manzume

• manzumenin tanımı ve özellikleri
  
  eski dilde metinleri ayırmak için “manzum” ve “ mensur” (nazım ve nesir) kelimeleri kullanılırdı. burada manzum sözü şiir; mensur sözü ise düz yazı anlamına gelmektedir. manzume ise eski dilde manzum biçimdeki eser veya eser parçası anlamlarında kullanılırdı. buradan hareketle manzumenin şiir metni anlamında kullanıldığını söyleyebiliriz. günümüzde ise manzume ile şiir tabirleri birbirinden ayrılmıştır. özellikle belli bir amaç doğrultusunda (çoğunlukla öğretici -didaktik- bir amaç...)düz yazı ile anlatılabilecek olay, olgu veya kavramların kafiyeli ve ölçülü anlatıldığı metinler manzume olarak adlandırılır.
  
  manzumenin özellikleri:
  1-manzumelerde olaylara dolayısıyla serim, düğüm ve çözüm bölümlerine, karşılıklı konuşmalara yer verilir.
  
  2-manzumelerde kelime ve ifadeler gerçekçidir.
  
  3-manzumelerde anlatılmak istenen duygu, kavram veya olaylar doğrudan anlatılır.
  
  4-manzumelerde anlam çeşitliliği bulunmaz.
  
  5-manzumeler ortalama bir şiire göre uzun metinlerdir.
  
  6-manzumelerde de tıpkı şiirler gibi ölçü ve uyak kullanılır.
  
  örnek:
  
  çınar
  
  hani bir gün seninle topkapı’dan
  
  geliyorduk; yol üstü bir meydan,
  
  bir çmar gördük; enli, boylu, vakur
  
  bir ağaç, hiç eğilmemiş, mağrur
  
  koca bir gövde; belki altı asır,
  
  belki ondan da fazla, dalgın, ağır,
  
  kaygısız bir ömür sürüp gelmiş;
  
  öyle serpilmiş, öyle yükselmiş,
  
  ki civarında kubbeler, damlar
  
  —sanki bir tövbe secdesinde yatıp
  
  — onu korkuyla seyreder gibidir.
  
  duyulan hep onun hikâyesidir,
  
  görülen hep odur uzaklardan;
  
  fakat ayyûka başçeken, uzanan
  
  öyle görkemli gövde çırçıplak,
  
  ne yeşil bir filiz, ne bir yaprak...
  
  kuruyor; âh, pek yazık! şu derin
  
  yara göğsünde belki bir hâin
  
  baltanın, bir hışımlı yıldırımın
  
  zehridir... söyle, ey çınar, bağrın
  
  hangi odlarla yandı? hangi siyah
  
  kurt içinden kemirdi? hasta, bozuk,
  
  seni kim şimdi bağlayıp saracak?
  
  kim şifalar verip de kurtaracak?
  
  şu dönen kargalar başında senin,
  
  söyle bunlar mıdır zehirleyenin?
  
  söyle, ey mustarip vatan, bildir:
  
  çektiğin hangi kanlı bir çiledir?...
  
  (tevfık fikret, "halûk'un vedaı", halûk'un defteri)