tanakh

• tevrat, neviim ve kethuvim'den oluşan ve yahudi teolojisinin bel kemiği olan üç ciltlik kitabın adı.
  
  en eski bölümü mö9 yy'a denk gelen "yaratılış ve göç efsanesi"ni de kapsayan bölümdür.
  arkaik hebrew lisaninda yazılmıştır. temelini sümer efsanelerinden ve folklorundan alır.
  
  adem ve havva'dan başlayıp king david'e kadar olan tüm yahudi soyagaci yine ilk kez bu kitabın tevrat bölümünde kayıt altında tutulmaya çalışılmış.
  
  elbette bu üç kitabın anlattıklarının elimizde kaynak olmadığından tarihsel bir inanilirligi yok.
  kaldi ki kitapta anlatılanlar, peygamber sınıfında ki insanların inanılmaz uzun ömürleri, doğa üstü güçleri gibi konular bir masal tadında okunmalıdır.
  
  fakat, sosyal bir döküman olarak dönem toplumun nasıl yaşadığı, nelere inandığı, nasıl beslendikleri, komşu kavimlerle ilişkileri, aile yapıları, kısacası mezopotamya'da günlük hayatı değerlendirmek açısından önemli.
  
  ne yazık ki bu konuda elimizde olan sümer kaynaklarının çoğu, lisana tam hakim olmadığımız için pek işe yaramamakta.
  
  peki neden işimize yaramıyor bu sümer kaynakları?
  
  elimizde bulunan toplam sümer tablet sayısı 180bin civarı ve biz bu 180bin tabletin 20bin tanesini "eh işte" kıvamında gününüz lisanina cevirebildik.
  
  cevirisinden emin olduğumuz tablet sayısı ise 4bin civarında. (bunlardan biride gılgamış destanı).
  bunun sebebi ise "rosetta stone" ve bu taşın üzerinde yazan tek bir içeriğin 3 ayrı lisanda yazılmış olması (demotic, hieroglyphic ve eski yunan) kelime ve ses benzelikleri sayesinde ve tahmin yeteneğimizle elimizden gelen bu kadar. yani yok denebilecek kadar yetersiz.
  
  hala 100bin'den fazla sümer tableti müze depolarında bir gün cevrilmeyi ve hakkında çok az bilgimiz olan o uzak dönemi bize anlatmayı bekliyor.
  
  yani kısacası koyunun olmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi diyoruz ve dönem sosyal bilgilerini cımbızla kutsal kitaplarin içerisinden ayiklamaya çalışıyoruz.