struma

• romanya’nın köstence limanında, musevi mültecileri filistin’e götürmek üzere hazırlanan gemilerden biridir struma. ingiliz yapımı, panama bandıralı, bulgar mürettebatlıdır ve pandelis isimli yunanlı bir tacirin mülkiyetindedir. 1941 yılına gelindiğinde, son yolculuğuna çıkmadan önce, bükreş’te “campania mediteranea de vapores limitada” acentasına bağlı bulunmaktadır.yaklaşık 46 metre boyunda, 6 metre eninde, brüt 227 ton bir gemidir. son derece eski bir tekne ! 1867 newcastle tersanelerinde inşa edilmiş, alt yapısı sac, süperstrüktürü ahşap bir tekne. nazi soykırımından kaçmak pahasına, son kuruşlarını ödeyerek bu gemiye binen 769 insan, 15 aralık 1941 günü sarayburnu açıklarına gelir dayanır. struma yolcuları türkiye ve ingiltere arasındaki siyasi pazarlıkların sürdüğü yaklaşık 2,5 ay boyunca karantina koşulları altında bu limanda bekletilir.
  istanbul’da kaldığı süre içinde, bir kaç şanslı yolcu, çeşitli gerekçelerle bu talihsiz gemiden kurtulmayı başarır. 800’e yakın yolcu ve mürettebatla köstence’den gelen gemi, siyasi pazarlıkların beklenen neticeyi vermemesi sonucu, 1942 yılının şubat ayında bu limandan koparılarak, geldiği yere, karadeniz’e iade edilir. ertesi gün, istanbul boğazı açıklarında infilak ederek batar. ileriki yıllarda yapılan araştırmalar, bir sovyet denizaltısı tarafından torpillendiği yolundadır.
  faciadan bir tek kişi kurtulur. istanbul’da tedavi gören david stoliar, daha sonra filistin’e gider. orada evlenir, ingiliz ordusunda üniforma giyer. halen abd’nin oregan eyaletinde yaşamaktadır.
  yolcu ve mürettebatıyla karadeniz’in karanlık sularında yitirilen bu gemi, bir insanlık ayıbı olarak tarihe geçer. olay tüm dünyada tartışılır. savaş sonrası, araştırmalara, filistin’de ise protesto gösterilerine ve ayaklanmalara neden olur. struma yolcularına filistin’e giriş vizesi vermeyen büyük britanya’nın sömürgeler bakanı lord moyne 1944 güzünde –struma faciasındaki sorumluluğu nedeniyle- bir suikast sonucu öldürülür. gerçekten de ingiliz dışişleri arşivlerindeki türkiye-ingiltere yazışmaları, bu facianın asıl sorumlusu olarak, orta-doğu çıkarlarını yitirmek istemeyen ingiltere’nin katı tutumunu gösterir. türkiye’nin struma yolcularına yönelik politikası, ingiltere’nin tutumuna bağlı olarak biçimlenmiştir.
  
  kaynak: turkdeep notları