şahi

• tarihin ilk süper topu olan şahi, macar top ustası urban'ın hünerli ellerinden çıkma bir mühendislik şaheseridir. 75 cm çapında, 8 metre uzunluğunda ve 18 ton ağırlığında olan namlusu, taşınabilmesi için birbirine vidalanma usülüyle birleştirilen iki parçadan oluşmaktaydı. yekpare olmayan dev bir top namlusunun saflaştırılmamış karabarut kullanarak yapılan atışlarda 75 cm çapında bir granit gülleyi 1.2 kilometre uzağa fırlatabilmesi ve bunu yaparken birleşim yerinden barut gazını kaçırmaması 15. yüzyıl teknikleri düşünülürse, aklın hayalin zor aldığı bir metalürji ustalığına işaret eder. şahi'nin ilk prototipi istanbul kuşatmasında mühendisiyle beraber havaya uçmuştur, doğrudur ancak nedense çanakkale savunması için üretilen 42 adet diğer şahi'nin üç yüz yıldan fazla süre çatlak bile vermeden hizmet ettiği hiç söylenmez. girit savaşı sırasında çanakkale'yi ablukaya alan venedikliler 1657 senesinde boğazı zorlamaya kalktıklarında, komutanları amiral mocenigo'nun sancak gemisi cephaneliğine sertopî karacehennem mehmet ağa tarafından sokuşturulan bir şahi güllesiyle berhava olmuştur. 1807'de ingiliz donanması başarısızlıkla sonuçlanan istanbul'a baskı yapma görevinden dönerken çanakkale'de ateş altına alınmış ve bir kalyona isabet ettirilen iki şahi güllesi bir anda 60 personeli helak etmiştir. ancak nizam-ı cedid reformları iledir ki bu anıtsal silahlar emekli edilirler. sultan abdülaziz'in 1867'deki avrupa gezisi sırasında bir şahi topu ingiltere'ye hediye olarak götürülmüştür. o günden beri kraliyet topçuluk müzesi koleksiyonunun en spektaküler parçaları arasındadır. şahi topları yabancı tarihlerde macar topu, basileos/basilika topu, çanakkale topu ve de imparator top olarak şöhret kazanmışlardır. şimdi ben bir türk genci olarak merak ediyorum: elimizde bu orijinal 42 toptan kaç tanesi kaldı ? kalanların hali, vaziyeti nedir ? uygun vaziyette sergilenmekte midirler ? eloğlu şahi üstüne tez yazarken mirasçısı olduğumuz imparatorluğun bu mühendislik şaheserlerini biz neden göremiyoruz ?
  
  şahi'nin bir profesyonel çizimi: http://upload.wikimedia.org/…7/72/muhammeds_gun.jpg
  ingiltere'deki örneğin fotoğrafı: http://upload.wikimedia.org/…ard_at_fort_nelson.jpg