elek analizi

• ilaç teknolojisinde^* partikül büyüklüğünü tayin etmek ve büyüklüklerin dağılımını grafiğe dökmek için yapılan analiz yöntemidir. ilaç muhteviyatına girecek olan tozların kalite kontrol basamağında kullanılır. analiz cihazı; sefer tası gibi birkaç katlı olacak şekilde, elek içeren kapların birleştirilmesiyle oluşur. bu elekler büyükten küçüğe doğru sıralanacak şekilde dizilir. en küçük gözeneği içeren elek en alta koyulur. periyodik olarak kaplara belirli bir genlikte vibrasyon verilir. eleklerde kalan tozların miktarı tartılır ve bu verilerle çeşitli matematiksel hesaplamalar yapılır. logaritmik kağıtta işaretlemeler yapılır ve partikül dağılım olasılığına dair bir eğrimiz oluşur. oluşan grafiğin eğimi bize standart sapmayı verir. çizdiğimiz grafikte üç aşağı beş yukarı elekte kalan partiküllerin çapları hakkında bilgi ediniriz.
  
  peki küçümsediğimiz o toz zerreciğinin bile partikül büyüklüğü bizim için neden önemlidir?
  
  çünkü eczacılar ilacı, hazırlanacak dozaj formuna göre formülize eder. süspansiyon, emülsiyon, tablet, kapsül, aerosol gibi formlarda farklı büyüklüklerde tozlar kullanılır. ilacın homojenizasyonu, fiziksel stabilitesi ve hatta terapötik etkisi partikül büyüklüğüne bağlıdır. örn;
  bir tablet formülasyonu yapıyorken haddinden fazla küçük partikülle tablet hazırlarsak, tabletin nem çekme kapasitesini ve sıkıştırılmasını artırmış oluruz. bu şekilde basılmış bir tablet mide ortamında "istenilen süre içinde" patlamasını ve dağılmasını gerçekleştiremez ve beklenen etkisini gösteremez; belki de hiç dağılmadan, tam bir tablet halinde vücuttan feçesle atılır.
  
  hamiş: analiz yönteminin kurgusu kolay olmakla birlikte manuel yapılan matematiksel hesaplamaları epey uzun sürer ve hataya çok açıktır. bu yüzden daha kolay hesaplamaları olan analiz yöntemleri seçilir.
  
  ayrıca, tekno lab. sınavlarında öğrenciler kuradan bu analizi çekmemek için dua eder. benim duam kabul olmamıştı ve çekmiştim. zaten "naftalinin duası kabul olsaydı, süblimleşirdi" değil mi?