda çıkan köylü isyanları sonucunda 1644 yılında isyancıların pekin'e girmesiyle yıkılmış ve yerine qing hanedanı kurulmuştur.
  • «son moğol imparatoru sun ti, zalimliği, şehvet düşkünlüğü ve beceriksizliğiyle ünlüydü. kırsal bölgeleri kırıp geçiren kıtlıkla mücadele edecek yerde, yatak odasından çıkmaz olmuş; odalıklarına, "gökteki şeytanın dansı" gibi türlü şehevi gösteriler yaptırarak keyif çatıyordu. yaşadığı sefih hayata parasal kaynak sağlamak uğruna vergiler ağırlaştırılmıştı; bu nedenle, yangste ve huai nehirlerinin kıyılarındaki ovalık bölgelerde, çinlilerin moğol idaresine karşı isyan etmelerine ve bu isyanların giderek ivme kazanmasına pek şaşmamak gerekir.

    1350'lerde, chu yuan-chang adlı bir köylü bu isyanlardan birine elebaşılık etmiş, tüm rakiplerini birer birer devirmişti. ordusunun bir kısım birlikleri, 'ıstırap içindeki insanları, onları yakacak olan ateş ve boğacak olan sudan,' yani müstebit moğol idaresinden kurtarmak üzere kuzeye gönderilmişti. pekin'e doğru ilerleyen köylü ordusu, yol üstünde karşılaştığı zaten pek zayıf olan direnişi kırmakta zorlanmadı. halk, korkak ve şehvet düşkünü imparator sun ti için çarpışmaya hevesli değildi ve imparatorun etrafında bulunanlar da çin'deki moğol egemenliğinin artık son demlerini yaşamakta olduğunun farkındaydı. asilerden oluşan ordu, günden güne büyüyerek 1368'de karşı konulmaz bir güç halini aldı ve pekin'i ele geçirip moğolları kuzey çin'den sürdü. sun ti sıvışarak sürgüne gitti.

    imparatorluk başkentinin düştüğü yıl, basit bir köylü olan chu yuan-chang, yeni yeni filizlenen gücünden istifadeyle adını değiştirip, kendini ming hanedanının kurucusu, imparator tai tsu olarak ilan etti. otuz yıl süreyle ülkeyi tam bir mutlakıyetle yönetmesine rağmen huzursuzluk eksik olmadı, fakat sonunda karışıklıklara son verip asayişi sağladı ve yenilikçi tarım politikaları geliştirerek bu ıslahat hareketlerine karşı çıkanların kafalarını uçurttu. her ne kadar bu zorba imparatorun gereksinimlerini karşılayacak bazı değişikliklere uğradıysa da, moğolların kaldırdığı çin hukuk ve siyaset sistemi yeniden yürürlüğe girdi; imparatorluk ailesinin bireyleri, ülkenin en zengin ve en stratejik kentlerinin başına getirildi; bunlar gittikleri yerlerde saraylar yaptırdılar, ordular kurdular ve gel zaman git zaman, hep olduğu gibi, şahsi hırsların peşine düştüler.»

    (bkz: justin marozzi)
    (bkz: timurlenk)

    meraklısına not:
    timur, kendisiyle başa çıkabilecek herkesi kırmış, kılıçtan geçirmişti. en doğuda sadece ming hanedanlığı kalmıştı. timur, çin’e sefer düzenleyip bu hanedanlıkla savaşmak istediyse de ömrü yetmedi. sefer sırasında öldü.
  • çin’in içinde bulunduğu zorlu koşullar yüan sülalesinin sonunu getiriyordu. ülkeyi saran siyasal otorite boşluğu ve ekonomik problemlerden faydalanan “chu yuanzhang” 1368 yılında nanjing kentinde tahta geçmesiyle ming hanedanlığını kurmuş oldu. ilk olarak ming hanedanlığının siyasi tarihinden bahsetmek istiyorum;

    chu, ilk zamanlar (bkz: moğollar) ile mücadele etmiştir. onları çin üzerinden atmak istiyordu, çünkü (bkz: moğollar) yağma akınları düzenleyip çin ülkesinin refahını ve ekonomik özgürlüklerini kısıtlıyordu. moğollardan sonra yağma akınlarına japonlar daha sonra avrupalı emperyalist devletler de katılacaktır. chu, zamanında haremağaları ülke içinde büyük nüfuz kazanmıştır. bu zamanda adam kayırma çok artmıştır, haremağaları, soylu insanların devlet içinde işlerini halletmek içinde rüşvet almışlardır. haremağaları, bu dönemde çok zenginlemiştir, bu zenginlikle birlikte gelen özgüven onları saray içindeki olaylara karışacak ve devletin siyasi hayatını etkileyecek noktaya kadar gelmiştir. chu, zamanında (bkz: türkistan) sahası çin için öncelik olmamıştır, çin bu tarihlerde daha çok çin şehirlerine yağma kınları düzenleyen (bkz: japon) korsanlar ve moğollar ile uğraşıyordu. chu, vefat ettikten sonra onun yerine “hui – ti” geçmiştir, ama saray içinde yaşanan olaylar ve yaşanan taht kavgasından sonra imparatorluk makamına “yung – lo” kalmıştır. bununla birlikte 21 yıllık yeni bir dönem başlamış oldu.

    tarihin seyrine baktığımız zaman yung – lo şanslı bir hükümdardır, çünkü o tahta oturduğu zaman (bkz: timur) ’un çin üzerine bir sefer planı vardı ancak (bkz: timur) bu idealine ulaşamadan hakkın rahmetine kavuşmuştur, timur’un ölmesi onu büyük bir tehlikeden kurtarmıştır. yung – lo devrinde önceki devirdeki moğol lüks yaşamına geriye dönüş görülmüştür. yung – lo devrinde haremağalarının sayısı daha da artmıştır öyle ki artık sadece saray değil dışarıda da faaliyet göstermeye başlamışlardır. (bkz: hindiçin) bölgesi bu dönemde isyanların merkezi olmuştur, yerel halk bu dönemde sık sık isyan faaliyetlerinde bulunmuştur, bu isyanlarda yine moğollarında etkisinden söz etmek gerekmektedir.
    yung – lo vefat ettikten sonra yerine torunu olan “hsüan – tsung” geçmiştir. bu dönem siyasi düzen bir türlü oturtulamamış, haremağaları devlet içinde daha da etkile hale gelmiş, devlet düzeni iyice bozulmuş, memurluk ayaklar altına alınmıştır bu hadiselere paralel olarak ülkede kırk yıllık bir kargaşa dönemine girilmiş olundu. türkistan da bir türlü istikrar sağlanılamıyor buradaki yerel şehirler ile sık sık savaşılıyordu.

    1505 – 1521 yılları arasındaki 16 yıllık dönemde ülkenin yönetimini imparator wu – tsung almıştır. genç yaştaki bu imparator sorumsuz ve bilinçsizdi, onun döneminde haremağalarının başı olan liu chin devlet yönetiminde etkili olmuş nüfuzunu git gide arttırmıştır. liu chin, servetini arttırmış kendi adına bir ordu kuracak kadar bir servete ulaşmıştı zaten kendisini imparator olarak görüyor gelecekteki siyasi düşüncesi darbe yaparak imparatorluğun başına geçmekti, ama uyanık davranan muhalif grup onun bu siyasi manevrasını erkenden anlayarak onu etkisiz hale getirdiler. 1521 yılına gelindiği zaman çin ülkesi içindeki olumsuz durum daha da artmıştır. saray içindeki hesaplaşmalar artmış ülkenin birçok yerinde isyanlar patlak vermiştir. bu isyanlar en çok ekonomiyi etkilemiş ülke gün geçtikçe daha da kötü bir duruma düşmüştür.

    bu siyasi ve ekonomik buhranların yanında japonlar ve moğollar ile mücadele daha da artmıştır. yen – ta isimli moğol, 1549 yılında pekin’e gelip burayı kuşatmıştır. çin bu durum karşısında çok zor durumda kalmış ekonomik anlamda moğollara bazı ayrıcalıklar vermek zorunda kalmışlardır. 1573 senesine geldiğimiz zaman ülkenin başına 10 yaşındaki shen – tsung oturmuştur. 1592 yılında japonlar, kore’ye saldırmışlardır artık (bkz: güney asya) coğrafyasında (bkz: japon) emperyalizmin rüzgarları esmeye başlamıştı. (bkz: kore) , bu durumda kendini savunabilecek pozisyonda değildi ve çin’den yardım istemişlerdir. çin, yapılan savaşlarda başarı elde etmiş tarihler 1598 yılına gelindiği zaman japonlar geri çekilmek zorunda kalmışlardır. intikam ateşi ile yanan japonlar, çin’in sahil kesimindeki kentlere saldırıp buraları yağmalamış ve halkını katletmiştir. bu tarihlerde sömürgeci ingilizlerin uzak doğuda emelleri yavaş yavaş faaliyet göstermeye başlamıştır. bu bölgeye de hâkim olmak isteyen çin, ingilizlerin bu politikasında hiç hoşnut değildi. annam, birmanya ve siyam bölgelerinde ciddi savaşlar gerçekleşmiştir. shen – tsung döneminin sonlarına doğru çin’deki mançu tehlikesi çok artmıştır. mançu artık küçük bir sorun halinden çıkıp çin’in en büyük problemi haline gelmiştir. mançuların, isyan etmesindeki en büyük sebep hiç kuşkusuz çinli memurların baskısıydı. bir patlama gerekiyordu ve mançuların isyanı fiili olarak 1618 tarihinde başlamıştı. mançular, bu tarihte (bkz: mançurya) ‘da bulunan çin şehirlerini ele geçirdiler. bu tarihlerde ülkenin güneyinde başka isyanlar patlak vermiş ülkenin kuzeyinde ise ciddi şekilde bir kuraklık yaşanmıştır, yaşanan bu üç olumsuz hadise ming sülalesini çok zorlamıştır. mançurlar, moğollar ile ittifak haline gelmişlerdir ve bu iki güç kore’ye saldırmıştır. mançular iyice güçlenmişti 24 nisan 1644 yılında pekin’i işgal ettiler ve ming sülalesini tarih sahnesinden sildiler. ming sülalesinin son imparatoru olan “chu – yu – chien” kendisini bu olaylar neticesinde asmıştır, haneden mensupları ise sürgüne gönderilmiştir, aralarında öldürülen insanlarda olmuştur.

    ming hanedanı döneminde (bkz: tarım) , daha öncekine göre hayli gelişti; (bkz: ipek dokumacılığı) ve (bkz: porselen) üretimi çok gelişmiş bir düzeye ulaştı; (bkz: demir) madenciliği, (bkz: bakır) dövmeciliği, (bkz: kağıt) üretimi ve gemi yapımı alanlarında da büyük gelişmeler kaydedildi. ming hanedanı döneminde çin'in dış ekonomik ve kültürel temasları yoğunlaştı. tanınmış çinli denizci “zheng he”, büyük filosuyla yedi kez hint okyanusu'nda yolculuk yaparak asya ve afrika kıtalarında 30'dan fazla ülkeyi ve bölgeyi ziyaret etti. ancak ming hanedanının orta döneminden sonra çin, japonya, ispanya, portekiz ve hollanda gibi ülkelerin saldırısına uğradı.
    ming hanedanı döneminde, meta ekonomisinin gelişmesiyle birlikte kapitalizmin tohumları yeşerdi. ming hanedanının ilk yıllarında çok sayıda sahipsiz çorak toprak ortaya çıktı. imparator ming taizu, başıboş dolaşan insanlara toprak verdi ve vergiyi indirdi. bu sayede kendi topraklarında ekim yapan köylülerin sayısı büyük ölçüde arttı. tütün, tatlı patates, mısır ve yerfıstığı gibi yabancı tarımsal ürünler bu dönemde çin'de yetişmeye başladı. ming hanedanı döneminde, mal çeşitlerinin artması ve alışverişin yoğunlaşmasıyla birlikte kaynak ve ürünleri zengin, ulaşımı da kolay olan yerlerde büyüklü küçüklü ticaret merkezleri kuruldu. beijing, nanjiing, suzhou, hangzhou ve guangzhou gibi işlek kentler ortaya çıktı

    ming hanedanı döneminde belirli kurallara bağlı kalan "ba gu" tarzı makalelerle memurluk sınavı yapılırdı. uzun romanların popüler olduğu bu dönemde "bataklık isyancıları", "üç devletin hikayesi", "batı'ya yolculuk" ve "altın vazodaki çiçek" gibi ünlü romanlar yazıldı. bunların yanı sıra coğrafyayla ilgili "xu xiake seyahatnamesi", tanınmış doktor li shizhen 'nin "bencao gangmu (şifalı bitkiler koleksiyonu)", ziraatçı xu guanggi ‘nin "tarım ansiklopedisi", zanaatkar song yingxin 'in "tiangogn kaiwu " ve tarih kitabı "yong le ansiklopedisi" gibi ünlü klasik eserler de bu dönemde hazırlandı.

    kaynakça

    turkcindostlukvakfi.org
    doç. dr. serkan acar, ders notları
    wikipedia
hesabın var mı? giriş yap